Φλώροι Εικαστικοί: ΚΑΡΟΥΛΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ 9ο Εξάμηνο. ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ

ΕΞΕΛΙΞΗ - ΥΛΙΚΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Ως εικαστικός, μέσα από μια μεταβαλλόμενη σχέση με τα έργα μου θέλησα να κατανοήσω τον εσωτερικό τόπο, την βαθύτερη ψυχή. Ως μέσον της έρευνας και ως υλικό δημιουργίας των έργων μου πήρα χώμα και νερό. Επειδή όμως ήθελα μέσα από τον θάνατο να μιλήσω για την ίδια τη ζωή επέλεξα αντί για χώμα ή πηλό την ηφαιστειακή λάβα. Ο Ήφαιστος, ο αρχαίος Θεός της φωτιάς δάνεισε το όνομα του στο υλικό αυτό που, λόγω του ότι καθιστά εύφορα τα καλλιεργήσιμα χωράφια όπου επικάθεται κατά την έκρηξη, αλλά και εξ’ αιτίας της ενεργειακής ιδιότητας του να ενώνει τον πνευματικό με τον υλικό κόσμο, το επέλεξα. Εξ άλλου ο καλλιτέχνης στις πλαστικές τέχνες προκειμένου να δημιουργήσει, αποσπά από τη φύση ύλη, θραύσματα και τα μετουσιώνει σε κάτι άλλο.

Μέσα από μια επίπονη προσπάθεια να δαμάσω την ύλη, θέλω να γνωρίσω το περιεχόμενο της μορφής. Είναι δύσκολο να αναλύσεις ένα έργο που παρουσιάζεται από την αρχή σαν work in progress και που υπόσχεται μία ανάπτυξη χωρίς όρια, παρ΄όλες τις δυσκολίες που παρουσιάζει στην πορεία του. Δυσκολίες που αφορούν τεχνικά προβλήματα αλλά και τον διάλογο μεταξύ των ενοτήτων του. Κονιορτοποιώ το πέτρωμα της ηφαιστειακής λάβας και από τα θραύσματα της ύλης ανασυνθέτω χρόνο και τόπο, επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητα του ανθρώπου. Όσο για τη ύλη « είναι τόσο πιο καλή και πιο κατάλληλη όσο λιγότερη αντίσταση προβάλλει εξολοθρευμένη», γράφει ο Heidegger.

Σε καθημερινά ατυχήματα η μορφή των γλυπτών σπάει σε θραύσματα αποκαλύπτοντας ένα εσωτερικό γεμάτο επιθυμίες, τρωτά σημεία και προγλωσσικές μνήμες σαν μια επιστροφή στο χθόνιο και σε ένα σώμα που είναι όλο και λιγότερο αντικείμενο παρουσίασης και περισσότερο θέμα για μια ψυχολογική έρευνα. . Αυτά τα αποσπασμένα τμήματα ομοιάζουν πράγματι να αποτελούν μαρτυρίες μιας τελειότητας που εδρεύει κάπου αλλού, είτε στο μακρινό παρελθόν, είτε σε κάποιον πλατωνικό κόσμο έξω από τον χρόνο, λέει ο Henry Moore. Η έγκλειστη ψυχή αναζητά φυγή μέσα από τα θραύσματα. Σπάει τη σιωπή και αποκτά δύναμη φωνής. Η αέναη κίνηση του υλικού (λάβα) που στηρίζει σιωπηρά, αναγκαία θα έλεγα τις ζωές των έργων μου, καλεί σε μια μετοίκηση – μετεγκατάσταση. Ο άνθρωπος δημιουργεί ερείπια, προκαλεί ναυάγια, θρέφεται με σπαράγματα. Οι λαοί και η ιστορικότητα τους παράγουν θραύσματα πολιτισμού, ιστορίας, μαζικές καταστροφές και σύγχρονα δράματα στην ανθρωπότητα. Το σώμα μας, οι εμπειρίες μας και ο χρόνος τεμαχίζονται εν γνώσει μας, αποκαλύπτοντάς μας τους πιο βαθείς φόβους και τις πιο μυστικές επιθυμίες μας.

