Αλεξάνδρα Κατσιάνη και Θανάσης Χονδρός -ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΥΣ ΦΛΩΡΟΥΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ

   ΑΝΟΙΞΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ  GAP THE MIND
...Ό,τι προβάλλεται ως τέχνη, είναι εκ των προτέρων αποδεκτό. Ταυτόχρονα όμως, ως αποδεκτό είναι και ανενεργό...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Από την Καινή στον Ιάσονα και φτου κι απ’ την αρχή, 1997,       Αίθουσα Παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας, Βόλος Αλεξάνδρα Κατσιάνη και Θανάσης Χονδρό ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Σώμα, 2001, Βαφοπούλειο, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Στρατηγική της οικειότητας: Κίονας, 1996, Αίθουσα Άλλη Πόλη, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Μουσική Δύο Δωματίων, 1983, Αίθουσα Σχεδία, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Ό,τι χάνεται αφήνει πίσω του ίχνη, 1996, Αίθουσα Άλλη Πόλη, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Σεμινάρια Επιστημονικού Αλληθωρισμού και Εφαρμοσμένης Ανίας: Ουρανός, 1996, Αίθουσα Άλλη Πόλη, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Μια τελευταία συνάντηση, μερικές εικόνες να θυμάσαι, 2004, Υπερδώθε, Θεσσαλονίκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Συλλαβίζοντας: Η-γλώσ-σα-μας-καί-ει, 1988, Αίθουσα Συν και Πλην, Θεσσαλονίκης 1) Ο διάλογος είναι προαιρετικός και όχι υποχρεωτικός. Θεωρείς το έργο σου υποχρεωτική οδό της επικοινωνίας; Ο διάλογος είναι αναγκαίος, επειδή ο άνθρωπος έχει κοινωνική φύση. Στη δεύτερη εικαστική δράση μας, που παρουσιάσαμε το 1981, προσφέραμε ψωμάκια τα οποία στη ράχη τους είχαν γραμμένη τη φράση «Το νόημα μιας χειρονομίας είναι η μέθοδος επαλήθευσής της», που σημαίνει ότι το έργο μας, αυτή η χειρονομία, θα βρει το νόημά της μέσα από την απάντηση του αποδέκτη της χειρονομίας. Κι ακόμα, ότι όχι μόνο δεν υπάρχει μία απάντηση, αλλά ούτε καν μία απαντητική μέθοδος. 2) Υποθέτουμε ότι από τα 100 έργα σου εκθέτεις μόνο τα 2. Τί γίνεται με υπόλοιπα που δε βλέπουμε; Στην περίπτωσή μας συμβαίνει το αντίθετο. Έχουμε δυο-τρία έργα που δεν εκθέσαμε, μιας και, κάνοντας ως επί το πλείστον εγκαταστάσεις επιτόπου ή εικαστικές δράσεις, δεν κάναμε τέχνη εργαστηρίου. Κι αυτά τα δυο-τρία έργα δεν είναι τίποτε ίδιαίτερα σημαντικό, αφού θα λειτουργούσαν ως μέρος μιας ευρύτερης σύλληψης, μιας ζωολογικοκηπολογικής έκθεσης, που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ (για την Ζωολογικοκηπολογία έχουμε κείμενα στο διαδίκτυο). 3) Είναι "εν χρόνω" η εργασία ενός εικαστικού; Η μόνη τέχνη είναι η εκάστοτε σύγχρονη τέχνη, επειδή αυτή επιτρέπει τον διάλογο. Θα επεκταθούμε πάνω σ’ αυτή τη θέση απαντώντας στην 7η ερώτηση. 4)  Στο επόμενο έργο σου θα λάβεις υπόψη σου την παρουσία μου ή θα κλειστείς στον εαυτό σου;  Αν ναι με ποιόν τρόπο; Όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, στη 10η ερώτηση, για μας δεν θα υπάρξει επόμενο έργο, εντούτοις μπορούμε να απαντήσουμε ότι πάντα στο μυαλό μας είχαμε την επικοινωνία με τους άλλους. Το γεγονός ότι ασχοληθήκαμε ιδιαίτερα με τις εικαστικές δράσεις, οι οποίες δεν υφίστανται χωρίς την παρουσία θεατών, έχει να κάνει και με την αντίληψή μας για τον επικοινωνιακό ρόλο της τέχνης. 5) Ξορκίζει η τέχνη τους δαίμονες της σύγχρονης ζωής όπως:  ανεργία, φτώχια, επαγγελματική απαξίωση, τρομολαγνεία; Κάθε θρησκευτική τέχνη ξορκίζει δαίμονες της εποχής της, του παρελθόντος ή του μέλλοντος. Πιστοί πάντα βρίσκονται που αναζητούν ξόρκια. Η τέχνη λειτουργεί με μεταφορές που μπορούν να μας κάνουν πλουσιότερους σε σκέψεις και συναισθήματα, δεν γεμίζουν όμως στομάχια. 6) Θεωρείτε ότι μπορεί να αναπτυχθεί λειτουργική σχέση  μεταξύ τέχνης και πολιτικής; Η τέχνη έχει, είναι δυνατό να έχει, σχέση με όλα. Φυσικά και με την πολιτική. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί φυσικά, επειδή μπορεί να εκτραπεί σε συνθηματολογία ή μικροκομματική προπαγάνδα. Υπάρχουν κάποια ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν κάθε φορά, με κάθε συγκυρία, με κάθε έργο, όπως αν είμαστε σε θέση να χαρούμε μια θαυμάσια καλλιτεχνική σύλληψη που υποστηρίζει διαφορετικές πολιτικές ιδέες από τις δικές μας. 7) Η τέχνη κατοικεί  στων "ιδεών την πόλη" του καβάφη. Η τέχνη αλλάζει χαρακτήρα με την πάροδο του χρόνου, όπως συμβαίνει και με όλα τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Έχοντας αυτό ως αφετηρία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μόνη τέχνη είναι η εκάστοτε σύγχρονη τέχνη. Η τέχνη ως δραστηριότητα, ως δημιουργία δηλαδή καλλιτεχνημάτων, είναι αιώνια, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τα δημιουργήματά της. Τα καλλιτεχνήματα άλλων εποχών δεν είναι τέχνη σήμερα (είναι μαρτυρίες αλλοτινής τέχνης). Με το καλλιτέχνημα της εποχής του το κοινό έχει ένα διάλογο που μπορεί να είναι έντονος, ερεθιστικός, τρυφερός, απορριπτικός, επιφανειακός ή πλούσιος, όπως συμβαίνει με κάθε διάλογο. Το καλλιτέχνημα μιας άλλης εποχής ανήκει σε διαφορετικό πλαίσιο αναφοράς και ακουμπά σε χίλιες δυο πραγματικότητες που διαφεύγουν από το κοινό σήμερα. Με το καλλιτέχνημα μιας άλλης εποχής το κοινό έχει μια σχέση παιδείας. Τόμοι ιστοριών της τέχνης, μουσεία, συλλέκτες, δημοπράτες προσπαθούν να διδάξουν στο κοινό να βλέπει καλλιτεχνήματα άλλων εποχών και άλλων κοινωνιών ως αιώνια. 8)  Ένα σχόλιο πάνω στη σχέση επιστήμης και τέχνης. Η τέχνη έχει, είναι δυνατό να έχει, σχέση με όλα. Και μπορούν να παραχθούν έργα εξαιρετικού ή ανύπαρκτου ενδιαφέροντος σε σχέση και με την επιστήμη, όπως και σε σχέση με οτιδήποτε άλλο. Κατά καιρούς παράγονται μόδες και τάσεις, κυρίως  απ’ τους εμπόρους της τέχνης, για σύνδεση της τέχνης με το ένα ή το άλλο. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει κάποια αναγκαιότητα πίσω από τη δημιουργία του έργου, να μην γίνεται μόνο και μόνο επειδή αυτό προστάζει η αγορά. Θα μπορούσαν ακόμα να ιδρυθούν και νέες επιστήμες με όρους τέχνης… Εμείς προτείναμε στο παρελθόν την Ζωολογικοκηπολογία που αναφέραμε και στη 2η ερώτηση. Μια άλλη ιδέα θα μπορούσε να είναι η Βεβαιωτική, δηλαδή η επιστήμη που αφορά τις βεβαιότητες. Και οι βεβαιότητες έχουν να κάνουν με όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Όσο κι αν ακούμε ότι η τάδε προσπάθεια έχει πειραματικό χαρακτήρα, ελάχιστοι πειραματίζονται στην πράξη. Οι περισσότεροι λέγοντας πειραματισμός εννοούν την προσπάθειά τους να στηρίξουν μια βεβαιότητά τους. Δεν χρειάζεται, φυσικά, να τονιστεί η σημασία μιας βεβαιότητας, αφού αυτή μας λύνει τα χέρια για να πράξουμε με τον ένα ή άλλο τρόπο. Είναι όμως απαραίτητο να τονιστεί η επικινδυνότητά της, επειδή καταργεί τον αυτοέλεγχο και περιορίζει την κριτική ικανότητα. Πώς δημιουργούνται οι βεβαιότητες; Κάτω από ποιες συνθήκες τρέπονται σε αμφιβολία; Αυτά είναι τα κυρίαρχα ερωτήματα της Βεβαιωτικής. Ο τομέας της Ιστορικής Βεβαιωτικής εξετάζει το θέμα διαχρονικά, ενώ ο τομέας της Συγκριτικής Βεβαιωτικής επισημαίνει συγγένειες και αντιθέσεις ανάμεσα σε βεβαιότητες διαφορετικών κοινωνιών. Πέρα από τη συγγραφή κειμένων για τα ζητήματα Βεβαιωτικής, τα οποία κείμενα οπωσδήποτε προέχουν ώστε να δοθεί το υπόβαθρο, γύρω από τη Βεβαιωτική μπορούν να αναπτυχθούν ποικίλες δραστηριότητες, όπως συνέδρια, συμπόσια, ημερίδες που δίνουν την ευκαιρία και για γόνιμες επιστημονικές αντιπαραθέσεις, εκδόσεις, παραγωγή προϊόντων (όπως, για παράδειγμα, σακούλες αναπνοής για την περίπτωση κατάρρευσης μιας βεβαιότητας) και οπωσδήποτε επιστημονικός τουρισμός. Αν αυξηθούν αρκετά οι ασχολούμενοι με την επιστήμη, θα μπορούσαν να σχηματιστούν και ομάδες με συντεχνιακό ή συνδικαλιστικό αέρα. 9)  Η τέχνη την εποχή της τεχνικής αναπαραγωγικότητας. Η τέχνη είναι πλαστογράφος; Μιλάμε για πλαστογραφία, όταν κάτι παρουσιάζεται ως κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, με στόχο την αποκόμιση κέρδους ή κύρους. Πάντα υπήρχε. Είναι φαινόμενο που διευκολύνεται από την τεχνολογική εξέλιξη, αλλά, στην ουσία, δεν έχει να κάνει με την τεχνολογία. Ούτε με την τέχνη έχει σχέση. Αν ένα έργο τέχνης επιτυγχάνει να ενεργοποιήσει διανοητικά ή συναισθηματικά τον αποδέκτη του, λίγο ενδιαφέρει αν η υπογραφή είναι του καλλιτέχνη ή κάποιου αντιγραφέα. Αντίθετα απασχολεί τον συλλέκτη, επειδή αφορά τη χρηματική αξία του έργου που έχει στην κατοχή του. 10) Γιατί κάνεις τέχνη; Δεν κάνουμε πια τέχνη. Αποσυρθήκαμε από την εικαστική δημιουργία με δημόσια δήλωση το 2004. Μπήκαμε στο χώρο των εικαστικών κάνοντας, αφενός, τα πράγματα που θα θέλαμε να δούμε, αφετέρου επειδή ο χώρος της τέχνης έδινε μια ελευθερία κινήσεων όπου η φαντασία και το παιχνίδι είχαν ουσιαστικό ρόλο, κι ακόμα ο χώρος της τέχνης επέτρεπε την ύπαρξη αντιφάσεων και αντινομιών στο ίδιο έργο, καταστάσεις ασύμβατες προς την αυστηρότητα των σπουδών μας στη Φιλοσοφική. Το ερώτημα, λοιπόν, που αντιμετωπίζουμε συχνά είναι το αντίστροφο από αυτό που τίθεται εδώ, δηλαδή γιατί εγκαταλείψαμε την εικαστική δημιουργία. Η λέξη τέχνη χρησιμοποιείται πλέον παντού χωρίς διάκριση, το πλαίσιό της έχει απολύτως ξεχειλώσει. Αν κάτι είναι ακατανόητο, πιθανόν να είναι και τέχνη, οπότε μπορούμε να το προσπεράσουμε ήσυχοι έχοντάς το ταξινομήσει και κατηγοριοποιήσει. Ό,τι προβάλλεται ως τέχνη, είναι εκ των προτέρων αποδεκτό. Ταυτόχρονα όμως, ως αποδεκτό είναι και ανενεργό. Έτσι, ακόμα και ο χαρακτηρισμός «τέχνη» λειτουργεί πολλές φορές αλλοτριωτικά. Σταματήσαμε λοιπόν. Εξάλλου επί χρόνια δείξαμε και δείξαμε και δείξαμε, επομένως, όποιος μας παρακολούθησε, θα μπορεί να μαντέψει κι αυτό που δεν έχουμε δείξει. Ευχαριστούμε πολύ για το ενδιαφέρον σας Αλεξάνδρα Κατσιάνη και Θανάσης Χονδρός