Tranformer 2012. Το Κουτι της Πανδώρας στους κοιτώνες του Κόδρα. Η έκθεση

Προετοιμασία της Βαλκανιάδας στους κοιτώνες του Κόδρα εδω

TRANSFORM 2012-PANDORA'S BOX, εγκαίνια  27/9/2012 Η πρόσκληση

TRANSFORM 2012/ Pandora’s Box/ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας/Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών (Φλώρινα)

Κέντρο Χαρακτικής Νεάπολης 5-23.9.2012

Κοιτώνες πρώην Στρατοπέδου Κόδρα 27.9.2012 – 6.10.2012

ΠΑΝΔΟΤΕΙΡΑ ΠΑΝΔΩΡΑ

Ο ανθρωπογονικός μύθος της Πανδώρας συνδέεται με μύθους που αναφέρονται στην παράβαση της θείας εντολής και την τιμωρία που επέρχεται με την εξάπλωση των συμφορών στο ανθρώπινο γένος. Η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα, το «καλόν κακόν», ως άλλη Εύα, είναι αυτή που θα θέσει σε κίνηση την ιστορία, καθώς θα εξαπολύσει μέσα από το «κουτί» τα δεινά και θα στερήσει από τους ανθρώπους την ευτυχία ενός γήινου παραδείσου. Η γυναίκα, το κουτί, τα δεινά είναι οι τρεις άξονες γύρω από τους οποίους κινήθηκαν οι εργασίες των φοιτητών του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Ποια είναι η Πανδώρα;

Η απατηλή και πανούργα φύση της στολισμένης, από την Αφροδίτη με χάρη, από την Αθηνά με ικανότητα στα έργα και από τον Ερμή με «νου σκύλας», Πανδώρας παρουσιάζεται με τη μορφή της γυναίκας από την περιοχή του «άλλου», μια γυναίκα διαφορετική και γι αυτό πιο ελκυστική και απειλητική. Ωστόσο η κρυμμένη φαυλότητα της Πανδώρας έρχεται στο φως, καθώς αποκαλύπτονται σώματα παραμορφωμένα και παρακμασμένα. Αν όμως η Πανδώρα είναι η θηλυκή εικόνα της καταστροφικής δράσης, ο άλλος πόλος δεν είναι παρά η αρσενική της εκδοχή. Η πράξη της Πανδώρας, παρά το σαφή καταλογισμό ευθυνών στα θηλυκού γένους άτομα, αφορά την ανθρώπινη μοίρα, καθώς οι ενέργειες που διέπονται από φιλέρευνο πνεύμα, την «περιέργεια», έχουν συχνά αμφίβολα αποτελέσματα.

Κουτί ή πιθάρι;

Το αινιγματικό αντικείμενο με το πολλά υποσχόμενο περιεχόμενο δεν ήταν παρά μια ακόμα παγίδα των θεών, όπως και το πλάσιμο της γήινης Πανδώρας. Ανεξάρτητα από τη μορφή του, το κουτί αποτελεί μια πρόκληση για την ανθρώπινη περιέργεια. Το κουτί όμως λειτουργεί ως πρόσχημα. Η ανθρώπινη δράση είναι αυτή που εξαπολύει τα δεινά ή πραγματώνει τα «αγαθά». Το κουτί ως βούληση και μνήμη. Η επιλογή για το άνοιγμά του, ακόμα και όταν η συσκευασία προειδοποιεί για το περιεχόμενο, είναι μια πράξη, την ευθύνη της οποίας αναλαμβάνει το δρων πρόσωπο. Την ίδια ευθύνη αναλαμβάνει και όποιος αναδεύει την ατομική και συλλογική μνήμη, ερευνώντας, ανασκευάζοντας ή κατασκευάζοντας το παρελθόν.

Το «κακό» έρπει

Όταν συντελέστηκε η πράξη οι συμφορές πλημμύρισαν τον κόσμο. Τα έρπον «κακό» παρασιτεί και πολλαπλασιάζεται, λιγότερο ή περισσότερο διακριτό, άλλοτε βασισμένο στην αδυναμία της ανθρώπινης φύσης και άλλοτε αποτέλεσμα της οργανωμένης κοινωνικής ζωής. Οι σύγχρονες εκδοχές του κακού ως «αμάρτημα» αφορούν το άγχος, την απομόνωση, την άμβλυνση της σκέψης με την κατασταλτική δράση της τηλεόρασης, την «τυποποίηση» της ίδιας της ζωής που γίνεται εμπόρευμα. Στον πάτο του πιθαριού η ελπίδα, ως μεταμφιεσμένη συμφορά, μεταθέτει το τώρα στο αύριο, δημιουργεί ψευδαισθήσεις, αλλά και λειτουργεί κατευναστικά στο φόβο και την απογοήτευση.

Οι φοιτητές του Τμήματος με τους δασκάλους τους διερεύνησαν τις διαφορετικές πτυχές του μύθου της Πανδώρας, δίνοντας έμφαση στη διαλεκτική σχέση καλού-κακού και στον διφυή χαρακτήρα της Πανδώρας ως πηγή δεινών και δημιουργίας. Εξάλλου κάθε απόφαση, κάθε λόγος, κάθε πράξη -ιδιαίτερα όταν αφορά τη δημιουργική εργασία- είναι το άνοιγμα ενός κουτιού με άγνωστες συνέπειες.  

Ζωή Γοδόση

Επίκουρη καθηγήτρια στην Ιστορία της Τέχνης

Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών -Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Αναφορές

Κακριδής Ι.Θ. (επιμ.), Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986.

Κείμενα από τα project των εργαστηρίων για την έκθεση: www.eetf.uowm.gr.