Όταν καλούμαστε να αναγνωρίσουμε ένα απλό ίχνος, ένα μερικό υποκατάστατο, οδηγούμαστε σε αρχέτυπες έννοιες και σχήματα που βρίσκονται μέσα μας από πάντα και μεταφέρονται στον κόσμο των ιδεών. Σήμερα, χάρη σε μια εξέλιξη του γούστου που ανάγεται στα τέλη του 18^ου αιώνα, ο πολιτισμός μας έχει φτάσει να συνδέει την σφραγίδα της υψηλής τέχνης, με αυτή ακριβώς την ελαττωματικότητα.Στο ημιτελές έργο, προσφέρεται χώρος στον προσλήπτη να προσθέσει κάτι, μέρος ή σημασία, χρόνο ή ιστορία. Μπορεί να ισχύει ότι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε αρχαία ερείπια, ώστε αντιμετωπίζουμε πια το θραύσμα του κορμού ως το όλον, είπε ο Henry Moore.

Όσο αφορά την εποπτική κλίμακα των δικών μου έργων, ως κώδικες προσέγγισης και κατανόησης των πραγμάτων, η εύχαρις υποδήλωση της παιδικής ηλικίας των πραγμάτων, ήταν αφ’ενός η αφορμή της βρεφικής ηλικίας των γλυπτών μου και αφ’ ετέρου η βαθιά πίστη, προσφορά της ορθόδοξης Χριστιανικής Θρησκείας, ότι καθημερινά αναγεννιέται ο εσωτερικός εαυτός εντός μας σε μια επίπονη καθημερινή άσκηση βελτίωσης και κάθαρσης.

Όπως συμβαίνει συνήθως στις ουσιαστικές μακροχρόνιες σχέσεις γνώρισα, εκτίμησα, αποδέχθηκα και προχώρησα στην υπακοή . Υπακοή στις ανάγκες και ιδιότητες του υλικού. Η εύμορφη φόρμα μέσα από απρόβλεπτες διαδικασίες χύτευσης και ατυχημάτων, αλλά και μέσω αλλεπάλληλων διαδικασιών επικάλυψης με σκόνη ηφαιστειακής λάβας, γίνεται εύστοχη να παραπέμπει στο πνευματικό της τέχνης.

ΣΒΩΛΟΙ ΧΩΜΑΤΟΣ (προσωρινός τίτλος) - ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ

Αιτία και απαρχή της έρευνας μου υπήρξαν αναπάντητα ερωτηματικά που γεννήθηκαν στον αρχέγονο άνθρωπο μέσα από την παρατήρηση. Η γνώση και η επιστήμη με την πάροδο των χρόνων αναλαμβάνουν βέβαια να ερμηνεύσουν καταστάσεις και να προσφέρουν απαντήσεις στα διάφορα ερωτήματα. Αναπάντητα όμως παραμένουν πολλά ,όπως: Ποιος είναι ο σκοπός ύπαρξης μας; Ποιο είναι το μέσον που σου επιτρέπει να βιώσεις την αλήθεια της ζωής; Υπάρχει ζωή πέρα από ότι γνωρίζουμε στη γη με τη σημερινή μορφή; Όπως και τόσα άλλα.

Η ιστορία του ανθρώπου στη γη διαβάζεται ως διαδικασία αμείλικτης φθοράς. Πρόκειται για μια ατέρμονη πορεία στο χώρο και στον χρόνο, με μια συνεχιζόμενη μετατόπιση των ορίων. Το υλικό κέλυφος της «βαθύτερης ψυχής του», ασκεί μνεία της ματαιοδοξίας του εφήμερου.

Πίσω από οτιδήποτε κάνουμε υπάρχει πάντα ένα ζητούμενο. Περπατάμε για να μετακινηθούμε στο χώρο. Σκεφτόμαστε για να κινηθούμε στον χρόνο. Αναζητούμε τον εαυτό μας ανάμεσα στη δίνη της διαρκούς και αδιάκοπης ροής και πάλης των εξωτερικών και εσωτερικών στοιχείων. Από το καθ΄ ημέραν στο καθ’ ομοίωσιν το ζητούμενο. Το «καθ’ ημέραν» είναι η συμβατική ανάγκη της αδύναμης φύσης μας, είναι το καθημερινό ψωμί. Το «καθ’ ομοίωσιν» είναι το δώρημα της ουράνιας βασιλείας, ο καρπός των εσχάτων.

Ο Άγιος Επιφάνειος από την Κύπρο γράφει: Ο Χριστός ανήλθε εις τα ύψη των ουρανών αναφέρων δώρον τω Πατρί ου χρυσόν, ουκ αργυρόν, ούτε λίθον τίμιον, αλλ΄άνθρωπον ον έπλασεν κατ’ εικόνα και ομοίωσιν αυτού.» Μέσα από μια διαρκή καθημερινή άθληση αναγεννιέται ο γήινος εαυτός εντός μας. Αλληλοπαροχή υπηρεσιών ο κόσμος μας. Η ύπαρξη του ενός στηρίζεται στη ανυπαρξία του άλλου. Η γνώση του ενός θρέφεται από την άγνοια του διπλανού του.

