Γιώργος Καβούνης: Το συν και το πλην από την Ήρα Παπαποστόλου

   Ο Γιώργος-Παναγιώτης Καβούνης σπάνια μιλάει για τη δουλειά του. Θέλει να αφήσει το θεατή με τη φαντασία του να ερμηνεύσει αυτός το έργο του και να τελειώσει τις ιστορίες του. Σαν θεατής, λοιπόν, θεωρώ ότι ένα από τα αγαπημένα του θέματα είναι η απεικόνιση του Δυτικού πολιτισμού που τον βλέπει μέσα από το πρίσμα της κρίσης, του χρήματος, της θρησκείας, των ανθρώπινων σχέσεων, της φαρισαϊκής ανιδιοτέλειας, των ρατσισμών, των φανατισμών, της αλαζονείας, της εξουσιομανίας.

Ένας κόσμος που καταρρέει και καταστρέφεται. Άνθρωποι με κεφάλια ζώων μπαίνουν στα έργα του, άνθρωποι – μηχανές, με βιομηχανικά μέλη, σύγχρονοι νάρκισσοι και ψεύτικης ομορφιάς γυναίκες. Όταν ζωγραφίζει τον εαυτό του, τον βάζει ανάμεσα σε δύο βασίλισσες γυμνές και με το κεφάλι τους ως πιόνι σκακιού. Τα αντίθετα σε πρώτο πλάνο, όπως και η φιλοσοφία του: το καλό και το κακό, η ζωή και ο θάνατος, η ξανθιά και η μελαχρινή, σε ένα παιχνίδι πνεύματος και εξουσίας όπως είναι αυτό του σκακιού.

Ο ίδιος λέει: «Ομόνοια και διχόνοια, συμφωνία και ασυμφωνία, αγάπη και μίσος, ζωή και θάνατος. Αντιτιθέμενα στοιχεία που συνθέτουν άρρηκτα ζεύγη στα οποία ενυπάρχουν το συν και το πλην. Ο άνθρωπος έχει την τάση να ξεχνά, επιτηδευμένα μάλλον, τις δυο όψεις της ζωής και ν’ αναλαμβάνει χρέη μάστορα, που λυσσασμένα χτίζει ντουβάρια ηθικής, σκάβει πνευματικά λαγούμια και δημιουργεί επαύλεις μαζισμών, ώστε να κρύβει χωρίς ντροπή την ανυπαρξία του. Η έννοια των αντιθέτων, και όπως αυτά ατέρμονα συμβιώνουν και συλλειτουργούν, χαρακτηρίζει και τρέφει με σάρκα το εικαστικό μου έργο. Είναι η κινητήρια δύναμη που συντηρεί τη δίψα μου για αδιαφορία προς οποιαδήποτε νόρμα παλαιοντολογικής μα και νεωτεριστικής πνευματικής και εικαστικής ποιμαντορίας. Οι εικόνες μου αγαπούν τις αιρετικές προσμείξεις, τις ηθικές διαστροφές και την ποιητική αταξία. Εν τέλει, ταπεινά και με συνέπεια, απλά κουβαλάν την αβασταγή μου».

Ο Γιώργος Παναγιώτης Καβούνης δουλεύει κυρίως με μολύβι σε χαρτί ή λάδι σε καμβά, αλλά, όπου χρειάζεται, χρησιμοποιεί και πενάκι ή ακρυλικό. Επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Νίτσε, αλλά και συγγραφείς όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Ουναμούνο, ο Ντοστογιέφσκι, ο Ρ. Αποστολίδης, και ο Κούντερα, μεταφέρει την κοσμοθεωρία τους και την ατμόσφαιρά τους στα έργα του. Ο ρεαλισμός του είναι άκρως περιγραφικός και λεπτομερειακός και διερευνά τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των προσώπων που απεικονίζει. Η λεπτή σχεδιαστική επεξεργασία, η ιδιαίτερη μελέτη της κίνησης του σώματος, αλλά και η έντονη μεταφυσική διάθεση μαγεύουν το θεατή. Έχει φιλοτεχνήσει μια σειρά έργων με άκρως ερωτικά θέματα, απεικονίζοντας περιπτύξεις ζευγαριών χωρίς να φοβάται τα πορνογραφικά όρια. «Μου αρέσει η ζωγραφική των: Μπος, Γκόγια, Μπεκσίνσκι, Μπέικον, Ιλιά Ρέπιν, Γύζη, Μπρίγκελ, Μουνχ κ.ά…», λέει ο ίδιος. «Αλλά και σκηνοθέτες όπως οι Γιαν Σβανκμάγιερ και Αλεχάνδρο Χοδορόφσκι,όπως κι οι ακραίοι συναισθηματικά κόσμοι του Αντρέι Ζουλάφσκι».

Η γυναίκα πρωταγωνιστεί στα περισσότερα έργα του, με τον ερωτισμό να είναι σαφέστατος στους πίνακές του. Απεικονισμένη σε κλειστούς χώρους, όρθια, καθιστή, ξαπλωμένη ή με το να φαίνεται μόνο το πρόσωπό της ή κάποιο άλλο σημείο του σώματός της, μοιάζει με ιέρεια κάποιας λατρείας. Σύμβολα, όπως κάποιο μυστήριο ζώο ή διάφορα περίεργα αντικείμενα, συνδυάζονται με την κυρίαρχη θηλυκή παρουσία, δίνοντας αινιγματικό χαρακτήρα στις συνθέσεις του.

Οι γυναικείες φιγούρες του έχουν σχεδόν πάντοτε την διάσταση της μούσας. Πηγή έμπνευσης, παρουσιάζονται άλλοτε εξιδανικευμένες και άλλοτε όχι, αφημένες στα πάθη τους, αλλά πάντοτε εκπέμποντας έναν ιδιόμορφο ερωτισμό.

Στο έργο του με τίτλο «Ζήλια», η γυναίκα προσωποποιείται ώστε να μεταφέρει την άποψη του καλλιτέχνη για την αρμονία των αντιθέτων. «Σε όλα ενυπάρχουν το συν και το πλην», λέει ο ίδιος. «Αν πας στο ένα άκρο ή στο άλλο, δημιουργείς δόγματα, “-ισμούς” και ντουβάρια ηθικής». Έτσι και η ζήλια έχει δύο όψεις: την αρνητική, αλλά και τη θετική. Γι΄αυτό και οι δύο κύκλοι από τους οποίους μπορούμε να δούμε την έφηβη-γυναίκα (προκλητική αλλά και αθώα συνάμα) σαν από κλειδαρότρυπα. Η μία πλευρά της λειτουργεί θετικά, μιας και η ζήλια οδηγεί εκτός των άλλων και στον υγιή ανταγωνισμό. Το ζώο που την αντιπροσωπεύει είναι μία τερατόμορφη γάτα: όπως η ζήλια, από τη μια είναι «γατούλα» και από την άλλη φρικιαστική…

Όταν ζωγραφίζει το έργο με τίτλο «Μπιλμπάο», η γυναίκα φαίνεται σαν από ψηλά και τα πόδια της, όπως και το κρεβάτι στο οποίο είναι ξαπλωμένη, μετατρέπονται σε νερό. Το ονειρικό στοιχείο εισβάλλει στην τέχνη του Γ.Π. Καβούνη. Το νερό, ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία του κόσμου, της δημιουργίας και της ζωής, υπήρξε πάντοτε στο επίκεντρο των επιστημονικών, θρησκευτικών, μυθολογικών και φιλοσοφικών αναζητήσεων του ανθρώπου, καθώς και βασικό στοιχείο στη διαμόρφωση λαϊκών παραδόσεων. Στη μυθολογία, υπήρχαν προσωποποιημένες θεότητες αποκλειστικά των νερών. Στην Ινδία, συναντάμε τη Νάγκι, γονιμοποιό θεότητα με σώμα ψαριού και κεφάλι γυναίκας. Στις παραδόσεις μας, υπάρχει το αθάνατο νερό. Στην περίπτωση του Γ.Π.Καβούνη, τα νερά μοιάζουν να είναι εκείνα που, σύμφωνα με τον Ελιάντε, μέσα τους, τα αμαρτήματα εξαγνίζονται και μέσα από τα οποία θα γεννηθεί η νέα ανανεωμένη ανθρωπότητα.

Μούσα του για μια ακόμη φορά είναι η γυναίκα η οποία μετατρέπεται σε σύμβολο: πρόκειται άραγε για μια σύγχρονη θεότητα των νερών που θα φέρει μια πνευματική άνοιξη;

Άνθρωποι και ζώα συνυπάρχουν στο έργο του. Αλεπούδες, γουρούνια, φίδια, γάτες μετατρέπονται σε σύμβολα που χαρακτηρίζουν τους ανθρώπους που βρίσκονται πλάι τους. Άλλοτε εκπροσωπούν ένα συναίσθημα άλλοτε μια κατάσταση. Δε διστάζει επίσης να ζωγραφίζει πρόσωπα της μυθολογίας, όπως ο Βάκχος (αλλιώς Διόνυσος). Ο αγαπητός θεός των αρχαίων Ελλήνων, ο θεός του κρασιού και του γλεντιούκαι προστάτης της τραγωδίας και της κωμωδίας, μπαίνει στο έργο του, όπου συνυπάρχουν ο παλιός με το νέο κόσμο. Από τη μία, παρουσιάζεται το άγαλμά του Βάκχου να βγαίνει από τη γη μέσα σε ένα δάσος, απεικονίζοντας την ιδιότητά του ως θεού της βλάστησης και του κρασιού και από την άλλη, παρουσιάζεται μπροστά στο θεατή ένας άνθρωπος με βιομηχανικά μέλη, ο σύγχρονος ίσως Βάκχος, με χαμένες τις παλιές του ιδιότητες.

Αρκετά στοιχεία στο έργο του Γ.Π. Καβούνη (π.χ. Ο αιώνιος σύζυγος) στηρίζονται σε αναγνώσεις που έχει κάνει και τον έχουν επηρεάσει. Τεχνίτης του μολυβιού και του λαδιού, δίνει βάση πάνω απ’ όλα στη λεπτομέρεια. Η περίσσεια φαντασία του σε συνδυασμό με την τεχνική του μαγεύουν το θεατή. Με χρώμα ή χωρίς, τα έργα του, πλούσια σε ανεκδοτολογικά στοιχεία, προσφέρονται για πολλαπλές αναγνώσεις.

Art22