ΠΕΔΙΩΤΙΔΟΥ ΒΕΡΑ / άνθρωπος και κοινωνία / Εικαστική εγκατάσταση με Ζωγραφική,Χαρακτική, κατασκευές / Πτυχιακές Ιουνίου 2013 / Εργαστήριο Χαρακτικής, 3ργαστήριο Ζωγραφικής

~άνθρωπος και κοινωνία~

Η αστικοποίηση του ανθρώπου συνέτεινε στην ανάπτυξη των πνευματικών και τεχνικών επιτευγμάτων ανα τον κόσμο. Το έδαφος που καλλιεργήθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός  ήταν η συγκέντρωσή τους σε πόλεις και η προσαρμογή τους στον τρόπο ζωής εκεί. Λόγω της διαβίωσης με συνανθρώπους  ισχυροποιείται και εδραιώνεται ένα κοινό σύστημα αξιών.  Γίνονται συζητήσεις για το ‘’διττό’’ της ανθρώπινης φύσης , το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας στα μεγάλα επιτεύγματα αλλά και στις πιο επονείδιστες πράξεις.
Συχνά χειροκροτούμε την τεχνολογία και το πώς αυτή έχει εισβάλλει στην καθημερινότητά μας , την κοινωνική εξέλιξη- ό,τι κι’ αν νοείται με τη λέξη εξέλιξη- μια έννοια που πολλές φορές  περιλαμβάνει τη συσσώρευση πλούτου , εξουσίας και κοινωνικής καταξίωσης.

Καλό θα είναι να συλλογιστούμε το πόσο η λεγόμενη εξέλιξη επιδρά στον ψυχισμό μας, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η κοινωνία εμφανίζει πλέον σημάδια αποσύνθεσης, που φαίνονται μέσα από φαινόμενα όπως η πολιτική διαφθορά, η συσσώρευση πλούτου στα χέρια λίγων, η τρομοκρατία σα μορφή άσκησης εξουσίας, τα κοινωνικά ψεύδη, τα προσωπικά και κοινωνικά αδιέξοδα που δημιουργούνται απ’ όλα τα παραπάνω. Ανάμεσα σ’ αυτά υπάρχει πάντα το πρωταρχικό μεταξύ κοινωνίας και ατόμου, που είναι η απόρροια της αναζήτησης για ελευθερία και της αντίθετης απαίτησης της κοινωνίας για κομφορμισμό και καταπάτηση των ενστίκτων.

Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με βάση την μεγιστοποίηση της ικανοποίησης τους, και αυτό γίνεται με την ικανοποίηση των ενστίκτων. Πολλοί άνθρωποι γίνονται νευρωτικοί επειδή δεν μπορούν ν’ αντέξουν στις επιταγές που η κοινωνία επιτάσσει προς ικανοποίηση πολιτιστικών ιδεατών. Ο πολιτισμός χτίζεται πάνω στα ανθρώπινα ιδεατά του ελέγχου, της ομορφιάς, της υγιεινής , της τάξης και ειδικά για την εκτέλεση των ανώτερων πνευματικών ικανοτήτων.

Με μια αναλογία μεταξύ της ανάπτυξης του πολιτισμού και της λιμπιντικής ανάπτυξης του ανθρώπου καταλήγουμε στο ότι ο πολιτισμός δημιουργεί δυστυχία και ψυχοπαθολογία στα μέλη του μέσω της καταστολής των ενστίκτων.

   ‘’Ο πολιτισμός είναι ένα εργαλείο που έχουμε φτιάξει για να       προστατευτούμε απ’ τη δυστυχία , κι’ όμως είναι η μεγαλύτερη  πηγή δυστυχίας .’’          

                                                                   Sigmund Freud

Η μάλλον ζοφερή αυτή εικόνα μπορεί να συνδεθεί με το χάος. Αλλά τι είναι το χάος? Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια έννοια που αναγνωρίζεται σαν βασική συνιστώσα του σύμπαντος. Η σύγχρονη κοινωνία θέλει να κατακτήσει και να ελέγχει επιστημονικά τον κόσμο γύρω της. Ωστόσο τα χαοτικά συστήματα όπως η κοινωνία, η φύση και η ίδια η ανθρώπινη ζωή είναι πέρα από κάθε προσπάθεια πρόβλεψης και διαχείρισής τους. 

