Νευροεπιστήμονες του οπτικού εγκεφάλου οι εικαστικοί

 Συνέντευξη με τη ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥΛΗ -ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΥ

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ g.kiousis@eleftherotypia.net

Φιλέλληνας, πολυσχιδής στο χώρο της επιστήμης της Ιατρικής, της Φιλοσοφίας και της Τέχνης, όντας και ο ίδιος καλλιτέχνης με πολύ προσωπικό και αφαιρετικό στιλ, βαθύς γνώστης και θαυμαστής της διαχρονικής ελληνικής φιλοσοφίας και του Πλάτωνα, ο Βρετανός καθηγητής Νευροβιολογίας και της Νευροαισθητικής Semir Zeki αναγορεύεται αύριο επίτιμος διδάκτορας του Ιατρικού Τμήματος, της Σχολής Επιστημών Υγείας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

  Μελετώντας τα εικαστικά έργα είναι σαν να μελετάμε τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού εγκεφάλου» Μ. Α.-Π. Μιλάμε με τη Μαρία Αναγνωστούλη-Πουλημένου, επίκουρη καθηγήτρια Νευρολογίας, Α' Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

- Διεθνής προσωπικότητα.
«Ο καθηγητής Zeki άλλαξε πολλά στην επιστήμη. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, πιστεύαμε και μαθαίναμε στην Ιατρική Σχολή ότι ο εγκεφαλικός οπτικός φλοιός αποτελείται από την κύρια περιοχή στον ινιακό λοβό, όπου διαβάζεται σε ένα πρώτο επίπεδο το οπτικό ερέθισμα, και άλλες παρακείμενες περιοχές, όπου αναγνωρίζεται αυτό ολοκληρωμένα. Κατ' αυτόν τον τρόπο θεωρούσαμε ότι αντιλαμβάνεται πλήρως ο άνθρωπος το ορώμενο αντικείμενο. Με εκτεταμένα πειράματα, που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960 σε πιθήκους, ο καθηγητής κατάφερε να αναδείξει ότι υπάρχουν πολλά υπο-συστήματα στον οπτικό φλοιό, άλλο ως "κεντρική πύλη" εισόδου των οπτικών ερεθισμάτων (περιοχή V1), άλλο ως δέκτης του χρώματος (περιοχή V4) και άλλο για την επεξεργασία της κίνησης (περιοχή V5) ή της μορφής. Δηλαδή, ανέδειξε τη λειτουργική εξειδίκευση».
- Με αρωγό την Τέχνη;
«Εδειξε ότι αυτές οι επιμέρους "μικροσυνειδήσεις" του οπτικού εγκεφάλου δρουν με κάποια διαφορά χρόνου, έτσι πρώτα ενεργοποιείται η περιοχή η υπεύθυνη για το χρώμα, μετά αυτή για τη μορφή και στο τέλος αυτή για την κίνηση. Αυτή η εμβριθής ενασχόληση με την ανατομία και τη φυσιολογία του οπτικού εγκεφάλου μαζί με την οξυδερκή και βαθιά αγάπη του για την τέχνη τον οδήγησαν στη μελέτη πολλών έργων τέχνης ποικίλων τεχνοτροπιών, ως προϊόντων της λειτουργίας του εγκεφάλου. Κατέληξε στη διαπίστωση ότι πολλοί προικισμένοι εικαστικοί καλλιτέχνες εμπνέονται και εργάζονται με ένα τέτοιον τρόπο, σαν να διερευνούν και αυτοί τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού εγκεφάλου· κατά μία έννοια μπορούν να θεωρηθούν νευροεπιστήμονες».
- Η Νευροαισθητική;
«Είναι ένας σχετικά νέος κλάδος των Νευροεπιστημών, που έχει πρωτοεισαχθεί από τον καθ. Zeki στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Διερευνά ποιες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν ο εθελοντής κοιτάζει ένα έργο τέχνης, που κατά την άποψή του το αξιολογεί ως όμορφο, ή ακούει ένα μουσικό κομμάτι που το αξιολογεί ως ευχάριστο και τα αντίθετά τους. Με λίγα λόγια, η Νευροαισθητική δεν έχει ως αντικείμενο μελέτης το έργο τέχνης, αλλά τον εγκέφαλο και τα δαιδαλώδη νευρωνικά του δίκτυα».
- Οι εξισώσεις;
«Σε πρόσφατα πειράματα ο καθηγητής έδειξε ότι η περιοχή του κογχομετωπιαίου φλοιού, μέρος του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, ενεργοποιείται τόσο με θεωρούμενα όμορφα έργα τέχνης, αλλά και με ωραίες μαθηματικές εξισώσεις, όπως το πυθαγόρειο θεώρημα. Ηταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τη Λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία, προκειμένου να διεξαγάγει τα πειράματά του, που ανέδειξαν πολλά εκπληκτικά στοιχεία για τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού μας συστήματος και της παράλληλης οργάνωσής του».
- Από ποιους προσκλήθηκε;
«Την εισήγηση για την αναγόρευσή του έκανε ο, επίσης, διακεκριμένος καθηγητής Παιδιατρικής-Ενδοκρινολογίας και διευθυντής της Α' Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Χρούσος, μαζί με τον καθηγητή Ψυχιατρικής Χαράλαμπο Παπαγεωργίου και εμένα. Είναι μεγάλη χαρά να δεχόμαστε στην Αθήνα ξανά τον καθηγητή Zeki, μετά την πρώτη παρουσία του εδώ, στο πλαίσιο του Συμποσίου Νευροαισθητικής, τον Σεπτέμβριο του 2012. Κατά γενική ομολογία το Συμπόσιο αυτό ήταν επιτυχημένο, διότι συμμετείχαν και πολλοί νέοι επιστήμονες και φοιτητές, πράγμα που μας χαροποίησε ιδιαίτερα. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη δίψα των νέων παιδιών, για αυτά τα εκλεπτυσμένα θέματα των νευροεπιστημών και τις προεκτάσεις τους».

πηγή  www.enet.gr