Φλώροι Εικαστικοί: ΩΔΗ ΣΤΟ MARCEL DUCHAMP

Τετάρτη 30 Απριλίου 2014

ΩΔΗ ΣΤΟ MARCEL DUCHAMP

Γιώργος Κεβρεκίδης - Ψηφιακά επεξεργασμένη φωτογραφία, ληφθείσα από performance με αφορμή το έργο του Duchamp “Nude descending a staircase”, 2013

"Η δημιουργική πράξη δεν γίνεται από τον καλλιτέχνη και μόνο. Ο θεατής φέρνει το έργο σε επαφή με τον εξωτερικό κόσμο αποκρυπτογραφώντας κι ερμηνεύοντας τα εσωτερικά του προσόντα κι έτσι προσθέτει τη δική του συμβολή στην δημιουργική πράξη" - Marcel Duchamp

Duchamp bajando una escalera, Eliot Elisofon, 1952 Duchamp- Nude descending a staircase (1912)

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ MARCEL DUCHAMP ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ

O Duchamp δεν ήταν απλά ένας καλλιτέχνης του 20ου αιώνα, που έφερε την επανάσταση στη σύγχρονη τέχνη, ήταν επίσης ένας επιμελητής, ένας άνθρωπος που έστησε πολλές εκθέσεις. Μέσα από τις ριζοσπαστικές ιδέες του σχετικά με το χώρο της έκθεσης, ήταν σε θέση να υπονομεύσει την καθιερωμένη πρακτική στις επιμέλειες εκθέσεων, τον τρόπο που εμφανίζεται η τέχνη και έτσι να αλλάξει το ίδιο το νόημα της τέχνης.

Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ DUCHAMP ΣΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΩΝ

Ο Marcel είχε αγανακτήσει με όλα όσα ο κόσμος της τέχνης πρέσβευε. Επιτέθηκε στην υποκρισία της, καθώς και στον συνολικό τρόπο που έπρεπε η τέχνη να εξεταστεί. Για έναν άνθρωπο που δεν πήγαινε ούτε σε εκθέσεις ούτε σε μουσεία, η συμμετοχή του στην οργάνωση και το σχεδιασμό των εκθέσεων των σουρρεαλιστών μεταξύ 1938 και 1960, είναι εκπληκτική. Διεκδίκησε μια επανάσταση στον τρόπο παρουσίασης της τέχνης. Ανακατασκεύασε το χώρο στις εκθέσεις αποπροσανατολίζοντας τους θεατές λόγω του εμποδίου που έθεσε ανάμεσα στην οπτική και τη φωνητική εμπειρία τους. Επιπλέον, προώθησε μια χιουμοριστική και ειρωνική πλευρά της τέχνης, χρησιμοποιώντας το θέατρο και το χορό για να ενισχύσει την οπτικοποίησή της.

Η προτεραιότητα που έδωσε στην εμπειρία της όρασης ήταν ζωτικής σημασίας για την Duchamp και βοήθησε στην καθοδήγηση των βασικές αρχών που σημειώνονταν στο μανιφέστο του Μπρετόν, για τον Σουρεαλισμό. Με απλά λόγια μετέτρεψε το λεκτικό σε οπτικό.

Όταν ο Duchamp αποφάσισε να κρεμάσει 1200 σάκους γεμάτους άνθρακα από την οροφή ήταν ίσως το πιο εκπληκτικό μέρος της έκθεσης. Επρόκειτο να μειώσει την ικανότητα των επισκεπτών να δουν τα έργα τέχνης, επειδή οι κρεμασμένοι σάκοι άνθρακα μπλόκαραν το φωτισμό.

Marcel Duchsmp, 1200 sacs de charbon. 1938

Age of Coal, Coal Sack Ceiling - Hommage to Marcel Duchamp.

Εγκατάσταση από 1200 σάκους άνθρακα, προορισμένη να “μολύνει” την ατμόσφαιρα μιας γκαλερί τέχνης και να φέρει τη σκόνη και τη βρωμιά μέσα στο «λευκό κουτί» .

Age of Coal_Coal Sack Ceiling. Hommage to Marcel Duchamp

Στα μουσεία και τις εκθέσεις στο Παρίσι κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, η εμπειρία εξαρτιόταν από τη μια συγκεκριμένη απόσταση θέασης της ζωγραφικής. Η μείωση της ορατότητας ανάγκασε τους θεατές να έρθουν πιο κοντά στην τέχνη και υπέδειξε μια ανησυχία για την αντίληψη και τη συνέχιση αυτής της επίθεσης στην οπτική αυτονομία που τόσο γοήτευε τον Duchamp. Αντί να ξεχνάμε το σώμα σε μια έκθεση, ο Duchamp ήθελε να εκφράσει ότι το σώμα ήταν απαραίτητο στην κατάσταση του οράματος της δυνατότητας. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο καρτεσιανός χώρος που φιλοξένησε την έκθεση του 1938 ήταν ο παραδοσιακός τύπος του εκθεσιακού χώρου που ο Duchamp αποδοκίμασε. Ο ριζικός μετασχηματισμός του χώρου και η ανάδειξη της αυτονομίας του οράματος κατέστησε τον αρχικό καρτεσιανό χώρο αγνώριστο.

ΕΠΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΤΡΟΧΟ: Ο ΑΙΩΝΑΣ ΤΩΝ READYMADES

Ο Marcel Duchamp, αναμφισβήτητα η πιο σημαίνουσα φιγούρα της τέχνης του 20ου αιώνα και δημιουργός των έτοιμων αντικειμένων, επέκτεινε ριζικά τον ορισμό του τι θεωρούμε τέχνη.

Marcel Duchamp- Fountain (1917)

Επιλέγοντας συγκεκριμένα κι εκθέτοντας ένα αντικείμενο μαζικής παραγωγής αντί να το δημιουργήσει ο ίδιος, το πρώτο έτοιμο αντικείμενο του Duchamp, “O τροχός ποδηλάτου”, 1913, ήταν ταυτόχρονα προκλητικό κι έξυπνο και τώρα θεωρείται αρχετυπικό.

Marcel Duchamp. Bicycle Wheel.

New York, 1951

Τα ready mades του Duchamp, ανέτρεψαν τη φυσιογνωμία του καλλιτέχνη, ως ο δημιουργός ενός αντικειμένου τέχνης. Η υποβάθμιση του ρόλου του καλλιτέχνη στην εκτέλεση του έργου, απεικονίζεται στο έργο του Carl Andre “Steel - copper plain”, 1969, ο δε μινιμαλιστικός περιορισμός του υλικού του και της φόρμας είναι ταπεινός.

Carl Andre, Steel-copper plain. 1969

Το έργο της κουβανο-αμερικάνας καλλιτέχνιδας Felix Gonjales - Torres, αγκαλιάζει αυτήν την αστάθεια. Το "Άτιτλο"(Μια γωνιά του Baci), 1990, είναι ένας σωρός από αλουμινόχαρτα από τυλιγμένες σοκολάτες Baci, σε μια γωνιά της γκαλερί.

Felix-Gonzalez Torres, Untitled

(A corner of Baci), 1990.

Το τρίπτυχο έργο του Joseph Kosuth “Ένα και τρία τραπέζια”, ένα πρώιμο έργο του εννοιολογικού καλλιτέχνη, αποτελείται από ένα πραγματικό ξύλινο τραπέζι, μια φωτογραφία του τραπεζιού τοποθετημένο επί τόπου κι ένα λεξικό με τον ορισμό του ξύλινου τραπεζιού. Ο Kosuth αμφισβητεί τους τρόπους αναπαράστασης μέσω ενός απογυμνωμένου στοιχειώδους τρόπου παρουσίασης.

Joseph Kosuth, One and three chairs.1965

Σε σύγκριση με τον καλλιτέχνη από τη Μελβούρνη James Lynch, το έργο “Real Life is Everywhere”, 1998, αποτελείται από προσεκτικά κατασκευασμένα αντίγραφα του “ξεφορτωμένου” πολιτισμού μας, από χαρτί και χρωματιστά μολύβια. Η χρωματιστή διάταξη των αντικειμένων είναι δραματικά φωτισμένη, αναδεικνύοντας τα χάρτινα κουτιά των fast foods, τα αποκόματα εισιτηρίων τρένων και των δοχείων σόδας σε καθεστώς υψηλής τέχνης.

James Lynch, “Real life is everywhere”, 1998

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ - ΩΔΗ ΣΤΟ M.D.

Η ιδέα μιας σκάλας σε φυσική κλίμακα όπου τηρούνται οι αρχιτεκτονικοί περιορισμοί μιας άνετης και ασφαλούς ανάβασης, βάσει του απλού κανόνα 2x(ύψος ριχτιού ) + πλάτος πατήματος=64εκ., μπορεί να λειτουργήσει διαδραστικά για τον ανυποψίαστο θεατή, που θα θελήσει να τη χρησιμοποιήσει. Ακόμη περισσότερο μάλιστα που για την υλοποίησή της έγινε χρήση μη συμβατικών υλικών.

Γιώργος Κεβρεκίδης - «Μετάβαση»

Διαστάσεις γλυπτού: 118x90x60εκ.

Υλικά γλυπτού: Ξύλο OSB, βάτα (υαλοβάμβακας), λινάτσα, ρόδες

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Εν μέσω μιας εμφανούς ισορροπίας, αντιθέσεις ανάμεσα στη δύναμη και τον λυρισμό, τη σκληρότητα και την απαλότητα, τα γήινα υλικά και το μεγάλο σχέδιο, όλα παίζουν το ρόλο τους σ’ αυτήν την ποίηση της καθημερινότητας.

Μέσα από ένα παιχνίδι ανάμεσα στο ορατό αντικείμενο και τις πολλαπλές σημειολογικές συμφράσεις που το ίδιο φέρει, επιχειρείται η απόδοση νοημάτων, ο παραλληλισμός μορφών κι ο προβληματισμός εν τέλει πάνω στην αισθητική του απλού, «ανυποψίαστου» αντικειμένου.

Η προσαρμογή των σχημάτων κι o χαρακτήρας των υλικών είναι στην υπηρεσία της έννοιας του έργου. Η επαναλαμβανόμενη και πολλαπλή χρήση του ίδιου αντικειμένου όπως το μαξιλάρι για τις ανάγκες μορφοποίησης ενός άλλου (σκάλα), η αντίστιξη μεταξύ δύο ασύμβατων υλικών, από τη μια μεριά το μαλακό (μαξιλάρι) κι από την άλλη το σκληρό (ξύλο), όλα χρησιμοποιήθηκαν με στόχο την αντιστροφή συμβατικών λειτουργιών ή την αλληλοσυμπλήρωση τους.

Η ιδέα της στοίβαξης, αποθήκευσης κάτω απ’ τον κενό χώρο μιας σκάλας, όπως συνηθίζεται στα σπίτια, εμφανίζεται στις εγκαταστάσεις του Γι. Κουνέλλη τη δεκαετία του 1969, με σακιά από λινάτσα γεμάτα με κόκκους των νοικοκυριών - καφές, φακές, φασόλια, αρακάς, καλαμπόκι, πατάτες. Στα σακιά από λινάτσα στοιβάζονται συνήθως οι προμήθειες της σεζόν.

Ο Κουνέλλης είναι γνωστός για τους συνδυασμούς του από αντιθετικά υλικά όπως η λινάτσα, τα φασόλια, το βαμβάκι, το μέταλλο και το μαλλί. Καθημερινά αντικείμενα και θέματα της φύσης υπήρξαν στις άμεσες αναφορές του Κουνέλλη, ο οποίος επεδίωκε να εγκαταστήσει μια πιο στέρεη επικοινωνία ανάμεσα στο θεατή και το έργο τέχνης.

Παράλληλα, με το νόημα του έργου ήθελα αυτό να εμπεριέχει και την κατασκευαστική γνώση.