Νιώθω ότι και η τέχνη θα πάρει, θα ξαναπάρει για την ακρίβεια, τον αντικαθεστωτικό χαρακτήρα που κατείχε κάποτε. Γελοιοποιήσαμε τα μοντέλα του μποέμ καλλιτέχνη, του underground, της πολιτικής τέχνης, των κοινοτήτων και των
συλλογικών διεργασιών, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων της
ψευτογκλαμουριάς. Σήμερα μοιάζουν, ίσως, οι μόνες αξιόπιστες εναλλακτικές.
Στις λέξεις τους «οδυνηρή κρίση, πτώχευση, αναδιάρθρωση του χρέους, διαρθρωτικές και δομικές αλλαγές» υπάρχει το πραγματικό ζητούμενό τους. Εκεί παίζουν το στοίχημα του μέλλοντος, στην προσωπική μας ομηρία, στο άγχος… Η ομηρία μας εξυπηρετεί τη μάσκα τηςφιλελεύθερης- σοσιαλιστικής ελίτ του οικονομικοπολιτικού ευρωπαϊκού συστήματος, που η λογική της είναι η άγρια κερδοσκοπία, ο υπέρμετρος πλούτος, οι τρομερές ανισότητες, το τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα, η καταστροφή του περιβάλλοντος. Από την άλλη, απέναντί της, ο μαρξισμός, ως κλειστό σύστημα, παρέχει ερμηνείες και τίποτε άλλο.
Ίσως αυτή η απόλυτη κατάρρευση, αυτή η διάψευση οποιωνδήποτε βεβαιοτήτων είχαμε (;) μέχρι σήμερα μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα. Σήμερα κατανοούμε, όλο και περισσότερο, ότι τόσα χρόνια χτίζαμε σε σαθρό έδαφος, κάστρα στη άμμο. Η αγορά της τέχνης έμοιαζε ν’ ανθεί, οι συλλέκτες αγόραζαν αφειδώς, τεράστιες εκθέσεις και διοργανώσεις φιλοδοξούσαν να «βάλουν την Ελλάδα στη διεθνή σκηνή των εικαστικών», real estaters αγόραζαν ολόκληρα τετράγωνα σε υποβαθμισμένες περιοχές για να δημιουργήσουν «Art Towns» σαν μια πραγματική Monopoly στον πραγματικό κόσμο, περιοδικά και εκδόσεις, οι «παράγοντες» της τέχνης σ’ αυτή τη χώρα έζησαν τα δεκαπέντε λεπτά διασημότητάς τους. Στα δικά μου μάτια οι μονάδες που, ακόμη σήμερα, «διαπλέκονται» με εταιρείες, θεσμούς, κυβερνήσεις, με πρόθεση να οργανώσουν «μεγάλα πράγματα», μοιάζουν πλέον πιο ύποπτες από ποτέ…
Ίσως αυτή η απόλυτη κατάρρευση, αυτή η διάψευση οποιωνδήποτε βεβαιοτήτων είχαμε (;) μέχρι σήμερα μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα. Σήμερα κατανοούμε, όλο και περισσότερο, ότι τόσα χρόνια χτίζαμε σε σαθρό έδαφος, κάστρα στη άμμο. Η αγορά της τέχνης έμοιαζε ν’ ανθεί, οι συλλέκτες αγόραζαν αφειδώς, τεράστιες εκθέσεις και διοργανώσεις φιλοδοξούσαν να «βάλουν την Ελλάδα στη διεθνή σκηνή των εικαστικών», real estaters αγόραζαν ολόκληρα τετράγωνα σε υποβαθμισμένες περιοχές για να δημιουργήσουν «Art Towns» σαν μια πραγματική Monopoly στον πραγματικό κόσμο, περιοδικά και εκδόσεις, οι «παράγοντες» της τέχνης σ’ αυτή τη χώρα έζησαν τα δεκαπέντε λεπτά διασημότητάς τους. Στα δικά μου μάτια οι μονάδες που, ακόμη σήμερα, «διαπλέκονται» με εταιρείες, θεσμούς, κυβερνήσεις, με πρόθεση να οργανώσουν «μεγάλα πράγματα», μοιάζουν πλέον πιο ύποπτες από ποτέ…
Σήμερα οι εταίροι μάς επιβραβεύουν με τις απαραίτητες ταμειακές διευκολύνσεις, βυθίζοντάς μας στο αύριο της προσχεδιασμένης οικονομικής, οικολογικής, πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής δομής τους. Χειραγωγούν τις κοινωνίες, στερώντας τους την ανάγκη στη φαντασία. Τις χειραγωγούν μέσω του άγχους, βάζουν σε ισχύ συνεχώς όλο και πιο ανθεκτικούς κανονισμούς, οδηγώντας τες σε διαρκή μετανάστευση.
Νομίζω ότι πρέπει ν’ αρχίσουμε να προσαρμοζόμαστε σ’ αυτή τη νέα κατάσταση, που επέρχεται ραγδαία. Νιώθω ότι και η τέχνη θα πάρει, θα ξαναπάρει για την ακρίβεια, τον αντικαθεστωτικό χαρακτήρα που κατείχε κάποτε. Γελοιοποιήσαμε τα μοντέλα του μποέμ καλλιτέχνη, του underground, της πολιτικής τέχνης, των κοινοτήτων και των συλλογικών διεργασιών, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων της ψευτογκλαμουριάς. Σήμερα μοιάζουν, ίσως, οι μόνες αξιόπιστες εναλλακτικές. Αφού συνειδητοποιήσαμε ότι μάλλον δεν θα γίνουμε το κέντρο της διεθνούς σκηνής, ούτε θα πίνουμε σαμπάνια με τον Μπαράκ Ομπάμα στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ, αρχίζουμε τώρα να σκεφτόμαστε άλλους τρόπους καλλιτεχνικών πρακτικών. Για να προσθέσω μια αισιόδοξη νότα, ίσως η νέα κατάσταση να μας ξαναφέρει στο τραπέζι των συζητήσεων. Ο Ρώσος διανοητής Μπαχτίν μιλούσε για μια καρναβαλική κατάσταση στην οποία όλοι χωρούν, ένα πανηγύρι όπου κανείς δεν τρώει πόρτα.
Στο τέλος τέλος, αυτοί οι σούπερ σταρ, οι υπερ-καλλιτέχνες που κατασκευάσαμε μιντιατικά τα τελευταία είκοσι χρόνια (κυρίως), είναι τόσο διαφορετικοί από τις «ανώνυμες» εικαστικές περιπτώσεις που δραστηριοποιούνται στο λεγόμενο περιθώριο; Νιώθω ότι αυτές οι κατασκευές έχουν σήμερα καταρρεύσει. Μόνο μια κατεύθυνση διαβλέπω: πιο συλλογικά πράγματα, λιγότεροι αποκλεισμοί…
Νομίζω ότι πρέπει ν’ αρχίσουμε να προσαρμοζόμαστε σ’ αυτή τη νέα κατάσταση, που επέρχεται ραγδαία. Νιώθω ότι και η τέχνη θα πάρει, θα ξαναπάρει για την ακρίβεια, τον αντικαθεστωτικό χαρακτήρα που κατείχε κάποτε. Γελοιοποιήσαμε τα μοντέλα του μποέμ καλλιτέχνη, του underground, της πολιτικής τέχνης, των κοινοτήτων και των συλλογικών διεργασιών, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων της ψευτογκλαμουριάς. Σήμερα μοιάζουν, ίσως, οι μόνες αξιόπιστες εναλλακτικές. Αφού συνειδητοποιήσαμε ότι μάλλον δεν θα γίνουμε το κέντρο της διεθνούς σκηνής, ούτε θα πίνουμε σαμπάνια με τον Μπαράκ Ομπάμα στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ, αρχίζουμε τώρα να σκεφτόμαστε άλλους τρόπους καλλιτεχνικών πρακτικών. Για να προσθέσω μια αισιόδοξη νότα, ίσως η νέα κατάσταση να μας ξαναφέρει στο τραπέζι των συζητήσεων. Ο Ρώσος διανοητής Μπαχτίν μιλούσε για μια καρναβαλική κατάσταση στην οποία όλοι χωρούν, ένα πανηγύρι όπου κανείς δεν τρώει πόρτα.
Στο τέλος τέλος, αυτοί οι σούπερ σταρ, οι υπερ-καλλιτέχνες που κατασκευάσαμε μιντιατικά τα τελευταία είκοσι χρόνια (κυρίως), είναι τόσο διαφορετικοί από τις «ανώνυμες» εικαστικές περιπτώσεις που δραστηριοποιούνται στο λεγόμενο περιθώριο; Νιώθω ότι αυτές οι κατασκευές έχουν σήμερα καταρρεύσει. Μόνο μια κατεύθυνση διαβλέπω: πιο συλλογικά πράγματα, λιγότεροι αποκλεισμοί…
Η «δράση» σε καιρούς «κατοχής» πρέπει να επαναφέρει το αίτημα της φαντασίας ως μορφής επανάστασης, στοχασμού και παραγωγικής κριτικής.
Αυτό υπονόησα κι εγώ. Ας ζουλήξουμε κάθε πιθανή ιδέα που μας έρχεται στο μυαλό. Ας κατευθύνουμε τη φαντασία μας σε μονοπάτια πέραν της πεπατημένης και των θεσμών. Τέλος, ας αφήσουμε κατά μέρους τα υπέρμετρα καλλιτεχνικά ή επιμελητικά Εγώ κι ας δουλέψουμε μαζί. Βέβαια, επειδή αυτά τα λόγια ακούγονται ως κενά ευχολόγια, αυτό που θα πρέπει να προηγηθεί είναι ένα γεγονός-θρυαλλίδα που ν’ ανοίξει δραματικά αυτό τον διάλογο. Δεν έχω σε καμία περίπτωση την πρόθεση να υποβαθμίσω τη σημασία κάποιων βημάτων αντίστασης στη μουντή κατάσταση των τελευταίων ετών, όπως είναι αυτή η στήλη που με φιλοξενεί σήμερα, όμως προσμένω και ένα μεγάλο συλλογικό γεγονός που θα δώσει μια επιπλέον δυναμική. Η Ιστορία μάς έχει διδάξει ότι τα γεγονότα προετοιμάζονται για χρόνια, συχνά σε συνθήκες μυστικότητας, έως ότου ένα γεγονός σημάνει -και συμβολικά- την αλλαγή.
Αυτό υπονόησα κι εγώ. Ας ζουλήξουμε κάθε πιθανή ιδέα που μας έρχεται στο μυαλό. Ας κατευθύνουμε τη φαντασία μας σε μονοπάτια πέραν της πεπατημένης και των θεσμών. Τέλος, ας αφήσουμε κατά μέρους τα υπέρμετρα καλλιτεχνικά ή επιμελητικά Εγώ κι ας δουλέψουμε μαζί. Βέβαια, επειδή αυτά τα λόγια ακούγονται ως κενά ευχολόγια, αυτό που θα πρέπει να προηγηθεί είναι ένα γεγονός-θρυαλλίδα που ν’ ανοίξει δραματικά αυτό τον διάλογο. Δεν έχω σε καμία περίπτωση την πρόθεση να υποβαθμίσω τη σημασία κάποιων βημάτων αντίστασης στη μουντή κατάσταση των τελευταίων ετών, όπως είναι αυτή η στήλη που με φιλοξενεί σήμερα, όμως προσμένω και ένα μεγάλο συλλογικό γεγονός που θα δώσει μια επιπλέον δυναμική. Η Ιστορία μάς έχει διδάξει ότι τα γεγονότα προετοιμάζονται για χρόνια, συχνά σε συνθήκες μυστικότητας, έως ότου ένα γεγονός σημάνει -και συμβολικά- την αλλαγή.
πηγή: Art22
Θανάσης Μουτσόπουλος
Έχει επιμεληθεί εικαστικές εκδόσεις και έχει οργανώσει αρχιτεκτονικές και εικαστικές εκθέσεις. Έχει γράψει τα βιβλία: «Ανθρωπομορφισμός, αφαίρεση και σχηματοποίηση στη μαζική κουλτούρα», «No feelings: το εικαστικό punk», «Ta υβρίδια της παγκοσμιοποίησης»: Πόλη και μαζική κουλτούρα στην περιφέρεια» (όλα στις εκδόσεις Futura), και «Ομοιότητα περίπου» (εκδόσεις Πατάκη/Μουσείο Μπενάκη), «Οράματα: Η τέχνη ως διαμεσολάβηση (επιμέλεια-εκδόσεις Πλέθρον). Διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στο κέντρο σύγχρονης τέχνης Σταθμός Άλφα. Αρθρογραφεί για την αρχιτεκτονική και τα εικαστικά σε εφημερίδες και περιοδικά. Επίτροπος της Ελλάδας για την Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2002 (μαζί με τους Τ. Κουμπή και R. Scoffi er). Σύμβουλος έκδοσης του εικαστικού περιοδικού «Artime» (2004-7). Καλλιτεχνικός διευθυντής της Φωτοσυγκυρίας 2005. Επιμελητής των εκθέσεων: «Ομοιότητα περίπου» στο Νέο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, «Οράματα: Η τχνη ως διαμεσολάβηση» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση: Πέντε ουτοπίες μέσα στο ’70» τον Απρίλιο του 2006 στο πλαίσιο του Οργανισμού Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και της διοργάνωσης «Εικαστικό Πανόραμα» στο Κρατικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, την ίδια χρονιά, «Μεγάλος ύπνος» (2008, Πινακοθήκη Καλαμάτας), «Κρυμμένη Αθήνα» (2010, The Art Foundation), «Ανακύκλωση Επανάχρηση – Οικειοποίηση» (2010,Πινακοθήκη Καλαμάτας). Έχει δώσει διαλέξεις στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στα Τμήματα Θεατρολογίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Μουσείο Φρυσίρα. Από το 1999 μέχρι το 2004 δίδαξε Ιστορία Τέχνης και Πολιτιστική Γεωγραφία στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, από το 2004 μέχρι το 2007 Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, και από το 2008 διδάσκει τα μαθήματα της Ιστορίας της Τέχνης και του Πολιτισμού της Πόλης στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά
Θανάσης Μουτσόπουλος
Έχει επιμεληθεί εικαστικές εκδόσεις και έχει οργανώσει αρχιτεκτονικές και εικαστικές εκθέσεις. Έχει γράψει τα βιβλία: «Ανθρωπομορφισμός, αφαίρεση και σχηματοποίηση στη μαζική κουλτούρα», «No feelings: το εικαστικό punk», «Ta υβρίδια της παγκοσμιοποίησης»: Πόλη και μαζική κουλτούρα στην περιφέρεια» (όλα στις εκδόσεις Futura), και «Ομοιότητα περίπου» (εκδόσεις Πατάκη/Μουσείο Μπενάκη), «Οράματα: Η τέχνη ως διαμεσολάβηση (επιμέλεια-εκδόσεις Πλέθρον). Διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στο κέντρο σύγχρονης τέχνης Σταθμός Άλφα. Αρθρογραφεί για την αρχιτεκτονική και τα εικαστικά σε εφημερίδες και περιοδικά. Επίτροπος της Ελλάδας για την Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2002 (μαζί με τους Τ. Κουμπή και R. Scoffi er). Σύμβουλος έκδοσης του εικαστικού περιοδικού «Artime» (2004-7). Καλλιτεχνικός διευθυντής της Φωτοσυγκυρίας 2005. Επιμελητής των εκθέσεων: «Ομοιότητα περίπου» στο Νέο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, «Οράματα: Η τχνη ως διαμεσολάβηση» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση: Πέντε ουτοπίες μέσα στο ’70» τον Απρίλιο του 2006 στο πλαίσιο του Οργανισμού Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και της διοργάνωσης «Εικαστικό Πανόραμα» στο Κρατικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, την ίδια χρονιά, «Μεγάλος ύπνος» (2008, Πινακοθήκη Καλαμάτας), «Κρυμμένη Αθήνα» (2010, The Art Foundation), «Ανακύκλωση Επανάχρηση – Οικειοποίηση» (2010,Πινακοθήκη Καλαμάτας). Έχει δώσει διαλέξεις στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στα Τμήματα Θεατρολογίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Μουσείο Φρυσίρα. Από το 1999 μέχρι το 2004 δίδαξε Ιστορία Τέχνης και Πολιτιστική Γεωγραφία στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, από το 2004 μέχρι το 2007 Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, και από το 2008 διδάσκει τα μαθήματα της Ιστορίας της Τέχνης και του Πολιτισμού της Πόλης στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου