Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας, του Βαγγέλη Ραπτόπουλου

 

 Eιδικά στους μικρότερους, το σχοινοτενές αυτό ημερολόγιο ή γραπτό ντοκιμαντέρ, θα δώσει τα κατάλληλα κλειδιά για να αντιληφθούν τι συνέβαινε, μ’ έναν τρόπο εντελώς αλλιώτικο απ’ ό,τι η ειδησεογραφική δημοσιογραφία, ακριβώς εξαιτίας των προσωπικών μου εμμονών, μέσα από τις οποίες διϋλίζονται τα γεγονότα και τα πρόσωπα», ο συγγραφέας Βαγγέλης Ραπτόπουλος, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή τη δημιουργική εμπειρία της συγγραφής - από την έμπνευση μέχρι το τυπογραφείο - του νέου του βιβλίου με τίτλο «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας».

"Το 23o κατά σειρά βιβλίο μου γράφτηκε λίγο λίγο, καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Κατά περιόδους, ξαναδούλευα το υλικό, γεφυρώνοντας τα κενά και παρεμβάλλοντας νέα κομμάτια. Ώσπου η πορεία τής ίδιας της δεκαετίας του 2000, που είναι το πραγματικό θέμα αυτού του βιβλίου, μού υπέδειξε ένα τέρμα.
Κατά κάποιον τρόπο, οι ζωές μας μέσα στη συγκεκριμένη δεκαετία ακολούθησαν μια διαδρομή που είναι το αντίθετο του παραμυθιού. Αντί να αρχίζουν με τα προβλήματα και τις περιπέτειες, και να καταλήγουν σ’ ένα «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», εδώ συνέβη το ακριβώς αντίθετο.
Ελπίζω ότι, προσθέτοντας κείμενα και εμπλουτίζοντας τα ήδη δημοσιευμένα στον Τύπο (τα δύο τελευταία, μάλιστα, πρωτοδημοσιεύτηκαν στο tvxs.gr), αποκατέστησα την ομαλή ροή μιας εξομολόγησης, ή ίσως μιας κατάθεσης, ενός αυτόπτη μάρτυρα, ο οποίος ακολουθεί και καταγράφει τη συλλογική πορεία μας, από την επιτυχία του ευρώ ώς την αποτυχία της Κρίσης.

Εντέλει, θα έλεγα ότι σ’ αυτό το βιβλίο μου ένας συγγραφέας αυτοβιογραφείται, καταγράφοντας, άλλοτε την πνευματική διαδρομή του, κι άλλοτε κάποια σημάδια τού πνεύματος αυτής της εποχής. Φτάνοντας μέχρι σήμερα, που καλούμαστε να μάθουμε την «υψηλή τέχνη της αποτυχίας».

Κατά τα άλλα, «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας» με βασάνισε, όσο ακριβώς κι ένα έργο μυθοπλασίας μου, για να μην πω περισσότερο. Παθιάστηκα μ’ αυτό το γραπτό και, παλεύοντας τόσα χρόνια μαζί του, βλαστήμησα την ώρα και τη στιγμή που καταπιάστηκα με άλλο ένα πολυσέλιδο βιβλίο.
Ο τόπος μας, και κυρίως το εύκρατο κλίμα μας, ωθούν τους ανθρώπους στην εξωστρέφεια, τους την επιβάλλουν. Οι μεγάλες φόρμες, οι καθεδρικοί της λογοτεχνίας, δεν ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία μας. Ευτυχώς, αυτό, το πιο ογκώδες απ’ όλα τα βιβλία μου, αποτελείται από μια απίθανη ποσότητα μικροσκοπικών κειμένων, κάποτε ακόμα και της μισής σελίδας. Απ’ αυτή την άποψη, είναι η εκδίκηση της γυφτιάς!

Τελικά, «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας» είναι κάτι ανάμεσα σε ημερολόγιο, αυτοβιογραφία, εξομολογητικό δοκίμιο, χρονικό, ρεπορτάζ, ντοκιμαντέρ, μαρτυρία, οδοιπορικό, λεξικό και πανόραμα της δεκαετίας του 2000.

Ας μείνουμε στην πρώτη εκδοχή, στο ημερολόγιο. Εν προκειμένω, δεν έχουμε να κάνουμε μ’ έναν συνηθισμένο τύπο του, αλλά με το ημερολόγιο υπό μία ευρύτερη έννοια. Ένα είδος «δημόσιου» ημερολογίου. Το ημερολόγιο, με την έννοια του εξομολογητικού δοκιμίου, της πνευματικής αυτοπροσωπογραφίας ή αυτοβιογραφίας ενός συγγραφέα, ο οποίος, ως ζωντανή συνείδηση της γενιάς και της εποχής του, γράφει εκ των πραγμάτων δημόσια κείμενα, ακόμη κι όταν αυτά είναι ιδιωτικά.

Αν δεν το είχε κατοχυρώσει ήδη ο Ντοστογιέφσκι, θα το τιτλοφορούσα «Το ημερολόγιο ενός συγγραφέα».

Μιλάμε για ένα βιβλίο που έχει προπαντός μια πολιτική και κοινωνική διάσταση, μέσα από την οποία παρακολουθούμε τη ζωή στην Ελλάδα να αλλάζει προς το πιο νεοπλουτίστικο και το ευρωπαϊκό, αληθινό ή δήθεν, ώσπου τελικά οδηγείται στο δρόμο της κατάρρευσης.

Ένα βιβλίο που μιλάει για τη «διασκεδαστούπολη» στο Μπουρνάζι, για το ολοκαίνουργιο Μετρό και για το «διαστημόπλοιο των πολυεθνικών» που λέγεται Mall. Για το ΟΑΚΑ και τη μεταολυμπιακή μελαγχολία, για τα ριάλιτι όπως το «Big Brother» και για την καπναπαγόρευση. Για την άνοδο των γυναικών και την πτώση των αντρών, το Ίντερνετ, την οικολογία, την παγκοσμιοποίηση και τον πατριωτισμό. Για τα Δεκεμβριανά του 2008, την τρομοκρατία, τις ταραχές στην Κερατέα, το κόμμα του Λαζόπουλου και τους Αγανακτισμένους στο Σύνταγμα.

Αλλά, την ίδια στιγμή, μιλάμε και για το ημερολόγιο εργασίας ενός συγγραφέα, ο οποίος στοχάζεται διαρκώς πάνω στη δουλειά του, και κυρίως πάνω στη σχέση της με το πνεύμα της εποχής μας, ενώ παράλληλα καταθέτει μαρτυρίες για συναδέλφους του, από τον Ταχτσή, τον Σαμαράκη και τον Κουμανταρέα, ώς τους πολύ νεότερους.
Με άλλα λόγια, «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας» αποτελεί μια, τρόπον τινά, δημοσιογραφική περιπλάνηση στο σκηνικό της τελευταίας δεκαετίας, και παράλληλα περιλαμβάνει ένα πολύ προσωπικό υλικό, που όμως τείνει διαρκώς προς τη γενίκευση, αφού ο προβληματισμός ενός συγγραφέα λειτουργεί αναπόφευκτα έτσι ακριβώς.

Εάν με ρωτούσαν σε ποιον απευθύνεται αυτό το βιβλίο, θα προσπερνούσα τους συνομηλίκους μου ή τους μεγαλύτερους, ως κάτι αυτονόητο. Και θα πήγαινα, κατευθείαν, στις πολύ μικρότερες ηλικίες, σε όλους εκείνους που ουσιαστικά δεν έζησαν, ή δεν πολυκατάλαβαν, τη δεκατία την οποία καλύπτει «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας».

Στους μικρότερους, λοιπόν, το σχοινοτενές αυτό ημερολόγιο ή γραπτό ντοκιμαντέρ, θα δώσει τα κατάλληλα κλειδιά για να αντιληφθούν τι συνέβαινε, μ’ έναν τρόπο εντελώς αλλιώτικο απ’ ό,τι η ειδησεογραφική δημοσιογραφία, ακριβώς εξαιτίας των προσωπικών μου εμμονών, μέσα από τις οποίες διϋλίζονται τα γεγονότα και τα πρόσωπα.

Και τέλος πάντων, τόσο σε όσους απουσίαζαν από τη δεκαετία του 2000, όσο και σε όσους ήταν παρόντες, θα προσφέρει μια διαισθητική ματιά, ιδιόμορφα διεισδυτική, με στόχο όχι τόσο να αναπαραστήσει την εποχή, όσο να συνοψίσει κάτι από τον βαθύτερο πυρήνα της, πάντα υπό το μανδύα του επικαιρικού.-"

Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος (Αθήνα, 1959) εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο στα είκοσί του. Έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα και νουβέλες: «Η αυτοκρατορική μνήμη του αίματος», «Λούλα», «Mαύρος γάμος», «Χάσαμε τον Μπαμπά», «Φίλοι», «Η Μεγάλη Άμμος» κ.ά. Σπονδυλωτά έργα: «Έμμονες ιδέες», «Η γενιά μου», «Ιστορίες της Λίμνης». Μεταξύ χρονικού και αυτοβιογραφίας: «Ακούει ο Σημίτης Μητροπάνο;», «Η δική μου Αμερική», «Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας».Καθώς και μεταφρασμένα αποσπάσματα από αρχαίους έλληνες συγγραφείς. «Τα τζιτζίκια» εκδόθηκαν στα αγγλικά, «Η απίστευτη ιστορία της πάπισσας Ιωάννας» στα ιταλικά. «Ο εργένης» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, τα «Διόδια» στην τηλεόραση, ενώ «Η επινόηση της πραγματικότητας» διασκευάστηκε για το θέατρο. Συνολικά έχουν τυπωθεί περισσότερα από 250.000 αντίτυπα των βιβλίων του. Ιστοσελίδα: http://vangelisraptopoulos.wordpress.com

*Το βιβλίο "Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 ΠΗΓΗ: TVXS