Έχετε παρατηρήσει κάτι παράξενο στους νέους σταθμούς του μετρό; Τους περασμένους μήνες εγκαινιάστηκαν οι επιβατικοί σταθμοί της Αγίας Μαρίνας, του Ελληνικού, του Αλίμου και της Αργυρούπολης, αλλά όσοι έχουν αποβιβαστεί στις συγκεκριμένες στάσεις θα έχουν αντιληφθεί πως είναι ελαφρώς... κρύες. Κι αυτό οφείλεται πιθανότατα σε έναν και μόνο λόγο: Είναι απογυμνωμένοι από τέχνη.
Αυτή η συνειδητοποίηση ήταν η αφορμή για να (ξανα)σκεφτούμε πως αν κάτι κάνει πιο ευχάριστη την μετακίνησή μας με το αθηναϊκό μετρό, έστω και χωρίς να το συνειδητοποιούμε, είναι πως στους υπόλοιπους σταθμούς περνάμε δίπλα από έργα τέχνης σπουδαίων καλλιτεχνών. Και μπορεί κάτι τέτοιο να μας φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση ως μια περιττή πολυτέλεια σε εποχές κρίσης, στις οποίες έχει «απενεργοποιηθεί» η υπηρεσία Εικαστικής Πλαισίωσης των νέων σταθμών, αλλά τελικά αυτή η παρουσία της τέχνης σε έναν κατ’ εξοχήν δημόσιο χώρο είναι που κάνει την καθημερινότητά μας πιο ανθρώπινη.
Αποβιβαζόμαστε τους σταθμούς του αθηναϊκού μετρό, για να σας θυμίσουμε πως τα ευρώ που πληρώνουμε κάθε μέρα αποτελούν ίσως το οικονομικότερο εισιτήριο για μια άκρως ενδιαφέρουσα γκαλερί... σε 22 στάσεις τέχνης κάτω από την Αθήνα.
Επόμενη στάση: Κεραμεικός
Έργο τέχνης: «Διαστρωματώσεις Ενεργειακές ΕικόνεςXVI»
Καλλιτέχνης: Γιάννης Μπουτέας
Ο καλαματιανός καλλιτέχνης που χαρακτηρίζεται από την χρήση του φωτός, φυσικού ή τεχνητού, συνήθως με την μορφή λαμπτήρων-σωλήνων με νέον, ανέλαβε να διακοσμήσει με μια ανάλογης αισθητικής εικαστική δημιουργία τον σταθμό του Κεραμεικού. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, ο Γιάννης Μπουτέας επικεντρώνει το ενδιαφέρον του «άλλοτε στην εννοιολογική και άλλοτε στην υλική-οπτική πλευρά των έργων, κρατώντας πάντα σε υψηλό επίπεδο τις εικαστικές ποιότητες». Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε διεθνείς διοργανώσεις (Παρίσι, Λιουμπλιάνα, Θεσσαλονίκη, Σάο Πάολο, Βενετία κ.α.)
Επόμενη στάση: Κατεχάκη
Έργο: «Φόρμες με υφαντό χαλκό»
Καλλιτέχνης: Βάσω Πεκλάρη
Μία από τις λίγες εκπροσώπους του γυναικείου φύλου στην «υπόγεια τέχνη» της πόλης, η Βάσω Πεκλάρη πρωτοπορεί δοκιμάζοντας έναν ιδιότυπο συνδυασμό: Αυτόν της σύγχρονης τέχνης και των παραδοσιακών μεθόδων κατασκευής. Συγκεκριμένα, μέθοδος της καλλιτέχνιδας είναι να… υφαίνει μέταλλο στον αργαλειό και να παράγει έτσι μορφές σύγχρονης τέχνης, όπως οι παραπάνω φιγούρες που θα συναντήσετε στον σταθμό Κατεχάκη της μπλε γραμμής.
Επόμενη στάση: Χαλάνδρι
Έργο: Διαστημική Ποίηση δίπτυχο 2004
Καλλιτέχνης: Χρίστος Καράς
Εκπρόσωπος της γενιάς του ’60, ο Χρίστος Καράς ανδρώθηκε καλλιτεχνικά στην Νέα Υόρκη, όπου και διαμόρφωσε το στιλ του, κάπου ανάμεσα στην ποπ αρτ και τις παραμορφωμένες φιγούρες, με επιρροές από τον πόλεμο και την τεχνολογία. Κάπως έτσι, ο καλλιτέχνης προσεγγίζει την τέχνη με μια ιδιαίτερη φόρμα, αυτή της «διαστημικής ποίησης», όπως χαρακτηρίζεται και το έργο τέχνης που κοσμεί τον τοίχο πίσω από την κεντρική σκάλα του σταθμού Χαλανδρίου.
Επόμενη στάση: Ευαγγελισμός
Έργο: «Mott Street»
Καλλιτέχνης: Χρύσα
Η διεθνούς φήμης γλύπτρια και ζωγράφος από του Ζωγράφου που έφτασε ως τις σημαντικότερες γκαλερί και τα μουσεία τέχνης στις ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, συμμετέχει στην εικαστική πλαισίωση του Αττικού Μετρό με το «Mott Street», έργο επηρεασμένο από την China Town του Manhattan. Έργα της επίσης έχει χαρίσει στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Αθήνας. Η Χρύσα έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο μήνα.
Επόμενη στάση: Δάφνη
Έργο: «Δεξίλεως»
Καλλιτέχνης: Δημήτρης Μυταράς
Το έργο ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους έλληνες ζωγράφους, του διεθνώς καταξιωμένου καθηγητή της ΑΣΚΤ, Δημήτρη Μυταρά, έχουν την ευκαιρία να αντικρίσουν όσοι αποβιβάζονται ή επιβιβάζονται στον σταθμό της Δάφνης. Πρόκειται για τον «Δεξίλεω», την μορφή δηλαδή του αρχαίου Αθηναίου που υψώνει το δόρυ του ενάντια στον πεσμένο κάτω από το άλογό του εχθρό – η αρχαία «εκδοχή» του Αγίου Δημητρίου. Η ιδιαίτερη αφαιρετική ματιά του Μυταρά είναι διάσπαρτη στην πόλη, καθώς έχει επιμεληθεί τις τοιχογραφίες σε πολλούς οργανισμούς και τράπεζες, αλλά και την σκηνογραφία σε πολλές θεατρικές παραστάσεις.
Επόμενη στάση: Ομόνοια
Έργο: «Ουρά»
Καλλιτέχνης: Νίκος Κεσσανλής
Άνδρες και γυναίκες περιμένουν, φωνάζουν, σηκώνουν τα χέρια τους, κάνουν υπομονή. Πρόκειται για τις σκιερές φιγούρες που κοσμούν τον σταθμό της Ομόνοιας, τις οποίες επιμελήθηκε ο εικαστικός Νίκος Κεσσανλής, δημιουργώντας ένα… μάλλον οικείο για τα ελληνικά δεδομένα σκηνικό στο πρώτο επίπεδο του σταθμού, θυμίζοντάς μας παράλληλα πως βρισκόμαστε σε έναν από τους σταθμούς με το μεγαλύτερο επιβατικό κοινό στην Αθήνα.
Επόμενη στάση: Αιγάλεω Έργο: Χωρίς τίτλο
Καλλιτέχνης: Όπυ Ζούνη
Σημαντική εκπρόσωπος της «γεωμετρικής τέχνης» στην Ελλάδα, η Όπυ Ζούνη με καταγωγή από το Κάιρο και τη Σαντορίνη, εργάστηκε στην Αθήνα και έστησε παραπάνω από 70 ατομικές εκθέσεις από το 1962 ως και το 2008, χρονιά που έφυγε από τη ζωή μετά από δωδεκαετή μάχη με τον καρκίνο. Τα έργα της χαρακτηρίζονται από την ανάμιξη αραβικών και ελληνικών στοιχείων, ενώ στον σταθμό του Αιγάλεω έχει εγκατασταθεί μια χαρακτηριστική για το στιλ της στήλη, με τις βαθμηδόν συνεχιζόμενες ρίγες από τη σειρά δημιουργιών της «Sculptures and Constructions in the space».
