ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ.

«Η ερμηνεία κάθε έργου τέχνης έχει πολύπλευρες επιπτώσεις στην υπόλοιπη ζωή μας: δίνει σχήμα και χρώμα, δομή και μορφή στις εμπειρίες μας, και αποτελεί βασικό στοιχείο του ποιοί είμαστε!» Αλέξανδρος Νεχαμάς (φιλόσοφος).

                                                                    

  Ο πολιτισμός είναι η εξορία του ονείρου.

SONATA Nr. 1 (2005) για Βιολί και Πιάνο

Ένα έργο δραματικό σ’ ένα μέρος που αποτελείται από έξι ενότητες. Η πρώτη με πολλά κυρίαρχα τονικά χαρακτηριστικά που συνοδεύονται από μικροπολυφωνικά στοιχεία. Η δεύτερη ήρεμη με μελωδικές γραμμές και έντονη εσωτερικότητα, η τρίτη με δεξιοτεχνικό και πολυμορφικά δομημένο τρόπο. Η τέταρτη με μεγάλες εντάσεις – εκρηκτική - της οποίας η έκφραση φθάνει έως και τα άκρα. Η πέμπτη αναδιπλώνεται άλλοτε σε μια εκστατικότητα με πολλές μελωδικές γραμμές κι άλλοτε σε μια διάθεση μελαγχολίας. Η τελευταία ενότητα έχει έναν τελετουργικό χαρακτήρα που κάποιες φορές – μέσω αυτοσχεδιαστικών μορφωμάτων - καταλήγει σε μελαγχολία κι άλλοτε σε έκσταση. Όλη η σονάτα χαρακτηρίζεται από πτυχώσεις δραματικότητας μέσα σ’ ένα πλαίσιο τελετουργικό που σε κάποια σημεία αναδύεται μια ειλικρινή εσωτερικότητα και ένας λυρισμός. 

KALIM - ARIA (2003) για Άλτο Φλάουτο. (*)

Ένα τραγούδι χωρίς λόγια με έντονη εσωτερικότητα και μια διάθεση εξεύρεσης προοπτικών έκφρασης εκστασιασμού και του αδιάλειπτου. Η ομορφιά δεν είναι ανάγκη αλλά τρόπος να ανοίξεις τα πράγματα από μέσα. Η σπειροειδής μορφή βοηθάει την εξέλιξη του τραγουδιού που συνεχώς περιστρέφεται γύρω από αυτή την αναγκαιότητα, η οποία σε κάθε καινούργια της εκδοχή εμπλουτίζεται με μελίσματα και τεχνικά στοιχεία. Ο πυρήνας του έργου είναι μια αναζήτηση της φαινομενικότητας του ωραίου. 

ULTIMUM II (2008) για Βιολοντσέλο και Πιάνο

Η «Tελευταία λέξη - Ultimum» λειτουργεί με την έννοια της τελευταίας κουβέντας, όπου αφήνουμε όλα τα βαθύτερα νοήματα της ζωής και της τέχνης να επανέλθουν με περισυλλογή για αναστοχασμό αλλά και επαναδιαπραγμάτευση. Η «Τελευταία λέξη» ως σπόρος μιας νέας αρχής, μιας εξέλιξης μέσα σ’ ένα αέναα διάφανο περιβάλλον, λειτουργεί ως παρακαταθήκη του αναγκαίου αλλά και του αιώνιου. Η «Τελευταία λέξη» πάντα εκστατική δημιουργεί μορφές αντιθέσεων που καταδεικνύουν, ότι η ισορροπία είναι αποτέλεσμα ετερόκλητων στοιχείων, πάντα αναγκαία και πάντα απροσδόκητη.

Με μουσικές γραμμές πρωτότυπες, αποκαλυπτικές αλλαγές μελωδικών κι αρμονικών συνηχήσεων, άλλοτε λυρικές κι άλλοτε δραματικές, μέσα σε επτά ενότητες δημιουργούν την αίσθηση του αδιάλειπτου και του συνεχούς, σαν όλα να υπήρχαν από πάντα! Αλλά που κάθε τελευταία εντύπωσή τους μας επιτρέπει να το ξαναδοκιμάσουμε.

SONATA Nr. 2 (2006) για Βιολί και Πιάνο

Η σονάτα αποτελείται από τρία μέρη:

1. Larghetto – Allegro deciso
2. Andante cantabile
3. Moderato con anima

Το πρώτο μέρος λειτουργεί σ’ ένα πλαίσιο διευρυμένης ατονικότητα με ένα αντίστοιχο θεματολόγιο, που όμως αντί της παραδοσιακής μοτιβικής ανάπτυξης προτείνονται διάφοροι άλλοι τρόποι κύρια ελεύθερης ανάπτυξης διαστημάτων σε οριζόντια και κάθετη μορφή επιχειρώντας να οικοδομήσουν μια ποικιλία  ηχοχρωματικών πτυχώσεων. Στο δεύτερο μέρος κυριαρχούν ήρεμες μελωδικές γραμμές με έντονο λυρισμό κι εσωτερικότητα, πάνω σε μια αυτοσχεδιαζόμενη συνοδεία. Τέλος έρχεται το τρίτο μέρος με δεξιοτεχνικό παιχνιδιάρικο και πολυμορφικά δομημένο τρόπο, δημιουργώντας μεγάλες εντάσεις, αλλά και πλούσια σε έκφραση σημεία. Οι υφολογικές αναδιπλώσεις υποστηρίζουν εκστατικά αλλά και μελαγχολικά - νοσταλγικά στοιχεία, τα οποία επανέρχονται απροσδόκητα στο προσκήνιο και ολοκληρώνονται όλα σ’ ένα λακωνικό τέλος!

ΕΝΓΚΩΜΙΟΝ III (2003) για σόλο Κοντραμπάσο. (*)

Το έργο έχει ένα χαρακτήρα πολύ έντονης εσωτερικότητας και λυρισμού κάποτε δεξιοτεχνικό, άλλοτε με διάθεση αυτοσυγκέντρωσης, μεταφυσικής ανάτασης θα λέγαμε, αποτελεί και την μορφοποίηση ηχητικά της αρχικής μουσικής ιδέας. Αυτό σαν αφετηρία, θέλει να καταδείξει αυτόν τον «έπαινο» στην ανθρώπινη ύπαρξη και την βαθιά πίστη του συνθέτη, ότι η ανθρώπινη ύπαρξη παρόλο που αποτελείται από δύο υποστάσεις - την παρούσα, η οποία αποτελεί τη μορφή αυτοεπίγνωσης αυτού του κόσμου, σαν μια άκρη νοητής γραμμής, κι απ’ την άλλη, την τέλεια έκφραση της  υπόστασής μας, που αποτελεί και την θεϊκή μας αυτοεπίγνωση, που είναι η άλλη άκρη της νοητής γραμμής-  αυτό που της απολείπεται είναι η ένωση αυτών των δύο άκρων για να μας δώσουν τον αιώνιο κύκλο της Ζωής χωρίς αρχή και τέλος. Έτσι ο κύκλος συμπληρώνεται και «…το φθαρτόν ενδύεται την αφθαρσίαν και το θνητόν την αθανασίαν!» Η οργάνωση του «Εγκώμιου ΙΙΙ» έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας σπειροειδούς μορφής, χρησιμοποιώντας μια αμιγώς τεχνική ανάπτυξης διαστημάτων, η οποία κι αυτή σαν ύφος υπόκειται σ’ ένα:

            Α                                    B                                  C                                 Coda

(ab,ac,bc,cd,…)                 (ab,bc,ac,...)        (όλα τα στοιχεία των Α+Β)

όπου το μουσικό υλικό αδιαλείπτως εξελίσσεται σε καινούργιες εκφάνσεις, παρέχοντας στο έργο την ηρεμία ενός ανώτερου συντονισμού, ενός εσωτερικού τραγουδιού.

ΦΩΣ IV (2010) για Φλάουτο, Βιολί, Βιολοντσέλο και Πιάνο (*)

Το κουαρτέτο Φως IV, αποτελείται από οκτώ ενότητες που νοηματοδοτούνται ως περιεχόμενο, όταν όλες αποκτούν μέσα από κάθε ηχο-χρωματική παλέτα συνοχή και περιεκτικότητα προβάλλοντας ηχο-έννοιες που μας δημιουργούν την αίσθηση μιας εσωτερικότητας, μιας καθαρότητας ή και του Φωτός. Το έργο κατά βάση επιχειρεί μια προσέγγιση ιδιαίτερη των μουσικών παραμέτρων είτε σαν ρυθμός, είτε σαν μελωδία είτε σαν αρμονία επειδή έτσι όπως εκτίθενται το καθένα στη μοναδική τους προοπτική, χαράζουν μια καινούργια αντίστιξη με στόχευση την μέθεξη και την υπαρξιακή χαρά! Το μουσικό υλικό συνεχώς διαφοροποιείται μέσα από πολυφωνικά μορφώματα με σκοπό ο χειρισμός της συμφωνίας ή της διαφωνίας μεμονωμένα αλλά και συνολικά να λειτουργεί σαν ένα μοναδικό φαινόμενο, και να δοκιμάζεται με συνέπεια η μορφική οργάνωση αλλά και η σταθερότητα προς όφελος της μουσικής ισορροπίας. Επιδιώκει να βρει έναν βαθμό προσέγγισης του «ωραίου» στη μουσική, όπως ο καθένας το κατανοεί, μέσα από την προσωπική του θεώρηση, στην οποία όλες οι έννοιες μπορούν να συνυπάρχουν – ως ολιστικό πρότυπο – αλλά και να επαληθεύονται η κάθε μία ξεχωριστά μέσα απ’ τον τρόπο διευθέτησής τους. Η μελωδία δεν χρειάζεται να έχει «συναισθηματικές έλξεις» αλλά ούτε κι η αρμονία χρειάζεται να δημιουργήσει λειτουργικούς συνειρμούς. Αυτή η αντίθεση δημιουργεί αφενός μορφική ισορροπία κι αφετέρου σαφήνεια πρόθεσης. Η τυχαία πορεία τους απλά δηλώνει τον “ανθρώπινο εσωτερισμό” μέσα από ηχητικές ανακολουθίες φαινομένων που γίνονται τόσο έγκυρες συναισθηματικά, όσο παράλογη είναι η ζωή μας!

Χρήστος Σαμαράς

(*) Τα αντίστοιχα έργα θα συνοδεύονται με Εικαστικό υλικό, για τον λόγο αυτό ευχαριστίες στην Μάγδα Χριστοπούλου για την επεξεργασία του Εικαστικού υλικού της Άννας Μαρίας Σαμαρά και των Νέων Καλλιτεχνών των Εργαστηρίων χαρακτικής ΤΕΕΤ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του ΤΕΕΤ του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Φλώρινας και των 3ων Εργαστηρίων ΤΕΕΤ Α.Π.Θ. του Π. Δ. Μ. Φλώρινας. Επίσης στους καθηγητές Ξενή Σαχίνη, Γιώργου Τσακίρη, Δήμητρα Σιατερλή και Χάρη Κοντοσφύρη.