~γνωριμία με τα έργα~

Η θεματική άνθρωπος-κοινωνία και άνθρωπος –κόσμος δεν είναι καινούργια. Τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου καθώς και ο προσδιορισμός της ταυτότητάς του μέσα στο αστικό περιβάλλον έχουν απασχολήσει επανειλημμένα την τέχνη. Είναι απόλυτα φυσικό άλλωστε μια και η τέχνη αντικατοπτρίζει τους προβληματισμούς της εκάστοτε εποχής που στην προκειμένη περίπτωση έχουν να κάνουν με τις  έννοιες της «εξέλιξης» και της «τεχνολογίας»,  το πως ο άνθρωπος τις αντιλαμβάνεται και τις βιώνει αλλά και ποια επίπτωση έχουν στην καθημερινότητα και στον ψυχισμό του. Όπως ανέφερα και παραπάνω, γίνεται πολύς λόγος για το ότι οι σύγχρονες, εξελιγμένες κοινωνίες όπου ζούμε παρουσιάζουν σημάδια αποσύνθεσης η οποία αναδύεται μέσα από κοινωνικά φαινόμενα όπως η πολιτική διαφθορά, η συσσώρευση πλούτου στα χέρια λίγων, η τρομοκρατία σαν μορφή άσκησης εξουσίας.

Τα συγκεκριμένα έργα δεν έχουν ξεφύγει απο αυτά τα μεγάλα ζητήματα. Δεν φιλοδοξούν να εισάγουν λοιπόν ένα καινούργιο θέμα αλλά απλά να προβληματίσουν τον θεατή, να  «του μιλήσουν»  με το δικό τους τρόπο. Κι ο τρόπος που επιλέχτηκε εδώ δεν είναι παρά μια αφήγηση κι ας χρησιμοποιήθηκαν εικόνες αντί για λέξεις.

Η αφήγησή  μας ξεκινά  όπως όλες οι αφηγήσεις με ένα είδος προλόγου που αντιπροσωπεύεται απο το γλυπτό-κλουβί (1) και που παραπέμπει στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις  φυλακές του άτομου, στην βίαιη απαίτηση της κοινωνίας για κομφορμισμό και ισοπέδωση της προσωπικότητας, στην έλλειψη ελευθερίας της σκέψης μια και αυτή ακόμα ελέγχεται έμμεσα.

Στη συνέχεια ο μεγάλος πίνακας –πόλη τέρας (2), μεγάλος γιατί αναπτύσσει το κυρίως θέμα, όπου βλέπουμε καθαρά τον κατακερματισμό του περιβάλλοντος, αλλά και της ανθρώπινης φύσης απο την τεχνολογία, και τις πόλεις-τέρατα.

 Τα παρατεταγμένα σε θέση μάχης πουλιά (3) είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του κυρίως θέματος /μεγάλου πίνακα και του μικρού πίνακα/ επιλόγου. Είναι ένας στρατός  σε ετοιμότητα έτοιμος να επιτεθεί.  Μπορεί τα πουλιά  να είναι το ανθρώπινο πνεύμα, ο ίδιος ο άνθρωπος δηλαδή που αυτοκαταστρέφεται  αφού βάλλεται κατά του ίδιου του του εαυτού.

 Και τελικά ο επίλογος έρχεται να μας πει μέσα απο τον τελευταίο πίνακα- η πόλη που καίγεται (4)- ότι ο σύγχρονος πολιτισμός γεννά την καταστροφή εκ των έσω και οι άνθρωποι/ποντίκια τρέχουν να σωθούν και να ξαναξεκινήσουν κάπου αλλού τον κύκλο της ζωής.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί ότι έγινε προσπάθεια να υπάρξει  μια συνοχή μεταξύ των έργων, ένα ομαλό «πέρασμα» απο το κλουβί/πρόλογο, στον μεγάλο πίνακα/κυρίως θέμα, μετά στα πουλιά/συνδετικό κρίκο και τέλος στον μικρό πίνακα/επίλογο. Η συνοχή αυτή  δεν εντοπίζεται μόνο στη θεματική και την αφήγηση αλλά και στην επανάληψη των χρωμάτων, των τεχνικών και των μορφών.

Πιο συγκεκριμένα~ Το μαύρο  χρώμα μαζί με  γκρι της σκληρότητας και της θλίψης κυριαρχούν εκ πρώτης όψεως, συνυπάρχουν όμως με το ζεστό και φωτεινό κίτρινο που βγαίνει  απο τα παράθυρα της πόλης στον μεγάλο πίνακα, απο την πορτοκαλί αχνάδα που διαχέεται πίσω απο τα απανθρακωμένα δέντρα στον ίδιο πίνακα (να προοιωνίζει ίσως την απελευθέρωση και τις νέες ιδέες που προβάλλουν μέσα απο το ζοφερό τοπίο, αλλά και την καταστροφή που αυτές ετοιμάζονται να δεχτούν από το τέρας της πόλης), το έντονο μπλέ του τελευταίου πίνακα που αναδίδει σοβαρότητα αλλά και μελαγχολία και τέλος  το φούξια του ουρανού , την τόλμη και τα συναισθήματα.

Ο στρόβιλος της σύγχρονης ζωής εκφράζεται στο παγερό μέταλλο του κλουβιού, είναι ένα κλουβί απο ατσάλι- το υλικό επιλέχτηκε γιατί παραπέμπει στον  πυρετό και την  επιθετικότητα, πιο πέρα όμως στον μεγάλο πίνακα οι κορμοί των δέντρων έχουν κομματάκια πραγματικού κορμού, αντίθεση υλικών, το παγερό του μέταλλου απαλύνεται απο την διαφορετική υφή του φυσικού ξύλου, τονίζεται η συνύπαρξη διαφορετικών στοιχείων που αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοανερούνται.

Τέλος, οι μορφές  που απεικονίζονται έχουν όλες τη θέση τους στην αφήγηση και σε πηγαίνουν απο το ένα έργο στο άλλο. Μεγαλουπόλεις/ τέρατα, δέντρα/φυσικό περιβάλλον, πουλιά/πνεύμα, ποντίκια/άνθρωποι, κοινωνικός ξεπεσμός ,νεκροκεφαλές/θνητότητα αλλά και δύναμη,νίκη.

Δεν θα πρεπε να παραλείψουμε να πούμε και δυο λόγια για τη συνειδητή επιλογή του  χώρου όπου εκτέθηκαν τα έργα ο οποίος  βοήθησε στην ανάδειξη του μηνύματος. Η εγκατάλειψη του μισοερειπωμένου κτιρίου, το γκραφίτι στους τοίχους και τα πεταμένα ρούχα των άστεγων στα μέσα δωμάτια απο τη μιά και η ανυπέρβλητη  κι ακατανίκητη ομορφιά των ψηλών δένδρων και των πεσμένων φύλλων στο χώμα απο την άλλη,  δεν μπορούσαν παρά να τονίσουν το δέος μπροστά στην εξωπραγματική και παραμορφωμένη κατάσταση που παρουσιάζει η σύγχρονη πραγματικότητα  αλλά και την ελπίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας.

~1 κλουβί

¨μια άχαρη ζωή μέσα σε πόλεις νεκρές, με χιλιάδες δυστυχισμένους κατοίκους, χωρίς σκοπό, χωρίς αιτία, χωρίς χαρά. Σε σπίτια φυλακές, με πόρτες κλειστές, με κάγκελα και φράχτες, με τοίχους κι΄ αυταπάτες ζωής. Αδύναμες ακτίνες φωτός παλεύουν να νικήσουν τα μαύρα σύννεφα που κρέμονται πάνω απ’ αυτή τη πόλη. ¨

2~πόλη τέρας

¨ Είμαστε πιασμένοι σ έναν ιστό, κουμπωμένοι και παγιδευμένοι απ΄ τους ίδιους τους εαυτούς μας- κουρδισμένοι και προγραμματισμένοι να ζούμε άσκοπα, να θερίζουμε πόνο και να σπέρνουμε ερήμωση και πανικό στη μάνα μας τη γη, που βουλιάζει απ΄ τον πόνο του χρήματος. ¨

3~στρατός

4~ η πόλη καίγεται

Βιβλιογραφία~

~Πολιτισμός πηγή δυστυχίας, Zigmund Freud

~Άκου Ανθρωπάκο, Βίλχελμ Ράιχ

Δισκοφραφία~

~Το μεγάλο σπίτι, Ξεχασμένη Προφητεία
Πληροφορίες εδώ
Εκκρεμεί τεκμηρίωση από τους διδάσκοντες Δ. Σιατερλή και Χ. Κοντοσφύρη