Ο άνθρωπος κατέχεται απ το σώμα του, ενώ έχει την ψευδαίσθηση πως το κατέχει. Το ανθρώπινο στοιχείο αποκρυσταλλώθηκε και εκφράστηκε σε μια αντιφατική υλικότητα σ' ένα σώμα που εξαντλεί τις ζωτικές του λειτουργίες στο εσωτερικό του, που ζει και πεθαίνει μέσα του, ενώ είναι προσανατολισμένο έξω από τον εαυτό του στο χώρο που ορίζει το περίγραμμά του. Αν το σώμα είναι το απωθημένο του στοχασμού και της καθημερινής πρακτικής μας, καθώς και της ηθικής και της αισθητικής που την θεμελιώνουν, αυτό συμβαίνει γιατί το σώμα όντος ο πόνος και η επιθυμία του, είναι κατ’ εξοχήν κι ο τόπος της ψυχής. Τον άνθρωπο λοιπόν, σε στιγμές δεινής αυτογνωσίας, κατέχει μια διαρκής αυταπάτη, ότι δηλαδή, το μόνο που υπάρχει από αυτόν είναι η ύλη του και ότι αυτή είναι κάτι που δεν μπορεί να δει πως είναι. Είναι ον που γνωρίζει, που αισθάνεται και μαζί, σκέπτεται. Αναπόδραστα δηλαδή, στρέφεται έξω από το σώμα του, στο οποίο προώρισται να μην αναγνωρίσει ποτέ την ταυτότητά του.

Ανησυχεί για τη μυστική πηγή του άγνωστου εαυτού του. Σ' αυτήν απευθύνεται όταν το εγώ του τον ξαφνιάζει ευχάριστα ή δυσάρεστα. Κι ενώ μερικώς, έχει ερμηνευτική πρόσβαση σε συμπτώματα που καταφέρνει να αναγάγει σε συγκεκριμένες σωματικές αιτίες, στέκεται μετέωρος μπροστά στα όνειρα, τη φαντασία, το λόγο, τη σκέψη, μπροστά δηλαδή σε απροσδιόριστης υφής παρουσίες, που νιώθει να καταλαμβάνουν χώρο μέσα του, χωρίς να μπορεί να καταλάβει την ύλη και τον τόπο τους. Έτσι, αναβλύζει εικόνες, παρέχει το υλικό και την πλοκή τους, υποβαστάζει νοήματα, προειδοποιεί με προαισθήματα, γεννά συναισθήματα, δίνει τόπο στο καλό και το κακό, το "μεγάλο" και το "μικρό". Γίνεται μ' ένα λόγο, αδιάγνωστος πυρήνας μοναδικός για τον καθένα, προσωπικός, που επιβάλλει το αδιάφανο της παρουσίας του.

H ψυχή, η άυλη υπόσταση, αναλαμβάνει να κερδίσει το παιγνίδι που ο άνθρωπος χάνει με τη γέννησή του, το παιγνίδι της ζωής. Ψυχή είναι η πρώτη εντελέχεια ενός φυσικού, οργανικού σώματος, που έχει τη δυνατότητα της ζωής, και επίσης, έχει μέσα του την αρχή της κίνησης και της στάσης. Εντελέχεια είναι η μορφή του όντος που υπάρχει σε κατάσταση δυνατότητας. Η ψυχή δηλαδή, είναι μια υπόσταση με την έννοια της μορφής. Η χαρακτηριστική Αριστοτελική διατύπωση, είναι πως η ψυχή είναι αυτό που ένα συγκεκριμένο σώμα ήταν να είναι.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Επηρεασμένη από Minimal Art και Art Povera, η χρήση των αντικειμένων μου δείχνει να έχει κοινό σημείο αναφοράς με τον Νέο-Ρεαλισμό. Εν τούτοις τα αντικείμενα που πλάθω δεν τα μεταχειρίζομαι για αισθητικές συνθέσεις και μορφικές κατασκευές, αλλά βλέπω τη μεταμόρφωση τους ως θεμελιακό γεγονός.

Ως προς την υλικότητα, η τέχνη μου βασιζόμενη στην τρισδιάστατη υλιστική δομή των εγκαταστάσεων – γλυπτών ομοιάζει με του Ισπανού Antoni Tapies, καθώς ίδια ταύτιση συναντάμε στον περίφημο Πήλινο Στρατό, που βρέθηκε στον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα της Κίνας, κοντά στην περιοχή Xian. Οι αγρότες ανακάλυψαν τις 8.000 πήλινες φιγούρες θαμμένες ένα μίλι μακριά από τον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ το 1974. Ωστόσο στην Κίνα δεν υπήρξε παράδοση κατασκευής ανθρώπινων αγαλμάτων σε κανονικές διαστάσεις πριν δημιουργηθεί ο τάφος. Προηγούμενα αγάλματα είχαν το πολύ 20 εκατοστά ύψος.

Θεματολογικά αναζητώντας δυαδικές αντιθέσεις που αποτελούν τα θεμελιώδη στοιχεία της ανθρώπινης φύσης ομοιάζει με την τέχνη του Amish Kapoor.

Ομοιότητες όσο αφορά το πεδίο έρευνας διακρίνω με τον Ted Lawson που είναι ένας καλλιτέχνης της Νέας Υόρκης του οποίου τα εικονιστικά γλυπτά διερευνούν τις έννοιες της φυσικής και σωματικής ταυτότητας, της ύπαρξης και του σκοπού. Όπως ο ίδιος δηλώνει στην ιστοσελίδα του, «χρησιμοποιείται εικονιστική αναπαράσταση και γεωμετρική άντληση. Ο Ted δημιουργεί μια αφηγηματική εξέλιξη των μορφών που αποκαλύπτει κάτι υψηλότερο από το απλό σύνολο των μερών τους. Το εύρος της δουλειάς του Ted συνδυάζει την ψηφιακή τεχνολογία, με υψηλής κατασκευής παραδοσιακές μεθόδους γλυπτικής που απρόσκοπτα παράγουν εννοιολογικά αντικείμενα που εκφράζουν την υποκείμενη αναλογική αλήθεια μέσα από το θέμα του. Η εξερευνητική διαδικασία του είναι μια αναζήτηση στην ανθρώπινη ύπαρξη μέσα από φανταστικά μοντέλα του σύμπαντος ως φυσικές μορφές

Η συγγραφέας Βασιλική Νευροκοπλή, στο νέο της παραμύθι, Ως την άκρη του νερού, εκδόσεις Λιβάνη , πότε γραμμένο σε πεζό λόγο και πότε σε ποιητικό, ξεδιπλώνει την ιστορία όπου ενώνονται λαοί και πολιτισμοί. Όνειρο και πραγματικότητα. Παρελθόν και παρόν. Γη και ουρανός. Σ ένα άρτια δομημένο και πλούσιο σε λεπτομέρειες περιβάλλον: ο Αζαρίας αφουγκράζεται τη φύση, η Λινκ Λινκ ζει στη χώρα «που τα μάτια των ανθρώπων μοιάζουν με πουλιά», ο Τρελός Άνεμος φτιάχνει πιρόγες και η Οάμρα (= «Φεγγαρένια») δημιουργεί μέσα από το χώμα και τη γη. Τη στιγμή που οι ήρωες φτάνουν "Ως την άκρη του νερού", η συγγραφέας σκύβει στοργικά στο αφτί του ήρωα - αναγνώστη και του ψιθυρίζει:

"Όσο η γη κι ο ουρανός μαζί κλωθογυρνούνε

κι όσο γεννιούνται άνθρωποι που κλαίνε και γελούνε,

καθένας το τραγούδι του μ' άλλους μαζί θα φτιάχνει

βάζοντας χώμα και νερό, άνεμο κι άστρων πάχνη.!"

Πολλές οι ομοιότητες και τα κοινά και εδώ με το έργο και τις αναζητήσεις μου. Τέλος και ο ποιητής Αντώνης Δ. Σκιαθάς στη τελευταία ποιητική του συλλογή με τίτλο, Ευγενία, εκδόσεις Πικραμένος, στο ποίημα του «Το Δίκαιο της Συγκλήτου», τις ιδιότητες της λάβας υπενθυμίζει και χρησιμοποιεί για να μιλήσει για τη ζωή και τον θάνατο σε χρόνους που ορίζει αποφάσεις η σύγκλητος

Σε χρόνους άρρητους η λάβα σκεπάζει το άγονο,

καλύπτει τα σπίτια, τους κήπους,

βάφει τα νερά,

παρασύρει τα βράχια στο πέλαγος.

Η λάβα ρέει

στους κοιτώνες των συγκλητικών

χωνεύει τα δικαστήρια.

Η λάβα καταστρέφει το βιωμένο.

Η λάβα κάνει εύφορο τον τόπο

αναγεννά την άμπελο και όσα

κλαδιά δίνουν καρπούς.

Η λάβα ολοκληρώνει τη θέαση προς το πέλαγος,