Επόμενη στάση: Ελαιώνας
Έργο: «Διαδρομές»
Καλλιτέχνης: Γιώργος Λαζόγκας
Ο Λαρισαίος εικαστικός που σπούδασε αρχιτεκτονική και κατέληξε καθηγητής όχι μόνο αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ αλλά και ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ, είναι υπεύθυνος για τη μόνιμη από το 2008 εικαστική εγκατάσταση στον Ελαιώνα, που θα εντοπίσετε στις ιδιαίτερα μεγάλες και «απόκοσμες» αίθουσες και «σήραγγες» εξόδου του σταθμού.
Επόμενη στάση: Άγιος Δημήτριος
Έργο:«εις ανάμνηση του Αλέξανδρου Παναγούλη»
Καλλιτέχνης: Κώστας Ηρακλής Γεωργίου
Πρωτομαγιά του 1976. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βρίσκεται νεκρός σε «ύποπτο ατύχημα» στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, σε μια περίοδο που θα κατέθετε στοιχεία στη Βουλή για πολιτικούς που είχαν συνεργαστεί με τη Χούντα. Τρεις δεκαετίες αργότερα, ο καλλιτέχνης Κώστας Ηρακλής Γεωργίου, του οποίου οι δημιουργίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων εικονογραφήσεις σε δημοφιλή έντυπα και λογοτεχνικά διηγήματα, ανέλαβε να μας θυμίζει τον θάνατο του σημαντικού πολιτικού, φιλοτεχνώντας ένα ασπρόμαυρο πορτρέτο με κόκκινη λεπτομέρεια, η οποία δεσπόζει πάνω στο γυάλινο περίβλημα του ανελκυστήρα στον σταθμό του Αγίου Δημητρίου. Μάλιστα, με αυτό τον τρόπο διορθώθηκε και μια «αδικία», αφού ο σταθμός επρόκειτο να ονομαστεί «Αλέξανδρος Παναγούλης», αλλά τελικά έλαβε το όνομα «Άγιος Δημήτριος» για πρακτικούς λόγους.
Επόμενη στάση: Μοναστηράκι
Έργο:«Ο κόσμος στα χέρια μου»
Καλλιτέχνης: Λήδα Παπακωνσταντίνου
Από τις τελευταίες εικαστικές παρεμβάσεις στους αθηναϊκούς σταθμούς – μιας και στη συνέχεια ήρθε η κρίση, η δημιουργία της εικαστικού Λήδας Παπακωνσταντίνου κοσμεί τον «ουρανό» του σταθμού στο Μοναστηράκι, φτιαγμένη από 324 κομμάτια πλεξιγκλάς που καταλαμβάνουν χώρο 134 τετραγωνικών μέτρων στην οροφή του επιπέδου έκδοσης εισιτηρίων. Η εγκατάσταση της λαρισαίας καλλιτέχνιδας έλαβε χώρα το 2010, ενώ αρχικά σχεδιάστηκε έτσι ώστε όχι μόνο να είναι ορατή και έξω από το σταθμό, αλλά μέσω υπολογιστών να υπάρχουν προβολές στον θόλο του σταθμού – κάτι που εγκαταλείφθηκε μετά από λίγες ημέρες λειτουργίας λόγω κόστους.
Επόμενη στάση: Σταθμός Λαρίσης
Έργο: Χωρίς τίτλο
Καλλιτέχνης: Γιάννης Γαϊτης
Άτιτλο παραμένει το έργο τέχνης που κοσμεί τον σταθμό Λαρίσης – κι όμως, είναι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα. Κι αυτό, χάρη στα χαρακτηριστικά ανθρωπάκια του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Γαϊτη, τα οποία κοσμούν το σπίτι του στην Ίο και έχουν χρησιμοποιηθεί από τον ίδιο σε σειρά από έργα του τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του – πέθανε το 1984. Η κόρη του, Λορέττα Γαϊτη, η οποία έδωσε και την άδεια να διακοσμηθεί ο σταθμός με μεταξοτυπία-αντίγραφο του έργου, είχε δηλώσει πως οι συγκεκριμένες μορφές ανθρώπων του είχαν γίνει εμμονή. Στο μετρό πάντως, όχι μόνο τα «ανθρωπάκια» ξαναζούν, αλλά το έργο επεκτείνεται και στην χρηστικότητα των καρεκλών της αποβάθρας, που έχουν πάρει κι αυτές την φόρμα του έργου.
Επόμενη στάση: Σύνταγμα
Έργο: «Το Ωρολόγιον του ΜΕΤΡΟ»
Καλλιτέχνης: Θόδωρος
Να αποτυπώσει την διαχρονικότητα και την ροή του ελληνικού πολιτισμού στον χρόνο. Αυτός είναι ο σκοπός του ρολογιού που δημιούργησε ο γνωστός γλύπτης Θόδωρος για τον σταθμό του Συντάγματος, όπου η χρηστική αξία ενός καθημερινού αντικειμένου που όλοι συμβουλεύονται μόλις μπουν στον σταθμό συνδυάζεται με την συνεκδοχική χρήση του «ρολογιού του πολιτισμού». Όπως αναφέρεται και στην αφιερωμένη στον καλλιτέχνη ιστοσελίδα, theodoros.net «Η ιδιαιτερότητα προκύπτει από τη συνύπαρξη στον ίδιο χώρο τεχνικών και καλλιτεχνικών έργων μέσα από τα οποία εγγράφεται σε διάφορα υλικά η συνέχεια και η εξέλιξη στη διαχρονικότητα του Ελληνικού πολιτισμού». Στον ίδιο χώρο λοιπόν, συνυπάρχουν από αρχαία ευρήματα μέχρι σύγχρονα έργα γλυπτικής, όπως το «Αίθριο» του Ζογγολόπουλου.
Επόμενη στάση: Μεταξουργείο
Έργο: «Ο Μύθος της Γειτονιάς μου»
Καλλιτέχνης: Αλέκος Φασιανός
Σε σκηνικό από παλιά ελληνική ταινία έχει μετατρέψει τον τοίχο του σταθμού η τέχνη του Αλέκου Φασιανού, ο οποίος νοσταλγεί την αίσθηση της παλιάς Αθήνας με το έργο του «Ο Μύθος της Γειτονιάς μου». Ο καλλιτέχνης που υπήρξε ο ίδιος «θρέμμα» του Μεταξουργείου ανέλαβε με τα έντονου χρώματος έργα του να αναβιώσει στο μετρό την γειτονιά του ’50, όταν ο οπωροπώλης ζύγιζε τα σταφύλια στην μπαλάντζα, οι άνθρωποι έκαναν άφοβα ποδήλατο και συνέρρεαν στο θερινό σινεμά «Αλκαζάρ».
Επόμενη στάση: Δουκίσσης Πλακεντίας
Έργο: Χωρίς Τίτλο
Καλλιτέχνης: Κώστας Βαρώτσος
Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα… κάτω από την γη, και συγκεκριμένα στον σταθμό της Δ. Πλακεντίας, όπου ο διάσημος γλύπτης Κώστας Βαρώτσος δημιούργησε έναν ιδιότυπο γαλαξία από πέτρες που αιωρούνται πάνω από την κεντρική αίθουσα και δίνουν το στίγμα τους και στους υπόλοιπους χώρους του μετρό με διάσπαρτες μετέωρες «σταγόνες» και γυάλινες εγκαταστάσεις.
Επόμενη στάση: Αμπελόκηποι Έργο: «Πομπή (Procession)»
Καλλιτέχνης: Stephen Antonakos
«Υπόγεια» και αθόρυβα, όπως αρμόζει στην underground φύση του μετρό, λειτουργούν προς τους περαστικούς οι νέον κατασκευές του σταθμού των Αμπελοκήπων, έργο του Ελληνοαμερικανού καλλιτέχνη Stephen Antonakos. Ο άνθρωπος που έχει «ντύσει» με τα νέον έργα του σημαντικά κτίρια από το Τόκυο μέχρι το Παρίσι και από την Νέα Υόρκη μέχρι... τον «κάτω κόσμο» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, υποστηρίζει πως η τέχνη του είναι στην ουσία «πραγματικά πράγματα, σε πραγματικούς χώρους». Σε δεύτερο επίπεδο, οι φωτεινές εικαστικές γραμμές που οδηγούν τους επιβάτες μέσα και έξω από τον σταθμό, παραπέμπουν στις αρχαίες αθηναϊκές πομπές των πολιτών. Αυτό άλλωστε επισφραγίζει και ο τίτλος της εγκατάστασης: Πομπή (Procession).
Επόμενη στάση: Πανόρμου Έργο: «ΜΑΖΑΡΕΚΟ»
Καλλιτέχνης: Μιχάλης Κατζουράκης
Όχι, δεν μπήκατε σε φουτουριστικό dancefloor. Το «φωτογλυπτικό» έργο «ΜΑΖΑΡΕΚΟ» του Έλληνα ζωγράφου-γλύπτη Μιχάλη Κατζουράκη κοσμεί τον σταθμό της Πανόρμου, και του προσδίδει ιδιαίτερο χρώμα χάρη στις εγκαταστάσεις καθρεφτών και χρωματικών αντανακλάσεων, δημιουργώντας την αίσθηση του ρυθμού στον χώρο. Ο καλλιτέχνης, γνωστός για τις μινιμαλιστικές του τάσεις, υπήρξε ο «πατέρας» της γραφιστικής τέχνης στην Ελλάδα, ποντάροντας πολλή από την λειτουργία των έργων του στην οπτική επικοινωνία.
Επόμενη στάση: Εθνική Άμυνα
Έργο: «Υπόγειο Πάρκο»
Καλλιτέχνης: Κώστας Τσόκλης
Εκ των οικολογικότερων σταθμών του Αττικού Μετρό, η Εθνική Άμυνα έχει να επιδείξει ταυτόχρονα πολλά έργα, που μάλιστα... πολλαπλασιάζονται. Από αυτά, σίγουρα ξεχωρίζει εκείνο που συναντάμε στο πρώτο επίπεδο του σταθμού, όπου τα δώδεκα μεταλλικά δέντρα του Κώστα Τσόκλη αντανακλώνται στον απέναντι καθρέφτη και πολλαπλασιάζονται δίνοντας την εντύπωση ενός δάσους – γι’ αυτό και η εγκατάσταση ονομάζεται «Υπόγειο Πάρκο» - ένα απλό αλλά όμορφο στην σύλληψή του έργο.
Επόμενη στάση: Συγγρού-Φιξ
Έργο: «Φωτοβολταϊκή Ενέργεια»
Καλλιτέχνης: Takis
Ο γνωστός γλύπτης Takis άντλησε έμπνευση από τους σηματοδότες του σταθμού και δημιούργησε σε σκούρο φόντο τα «Φωτεινά Σινιάλα» του, το πρώτο του ανάγλυφο έργο που ενσωματώνει την χρήση λαμπτήρων. Ταυτόχρονα, στο επίπεδο των κυλιόμενων σκάλων έχει δημιουργήσει την εγκατάσταση «Φωτοβολταϊκή Ενέργεια», επιδεικνύοντας τα παιχνίδια του φωτός του προβολέα, που περνά από διάφορες μορφές ενέργειας μέχρι να ξαναφτάσει στα μάτια μας μέσα από τους λευκούς λαμπτήρες.
Επόμενη στάση: Πανεπιστήμιο
Έργο: Χωρίς Τίτλο
Καλλιτέχνης: Γιάννης Μόραλης
Ο μεγάλος ζωγράφος της γενιάς του ’30, Γιάννης Μόραλης, «ζει» ακόμη στον σταθμό της Πανεπιστημίου, όπου βρίσκονται σε περίοπτη θέση δύο συνθέσεις του. Μία σε κεραμικό πλακάκι και η άλλη σε μέταλλο, οι δύο δημιουργίες του Μόραλη προτείνουν ένα αρχαϊκό λεξιλόγιο με λιτή αλλά μοντέρνα αισθητική – το ίδιο άλλωστε είχε κάνει για τις περίφημες προσόψεις του ξενοδοχείου Χίλτον.
Επομένη στάση: Άγιος Ιωάννης
Έργο: «Η πόλη ενώνει την διαφορετικότητα των ανθρώπων»
Καλλιτέχνης: Χριστίνα Σαραντοπούλου
Το πρόγραμμα της εικαστικής πλαισίωσης του αττικού μετρό έφτασε και στους σχετικά νεότερους σταθμούς της πόλης. Στον Άγιο Ιωάννη, ο παραδοσιακός χάρτης της περιοχής αποκτά νέα πνοή, αφού γίνεται μεταλλικός και πλαισιώνεται από το γλυπτό έργο «Η πόλη ενώνει την διαφορετικότητα των ανθρώπων» της Χριστίνας Σαραντοπούλου. Πρόκειται για οκτώ δακτυλικά αποτυπώματα με έντονα χρώματα, που κινούνται συνεχώς και αποκαλύπτουν τον μεταλλικό χάρτη της γύρω περιοχής.
Επόμενη στάση: Μέγαρο Μουσικής
Έργο: «Μπαμπουζίνα»
Καλλιτέχνης: Πάνος Φειδάκης
Ο λυρισμός που θα περίμενε κανείς να αναδίδει ο διάκοσμος του πιο «μουσικού» σταθμού της Αθήνας συνδέεται με μια τραγική ιστορία. Ο Πάνος Φειδάκης, δημιουργός της ψηφιδωτής σύνθεσης με τα πουλιά, πάνω στο μάρμαρο του σταθμού, λίγους μήνες αφού ολοκλήρωσε την συγκεκριμένη εικαστική παρέμβαση με τίτλο «Μπαμπουζίνα», έδωσε τέλος στην ζωή του σε ηλικία 46 ετών. Κάπως έτσι, η λιτή, όμορφη εικαστική «δωρεά» του στο επιβατικό κοινό έγινε τελικά το κύκνειο άσμα του.
Επόμενη στάση: Ακρόπολη
Έργο: Αντίγραφο της ζωφόρου του Παρθενώνα
Εδώ η τέχνη δεν χρειάστηκε να παραχθεί: Κληροδοτήθηκε από την Αρχαία Ελλάδα και βρέθηκε εν μέρει κατά την κατασκευή του μετρό, οπότε και ο σταθμός της Ακρόπολης αποτελεί ταιριαστό «σπίτι» για τα ευρήματα και τα αντίγραφα της αρχαιοελληνικής τέχνης. Έτσι, στο επίπεδο της έκδοσης εισιτηρίων οι προθήκες κοσμούνται από αετώματα, γλυπτά, κεραμικά και άλλα αντικείμενα από την κλασική Αθήνα, ενώ στις αποβάθρες, η μία πλευρά καλύπτεται από αντίγραφο της ζωφόρου του Παρθενώνα, ως υπενθύμιση των απόντων Ελγινείων μαρμάρων που λείπουν από τον πάνω χώρο, το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Και ακριβώς απέναντι, η Μελίνα χαιρετάει.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από την ιστοσελίδα του Αττικού Μετρό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου