‘’ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΦΤΙΑΞΩ ΜΙΑ ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ’’
Στην Γκαλερί Λόλα Νικολάου συναντάμε την εικαστική εγκατάσταση του Χάρη Κοντοσφύρη με την συμμετοχή των Μανόλη Ρωμαντζή και Νικόλα Καρναμπατίδη ,’’Ερείπιο - Εξερευνώντας τον Χαμένο Χώρο’’. Πρόκειται για μια συνέκθεση όπου τα έργα των τριών καλλιτεχνών συνδιαλέγονται και συνυπάρχουν όπως το μέρος και το όλον.
Εξερευνούν τον χαμένο χώρο μέσω των ωδικών πουλιών, των γλυπτών και των ήχων. Στην συνέντευξη που ακολουθεί, δημιουργήσαμε κι εμείς με τη σειρά μας έναν διάλογο, ακριβώς όπως το έργο τους, ως συγκοινωνούντα δοχεία: με τον κάθε ένα χωριστά, ξεκινώντας όμως από το Χάρη Κοντοσφύρη, παλιό γνώριμο στο χώρο της τέχνης, Καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας, που τα τελευταία χρόνια επιλέγει την μέθοδο του διαλόγου και της συνέκθεσης ως νέο πρότυπο ατομικής έκθεσης, σε συνεργασία αυτή τη φορά, στη γκαλερί Λόλα Νικολάου, Θεσσαλονίκη με τους Μανόλη Ρωμαντζή και Νικόλα Καρναμπατίδη.
Της Πόπης Καριωτάκη
Φωτό. Nικόλας Καρναμπατίδης
κ. Κοντοσφύρη, αρχικά, θα θέλαμε να μας πείτε γιατί επιλέξατε το Ερείπιο ως βασικό νοηματικό άξονα της έκθεσης;
Το συνυπολογίσαμε με τον Μανόλη (Ρωμανζή) όσο συνεργαστήκαμε. Δεν είμαι άνθρωπος του μέτρου γι αυτό έχω καταλήξει από ερείπιο σε ερείπιο ψάχνοντας την ολότητα. Η διαπίστωση είναι μια: βλέποντας κάποιος ένα ερείπιο φαντάζεται το σπίτι όλο. Μπορεί να νοιώσεις την ολότητα, άρα χρειάζεται μόλις ένα μέρος για να υποψιαστούμε την ολότητα. Γι αυτό αναφέρομαι στο ερείπιο, άσχετα αν το δει κάποιος σαν μέρος ενός συνόλου ή σαν ένα κομμάτι του σύμπαντος. Το περιορισμένο και το απέραντο, είναι χωρικοί προσδιορισμοί σε σχέση με το ανθρώπινο σώμα. Οι διαστάσεις του ανθρώπινου σώματος προσφέρονται ως αρχιτεκτονικό μετρικό σύστημα ως μνημονικός κανόνας των κατεστραμμένων χώρων που ο ίδιος δημιούργησε. Ο θρυμματισμένος κόσμος του ερειπίου είναι συναρτούμενη συνθήκη του «μετά» όσο αναφορά το «πριν» σε μια εποχή γενικευμένου κομφορμισμού. Η παγκοσμιοποίηση υποκρύπτει ένα απόλυτα θρυμματισμένο κόσμο. Τα ερείπια των δυο μεγάλων πολέμων δεν κατεδαφίστηκαν ολοκληρωτικά και νέα θα εμφανιστούν παραδίπλα.
Η εποχής μας είναι εξαιρετικά ταχεία ή εξαιρετικά ληθαργική ή αλλάζει υπέρ το δέον καταστρέφοντας ή δεν αλλάζει όσο πρέπει και η παραγόμενη σύγχυση και αμφιβολία είναι περισσότερο σε συνθήκες χώρου, ένα παράδειγμα η από εδαφοποίηση μεγάλων πληθυσμών.
Πως ακριβώς γίνεται η εξερεύνηση του χαμένου χώρου και τι υπονοείται με την ορολογία αυτή ;
Ο εικοστός αιώνας, της ταχύτητας και του καταχτημένου διανυσματικού χρόνου, ήταν μια πνευματική κατάκτηση όπου ο αφηρημένος χρόνος γίνεται συγκεκριμένος. Ο χρόνος είναι σαν το ύπνο, όταν πέφτεις για ύπνο είναι πολλές φορές που δεν θέλεις να βγεις από αυτόν. Θέλεις να μείνεις εκεί. Ποτέ να μην βγεις… Να πέφτεις για ύπνο και να πέφτεις όλο και βαθύτερα, να πέφτεις και να πέφτεις, μέχρι να φτάσεις στην καρδιά του ύπνου που είναι ο απόλυτος χρόνος. Στα τελευταία εξήντα χρόνια ο χώρος, υπήρξε το μόνο ως τεκμήριο του χωροχρόνου. Με την έκθεση επαναδιαπραγματεύομαι τον βηματισμό μας, σταματάς για να ακούσεις, ξεκινάς για να πλησιάσεις κάτι και να το παρατηρήσεις. Τα κλαδιά που ξεπετάγονται από τους τοίχους είναι χωρικές επεκτάσεις, αβέβαια πρόβολα, αμφιταλαντεύσεις του χαμένου χώρου, του απερπάτητου. Όλοι προσπαθούν να περπατήσουν στις πόλεις, να προτρέξουν σε ένα σταθερό δημόσιο βηματισμό στις πορείες των συλλαλητηρίων, σε αντίθεση με τον στρατιωτικό βηματισμό που γέμιζε τις πόλεις με παρελάσεις μέχρι και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Οι άνθρωποι περπατούν για να καλύψουν τον χώρο που έχασαν. Οι ηττημένες λαϊκές μάζες πρέπει να περπατήσουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος ή να κρυφτούν στα ερείπια και να ανακαλύψουν την εδαφική κάλυψη από τα φυτά ενός χώρου που τελικά δεν ανήκε σε κανέναν. Πόσο λάθος είναι η επινόηση της ιδιοκτησίας. Η έκθεση προσπαθεί να σε πείσει ότι εσύ ανήκεις στο ΄΄χώρο΄΄ και όχι αυτός σε σένα. Τα κλαδιά είναι τόσο δυνάμεις του μέσα όσο και δυνάμεις του έξω. Μοιάζουν με προτεταμένα χέρια αστέγων ζητιάνων, γεμάτα πουλιά που κατατρώγουν τα ψίχουλα που αφήνουν οι περαστικοί. Η εξερεύνηση ενός χαμένου χώρου, ενός χαμένου εδάφους έχει να κάνει και με την εγκάλεση της επιστροφής στα πατρογονικά εδάφη ή αν θέλετε στο χώρο του Μαραθώνα, που μια ήττα κάποτε απροσάρτητε μια ηλίθια εδαφική κυριαρχία.
Στην εικαστική σας εγκατάσταση, χρησιμοποιείται 400 ωδικά πουλιά, για ποίον λόγο επιλέξατε αυτά τα είδη πτηνών ;
Ήθελα να φτιάξω μια ωδή στην αναξιοπρέπεια. Τι γίνεται μετά την κατάρρευση; Ήθελα να ακουστεί η φωνή ενός συλλαλητηρίου. Μπορεί ένα συλλαλητήριο ρυθμικό να γκρεμίσει ένα κτίριο; Ήθελα να παρατηρήσουν όλοι ότι τα πετεινά του ουρανού ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν, ούτε συσσωρεύουν σε αποθήκες, αλλά ο ουράνιος θεός τα τρέφει και αυτή είναι μια αξιοπρέπεια να φωνάζουν καλέσματα όλα μαζί. Η γλώσσα των ωδικών πουλιών είναι ακατάληπτη όμως ένα τσιρρ… μπορεί να υποδηλώνει την διασπορά ή τις κηλίδες στα πούπουλα, όπως επίσης μπορεί να σημαίνει τον έναστρο ουρανό, μια γάτα, ένα άλλο σμήνος πουλιών, κάτι πιτσιλισμένο, την πράξη του διασκορπισμού. Ο ήχος τους μπορεί πιθανών να υποδηλώνει το σφιχτό, το πυκνό μπορεί να σημαίνει τον κορμό, ένα σωρό από πέτρες, την σαρκική ένωση και το δάσος. Η δύναμη της αφαίρεσης που πέτυχε ο Νικόλας Καρναμπατίδης στην ηχητική εγκατάσταση του έργου/Ερείπιο/.Απαιτήσεις, που έχει οποιαδήποτε αληθινή γλώσσα, με κάνει να πιστέψω ότι οι άνθρωποι παρόλη την βαρβαρότητα τους, δεν είναι μια κοινωνία πρωτόγονη αλλά εκφυλισμένη. Τα ωδικά πουλιά, τείνουν με την παρουσία τους να εξιδανικεύσουν ένα τόπο ή ένα γεγονός ή ένα συμβάν. Μοιάζουν πολύ με τους ποιητές όπως τους σκέπτεται ο Μπόρχες, είναι αυτοί που σκέπτονται, που σκαρφίζονται να βάλουν στην σειρά έξι-επτά λέξεις κατά κανόνα αινιγματικές. Δεν μπορεί να συγκρατηθεί και τις εκφωνεί με κραυγές σε κυκλικές συναθροίσεις ανθρώπων, όρθιος. Αν το ποίημα δεν εξάψει το ενδιαφέρον τότε δεν συμβαίνει τίποτα αλλά αν συμβεί ο ποιητής να προκαλέσει συγκίνηση, τότε όλοι απομακρύνονται εν σιωπή, υπό το κράτος ιερού δέους
Πως συνδέετε το έργο σας, με τα γλυπτά του Μανώλη Ρωμαντζή;
Ο σουρεαλισμός με τις ιδιαιτερότητες του, τροφοδότησε με καινούργιες δομές την υγρή πλήξη της μεταπολεμικής Ευρώπης βοήθησε πολύ την εικόνα να γίνει εφάμιλλη της γλώσσας. Τώρα εικόνες και λέξεις έχουν πολύ δυναμική στον εγκέφαλο των ανθρώπων. Ο Ρωμανζής συνεχίζει να μάχεται με σουρεαλιστικές εικόνες, ειδικά τις τρισδιάστατες, μου θυμίζει τα εκπληκτικά σχέδια του Μπάϊκα της δεκαετίας του ‘80 ενώ δεν έχει κάποια σχέση. Επειδή τα ερείπια είναι αποσαρθρωμένες οριστικότητες χρειαζόμουν την συνεργασία κάποιου που η ικανότητα του για μπλόφες, θα βοηθούσε την μέθη που προκαλείται από την τέχνη να είναι πλαναισθητική και ταυτόχρονα κυριολεκτική. Το έργο χρειαζόταν μια εγκόσμια διαύγαση, παραίσθηση του χώρου, απατηλές εικόνες, καλαίσθητη σκληρότητα, γρήγορους ιστορικούς εγκλωβισμούς, προμηνύματα παρελθοντικής μνήμης. Ο Μανόλης Ρωμανζής με βοήθησε να εξερευνήσω τετριμμένες καταστάσεις που πλάθει μέσω της ιδιοφυούς ανθρωποκεντρικής γλυπτικής του, που ενισχύουν την επίγνωση των καταναγκασμών και εξουσιάζουν την ύπαρξη μας. Εξάλλου όταν αναζητάς ως θεατής, το θέατρο των ωδικών φωνών ανακαλύπτεις τα μικροσκοπικά γλυπτά του, εδρασμένα στα κλαδιά εξεικονισμένα σε ίση κλίμακα με τα πουλιά και ενοποιημένα να προστρέχουν στην εξισωτική αυτονομία της συν έκθεσης.
Είναι η εγκατάσταση μία γέφυρα αισιοδοξίας με το κοινό, στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε;
Η ένωση στοχασμού και δράσης είναι μια πράξη στο πεδίο του ‘’πράττειν΄΄. Δεν θέλω να μπερδέψω κανέναν. Το ‘’πράττειν’’ είναι μια πολυεπίπεδη διαδικασία που ξεπερνά την ανθρώπινη δραστηριότητα και έχει σκοπό την αυτονόμηση των πάντων ιδιαιτέρως του υποκειμένου. Όταν είσαι μόνος, καλά είσαι αυτόνομος όταν όμως δραστηριοποιείσαι σε κοινή δράση, τότε η αυτονομία σου πρέπει να παραμείνει ανεξίτηλη μέσα από τους μετασχηματισμούς των από κοινού δράσεων με κάποιον άλλο στην συγκεκριμένη περίπτωση ο Ρωμαντζής με τον Κοντοσφύρη και τον Καρναμπατίδη. Άρα, ζητούμενο είναι η αυτονόμηση τόσο του άλλου όσο και των άλλων σε κοινά πεδία δραστηριότητας. Η συνεκθετική δραστηριότητα φέρει αυτή την ευθύνη: Η ίδια η πράξη της συνέκθεσης περιλαμβάνει τόσο τον μετασχηματισμό του υποκειμένου μέσω της εμπειρίας της αυτοπραγμάτωσης της αυτονομίας, όσο και των αντικειμένων έργων τέχνης, που γίνεται γρηγορότερα ορατή η αντικειμενοποιήση τους ως αυτόνομα αναγωγικά έργα απόμακρα πιθανών από τους ορισμούς του δημιουργού που και αυτός ζει την αυτονομία του. Από την αντίστοιχη προσπάθεια της συνέκθεσης με τον Γιώργο Τσακίρη πριν τέσσερα χρόνια, η αλλαγή παραδείγματος έχει γίνει και ναι οι εγωτικοί καλλιτέχνες συνεργάζονται και αφού μπορούν να συνεργαστούν οι καλλιτέχνες μπορούν οι πάντες -Τι ποιο αισιόδοξο; Ούτως-είναι, η τροπικότητα της κοινωνίας του ανθρώπου, οι όψεις της κοινωνικής ύπαρξης, ο βαθμός που αυτές σχηματίζουν το πεδίο του πολιτικού σαν ένας χώρος που ξεδιπλώνονται πράξεις πραγμάτωσης αυτονομιών. Επιτύχαμε υψηλό πεδίο ταύτισης, καταφέραμε ένα συναρπαστικό και διασκεδαστικό σύνολο. Ένα σύνολο είναι μια συλλογή ορισμένων και καλώς διακεκριμένων αντικειμένων της εποπτείας μας ή της σκέψεις μας σε ένα όλον. Μέσα από μια λειτουργική δημιουργικότητα αναδύθηκε η ετερότητα, η ταυτότητα και σε μεγάλο βαθμό χωροποιήθηκε ο χρόνος. Τρελή χαρά, μας έχει συνεπάρει.
Θεωρείται ότι η κρίση έχει επηρεάσει την τέχνη και τους καλλιτέχνες αρνητικά ή είναι αφορμή καλλιτεχνικής δημιουργίας, όχημα, να οραματιστούμε έναν καλύτερο κόσμο;
Η κρίση είναι ένα σημείο εξέλιξης ενός παιχνιδιού όπου αρκετοί από τους παίχτες αγωνιούν, δέχονται υπερβολικές πιέσεις. Στην πραγματικότητα από μια σταθεροποιημένη αθλιότητα μετά το 90 βρισκόμαστε σε μια ασταθή αθλιότητα του παρόντος. Η αίσθηση παρακμής και η συνθηκολόγηση με εκείνη την αόρατη δύναμη διαχειριστών που ποια δεν είναι βουβή και ακούμε την ηχώ των προσταγμάτων τους, γεμίζει τους πάντες με φόβο. Ένα παράδοξο που ξενίζει: οι άνθρωποι συνηθίζουν να λαμβάνουν υπόψη τους το πιο στενόκαρδο ιδιωτικό τους συμφέρον, την ίδια στιγμή που η στάση τους καθορίζεται περισσότερο από τα μαζικά ένστικτα. Αυτήν την αντίφαση αφυπνίζει η τέχνη σε περιόδους σαν αυτή. Σε εξωθεί σε χρήση της ανθρώπινης νόησης της προβλεπτικότητας των κινδύνων, της αντίληψης του παρόντος μέσω θυμικού και της συνείδησης που χρειάζεται η άδολη εμπιστοσύνη, η ηρεμία και η υγεία.
Πως ακριβώς λειτουργεί η σύνδεση της μουσικής με τα γλυπτά , από την μια γλυπτά του ώρημου καλλιτέχνη (Ρωμαντζή) και από την άλλη ο ήχος (Καρναμπατίδη) ενός πολύ νέου αλλά εξίσου σημαντικού ;
Μανόλης Ρωμαντζής: Ένας από τους στόχους που επιδιώξαμε στην έκθεση μας είναι η συμβολική και γλυπτική αναπαράσταση των οδυνηρών καταστάσεων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα προσπαθήσαμε, με τον ίδιο τρόπο, να αναδείξουμε και την άλλη όψη, την αισιόδοξη και ελπιδοφόρα, που ενυπάρχει εν δυνάμει ακόμα και στις τραγικότερες των καταστάσεων. Τα κελαϊδίσματα των πουλιών δίνουν έμφαση σ’ αυτή την όψη και ταυτόχρονα δίνουν μια ρεαλιστική διάσταση στη συμβολική αναπαράσταση.
Νικόλας Καρναμπατίδης: Αρχικά για να λειτουργήσει μια συνέκθεση τριών διαφορετικών ανθρώπων χρειάστηκε να απαρνηθούμε και οι τρεις τις ηλικιακές μας διάφορες. Έπειτα δουλέψαμε όλοι μαζί, τον ίδιο το χώρο, θέλοντας να πλάσουμε μια καινούργια συνθήκη. Έτσι είχαμε στο τραπέζι τα κλαδιά με τα ωδικά πτηνά, τα οποία εγκαταστάθηκαν και ανά διαμόρφωσαν εκ νέου αρχιτεκτονικά, όχι μόνο τον χώρο. Τα ανθρώπινα γλυπτά έπειτα, παίρνουν και αυτά τον χώρο τους, στο εσωτερικό δωμάτιο της γκαλερί, όπου έχουν μια απόλυτα σκηνογραφική υπόσταση και μοιάζουν να έχουν περάσει χρόνια από πάνω τους μα αυτά θα συνεχίσουν να στέκουν εκεί ακίνητα παρατηρώντας. Από εκεί ξεκινούν να διαδραματίζονται μικρά αποσπάσματα στιγμών, όπου μικροσκοπικά γλυπτά έχουν σκαρφαλώσει στις τεράστιες κλάρες και ζουν μαζί με τα πουλιά του Χάρη Κοντοσφύρη. Ο ήχος, είναι μια αναπαράσταση ενός πραγματικού χώρου, όπου είναι πλημμυρισμένος από ωδικά πτηνά. Είναι διαμορφωμένος με βάση τις αναπαραστάσεις ενός 24ωρου. Και δηλώνει την πραγματικότητα. Επίσης διαμορφώνει και έναν καινούριο χώρο. Εάν κλείσεις τα μάτια σου, θα αρχίσεις να αναζητάς την κατεύθυνση των τιτιβισμάτων και τότε ανακαλύπτεις μια καινούργια συνθήκη με βάση τον χώρο. Για αυτό μπορούν και συνυπάρχουν.
Περισσότερες πληροφορίες : Φλώροι εικαστικοί
Info:
Διάρκεια : 26.11.2013 - 28.12.2013
Τόπος : ΓΚΑΛΕΡΙ ΛΟΛΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ | Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου