Σώμα-Φύση.
Ο χώρος-τόπος επιδρά και τροφοδοτεί το έργο ως ζωντανός
οργανισμός που φθείρεται στον τρισδιάστατο χώρο. Οι εικόνες παραμένουν
ανεξίτηλες στην αιωνιότητα. Ένα ξένο υλικό ως προς τον χώρο (τελάρο - γλυπτό)
εισχωρεί μέσα σε ένα νέο τόπο-σώμα όπου καλείται να ενσωματωθεί για να
κατανοήσει εις βάθος τη λειτουργία του. Όταν
το σώμα ως ύλη αφομοιώνεται στο χώρο, γίνονται ένα ως ενέργεια. Το σώμα
γίνεται τόπος και ο τόπος σώμα μέχρι την τελικής μορφής αφομοίωσής τους ως
ενέργεια (αίσθηση) με συνδετικό κρίκο την συνεχόμενη καμπυλόγραμμη γραφή.
σημείο
έρωτας
αρσενικό
όριο
συνουσία
ενέργεια
διοχέτευση αναζήτηση
πορεία
χειραφέτηση
γραμμή ∞
θηλυκό
κενό
όλον
εγώ
επανάληψη ύλη γένεση
αναγέννηση συστολή χώρος τόπος
σπόρος
αναπαραγωγή
διαστολή
αφομοίωση
μηδέν
ροή
μήτρα αρχέτυπα
πρωτόγονο
ζωντανή ύλη
πυρήνας
σπέρμα ουσία
ένωση
πράξη
τελική μορφή
ελεύθερη βούληση σώμα
σήμα
συσσώρευση
ζωή
διάσπαση
ένα
Σε ευχαριστώ που με έκανε η παρουσία σου να νιώσω έντονα συναισθήματα
Σε ευχαριστώ γιατί με άφησες να εκφραστώ
Σε ευχαριστώ γιατί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο ήμουν ο εαυτός μου
Σε ευχαριστώ γιατί δεν θα πάψω πλέον να είμαι ο εαυτός μου
Σε ευχαριστώ γιατί με έκανες να αγαπήσω την αναζήτηση
Σε ευχαριστώ που με έκανες να σε αγαπήσω και να σε μισήσω
∞
Τις πρώτες στιγμές ήσουν καθοδηγητής
μου. Μετά έγινες σχεδόν φίλος-καθοδηγητής μου και ύστερα ένας άνθρωπος από τον
οποίο είχα κερδίσει όσα είχα να πάρω. Στη μετέπειτα πορεία έγινες το άτομο το
οποίο θα ήθελα να συζητάω. Σε ευχαριστώ Χάρη που πιστεύω πως πίστεψες σε μένα
και με εμπιστεύτηκες.
∞
Ερεθίσματα, αναζήτηση, αγάπη. Σε
ευχαριστώ Θωμά.
∞
Μπαμπά σε ευχαριστώ που με χάρισες
Μαμά σε ευχαριστώ που με γέννησες
Άλεξ σε ευχαριστώ που με έπαιζες όταν ήμουν μωρό
Νίκο σε ευχαριστώ που με στήριζες στα πρώτα μου βήματα από τα τρία μου
∞
Ειρήνη σε ευχαριστώ για την φιλία σου και την ειλικρίνειά σου
Αιμιλία σε ευχαριστώ για τις υπέροχες συζητήσεις
Μαρία χαμογέλα και ζήσε
∞
Ευχαριστώ όλους όσους αυτά τα πέντε χρόνια ήρθαν στη ζωή μου, με
οποιονδήποτε τρόπο. Ευχαριστώ τη ζωή που ερωτεύτηκα, πόνεσα, χάρηκα. Ευχαριστώ
τους ανθρώπους που μου δείχνουν κάθε μέρα μια πιθανή εκδοχή ενός άλλου εαυτού.
∞
Ποια είμαι;
«Το
βυζί ή το γάλα»
Πεινάς
για να μάθεις,
Πεινάς
για να μεγαλώσεις,
Πεινάς
για να γνωρίσεις,
Πεινάς
για να πετάξεις…
Μπορεί
σήμερα
εγώ
να είμαι το βυζί που σου δίνει γάλα,
που
καταλαγιάζει την πείνα σου…
Είναι
καταπληκτικό που σήμερα αναζητάς αυτό το βυζί.
Μην
ξεχνάς όμως:
δεν
είναι το βυζί που σε τρέφει
είναι
το γάλα![1]
Προσπαθώ να ανακαλύψω τον
εαυτό μου. Ένα μεγάλο ερώτημα που κορυφώνει την αναζήτηση της ανθρώπινης
υπόστασης. Με ποιον τρόπο προσπαθώ να ανακαλύψω τον εαυτό μου; Μου αρέσει να ζωγραφίζω. Γιατί όμως να μου αρέσει να
ζωγραφίζω; Είναι μήπως το μόνο που κάνω καλά; Είναι η ελευθερία έκφρασης; Έχει
όντως το αντικείμενο το οποίο χρησιμοποιείται μέσω ασυνείδητων και
υποσυνείδητων φαντασιακών εργαλείων ελευθερία έκφρασης; Είναι το
υποκείμενο χειραγωγός του ίδιου του εν
γενέσει δημιουργήματός του ή το δημιούργημα χειραφετεί τον δημιουργό υποδεικνύοντάς
του τις επιλογές και τις αποκλίσεις στο κάθε βήμα της εξελικτικής πορείας του;
Από το πρώτο έτος της φοίτησης αναρωτιόμουν τι
ήταν αυτό που ήθελα να κάνω, πώς να το κάνω και για ποιο λόγο να το κάνω. Θεωρώ
πως η ζωγραφική στην προκειμένη φάση λειτούργησε ως κατασταλτικό για τυχόν
ψυχικές παρεκτροπές που οφείλονταν στα ανολοκλήρωτα μέρη των πολλών «εγώ». Στα
πρώιμα στάδια της φοιτητικής πορείας ήμουν πεπεισμένη, με την απειρία που είχα
τότε, πως είχα έναν εαυτό με ορισμένα δομημένα
σημεία, όπου αυτά θέτονταν ως εργαλεία-θεραπευτές που βοηθούσαν στην
αναδόμηση των υπόλοιπων κομματιών. Όσο όμως οι χρόνοι περνούσαν ανακάλυπτα μέσω
του ηδονικού εθισμού κατά τη δημιουργική διαδικασία ενός έργου πως υπήρχαν
πολλοί εαυτοί. Πολλά «εγώ» εκ των οποίων ορισμένα είχαν αναδυθεί στην επιφάνεια
των φαινομένων οριοθετώντας έναν κοινωνικά αποδεκτό εαυτό. Έναν εαυτό που
προσπαθεί να συνυπάρξει αλλά να μην αφομοιώνεται από την κοινή πραγματικότητα.
Στην μέχρι τότε πορεία από τη στιγμή που
μπόρεσα με κάποιον τρόπο να με αντιληφθώ ως οντότητα, οι επιρροές
κωδικοποιούνταν σε βιώματα και αφομοιώνονταν από το υποσυνείδητο αβίαστα. Η πρώτη συνειδητή
επιρροή υπήρξε ο Θωμάς Μακινατζής. Την προηγούμενη ημέρα πριν την έναρξη των
μαθημάτων στον κύκλο είχα κατέβει στο εργαστήριο για να αποκομίσω μια ορισμένη
εναρκτήρια αίσθηση περί του χώρου και των ατόμων. Το πρώτο πράγμα που
παρατήρησα δεν ήταν διόλου πράγμα. Με το που εισχώρησα μέσα στον κεντρικό χώρο
του υπογείου ήταν ένα είδος ενέργειας που ερέθισε την κλειστή ενεργειακή
εγκύκλιο στην οποία βρισκόμουν τότε. Την φούσκα προστασίας των κοινωνικών
στερεοτύπων. Αντίκρισα την πλάτη ενός αρσενικού που ακολουθούσε μια
ρυθμική σπασμωδική πορεία σε κάθε σημείο
προέκτασης του αριστερού χεριού του επί του καμβά. Ένιωθα να βουίζει ο ήχος των αποσπασματικά τριμμένων τριχών του
πινέλου. Έγινα με κάποιον τρόπο εκείνη
τη στιγμή προέκταση δια των οφθαλμών του άκρου του. Ρυθμικές
κινήσεις, με μικρά τμήματα εξπρεσιονιστικών γραφών, χωρίς το άκρο να καθοδηγεί
ημικυκλικές πορείες. Δυναμισμός και ενέργεια. Παρατήρησα ύστερα τον πίνακα.
Εξπρεσιονιστικός με στοιχεία αφηρημένου. Ήταν το είδος που εκτιμούσα, για το
όποιο όμως αμφέβαλλα ως προς την ταύτιση του εαυτού μου με αυτό. Η διαδικασία
της παρατήρησης-αφομοίωσης διήρκησε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Αναρωτήθηκα αν
επικρατούσε καθαρότητα από τη σκοπιά της παρατήρησης. Αν διχοτομούνταν με την
έννοια της έλξης με το δισυπόστατο αρσενικό-θηλυκό. Θεώρησα ότι εφόσον παρατήρησα το έργο ένιωσα
έρωτα για αυτό καθαυτό το έργο, για την ενέργεια που εξέπεμπε και τον δυναμισμό
της γραφής. Ίσως ο Θωμάς αποτέλεσε εν
τέλει μια ταύτιση του εαυτού μου ή μία προέκταση ή αφύπνιση της αρρενωπής
πλευράς μου μέσω του εικαστικού έργου.
Το υπόγειο εκείνη την
περίοδο αποτέλεσε μια ουτοπία εκρηκτικών εικαστικών ενεργειών. Η ανταλλαγή
ενεργειών του να νιώθεις δίπλα σου άτομα μεγαλύτερα σε έτος, το πάθος που
εκκρινόταν από κάθε πόρο του σώματός τους με κάθε κίνηση ήταν έντονα βιωματικό
και ουσιώδες όσο το να νιώθεις δονήσεις ηδονής την ώρα που τρως το αγαπημένο
σου γλυκό, ινδοκάρυδο. Χωρίς να ζωγραφίζεις ,με το να κάθεσαι σε μια γωνιά και
να παρατηρείς με θαυμασμό τα θηρία να ενεργούν δημιουργικά αποστράγγιζες κάθε
αμφιβολία που είχες εσύ ο ίδιος για τον εαυτό σου και τον αντικατοπτρισμό του
στο έργο σου. Αναδύονταν πιο οριοθετημένες οι αμφιβολίες που σε καθοδηγούσαν
σε γνώριμα μονοπάτια και εκεί ήσουν έτοιμος να τις αντιμετωπίσεις με σθένος και
ειλικρίνεια. Η ενέργεια των μεγαλύτερων και αφοσιωμένων σου δημιουργούσε
περισσότερη σιγουριά αλλά και ξεκάθαρη αμφιβολία για το έργο σου.
Οι πιο έντονες στιγμές που ένιωθα την ενέργεια
να διοχετεύεται και να αποτελούμε όλοι μικροί-μεγάλοι μια συλλογικότητα ήταν οι
στιγμές του μοντέλου. Ήταν οι στιγμές που δεν διαγραμμίζονταν από το χώρο και
το χρόνο. Υπήρχαμε εκείνη τη στιγμή και δημιουργούσαμε ένα σώμα σαν ένα μυαλό
όλοι μαζί σαν ένα σώμα, σαν ένας δημιουργός από μια πολυπρισματική σκοπιά.
Θέταμε πολλαπλών προσωπικοτήτων θεάσεις ενός σώματος. Όταν έχεις ένα σώμα
απέναντί σου, ένα πλάσμα όμοιο ως προς τα στοιχεία της ύλης αλλά με διαφορετικά
φαινομενικά «εγώ», αντικρίζεις μια
πιθανή εκδοχή του εαυτού σου. Είναι τα «εγώ» τα οποία στροβιλίζονται γύρω από
τον πυρήνα του υπερσυλλογικού «εγώ» που περιμένουν να επιλεχθούν για να
ξεκινήσουν να δομούν τον ψυχισμό του ατόμου.
[…]Ο
Λεβινάς δεν σταματά ποτέ να αναζητεί τρόπους να προσεγγίσει τον Άλλον, θέλει να
μας απελευθερώσει από τα δεσμά του εγωισμού, από την αδιαφορία, να μας κρατήσει
μακριά από τον πειρασμό να μείνουμε χώρια, να απομονωθούμε και να
αποτραβηχτούμε. Μας δίνει νέα διάσταση
του Εγώ, δηλαδή το ότι δεν είναι μόνο ένα μοναχικό άτομο, αλλά ότι στη σύνθεση
αυτού του Εγώ εντάσσεται και ο Άλλος, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο ένα νέο
είδος ανθρώπου ή ύπαρξης[…][2]
Όπως και κατά τον Ηρόδοτο,
[…]Εν ολίγοις, ήθελε να τους γνωρίσει,
επειδή καταλάβαινε ότι, για να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας, πρέπει να
γνωρίσουμε Άλλους, μιας και αυτοί είναι ο καθρέφτης που μέσα του βλέπουμε τους
εαυτούς μας. Ήξερε ότι, για να
καταλάβουμε καλύτερα τους εαυτούς μας, πρέπει να καταλάβουμε καλύτερα τους
Άλλους, να μπορέσουμε να συγκριθούμε μαζί τους, να αναμετρηθούμε με εκείνους,
να τους αντικρίσουμε.[…][3]
[1] Χορχέ Μπουκάι, «Να σου πω μια ιστορία, διηγήσεις που με
‘μαθαν να ζω»
[2] Ρίσαρντ Καπισίνσκι, «Ο Άλλος», κεφάλαιο «Διαλέξεις της
Βιέννης»
[3] Ρίσαρντ Καπισίνσκι, «Ο Άλλος», κεφάλαιο «Διαλέξεις της
Βιέννης»
Σημείο-Γραμμή-Όριο-Τόπος
Το σημείο είναι η
αρχή μιας πορείας, η εκκίνηση που θέτει την αρχή μιας γραμμής. Αυτό το σημείο είναι
η αρχή μιας γένεσης, μιας κοσμογονίας, του ενδότερου πυρήνα ενός «εγώ». Το κάθε
«εγώ» έχει έναν ξεχωριστό μικροσκοπικό πυρήνα όπου γύρω του στροβιλίζεται το
ενεργειακό του πεδίο. Είναι ο κύκλος, η πορεία χωρίς αρχή και τέλος που
πάλλεται στον ανάλογο χώρο και χρόνο. Προστατεύει τον πυρήνα από εξωτερικές επιρροές,
όμως συνάμα τον οριοθετεί και εγκλωβίζει.
Η συμβολική έννοια κύκλος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως:
·
μια κατάσταση στασιμότητας της συνυφασμένης αρχής με το
τέλος
·
ένα συνονθύλευμα σημείων (γεγονότων) που κατευθύνονται σε
μια επανάληψη μέχρι την τελικής μορφής τους αλλοτρίωση (στάδια μετενσάρκωσης)
·
ένα σύνορο-όριο που αποκόβει μια οντότητα από τον
υπόλοιπο χώρο, όπου το εσωτερικό του κρύβει ταυτόχρονα έννοιες του κενού και
του γεμάτου.
·
πλησμονή-κένωση
σε διαδικασία συστολής-διαστολής
·
επανάληψη
ή μια πορεία προς την αρχή και το τέλος
Αυτό το «εγώ» συναντά στο
ταξίδι της αναζήτησης και άλλα «εγώ», διαφορετικά από αυτό , που όμως βρίσκουν
τον τρόπο και ένα κομμάτι της περιφέρειάς τους αγγίζει το ένα το άλλο. Η
ενέργεια παραμένει περιορισμένη στον καθένα. Με τον χρόνο τα δύο μέρη των
περιφερειών ενσωματώνονται και αφομοιώνονται μέχρι που εξαϋλώνονται στο
συγκεκριμένο σημείο. Οι δύο πυρήνες γίνονται ένας ή αν είναι περισσότεροι το
ίδιο. Αυτά είναι τα συμβατικά «εγώ» που αποζητούν ένα «εγώ» με τον ίδια
έγκλειστη αλληλοτροφοδοτούμενη ενέργεια.
Το σχήμα αυτό θρέφει την εννοιολογική του υπόσταση
πάνω σε πολυσημίες και αμφισημίες. Κρύβει στον πυρήνα του πολλαπλές αυτόνομες
δυαδικές δυνάμεις που άλλοτε συνυπάρχουν και άλλοτε αντιμάχονται, σε σημείο
εκμηδενισμού και απόλυτης ανυπαρξίας.
Μπορεί να θεωρηθεί ως ο κύκλος,
η αρχή, ένα άνοιγμα, η ολότητα, το
πιο αρμονικό σχήμα όλου του κόσμου.
Άλλα και ένα μηδενικό, το απόλυτο τίποτα, μια κενότητα, η λήθη.
[…] Υπάρχουν άνθρωποι που δεν εξελίσσονται, χαρακτήρες
σχετικά αγκυλωμένοι αυτοί που σε γενικές γραμμές έχουν τη λιγότερη ζωτικότητα,
και που πρότυπό τους αποτελεί ο πραγματικός «αστός»). Αυτοί δεν θα αλλάξουν
ποτέ το σχήμα της ερωτικής επιλογής τους. Υπάρχουν όμως και άτομα με γόνιμο
χαρακτήρα, με πλούτο δυνατοτήτων και προορισμών που περιμένουν υπομονετικά την
ώρα της έκρηξής τους[…][1]
Υπάρχουν όμως και τα «εγώ»
των οποίων η ενέργεια διοχετεύεται προς όλες τις κατευθύνσεις εκεί που θέτουν
νέα σημεία εκκίνησης, νέους πυρήνες, εκεί που συγκλίνει η πορεία τους με ένα
παρελθοντικό κομμάτι ή με άλλες πορείες άλλων οντοτήτων για περισσότερες από
μια φορές. Είναι η ενέργεια που έχει λυθεί από τα δεσμά του κάρματος, που έχει
αποκτήσει ελεύθερη βούληση. Δημιουργούν νέους τόπους, νέους χώρους τα κενά και
τα γεμάτα. Η κάθε συγκλίνουσα στιγμή είναι μια νέα γένεση, μια νέα Μεγάλη
Έκρηξη.
Με οποιονδήποτε τρόπο
οι δύο προαναφερθείσαντες καταστάσεις όταν φτάνουν να συγκρουστούν ορίζουν ένα
νέο σημείο εκμηδένισης-αφομοίωσης-εκκίνησης και δημιουργούν μια νέα αυτούσια
κοσμογονία.
Κατά τον Σαπίρ,
«Ο πραγματικός τόπος όπου συντελείται ο
πολιτισμός βρίσκεται στην προσωπική αλληλεπίδραση»[2]
Ο καθένας αντιλαμβάνεται
το ίδιο σχήμα, την ίδια φόρμα αποκωδικοποιώντας και φιλτράροντας μέσα στο δικό
του σύμπαν κατά μια διαδικασία ασύνειδων εκρηκτικών αλληλουχιών. Αλληλουχιών
που αποτελούν ένα αμελητέο πουγκί αισθήσεων και αναμνήσεων διαγραμμισμένων στα
συμβατά πλαίσια-όρια του κάθε ατόμου. Είναι τα πλαίσια-όρια που αγκαλιάζουν και
άλλα πλαίσια-όρια και άλλα και άλλα και άλλα…… μέχρι να σφίξουν και να
δημιουργήσουν μια νέα οικουμενικότητα την οποία θα αναδομούν.
Η γραμμή της φόρμας από το
κάθε χέρι οριοθετεί το δικό της χώρο, θέτει νέα υπόσταση στο λευκό τοπίο. Είναι
η υπόσταση της στιγμής, του αυθορμητισμού. Το κατά πόσα πάχους χιλιοστά
αποτυπώνεται από τον καθένα διαφέρει. Από το ίδιο το άτομο διαφέρει η ένταση
της γραμμής αναλόγως των συναισθημάτων που τον διαπερνούν εκείνη τη στιγμή.
«[…]μάθαμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του
Σύμπαντος είναι το τίποτα[…]», λέει ο Lawrence Krauss[3], το 2013 στην
ετήσια συγκέντρωση συζήτησης εις μνήμην του Isaac Asimov με τίτλο «Η ύπαρξη του τίποτα (“the existence of nothing”)[4].
To τίποτα ως μηδενιστική στάση στη Θεογονία μεταφράζεται σε
χάος ή αλλιώς κενό όπου μέσω αυτού γεννήθηκαν το έρεβος και η νύχτα.
Από το χαοτικό τίποτα
εμφανίστηκαν δύο στοιχεία στο σύμπαν η ύλη και η ενέργεια, το πρωταρχικό άπειρο μηδενιστικό αρχέγονο θηλυκό και αρσενικό, η μήτρα
και το σπέρμα που συγκρούονταν και
συνυπήρχαν μέσα σε μια άναρχη συνουσία.
Μέσα σε ένα δευτερόλεπτο όλα άλλαξαν και διαμορφώθηκε το σύμπαν που γνωρίζουμε
με το συμμετρικό μοίρασμα των γαλαξιών
και ηλιακών συστημάτων σε καθένα από αυτά[5].
Το σύμπαν μια άυλη σφαίρα, οι γαλαξίες με την παλλόμενη σπειροειδή μορφή τους,
οι σφαιρικοί πλανήτες με την κυκλική κίνηση, τι ελλειπτικές και κυκλικές
τροχιές. Όλα, τα πάντα στη μακροσκοπική ζωή του Σύμπαντος αντανακλούν μέσα από
τα μάτια του κάθε γήινου όντος τη δική του μικροσκοπική συμπαντική ύπαρξη και
συνύπαρξη με τα άλλα όντα. Η κάθε ουσία
στη Φύση είναι ένας πλανήτης μέσα στον δικό του γαλαξία, ένας γαλαξίας
μέσα στο δικό του σύμπαν, ένα σύμπαν μέσα στο δικό του πολυσύμπαν[6].
Είναι ένα άπειρο ά-γνωστό «εγώ»[7],
μέσα σε άπειρα ά-γνωστά «εγώ».
“Νέκυια
σημαίνει να ζήσεις ζωντανός σε όλη τη ζωή σου τη γνώση
και τη λύπη του θανάτου σου εδώ
στον απάνω κόσμο.
Νέκυια σημαίνει να στοχαστείς και
να ζήσεις τη ζωή σου όχι μισή
αλλά ολόκληρη. Με την απλή, δηλαδή και τη
βέβαιη γνώση ότι ενώ
υπάρχεις
ταυτόχρονα δεν υπάρχεις. Ότι ενώ ζεις αυτό που
είσαι, δηλαδή ζωντανός του
σήμερα, ταυτόχρονα ζεις κι αυτό που
δεν είσαι δηλαδή το νεκρός του
αύριο. Η ζωή σου στην ουσία της
είναι η δυνατότητα και η
δικαιοδοσία της φαντασίας σου. Όχι
άλλο.”
Δημήτρης Λιαντίνης
Γκέμμα
Με σημείο εκκίνησης την
συλλογικότητα και ανταλλαγή ουσιών ξεκινά η αναζήτηση. Τα σώματα γίνονται
πυρήνας κατά την συνουσία. Όταν συνδέονται πνευματικά και σωματικά φτάνουν στην
αποθέωση. Η ενέργεια διοχετεύεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Χάνεται στο χώρο
και το χρόνο όπου σώμα-ενέργεια πορεύονται σε μια ανάδρομη εξέλιξη εκεί που
κατοικούν τα αρχέγονα ένστικτα, στο
σημείο εκμηδένισης, στο κενό, στο τίποτα, πριν τη γέννηση του σύμπαντος, τότε
που ο χρόνος ήταν η αιωνιότητα και ο χώρος το άπειρο[8].
Ξυπνάμε από τη λήθη και κοιμόμαστε
από τη μνήμη. Εκεί που η λήθη είναι το σημείο εκμηδένισης της σύγκρουσης των
δύο «αντιθέτων» και η μνήμη η αλλοτριωμένη, παραμορφωμένη και αμετάβλητη
πραγματικότητα του κάθε όντος. Αναδυόμαστε από μια μαύρη τρύπα, από ένα
ανεξήγητα μαγικό μυστήριο και βουλιάζουμε σε μια μαύρη τρύπα αμνησίας-αμάθειας.
Το ίδιο σημείο εκκίνησης και τελικού προορισμού. Σκιαγραφούμε τη γήινη ζωή με
τη δημιουργία, μέσω του πολυπρισματικού νου,
πολλαπλών σφαιρικών πραγματικοτήτων τη μία μέσα στην άλλη με την
ανανέωση των κυττάρων κάθε επτά χρόνια. Βιώνουμε τη σύγκρουση
ύπαρξης-ανυπαρξίας μέσα στις σφαιρικές πραγματικότητες.
Μηδέν
κύκλος ολότητα
ομόκεντρος διαστολή
αρχή
τέλος
κενότητα
μαύρη τρύπα
άπειρο πλησμονή (αφθονία,
υπερχείλιση)
ψευδοκενό
κένωση (άδειασμα)
συστολή
σπείρα
αγωνία
τίποτα
πεπερασμένο
δυισμός
ενέργεια
μονισμός
ύλη
χάος
ανάμνηση
μήτρα
απειρία
ανιμισμός (πίστη στην ύπαρξη άυλων ψυχών)[9]
μνήμη
σύγκρουση
λήθη
ένωση
[4] 2013 Isaac
Asimov Memorial Debate: The Existence of Nothing http://physicsgg.me/2013/03/29/%CE%B7-%CF%8D%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BE%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%84%CE%AF%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B1/
[5] The First Second After The Big
Bang - Universe Documentary 2014
[7] Ως βρέφη με ένα
εύπλαστο μυαλό και μια καθαρή ψυχή τα όντα κλείνουν μέσα τους την αλήθεια.
Διακατέχονται από μια μοναδικότητα-ένωση με ένα «εγώ». Όσο μεγαλώνουν το
εκκλησιαστικό, κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό σύστημα τα ακρωτηριάζει και
αλλοτριώνει εντάσσοντάς τα σε ομάδες. Όμως η ουσία του «εγώ» βρίσκεται
αδρανοποιημένη στο ναδίρ της καρδιάς. Όταν το ον την ανοίξει με πίστη και
θάρρος θα βρεθεί σε μια υπέρ-συλλογική διάσταση και μαζί με άλλα όντα στην
παρόμοια κατάσταση-στάση θα χτίσουν τη δική τους συμπαντική πραγματικότητα. «Πρέπει
να έχεις διεισδύσει
βαθιά στη ζωή
των πραγμάτων για
να τα ζωγραφίσεις.» A. Derain
[8] Αθανάσιος Χρυσικόπουλος, «Η γυναίκα, οι θρησκείες και το
σεξ παγκόσμια ιστορία σεξουαλικότητας»,
κεφάλαιο «το αρσενικό και το θηλυκό- η συνείδηση»
[9] Hellenic Journal
of Psychology, Vol.5 (2008),pp.324-366
«ΨΥΧΗ, ΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ
ΣΧΕΣΕΩΝ»
Γεώργιος Θ. Παναγής και Μανόλης Δαφέρμος
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ο πυρήνας της
δημιουργίας
[…]τότε που ο κύκλος απεικόνιζε το
πανάρχαιο σύμβολο τι ολότητας, τον ουροβόρο.
Τι φιδιού που τρέφεται από την ουρά του και αυτογονιμοποιείται γεννώντας μόνο
του.[…][1]
«Το πρώιμο Σύμπαν ήταν ένα χάος καθαρής ενέργειας»
Στο σκοτεινό κενό περίπου
πριν από 13.7 δισεκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε μια συγκεκριμένη μοναδικότητα
σε πολύ θερμή και πυκνή κατάσταση. Οι
μοναδικότητες είναι ένα μυστήριο φαινόμενο που παραμένει ανεξιχνίαστο. Μια
δυσαρμονία επέφερε πολλαπλές εκρήξεις στην μοναδικότητα καταρρίπτοντας τους
βασικούς νόμους της φύσης με αποτέλεσμα να αποκτά υψηλή ενεργειακή πυκνότητα και θερμοκρασίες. Ταυτόχρονα με την
ταχύτατη επέκταση ,ψύχρανε. Οπότε σε πρώιμο στάδιο με την πολύ θερμή και πυκνή
κατάσταση υποβάλλεται σε μια διαδικασία εντροπίας[2],
συστέλλεται μαζεύει τις ενέργειές του και στη συνέχεια διαστέλλεται
αυξάνοντας ταχύτητα και μειώνει τις
θερμοκρασίες σε σημείο ψύχους. Ένα μυστηριώδες μόριο ή δύναμη εκρήγνυται
και προκαλεί πληθωρισμό. Το σύμπαν γίνεται διαφανές στο φως. Το πρώιμο σύμπαν μια πυκνή σούπα
ακτινοβολίας[3],
ένα χάος καθαρής ενέργειας. Στο επόμενο στάδιο η Γενική Θεωρία της
Σχετικότητας του Αϊνστάιν E=mc2 διαλευκάνει
την σταθεροποίηση και τελική μορφοποίηση των γαλαξιών μέσω της βαρύτητας.
Η ύλη είναι ενέργεια και η ενέργεια ύλη.[4] Η ύλη είναι συσσωρευμένη ενέργεια. Τα
ηλεκτρόνια με τα πρωτόνια. Η πρωταρχική ύλη που δημιουργήθηκε ήταν ύλη χωρίς
μάζα. […]γιατί η ύλη που δεν έχει μάζα
στο σύμπαν είναι αυτό που φαίνεται ως μια μεγάλη σφαίρα φωτός[…] , Janna Levin theoretical physicist. Υπάρχει ένα πεδίο, το πεδίο Higgs όπου αντίθετα μόρια κατευθύνονται αντίρροπα και είναι η
αλληλεπίδραση των μορίων με το πεδίο που δίνει μάζα στην ύλη. Μετά τη
μορφοποίηση των σωματιδίων ύλης μέσα στη κοσμογονική προεργασία μαζί τους
δημιουργήθηκε ο δίδυμος εαυτός. Η αντιύλη. Ξεκίνησε μια συγκρουσιακή διαμάχη
ανάμεσα τους με νικητή την ύλη που υπερείχε διπλάσια αριθμητικά (μαζί με ένα
ζευγάρι ύλης αντιύλης υπήρχε ένα επιπλέον σωματίδιο ύλης). Τι θα συνέβαινε εάν νικούσε η
αντιύλη; Ο Lawrence Krauss
απαντά ότι θα ήμασταν αντί-άνθρωποι, θα ζούσαμε τις αντί-ζωές μας, θα πηγαίναμε
στον αντί-κινηματογράφο κάτω από την αντί-σελήνη και θα κάναμε αντί-έρωτα. Πολύ
πιθανόν την αντιύλη από την οποία ήμασταν φτιαγμένοι να τη λέγαμε ύλη και την
ύλη αντιύλη. Άρα ύλη-αντιύλη το
ίδιο και το αυτό. Η ύλη υπερείχε σε ποσότητα (και συνεχίζει να υπερέχει στο
σύμπαν επί της αντιύλης) και η αντιύλη σε ενεργητικότητα (η αντιύλη ήταν το
επαναστατικό στοιχείο που έδωσε έναρξη στη σύγκρουση). Από μια φιλοσοφική
σκοπιά η ύλη (ως υπερέχων ποσοτικά) αποτελούνταν από υλικότητα (μορφή) ενώ η
αντιύλη υπερείχε σε ενέργεια.
Σύμφωνα με τους σύγχρονους θεωρητικούς
φυσικούς η μεγάλη έκρηξη συνεχίζει με διαδοχικές μεγάλες εκρήξεις
επ’ άπειρων (βάση της θεωρίας της μοναδικότητας, που αναγνωρίζει αυτή την πηγή
καθαρής ενέργειας ως κινητήρια δύναμη της μορφοποίησης του σύμπαντος). Αυτή η
κοσμογονική επανάληψη δίνει τροφή για ένα νέο σκεπτικό, την ύπαρξη και άλλων
συμπάντων που ανήκουν σε ένα πολυσύμπαν (multiverse). Οι επιστήμονες θεωρούν ότι κάθε πιθανό
σύμπαν πρέπει να υπάρχει. Άνθρωποι ταυτόσημοι ζουν κάθε πιθανή ζωή με κάθε
πιθανό τρόπο. Καθόλου απίθανο γιατί, εάν πχ ο κάθε άνθρωπος φέρει ένα
0(εάν θεωρηθεί ότι το μηδέν είναι κύκλος και ο κύκλος μηδέν, ως μια ένωση
ύπαρξης-ανυπαρξίας, πλησμονής-κένωσης, άρα μιας κατάστασης
σταθερότητας-ουδετερότητας-νιρβάνας που πρέπει να βιώνουμε σε στιγμές ψυχικής
γαλήνης κατά ους αρχαίους, πχ Στωικοί[5])
σύνολο επιλογών στη ζώσα (σωματική) πορεία του. Θα μπορούσε να υπάρχει ένα -∞
σύνολο και ένα +∞ σύνολο πιθανών επιλογών που δεν έχει πάρει και δεν ξέρει που
μπορεί να τον οδηγούσαν (γιατί η κάθε επιλογή διακλαδώνεται με άλλες τόσες
επιλογές, μία επιλογή από αυτές κι άλλες τόσες διακλαδώνεται με κάποιες άλλες
τόσες x2, και ου τω καθεξής)[6]. Η
κάθε πιθανή πιθανότητα ανάμεσα σε ένα μικροσκοπικό κενό-όλον των (-),(+)∞ συνόλου πιθανών επιλογών θα μπορούσε να
μεταφράζεται ως «ζωτικά πνεύματα», όπου
κατά τον Descartes
είναι μικροσκοπικά μόρια αίματος που έρχονται στον εγκέφαλο και προκαλούν πάθη
(επιθυμίες), με καθαρά υλική υπόσταση παρά την ονομασία τους. Γι’ αυτό το λόγο πολλές φορές στη ζωή μας ξεφεύγουμε και
ακολουθούμε τα πάθη μας, πηγαίνουμε προς ένα
αντίρροπο (-), (+) σύνολο επιλογών. Παρόλα αυτά εμφανίζονται πάντα
ευκαιρίες μέσα στο ταχύτατο χάος των ζωτικών
πνευμάτων σε κάθε σπυρί του (-), (+), ένας πυρήνας-μήτρα στο καθένα που
μπορεί να μας επαναφέρει στη μηδενιστική στάση του παρατηρητή-ενεργού όντος.
Όποτε οι εναλλακτικοί μας εαυτοί (τα άπειρα ά-γνωστά «εγώ» τις ψυχοσύνθεσης των
όντων) μπορεί να ζουν από τις πιθανές επιλογές ως «νεκροψυχές»[7] αλλά μπορεί κι εμείς οι ίδιοι να είμαστε οι «νεκροψυχές» τους.
Πρόσφατη άλλη θεωρία πληθωρισμού του
σύμπαντος à Μαύρη τρύπα[8],
η πύλη-το μάτι από ένα τετραδιάστατο
σύμπαν (με τέταρτη διάσταση το χρόνο), όπως αντιστοίχως οι μαύρες τρύπες μέσα
στο τρισδιάστατο σύμπαν (θεωρίες περί ύπαρξης μέσα σε ένα δέκα διαστάσεων
σύμπαν) ανήκουν σε δισδιάστατα σύμπαντα. Με την νέα θεωρία τριών ερευνητών του Perimeter Institute (Niayesh Afshordi, Razieh Pourhasan, Robert Mann) δεν προέρχεται το τρισδιάστατο
σύμπαν από μια μοναδικότητα αλλά είναι μια πτυχή-πληγή του τετραδιάστατου
σύμπαντος.
Συνειρμικά στην ηθική του Δημόκριτου,
[…]όταν
νιώθει ο άνθρωπος μέσα του μεγάλες εντάσεις, όταν χάνει την ψυχική του ηρεμία,
είναι απόδειξη ότι έχει ξεφύγει από το μέτρο, έχει μεταπέσει στην υπερβολή[…]
Όταν ξεφεύγουμε από το μέτρο ανοίγεται
μια μαύρη τρύπα-πληγή στη συνείδηση. Είναι η ένδειξη ότι είναι τόσο εύκολο
κάποιος να τρελαθεί και να διαβεί μια εξολοκλήρου νέα πραγματικότητα
κατασκευασμένη από μια απλή ιδέα.
Το
μονοδιάστατο σύμπαν θεωρείται το κατώτερο; Τα όντα που ζουν(;) εκεί είναι
θεάσεις των εναλλακτικών «εγώ», είναι
εντελώς διαφορετικά σε μορφή, η οποία σχηματίζεται με τα δεδομένα διάστασης;
Σύμφωνα με τη θεωρία τι μαύρης
τρύπας ως γενεσιουργού δύναμης το τρισδιάστατο (μήκος, ύψος, βάθος) σύμπαν που
γεννήθηκε απ ένα τεσσάρων (+χρόνος) διαστάσεων σύμπαν εμπεριέχει τα δύο
σύμπαντα των δύο και μιας διάστασης. Η
μία φούσκα μέσα στην άλλη. Το ίδιο καταλαμβάνεται από σύμπαντα των δέκα διαστάσεων (μέχρι στιγμής
αναγνωρίσιμα).
Η μηδενική διάσταση μπορεί να υπάρχει,
αλλά μπορεί και να υπάρχουν απείρως αρνητικές και απείρως θετικές διαστάσεις σε
ανάλογα σύμπαντα. Μπορεί να ταλαντεύονται σε μια μορφοκλασματική
συστολή-διαστολή, για να βρουν το σημείο συνάντησης-ένωσής το σημείο μηδέν. Μπορεί
να είναι θέμα συγχρονισμού.
Η ενέργεια ακολουθεί μια πορεία. Μια
καμπυλόγραμμη πορεία με σημεία σύγκλισης. Οι περιοχές που
συγκλίνουν-ταυτίζονται με πολλαπλά σημεία είναι οι περιοχές που με την
συστελλόμενη επέκταση θέτουν νέα υπόσταση στο λευκό τοπίο. Είναι ο χρόνος μέσα
στον οποίο αποκτά υλικότητα η συσσωρευμένη ενέργεια και δημιουργείται το σώμα
μέσα στο χώρο. Το σώμα μετουσιώνεται σε τόπο εισβάλλει και απορροφάται από το
χώρο…. Γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι ένα
όριο και η τελειότητα δεν έχει όρια…[9]
Το σώμα κατακερματίζεται πεθαίνει και
αναγεννιέται μέσα στο χώρο.
[…]Το
κόλπο σύμφωνα με τον Τσανγκ, ήταν να πάψει ο Ιωνάθαν να βλέπει τον εαυτό του
φυλακισμένο σ’ ένα περιορισμένο σώμα με άνοιγμα φτερών ένα μέτρο και επίδοση
που θα μπορούσε να προγραμματιστεί σε διάγραμμα. Το κόλπο ήταν να ξέρει πως η πραγματική του φύση ζούσε, με την
τελειότητα ενός άγραφου αριθμού, παντού και ταυτόχρονα πέρα απ’ το χώρο και το
χρόνο[…][10]
[1] Αθανάσιος
Χρυσικόπουλος, «Η γυναίκα, οι θρησκείες και το σεξ παγκόσμια ιστορία σεξουαλικότητας», εκδοτικός
οίκος Λιβάνη, ISBN 978-960-14-2544-3,
κεφάλαιο «το αρσενικό και το θηλυκό- η συνείδηση»
[2] «εν» + «τροπή», εσωτερική αλλαγή (μέτρο της αταξίας, με
μέγιστη τιμή την πλήρη αποδιοργάνωση)
[3] Lawrence Krauss
[5] Κατά τους Στωικούς ο «κόσμος» ήταν το σώμα του Θεού. Η
ανάγκη του ανθρώπου ήταν η προστασία και προαγωγή (υπέρβαση) της ζωής του
σύμφωνα με τη φύση του. Η ενιαία ψυχή διαχωρίζονταν ως εξής: Ηγεμονικόν (Συνειδητό Εγώ), Αισθητικά (5
Αισθήσεις), Σπερματικόν, Φωνητικόν. Η φιλοσοφία τους καθόριζε την ανθρώπινη
πορεία μέσα από μια διαδικασία αποβολής (έλεγχος) με κινητήρια δύναμη το
Ηγεμονικόν. Με την ισορροπία ευπάθειας-εμπάθειας
(ευπάθειαèέντονο ανεξέλεγκτο πάθος, το
οποίο μορφοποιείται ως έντονη παθητικότητα και επιθετικότητα προς τα έξω +
εμπάθειαèέντονο ανεξέλεγκτο πάθος, το
οποίο μορφοποιείται ως έντονη ενεργητικότητα και επιθετικότητα προς τα έξω)
επιτυγχάνεται η απάθεια (τίποτα)
(εμπάθεια-απάθεια-ευπάθεια). Τα βασικά πάθη της ψυχής ήταν η λύπη (ή πόνος) και
ο φόβος (δεινά πάθη), επιθυμία και ηδονή(ως αυτοσκοπός) (αγαθά πάθη). Πιο
συγκεκριμένα η εμπάθεια ως ενεργητικότητα συγκρούεται-αντιμάχεται την ευπάθεια
ως παθητικότητα και αντιστρόφως, με σημείο συγχρονισμού την απάθεια ως
εκμηδένιση. Η απάθεια ενεργεί ως ισορροπιστής των δύο αντίρροπων εννοιών αλλά
και ως καθαρό στοιχείο μιας γενεσιουργού διαδικασίας. Κάτι παρόμοιο τρόπο
συμβαίνει και με τη γέννηση του σύμπαντος. Ύλη και ενέργεια δύο
αλληλοσυγκρουόμενες δυνάμεις με ισορροπιστή τη βαρύτητα. Ο Μάρκος Αυρήλιος
μίλησε για την Φύση «Όλα έρχονται από
σένα, όλα βρίσκονται σε σένα, όλα ξαναγυρίζουν σε σένα». Θεωρούσαν ότι στο
εσωτερικό του κόσμου (μικροσκοπικός) δεν υπάρχει κανένα κενό, παρά το ότι ο
ίδιος βρίσκεται μέσα σε ένα ατελείωτο κενό (σύμπανèκενό, κόσμοςèόλον)
[7] Σύμφωνα με τον Όμηρο δύο είδη ψυχής υπήρχαν. Η «ζώσα ψυχή», που συνδέονταν με ένα
συγκεκριμένο σώμα και η «νεκροψυχή»
(Ομήρου Οδύσσεια, λ’ ραψωδία Νέκυια) που συμβόλιζε τον ίσκιο, την εικόνα,
το είδωλο.
[8] Οι μαύρες τρύπες δημιουργούνται από τον
εκμηδενισμό-συσσώρευση αστέρων, δηλαδή παύση ζωής των ήλιων ηλιακών συστημάτων
Περί ερώτων
«Ο έρως δεν είναι τίποτε
άλλο από συγχρωτισμός δύο επιδερμίδων»
Nicolas Chamfort
Στην παρουσίαση της πτυχιακής προβάλλονται δύο έργα μιας νέας
σειράς έργων που αφορούν ως θεματική την αφομοίωση των εραστών. Των δύο πυρήνων
που αποτελούν φαινομενικά αντίθετες υποστάσεις που αλληλοσυμπληρώνονται. Δύο σωμάτων που συγκρούονται μέχρις ότου
αφομοιωθούν πλήρως ως ξεχωριστά «εγώ» και μεταλλαχθούν σε καθαρή ενέργεια μέσα
στο άπειρο. Μια απλή καθαρή μοναδικότητα. Είναι το παιχνίδι των εραστών που
προετοιμάζει αυτό το τοπίο, οι αλληλουχίες των άκρων, που πλέον τα σώματα
απαρνιούνται τη δομημένη υπόστασή, εναρμονίζονται με το σώμα της Φύσης και εν
τέλει γίνονται τοπία. Τί μπορεί να είναι αυτή η κατάσταση
αλληλουχίας-συνουσίας;
Ένωση
μέχρι την τελική-αρχική μορφή
μια ενότητα ένα κενό ένα τίποτα μια επανάληψη αρχετύπων
διαδικασία αφομοίωσης
πράξη
ένωση
αφομοίωση
ολότητα
κενό γένεση
κοσμογονία ύλη-ενέργεια τελική μορφή
διάσπαση και επανάληψη
Ο έρωτας υπάρχει ή είναι ένα
καλλιτεχνικό-ρομαντικό-φιλοσοφικό-θεολογικό-κοινωνικό κατασκεύασμα; Μπορεί
ανάμεσα σε περισσότερους από δύο ανθρώπους να υπάρχει έρωτας; Μπορεί κάποιος να
είναι ερωτευμένος με την ζωή και τη φύση;
Δέντρα
αναπνέουν
χλωρίδα
ανεμοδέρνεται
με
το άγγιγμα του γέροντα βοριά
υγρό
το χορταράκι
στη
ροδαλή παλάμη
τα
χείλη τρεμοπαίζουν έναν ρυθμό
τα
μάτια δακρύζουν
πικρίζουν
νιώθω
και δεν νιώθω
υπάρχω
και δεν υπάρχω
ο
χρόνος σταμάτησε
το
άπειρο τραγουδά
έναν
αρχέγονο μελωδικό ρυθμό
απροσδιόριστα
αρμονικό
κλαίω
δεν
τραγουδώ
σταμάτησα
να ζω
δεν
θέλω να υπάρχω
θέλω
να είμαι εδώ
για
πάντα
να
βιώνω την αιωνιότητα
της
αψεγάδιαστα ακατάστατης Φύσης
πλάι
της να καταλάβω τι είμαι
είμαι;
κλαίω
πολύ
τα
χέρια θέλουν να ξεσκίσουν τα σωθικά
να
τα προσφέρουν
στην
τελειότητα του μεγαλείου της
τί
είμαι όταν μου προφέρεις το θείο δώρο που δεν εκτιμώ;
στο
δίνω
δεν
το έχω ανάγκη
μόνο
εδώ να είμαι
να
παρατηρώ
οι
πευκοβελόνες πέφτουν γεωμετρικά ακατάστατα απάνω
στο
γυμνό κορμί
είμαι
γυμνή;
μες
στη γυμνότητα εναρμονίζομαι
με
τον άγριο παράδεισο
βαμβάκια
οι πευκοβελόνες
στη
γυμνότητα
Ω
γλυκά που νανουρίζουν
κλαίω
πονώ
αλλά
ξέρω
αλήθεια
αρχέγονη
αλήθεια
Θα
γλυκοφιλώ τα μάτια σου σαν αόμματος Ιούδας
«Αβέβαιο»
*ο
έρωτας για την φύση, ο θάνατος και η ζωή μαζί, η αναγέννηση
2013
Φαινομενικά η έννοια του έρωτα θεωρείται, από
πολύ κόσμο, ότι θέτει ως σημείο εκκίνησης την εξωτερική εμφάνιση. Η εξωτερική
εμφάνιση είναι κατά κάποιο τρόπο μία πόρτα για την ευρύτητα των επιλογών που
έχει να γίνει από το υποκείμενο. Κάποιος –α πλησιάζει κάποιον –α γιατί ένιωσε
έλξη. Έλξη είναι όταν στην προκείμενη φάση εκκρίνονται ουσίες από τον σώμα,
σεξουαλικές ορμόνες οι οποίες βρίσκονται σε έξαρση και μαγνητίζουν το
ενδιαφέρον του αντιθέτου. Έλξη υπάρχει όταν τα γονίδια των αντιθέτων είναι
συμβατά για την απόκτηση υγειών απογόνων. Στην ουσία η σεξουαλική έξαρση είναι
αυτή που εκκινεί τα νήματα για την συνέχεια του ερωτισμού και της
συντροφικότητας. Κέντρο του έρωτα αποτελεί η σεξουαλική ενόρμηση. Οι φερομόνες[1]
που εκκρίνονται από το κάθε άτομο ορίζουν και την πορεία μιας διαπροσωπικής
σχέσης.
Η Lou Andreas Salome[2] στο δοκίμιο της «Η ανθρώπινη φύση της γυναίκας», ορίζει
το αρσενικό ως ένα κατακερματισμένο ον που καλείται στην εξελικτική του πορεία
να αναζητήσει κομμάτια με τα οποία θα προσκολληθεί και να δημιουργεί δομές που
εν τέλει θα το καθορίσουν ως ένα ολοκληρωμένο ον που κλείνει μέσα του όλη την
Φύση. «Το μικροσκοπικό ανδρικό κύτταρο
εμφανίζεται ως το λίκνο της προόδου, ως το κύτταρο του ανικανοποίητου που θέτει
όλο και νέους στόχους, που αναζητεί καινούργιες ενασχολήσεις, με δύο λόγια σαν
στοιχείο το οποίο αναπτύσσεται με την προσπάθεια και υπό το κράτος της
ανάγκης». Όλο αυτό προκύπτει από την βιολογία του αρσενικού που με κάθε
ερωτική συνεύρεση κενώνει σώμα και νου, διοχετεύει ενέργεια και δίνει ένα
κομμάτι του στο θηλυκό. Το αρσενικό μοιράζει το σπέρμα με μια αρχέγονη
ορμητικότητα στην ασυνείδητη ανάγκη να σιγουρευτεί πως θα κατοχυρώσει
απογόνους. Το αρσενικό θεωρείται πως έχει έναν δομημένο εγκέφαλο και μπορεί να
επιλέξει με ευκολία ένα αντικείμενο και όχι παραπάνω το όποιο θα υπεραναλύσει
μέχρι να φτάσει στον πυρήνα. Παρόλα αυτά η επιλογή συντρόφου και η ένωση για
αναπαραγωγή απογόνων συνήθως ακολουθείται από μια πορεία διαφόρων ερωτικών
συνευρέσεων. Το θηλυκό από την άλλη κατά τη Salome κρύβει την ολότητα της φύσης μέσα του. Η μήτρα είναι ένα σύμπαν από μόνο του, ίσως ένα
κενό-όλον σύμπαν που αναζητά περιμετρικά την ουσία το σπόρο που θα το
τροφοδοτήσει με αποτέλεσμα να ενεργοποιήσει την αναπαραγωγική διαδικασία.
Αναζητά την ενέργεια που θα το γεμίσει και που στα ενδότερά του θα γίνει η
τελετουργία της προεργασίας. Καλείται στην εξελικτική του πορεία να διατηρήσει
την ολότητά του. Το αντιφατικό στοιχείο
της θηλυκής υπόστασης επίσης υποβόσκει στα διανοητικά εργαλεία σε συνάρτηση με
την ενεργειακή-βιολογική διαδικασία. Το θηλυκό διχάζεται στο να πάρει μια
απόφαση σε αντίθεση με την ιδιότητα της πολυπραγμοσύνης.
Θεωρείται αποδεκτό αν όχι από
όλους τους επιστήμονες από τους περισσότερους τουλάχιστον ότι από την πρώτη
στιγμή της έλξης το θηλυκό είναι αυτό που καλεί το αρσενικό. Το θηλυκό
διαισθάνεται με καθαρότητα την συμβατότητα των γονιδίων. Το αρσενικό μέσα
από μια μετωπική ημιδιαφάνεια ρίχνεται
στο αρχέγονο κυνήγι εκεί που κυριαρχούν τα ένστικτα και η εναγώνια σπερματική
διοχέτευση ως καθοριστική γενεσιουργός.
Οι τεκμηριώσεις των
επιστημόνων κατά άποψη προσωπική, που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί
τετελεσμένη, τείνουν να συγκεκριμενοποιούν αυστηρά τις επιστημονικές αναλύσεις.
Εν αντιθέσει οι απόψεις σε όλες τις
πτυχές του κόσμου της τέχνης και της συνυφασμένης φιλοσοφίας ερμηνεύουν τον
έρωτα ή τους έρωτες με απροσδιοριστία, μυστήριο, ρομαντισμό με παρέκκλιση στο
άπειρο και την αιωνιότητα. Παρόλα αυτά η επιστήμη έρχεται πάντα να επιβεβαιώσει
και να απλοποιήσει στο ευρύ κοινό τις αφηρημένες έννοιες.
Τα
χέρια μου
Ανοίγουν τις κουρτίνες του είναι σου
και με άλλη γυμνότητα σε ντύνουν
Ανακαλύπτουν τα σώματα του σώματος σου
Τα χέρια μου
Επινοούν ένα άλλο σώμα για το σώμα σου
Ανοίγουν τις κουρτίνες του είναι σου
και με άλλη γυμνότητα σε ντύνουν
Ανακαλύπτουν τα σώματα του σώματος σου
Τα χέρια μου
Επινοούν ένα άλλο σώμα για το σώμα σου
"Ψηλαφώντας"
Οκτάβιο
Παζ
[1] […] Φερομόνες ορίζουμε οποιαδήποτε ομάδα ορμονικών
ουσιών που εκκρίνονται από ένα άτομο και μπορούν να προκαλέσουν σε ένα άλλο
άτομο του ίδιο είδους μια αλλαγή σώματος ή συμπεριφοράς[…]
[2] Ψυχαναλύτρια που υπήρξε μαθήτρια του Sigmund Freud. Υπήρξε ερωμένη του Friedrich Nietzsche και Rainer Maria Rilke, των οποίων υπήρξε έμπνευση. Θεωρήθηκε μια από τις
γυναίκες που εξέπεμπαν μαγνητισμό στο ανδρικό φύλλο για την εξωτερική εμφάνιση
καθώς και για πνευματικό πλούτο. Ασχολήθηκε εκτενώς σε θεωρητικό υπόβαθρο με
την έννοια του έρωτα. Απόσπασμα από το δοκίμιο «Περί έρωτος»: «Στην
αγάπη, μας καταλαμβάνει μια ορμή του ενός προς τον άλλον που δεν μοιάζει με
τίποτε ακριβώς, καθότι κάτι νέο, ξένο, κάτι που προαισθανθήκαμε και ποθήσαμε,
αλλά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, δίνει γι’ αυτό την πρώτη ώθηση - τίποτε από το
γνωστό μας, οικείο περιβάλλον με το οποίο έχουμε από καιρό αναμειχθεί, το οποίο
απλώς επαναλαμβάνει εμάς τους ίδιους. Γι’ αυτό φοβάται κανείς πάντα το τέλος
μιας ερωτικής μέθης, ευθύς ως δύο άνθρωποι γνωριστούν πολύ καλά και χαθεί η
τελευταία γοητεία του νέου. Και γι’ αυτό οι απαρχές μιας ερωτικής μέθης, με τον
αβέβαιο και τρεμουλιαστό φωτισμό με τον οποίο αρχίζει, έχουν όχι μόνο μιαν
ανείπωτη γοητεία ως ίδιο χαρακτηριστικό αλλά και μια δύναμη που διεγείρει
ιδιαιτέρως γόνιμα, που συγκλονίζει βαθιά ολόκληρη την ύπαρξη του ανθρώπου, που
θέτει ολόκληρη την ψυχή σε κραδασμό, έτσι που με δυσκολία πια εξαλείφεται
αργότερα. Βέβαιον είναι ότι από τη στιγμή που το αγαπημένο αντικείμενο επιδρά
επάνω μας ως απείρως γνωστό και συγγενές και οικείο και ουδόλως -σε κανένα
σημείο πλέον- ως ένα σύμβολο ξένων δυνατοτήτων και δυνάμεων ζωής, η αληθινή
ερωτική μέθη φτάνει στο τέλος της».
«Μπονσάι»
Αλεχάντρο Σάμπρα
Ο οριοθετημένος έρωτας – εγκύκλιος - μορφοπλαστικότητα
Για δύο εραστές, την Εμιλία και τον Χούλιο
«Καταδικασμένος στη σοβαρότητα και την υποκρισία, ο
Χούλιο, ο σιωπηλός ήρωας αυτού του βιβλίου, πείθεται τελικά πως το καλύτερο που
έχει να κάνει είναι να κλειστεί στο δωμάτιό του και να παρατηρεί το μεγάλωμα
ενός μπονσάι παρά να περιπλανιέται στους δύσκολους δρόμους της λογοτεχνίας. Το
Μπονσάι , όπως λέει ο συγγραφέας, είναι μια «ιστορία ανάλαφρη που γίνεται
βαριά», μια ελλειπτική και ιλιγγιώδης αφήγηση που σημαδεύεται από τη
ανησυχητική εξαφάνιση μιας γυναίκας. Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες έλεγε πως πρέπει να
γράφουμε σαν να συντάσσουμε την περίληψη ενός ήδη γραμμένου βιβλίου. Κι αυτό
ακριβώς κάνει ο Αλεχάντρο Σάμπρα σ’ αυτό του το βιβλίο που-με τον ίδιο τρόπο
που ένα μπονσάι δεν είναι ένα δέντρο-δεν είναι τόσο ένα σύντομο μυθιστόρημα ή
ένα μεγάλο αφήγημα αλλά ένα μυθιστόρημα-περίληψη, ή τελικά αυτό ακριβώς που
δηλώνει ο τίτλος του, ένα μυθιστόρημα-μπονσάι.»
Οπισθόφυλλο του βιβλίου
Το μπονσάι παραπέμπει στο συναίσθημα του έρωτα, ως κάτι χειροπιαστό άρα
επιτεύξιμο, σε αυτόν καθεαυτό τον έρωτα ανάμεσα στους εραστές. Ο έρωτας από
μόνος του είναι ανεξέλεγκτος-ελεύθερος, δεν αυτό-οριοθετείται. Δεν περιορίζεται
σε χώρο και χρόνο. Ακόμη και αν είναι μια κατάσταση που συμβαίνει μια
φαινομενικά συγκεκριμένη στιγμή ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, παραμένει ανεξέλεγκτη
ως ενέργεια που διαπερνά το σώμα (τόπο, ύλη) των ατόμων. Τα πάντα ελκύονται από
τον έρωτα και εν τέλει τα πάντα είναι έρωτας. Όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται
στην αρχή η ενέργεια (ερωτική) ξεχειλίζει και διαποτίζει όλες τις κατευθύνσεις
έξω από τη συνειδητή εγκύκλιο των εραστών. Η στάση αυτή αποσπά μια παιδική
αναθύμηση ή παραπάνω, που εκπνέεται μέσω παροντικής λήθης και πάγωμα του
μελλοντικού χρόνου, καθιστώντας την ως στάση τοπικής στασιμότητας ριζωμένης
αλλά ρέουσας με κινητήριο δύναμη τη μοναδικότητα-πυρήνα όπου
παρελθόν-παρόν-μέλλον υπάρχουν ως ένα και το αυτό στο άπειρο και την
αιωνιότητα. Αυτή η στάση αποδιοργανώνει το άτομο από το κουκούλι της
θεμελιώδους οικουμενικότητας που έχει δομήσει και κατασκευάσει ανά τους χρόνους
(χρόνοι περισσότερο υλικότητας μέσα σε ένα πλαίσιο οικονομικού, εκκλησιαστικού,
κοινωνικού, πολιτικού και ψευδό πνευματισμού). Το αφομοιώνει στην επιφάνεια της
μονοδιάστατης μορφής του έρωτα μέσω του κομματιού που του λείπει αποτραβώντας
το από τη γραμμική μέτρηση του χρόνου. Είναι κατά κάποιο τρόπο μια διαδικασία
ασύνειδης-αναβλύζουσας-αλληλοτροφοδοτούμενης ερωτικής συλλογικότητας. Το δίπολο
ερωτικής ενεργειακής διάσπασης εξουθενώνει μετά από ένα χρονικό πέρασμα τους
εραστές και την θέση της ασυνειδησίας διεκδικεί μια δισυπόστατη συνειδησιακή
εγωκεντρικότητα. Με κάποιο τρόπο οι εραστές συνειδητοποιούν ότι πρέπει να
προστατέψουν το ενεργειακό πεδίο των ερώτων τους (έρωτά τους) από εξωγενείς
επιρροές και περιπλέκονται σε αντικατοπτριζόμενες πορείες-πράξεις ανακλώντας τη
διοχέτευσή τους στον θεμελιώδη (ρίζες, δομές) κοινό πυρήνα του έρωτα, σε μια
επεξεργασία-προεργασία αναδόμησης (ανακατασκευής) και αυτό-
συντήρησης-διατήρησής του. Πρόκειται για την ανάγκη της φρακταλικής σμίκρυνσης
της ενέργειας που διοχετεύει ο έρωτας.
Ένα διακλαδωμένο δέντρο αποτελεί την ασύνειδη ερωτική συλλογικότητα
(διοχέτευση)
μπονσάι
·
καλλιτεχνικό
αντίγραφο ενός δέντρου σε μικρογραφία
·
η
απέραντη αγάπη που δένει τους εραστές
·
η
ανάγκη για φρακταλική σμίκρυνση της ενέργειας (έρωτας)
Επιστημονική ανάλυση του έρωτα
«Ο έρωτας είναι θέμα Χημείας και η ερωτική πράξη θέμα Φυσικής»
Ναπολέων Βοναπάρτης
Η καθηγήτρια Helen Fisher του πανεπιστημίου Rutgers στο Νιου Τζέρσεϋ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η
διαδικασία του έρωτα βρίσκεται στο έλεος της βιοχημείας. Μετά από μακροσκελή
έρευνα και πειράματα κατέληξε με την ομάδα της στο συμπέρασμα πως η πορεία του
έρωτα χωρίζεται σε τρία στάδια. Σε αυτά τα στάδια εκκρίνονται διαφόρων ειδών
ορμόνες που προκαλούν παρόμοιες επιδράσεις των χημικών αντιδράσεων της
κοκαΐνης. Αυτή η διέγερση που προκαλείται στον ανθρώπινο εγκέφαλο βιώνεται πιο
άμεσα και πιο έντονα όταν είναι έρωτας με την πρώτη ματιά μέσα σε 1/5 του
δευτερολέπτου.
·
1ο λαγνεία
Έκκριση φερομονών. Δια της
οσμής εντοπίζεται η συμβατότητα του ενδιαφερόμενου
·
2ο έλξη
Φαινυλεθυλαμίνηàεπιτάχυνση της ροής των πληροφοριών μεταξύ των νευρικών
κυττάρων
Ντοπαμίνηàαίσθημα ευφορίας (νικοτίνη ή κοκαΐνη. Σε αυτό το στάδιο
ενεργοποιείται το σύστημα παραγωγής ντοπαμίνης.
«Η ντοπαμίνη παράγεται όταν
κάνουμε κάτι που μας προξενεί άκρατη ευχαρίστηση, όπως το σεξ, η λήψη ουσιών ή ακόμα και η κατανάλωση λίγης σοκολάτας», εξηγεί στην εφημερίδα Los Angeles Times ο δρ Λάρυ Τζ. Γιανγκ, καθηγητής Ψυχιατρικής στο
Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Πρωτευόντων Θηλαστικών του Πανεπιστημίου Emory στην Ατλάντα.
Νορεπινεφρίνηàίδρωμα-καρδιοχτύπι
Η ντοπαμίνη σε συνδυασμό με την νορεπινεφρίνη προκαλεί
ψυχική ανάταση, ένταση, αϋπνία, εστίαση προσοχής, ανορεξία, αδημονία
Σεροτονίνηàτάση λιποθυμίας
3ο προσκόλληση
Οξυτοκίνηàεκλύεται στον υποθάλαμο και απελευθερώνεται μέσω του
γυναικείου οργασμού. Επίσης εκλύεται στην έγκυο και πυροδοτεί τον τοκετό,
βοηθάει το στήθος να δημιουργήσει γάλα, γεννά την αίσθηση ξαλαφρώματος κατά τον
θηλασμό και «δένει» τη μητέρα με το παιδί της
Βασοπρεσίνηàμια αντιδιουρητική ορμόνη (ρυθμιστική λειτουργία των
νεφρών)
Ενδορφίνεςà «στερεωτική του δεσμού» δράση , απελευθέρωση κατά τη
σεξουαλική πράξη (αίσθημα αγαλλίασης, ασφάλειας, ειρήνης)
Στο βιβλίο «Η χημεία του έρωτα» η Μαρία Γιαλλούση
αναφέρει πως η οσμή ως εργαλείο εντοπισμού για την αλληλουχία των γονιδίων,
παίζει καθοριστικό ρόλο στη δομή θεμελίων και διατήρηση μιας διαπροσωπικής
σχέσης. Ο ανδρικός ιδρώτας ασκεί επίδραση κατά τη σεξουαλική πράξη στον κύκλο
της γυναίκας και την ωορρηξία, όταν οι ορμονικές ουσίες συμβαδίζουν.
«Αυτά τα
ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι ο έρωτας έχει επιστημονική βάση, όμως εγείρουν το
ερώτημα: η καρδιά ερωτεύεται ή ο εγκέφαλος;», δηλώνει η Stefanie Ortigue[1],
η οποία εκτίμησε ότι «ερωτεύεται ο
εγκέφαλος, αλλά η καρδιά παίζει το δικό της ρόλο, διότι η πολύπλοκη έννοια του
έρωτα σχηματίζεται τόσο από διαδικασίες από κάτω προς τα πάνω, όσο και από πάνω
προς τα κάτω, δηλαδή από τον εγκέφαλο προς την καρδιά και το αντίστροφο».
«Η αλήθεια είναι πως η χημεία μεταξύ δύο ανθρώπων δεν είναι μόνον θέμα
μορίων που πλημμυρίζουν τον εγκέφαλο, υπαγορεύοντας μας τι θα νιώσουμε. Η έλξη εμπεριέχει την προσωπική ιστορία του καθενός μας.» , σημειώνει
η Helen Fisher
Σύμφωνα με τον Θάνο Ασκητή η
ερωτική χημεία «…είναι σκηνοθεσία και
έχει πάρα πολλά μηνύματα που συνθέτουν και δημιουργούν την αναζήτηση της
βιωματικής απεικόνισης και της ψυχικής χαράς.»
[1] Καθηγήτρια ψυχολογίας και
νευρολογίας με δημοσιεύσεις στο
περιοδικό “Journal of Sexual Medicine”
Τα εγκώμια του έρωτα στο
«Συμπόσιο» του Πλάτωνα
Οι συνδαιτυμόνες υπό την
επήρεια κρασιού σε ατμόσφαιρα ευθυμίας, ο
ένας μετά τον άλλο πλέκουν το εγκώμιο του Έρωτα.[1]
«Ο Έρως είναι ο αρχαιότερος των θεών, ο
πιο αξιοσέβαστος, αυτός που εξασφαλίζει στους ανθρώπους την προσωπική αξία και
την ευτυχία, σε τούτη τη ζωή και στη μεταθανάτια»
Φαίδρος
Πρώτος τον λόγο παίρνει ο
Φαίδρος με ένα εγκώμιο σύντομο που στερείται λογοτεχνικής αξίας και βάθους αλλά
πάρα ταύτα δεν είναι ελλιπές. Εξιδανικεύει τον Έρωτα ανεβάζοντάς τον ιεραρχία
στο ουράνιο βασίλειο των θεών, θεωρώντας τον αρχαιότερο απ’ όλους. Μέσω αυτού
προήλθαν οι υπόλοιποι θεοί.
[…]Την αρχαιότητά του θεωρεί ο Φαίδρος την αιτία των μεγάλων ευεργεσιών
του προς τους ανθρώπους. «Προσωπικά εγώ
δε θα μπορούσα να αναφέρω πολυτιμότερο αγαθό για ένα νέο από έναν αξιόλογο
εραστή, και για τον εραστή άλλο από το αγαπημένο αγόρι. Διότι, για όποιον θέλει
να διαγράψει μια επίγεια διαδρομή ανώτερη, εκείνο που πρέπει να κατευθύνει τη
ζωή του ολόκληρη, ούτε οι διακεκριμένοι συγγενικοί δεσμοί μπορούν να το
καλλιεργήσουν μέσα του αποτελεσματικά, ούτε οι τιμές, ούτε ο πλούτος, ούτε
οτιδήποτε άλλο, μόνο ο Έρωτας»[…][2]
Ταυτίζει τη φιλία με τον
Έρωτα, πιο συγκεκριμένα την αρσενική συντροφικότητα. Ξεδιπλώνει το εγκώμιο μέσα
από μια εμπόλεμη ζώνη που τίποτα παραπάνω δεν προστατεύει τον στρατιώτη παρά ο
διπλανός του, ο σύντροφος του. «Κι όσο για να εγκαταλείψει ο εραστής τον
αγαπημένο του ή να του αρνηθεί τη συμπαράσταση την ώρα του κινδύνου, κανείς δεν
είναι τόσο δειλός που ούτε ο Έρωτας να μην μπορεί να του εμπνεύσει θεϊκή ορμή
και ανδρεία, ώστε να εξομοιωθεί με αυτόν που είναι γεννημένος παλικάρι» .
Παράδειγμα αποτελεί η συντροφικότητα Αχιλλέα με τον Πάτροκλο.
«Είναι αλήθεια πως οι θεοί τιμούν
κατεξοχήν την αρετή των ερωτευμένων, όμως θαυμάζουν ιδιαίτερα και ανταμείβουν
πλουσιοπάροχα την αφοσίωση του ερωμένου προς τον εραστή και λιγότερο του εραστή
προς τον ερωμένο. Κι αυτό γιατί ο εραστής είναι πιο κοντά στους θεούς από τον
αγαπημένο του, είναι ένας μικρός θεός.»
Αφού διαμεσολαβήσουν
ορισμένοι συνδαιτυμόνες, των οποίων τα ονόματα ο αφηγητής αγνοεί, ακολουθεί το
εγκώμιο του Παυσανία που διαχωρίζει τον Έρωτα σε δυο κατηγορίες.
Καμία πράξη από μόνη της δεν είναι ούτε ωραία ούτε άσχημη, αλλά εξαρτάται από
τα κίνητρα και τη μορφή της. Άρα και ο έρωτας πρέπει να
διαχωρίζεται σε ωραίο και άσχημο. Εξιστορεί τον μύθο του Έρωτα και της
Αφροδίτης καθώς παραμένουν αδιαχώριστες θεότητες. Η Αφροδίτη έχει δυο πλευρές,
άρα και ο Έρωτας. Ο ένας είναι ο Έρωτας της
Πάνδημης Αφροδίτης και είναι ο
έρωτας των παρακατιανών, αυτών που ερωτεύονται στην τύχη αγόρια και γυναίκες,
που αισθάνονται έλξη για τα σώματα περισσότερο από ότι για τις ψυχές, και
μάλιστα για άτομα κατώτερου πνευματικού επιπέδου. Χωρίς λοιπόν να ενδιαφέρονται
για το αν αυτά που κάνουν είναι για το καλό ή για το κακό, αφήνονται στην τύχη,
και αυτό οφείλεται στο ότι η Πάνδημη Αφροδίτη είναι νεότερη από την Ουρανία,
και στο ότι η σύλληψή της έγινε από αρσενικό και θηλυκό μαζί. Ο άλλος
αρχαιότερος και σοφότερος Έρωτας είναι της Ουράνιας Αφροδίτης, ο έρωτας του
πνεύματος, του θεϊκού με σκοπό την πνευματική ανάταση, που επικεντρώνεται στην
ψυχή.
Ο Ερυξίμαχος με
αντικείμενο την ιατρική, υιοθετεί το στοιχείο του δισυπόστατου Έρωτα από τον
προαναφερθέντα με διαφορετική αναλυτική πορεία. «Ο Έρωτας δεν
περιορίζεται μόνο στις ψυχές των ανθρώπων… μα εντοπίζεται και στα ζώα, στα φυτά
της γης και σε όλα τα όντα». Ο Έρωτας αποτελεί μια συγκυρία τεσσάρων
ερωτικών δυνάμεων συνυφασμένων με το ανθρώπινο σώμα τη ζέστη, το κρύο, τη πίκρα
και τη γλύκα.
Ο Αριστοφάνης περιγράφει τον μύθο των ερμαφρόδιτων
όντων, που σύμφωνα με σύγχρονους αναλυτές είναι μια παραπομπή για την
ομοφυλοφιλία. Μετά την Τιτανομαχία οι θεοί συνυπήρχανε με τα ερμαφρόδιτα όντα,
που είχαν από ένα αιδοίο και έναν φαλλό, δυο κεφάλια, τέσσερα χέρια και πόδια.
Αφού ένοιωσαν απειλή οι θεοί τους διαχώρισαν και από τότε οι άνθρωποι ψάχνουν
το άλλο τους μισό.
«Οι προλαλήσαντες δεν έπλεξαν το εγκώμιο του
θεού, αλλά καλοτύχισαν τους ανθρώπους για τα καλά που αυτός χαρίζει. Όμως
κανείς δε μίλησε για το ποιόν του θεού που δίνει αυτά τα δώρα». Ο Αγάθων πλέκει το
εγκώμιο της ίδιας της θεότητας του έρωτα, μιλάει για τα δικά του μυθολογικά
χαρακτηριστικά και για τις αρετές του, και ύστερα για όσα χαρίζει στους
ανθρώπους. Το σωστό εγκώμιο, λέει, πρώτα εξηγεί τη φύση και έπειτα τις δωρεές
του αντικειμένου του, τεχνική που θα ακολουθήσει και ο Σωκράτης αργότερα.
«Ο Έρωτας είναι ο ευτυχέστερος όλων, γιατί
είναι ο ομορφότερος και ο καλύτερος. Είναι δε ο ομορφότερος, Φαίδρε, γιατί
είναι ο νεότερος ανάμεσα στους θεούς… Από τη φύση του μισεί τα γεράματα και
παραμένει όσο πιο μακριά τους γίνεται. Πάντα νέοι τον συντροφεύουν και πάντα
νέος παραμένει, καταπώς λέει κι η παροιμία, ο όμοιος τον όμοιό τους
συντροφεύει»
Όταν έρχεται η σειρά για το εγκώμιο
του Σωκράτη, ο ίδιος προτιμά να περιγράψει ένα διάλογο που είχε με μια
μυστηριώδη γυναίκα, την Διοτίμα. Με αυτόν τον τρόπο εξισορροπούνται οι απόψεις
που μέχρι στιγμής ήταν γένους αρσενικού.
[…](d) «Μα τι τέλος πάντων», είπα, «θα μπορούσε να είναι ο
Έρωτας; Μήπως θνητός;»
«Σε καμιά περίπτωση.»
«Τότε τί;»
«Όπως και στα παραδείγματα που
αναφέραμε προηγουμένως, κάτι μεταξύ θνητού και αθανάτου.»
«Δηλαδή, Διοτίμα, τι;»
«Δαίμων μέγας, Σωκράτη. Αφού βέβαια καθετί δαιμονικό βρίσκεται μεταξύ θεού και
θνητού.»
«Και ποια είναι», είπα εγώ, «η
ιδιαίτερη ικανότητά του;»
«Να διερμηνεύει και να μεταφέρει
στους θεούς όσα προέρχονται από τους ανθρώπους, και στους ανθρώπους όσα
προέρχονται από τους θεούς: τις δεήσεις και τις θυσίες των μεν, τις εντολές και
τις ανταποδόσεις των δε. Και καθώς βρίσκεται στη μέση μεταξύ των δύο
συμπληρώνει το κενό, ώστε το σύμπαν να αποτελεί ένα αδιάσπαστο σύνολο. Μέσω
αυτής της δαιμονικής ικανότητας λειτουργεί τόσο ολόκληρη η μαντική όσο και η
τέχνη των ιερέων που σχετίζεται με θυσίες, τελετουργίες, εξορκισμούς και γενικά
με κάθε είδους μαγεία και μαγγανεία. [203] Ο θεός δεν έρχεται σε επαφή με τον άνθρωπο. Με τη
μεσολάβηση αυτού του δαίμονα υπάρχει οποιαδήποτε επικοινωνία και συνομιλία των
θεών με τους ανθρώπους, και ενόσω είναι ξάγρυπνοι και όταν κοιμούνται. Όποιος
είναι γνώστης αυτών των πραγμάτων είναι άνδρας δαιμόνιος, όποιος
γνωρίζει μόνον άλλα πράγματα, είτε πρόκειται για το χώρο της επιστήμης είτε των
χειρωνακτικών εργασιών, αυτός είναι χυδαίος. Τέτοιοι, λοιπόν, δαίμονες υπάρχουν
πολλοί και πολλών ειδών. Ένας από αυτούς είναι και ο Έρωτας.»
«Ποιος είναι ο πατέρας του», ρώτησα
τότε εγώ, «και ποια η μητέρα του;»
(b) «Αυτό», απάντησε, «απαιτεί περισσότερο χρόνο για να στο
διηγηθώ. Θα στο πω όμως.
»Όταν ήρθε στον κόσμο η Αφροδίτη, είχαν
τραπέζι οι θεοί, με τους άλλους μαζί και ο Πόρος, ο γιος της Μήτιδας. Σαν απόφαγαν, ήρθε, όπως θα περίμενε δα κανείς σε μεγάλο
φαγοπότι, η Πενία για να ζητιανέψει, και στεκόταν εκεί κοντά στην πόρτα. Ο
Πόρος τότε μεθυσμένος από το νέκταρ -κρασί δεν υπήρχε ακόμη- βγήκε έξω στον
κήπο του Δία και, καθώς είχε βαρύνει, έπεσε και κοιμήθηκε. Η Πενία
εκείνη την ώρα, οδηγημένη από την ανέχειά της, συνέλαβε το σχέδιο να αποκτήσει
παιδί από τον Πόρο. (c) Πλαγιάζει λοιπόν δίπλα του και έτσι συνέλαβε τον Έρωτα.
Γι᾽ αυτόν προφανώς τον λόγο έγινε συνοδός και υπηρέτης της Αφροδίτης ο Έρως,
επειδή συνελήφθη την ημέρα της γέννησής της και επειδή συγχρόνως είναι μέσα του
έμφυτος ο έρωτας προς το ωραίο. Και η Αφροδίτη είναι ωραία.
»Σαν γιος λοιπόν του Πόρου και της
Πενίας που είναι ο Έρως βρίσκεται στην εξής κατάσταση: Πρώτον είναι πάντα
φτωχός και κάθε άλλο παρά απαλός και ωραίος, όπως νομίζει ο πολύς κόσμος. (d) Αντιθέτως, είναι τραχύς,
ρυπαρός, ξυπόλυτος, άστεγος· πλαγιάζει πάντα χάμω, χωρίς στρώμα, κοιμάται κάτω
από τον ανοιχτό ουρανό σε σκαλοπάτια και στις άκρες του δρόμου· μοιράζεται τη
φύση της μάνας του και έχει για συγκάτοικο πάντα τη στέρηση. Σύμφωνα πάλι με τη
φύση του πατέρα του επιβουλεύεται τα ωραία και τα εκλεκτά, είναι γενναίος,
ριψοκίνδυνος, ορμητικός, κυνηγός τρομερός, που σκαρφίζεται συνεχώς τεχνάσματα,
συγχρόνως όμως προικισμένος με πόθο για τη γνώση της αλήθειας αλλά και
επινοητικότητα, διαρκώς σε όλη του τη ζωή αγαπά τη σοφία, δεινός σαγηνευτής,
μάγος, σοφιστής. (e) Και δεν είναι η φύση του όμοια με αθάνατου ούτε όμως
πάλι με θνητού. Άλλοτε μέσα στην ίδια μέρα ανθεί και ζει, όταν βρει τα μέσα,
άλλοτε πεθαίνει, μα ξαναζωντανεύει πάλι χάρη στη φύση του πατέρα του. Ό,τι
αποκτά κάθε φορά τρέχει σιγά σιγά και χάνεται. Δεν είναι λοιπόν ο Έρωτας ποτέ
ούτε τελείως φτωχός σε μέσα ούτε πλούσιος. Και μεταξύ σοφίας και ανοησίας
βρίσκεται πάλι στη μέση. Τα πράγματα έχουν δηλαδή ως εξής: κανείς θεός δεν
αγαπά τη σοφία, ούτε ποθεί να γίνει σοφός -γιατί είναι. [204] Ούτε και
κάποιος άλλος αν είναι σοφός, αγαπά τη σοφία. Όμως, από την άλλη, ούτε και όσοι
είναι ανόητοι έχουν τον πόθο να γίνουν σοφοί. Γιατί αυτό ακριβώς είναι το
ανυπόφορο στην ανοησία, το ότι, χωρίς να είναι κανείς ωραίος, αξιοσέβαστος και
γνωστικός, μένει ικανοποιημένος με τον εαυτό του. Όποιος λοιπόν δεν θεωρεί πως
κάτι του λείπει, εκείνος και δεν επιθυμεί αυτό που δεν φαντάζεται ότι του
λείπει.»
«Ποιοι είναι λοιπόν, Διοτίμα,
εκείνοι που φιλοσοφούν, αν δεν είναι ούτε οι σοφοί ούτε οι ανόητοι;»
(b) «Αυτό πια», είπε, «είναι φανερό ακόμα και σε ένα παιδί:
όσοι βρίσκονται μεταξύ των δύο. Ένας από αυτούς είναι και ο Έρως. Διότι η σοφία
είναι προφανώς από τα ωραιότερα πράγματα, και ο Έρως είναι έρωτας προς το
ωραίο. Συνεπώς ο Έρως είναι κατ᾽ ανάγκην φιλόσοφος, και ως φιλόσοφος είναι
κάτι μεταξύ σοφού και ανοήτου. Αιτία και γι᾽ αυτό είναι η καταγωγή του. Ο
πατέρας του ήταν σοφός και επινοητικός, η μητέρα του όμως ούτε σοφή ούτε
επινοητική.»[…]
(μετάφραση Σταύρος Τσιτσιρίδης)
Με τη λήξη των εγκωμίων
εισέρχεται στο χώρο του συμποσίου ο Αλκιβιάδης μεθυσμένος και ωρυόμενος.
Κάποιος του ζητά να πλέξει και αυτός ένα εγκώμιο για τον έρωτα. Ο Σωκράτης όμως
διαφωνεί στο να μιλήσει για κάτι τόσο ιερό γιατί στην κατάσταση που είναι μπορεί
να πει κάτι ασεβές για τους θεούς και να βλασφημήσει. Ο Αλκιβιάδης παρόλα αυτά
εγκωμιάζει τον ίδιο τον Σωκράτη μιας και τον γνωρίζει καλά.
[…]Ο Αλκιβιάδης κάνει την τελευταία
του κίνηση, λέγοντας στον Σωκράτη πως είναι ο μόνος που αποδείχτηκε άξιος
εραστής του, και του προσφέρει τον εαυτό του, τα πλούτη του και τα πλούτη των
φίλων του. Του υπόσχεται πως το πιο ουσιώδες γι’ αυτόν είναι να διαμορφώσει τον
χαρακτήρα του όσο γίνεται καλύτερα, και παραδέχεται πως θα αισθανόταν ντροπή αν
δεν χάριζε τον εαυτό του «σ’ έναν τέτοιον άντρα»σελ.223. Ο Σωκράτης
όμως απάντησε ειρωνικά στον Αλκιβιάδη, παινεύοντας τα κάλλη του, αλλά
κατηγορώντας τον πως του λείπει η ψυχική ομορφιά, και πως θέλει να ανταλλάξει
τα δικά του εξωτερικά κάλλη με την αληθινή ομορφιά του Σωκράτη, «να δώσει χαλκό
και να πάρει χρυσό». Κοιμήθηκαν λοιπόν στο ίδιο κρεβάτι, αλλά ενώ ο Αλκιβιάδης
τον «προκαλούσε με όλα τα μέσα», το επόμενο πρωί ξύπνησε χωρίς να του έχει
συμβεί «τίποτα περισσότερο απ’ ό,τι αν κοιμόμουνα με τον πατέρα μου ή τον
μεγαλύτερο αδερφό μου»σελ.225. Ο Σωκράτης έτσι, αποδεικνύεται ο
ενάρετος εραστής που περιέγραφε ο Παυσανίας, όχι μόνο στα λόγια άλλα και στην
πράξη, καθώς η αιτία που αρνήθηκε τον Αλκιβιάδη δεν ήταν η σεμνοτυφία. Η αιτία
ήταν αμιγώς ηθική, αφού η ερωτική πράξη δεν τελέστηκε μόνο λόγω μειονεκτήματος
του Αλκιβιάδη, η ανωριμότητα του οποίου του στέρησε όσα θα μπορούσε να κερδίσει
από μία τέτοια σχέση. Γιατί στην ερωτική σχέση ο εραστής (Σωκράτης) δεν έχει
μόνο την υποχρέωση να διαθέτει την ψυχική καλλιέργεια που θα ανορθώσει
πνευματικά τον ερωμένο, αλλά έχει και το δικαίωμα και την απαίτηση, η σχέση
αυτή να βοηθήσει και τον ίδιο να γίνει ευτυχισμένος, αποκτώντας τα κάλλη και
τις αρετές στις οποίες αναφέρθηκε η Διοτίμα.
Βλέπουμε λοιπόν στον λόγο του
Αλκιβιάδη έναν Σωκράτη που ερωτεύεται μεν την ομορφιά των σωμάτων αλλά προτιμά
την ομορφιά των ψυχών, που χαίρεται και εκτιμάει τις ανθρώπινες δραστηριότητες
και τους θεσμούς (γλέντια με κρασί και συμμετοχή στον πόλεμο για την υπεράσπιση
της πόλης), και που με θεϊκά λόγια (αφοσίωση στη λογική/επιστήμη/φιλοσοφία)
μελετάει τα πιο σημαντικά θέματα προσπαθώντας να φτάσει στην τελειότητα.
Επιβεβαιώνεται έτσι ότι ο Σωκράτης ακολουθεί τα στάδια προς την απόλυτη ομορφιά
που παρέθεσε πριν λίγο η Διοτίμα, και τώρα βρίσκεται λίγο πριν το τελευταίο, το
άπιαστο.[…]
«Ο Νεκρός» Georges Bataille
[…]Ο νεκρός του τίτλου του βιβλίου,
ο Έντουάρ, εραστής της Μαρίας, έχει μόλις πεθάνει στην αρχή της ιστορίας, και ο
θάνατός του προξενεί στη Μαρία μια κατάσταση αποχαλίνωσης και έκστασης. Αυτό
ίσως να υπονοεί μια προηγούμενη κατάσταση περιορισμού και δέσμευσης από τον
εραστή. Ωστόσο, ο Μπατάιγ μας αποκαλύπτει ότι, καθώς ο Εντουάρ πέθαινε, της
ζήτησε να γδυθεί τελείως. Επομένως, η απελευθέρωσή της δεν οφείλεται στο θάνατό
του. Μάλλον εκείνος είναι αυτός που προκαλεί και καθοδηγεί τη σεξουαλική της
έκσταση ενώ πεθαίνει.
Η Μαρία παραβιάζει και αποσυναρμολογεί τους κοινωνικούς κανονιστικούς κώδικες - με τη γύμνια, το ακόρεστο μεθύσι και τον αχόρταστο ζωώδη πόθο της. Πραγματικά πίνει και συνουσιάζεται σαν να μην υπάρχει αύριο: εξάλλου επιβεβαιώνει επανειλημμένα ότι θα πεθάνει το πρωί.
"Στον Νεκρό ο Μπατάιγ ανακατεύει τη θνητότητα και το σκοτεινό μπουρλέσκ, το κροτάλισμα του θανάτου με τον οργασμό και το γοερό γέλιο, που συνδυάζονται για να δημιουργήσουν την απόλυτη εξαθλίωση".
Υπάρχει μια σκόπιμη αντίθεση ανάμεσα στην τακτική, χωρισμένη σε κεφάλαια δομή του βιβλίου και στην άτακτη, πέρα από κανόνες δράση που αυτό αφηγείται.
Η χαοτική μείξη αντιθετικών ειδών και καταστάσεων (μπουρλέσκ, θάνατος, συνουσία, γέλιο) απεικονίζεται στη συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση της Μαρίας και στο ρόλο της, προκαλεί το σεξ και ταυτόχρονα γίνεται η ίδια θύμα της σεξουαλικής επιθυμίας των άλλων: κινεί την αφήγηση και ταυτόχρονα βγαίνει εκτός εαυτού μέσα από τη μέθη, τον πόνο, την ψυχική διάλυση και τη σεξουαλική φρενίτιδα.[…]
Η Μαρία παραβιάζει και αποσυναρμολογεί τους κοινωνικούς κανονιστικούς κώδικες - με τη γύμνια, το ακόρεστο μεθύσι και τον αχόρταστο ζωώδη πόθο της. Πραγματικά πίνει και συνουσιάζεται σαν να μην υπάρχει αύριο: εξάλλου επιβεβαιώνει επανειλημμένα ότι θα πεθάνει το πρωί.
"Στον Νεκρό ο Μπατάιγ ανακατεύει τη θνητότητα και το σκοτεινό μπουρλέσκ, το κροτάλισμα του θανάτου με τον οργασμό και το γοερό γέλιο, που συνδυάζονται για να δημιουργήσουν την απόλυτη εξαθλίωση".
Υπάρχει μια σκόπιμη αντίθεση ανάμεσα στην τακτική, χωρισμένη σε κεφάλαια δομή του βιβλίου και στην άτακτη, πέρα από κανόνες δράση που αυτό αφηγείται.
Η χαοτική μείξη αντιθετικών ειδών και καταστάσεων (μπουρλέσκ, θάνατος, συνουσία, γέλιο) απεικονίζεται στη συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση της Μαρίας και στο ρόλο της, προκαλεί το σεξ και ταυτόχρονα γίνεται η ίδια θύμα της σεξουαλικής επιθυμίας των άλλων: κινεί την αφήγηση και ταυτόχρονα βγαίνει εκτός εαυτού μέσα από τη μέθη, τον πόνο, την ψυχική διάλυση και τη σεξουαλική φρενίτιδα.[…]
Σε αυτό το μικρό βιβλίο η υλικότητα του
ωμού έρωτα ταυτίζεται με το θάνατο. Τα πιο αρχέγονα ένστικτα ξετυλίγονται καθώς
πορεύεται η αφήγηση. Ερωτική ηδονή, πείνα, θάνατος, απώλεια, ωμότητα,
ματαιότητα. Χάος, τα όρια ύπαρξης-ανυπαρξίας, το τώρα για το αύριο. Ο κόμης
νάνος είναι η προσωποποίηση του δίχως όρια θανάτου, που κατευθύνει το τσίρκο
των ηδονισμένων μέσα από αντιφατικά στοιχεία. Η ώρα της υπέρτατης οργασμικής
ηδονής είναι η ώρα του θανάτου.
Αντί-τεκμηρίωση
[…]η ανθρώπινη αντίληψη είναι μια σάρκα επινοημένης
πραγματικότητας[…][1]
Ματαιότητα. Αγωνία.
[…]
μόνο με την αγωνία σχετιζόμαστε με το θάνατο και μπορούμε να πάμε προς αυτό που
είναι το πιο αυθεντικό για μας[…][2]
Δεν υπάρχει νόημα για τίποτα. Όλα
είναι ένα ρυάκι. Τίποτα δεν είναι ίδιο. Ξυπνούμε και οδεύουμε προς την φθορά.
Οι λέξεις που έχουν διαμορφωθεί ανά τους χρόνους είναι ένα σπυρί μπροστά στον
κυκεώνα συναισθημάτων που διατρέχουν τον καθένα. Οι λέξεις έχουν οντότητα, από
τη στιγμή που διαπεράσουν το άνοιγμα του στόματος αποκτούν υλικότητα. Στο
άκουσμα οποιουδήποτε χαρακτηρισμού, η στάση του σώματος αλλάζει. Οι λέξεις σε
παραπλανούν, σε αποπλανούν, είναι τότε που στο άκουσμα τους αποκτάς και εσύ
υπόσταση. Σε καθησυχάζουν.
[…] η
αληθινή ζωή συμβαίνει όταν είμαστε μόνοι μας, όταν σκεπτόμαστε, όταν νιώθουμε,
όταν είμαστε χαμένοι στις αναμνήσεις μας, έχουμε επίγνωση του εαυτού μας ονειροπολώντας, στις υπομικροσκοπικές
στιγμές[…][3]
H αληθινή ζωή συμβαίνει όταν συλλογιζόμαστε
εικόνες εικόνων σε μια προσπάθεια περισυλλογής ενεργειών. Όταν
κατακερματίζονται και επιβραδύνονται σημεία εικόνων είναι σαν να παρακολουθείς το σύμπαν να πεθαίνει σ’ ένα διάστημα επτά
δισεκατομμυρίων ετών περίπου, είναι σαν τη συστολή του σύμπαντος.[4]
[…]Ξέρω ότι η ζωή η αληθινή, είναι το άθροισμα εκείνων των στιγμών που,
μολονότι φευγαλέες, μας επιτρέπουν να αντιλαμβανόμαστε τον συντονισμό μας με το
σύμπαν[…][5]
Όταν το κάθε τι
επιβραδύνεται και του δίνεται η άπειρη και αιώνια υπόσταση τότε είναι που
αποκτά το ίδιο μια ανεξίτηλη σωματικότητα στο δια-λογιζόμενο, κάτι που υποβοηθά
για να κατανοήσει με κάθε τρόπο.
[1] Ντον ΝτεΛίλλο, «Σημείο Ωμέγα»
[3] Ντον ΝτεΛίλλο, «Σημείο Ωμέγα»
[4] Ντον ΝτεΛίλλο, «Σημείο Ωμέγα» , κομμάτι σε μια από τις
φάσεις όπου το κύριο πρόσωπο του βιβλίου παρακολουθεί σε ένα σκοτεινό δωμάτιο
μιας γκαλερί το «Ψυχώ» επιβραδυνόμενο να εξελίσσεται σε ένα εικοσιτετράωρο.
[5] Χορχέ Μπουκάι,
«Να σου πω μια ιστορία, διηγήσεις που με ‘μαθαν να ζω» από το κεφάλαιο «Το
ρολόι που σταμάτησε στις εφτά»
Το δημιούργημα παιδί-δημιουργός
[…]Αν δεν ξαναγεννηθούμε, αν δεν ξαναδούμε τη ζωή με τα
μάτια της παιδικής αθωότητας και τον ενθουσιασμό, η ζωή δεν έχει κανένα
νόημα[…]
Π. Κοέλο
Αυθόρμητες πράξεις, χωρίς πολλά
λόγια.
[...]- Γεια σου, είπε η αλεπού. Να το μυστικό μου. Είναι
πολύ απλό: δεν βλέπει κανείς πολύ καλά παρά μονάχα με την καρδιά. Ότι είναι
σημαντικό, δεν το βλέπουν τα μάτια.
- Ότι είναι σημαντικό δεν το βλέπουν τα μάτια, επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας, για να το θυμάται.
- Ότι είναι σημαντικό δεν το βλέπουν τα μάτια, επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας, για να το θυμάται.
- Είναι ο χρόνος που έχεις χάσει για το τριαντάφυλλό σου
και που το κάνει τόσο σημαντικό.[...]
Ο Μικρός Πρίγκιπας
Antoine de Saint-Exupery
Antoine de Saint-Exupery
Λευκό
τοπίο
Βρες το σημείο
Παίξε με τη γραμμή
Χόρεψε μαζί της
Άφησε την να σε
οδηγήσει
Γέλα
Μην σκέφτεσαι
Ζήσε
∞
Η ζωγραφική είναι παιχνίδι.
∞
Βιβλιογραφία
Μπουκάι Χ. (2011). «Να σου πω μια ιστορία, διηγήσεις που
με ‘μαθαν να ζω». Αθήνα: ΌΠΕΡΑ
Μπατάιγ Ζ. (1981, 2013). «Ο Νεκρός». Αθήνα: ΆΓΡΑ
Σάμπρα Α. (2008). «μπονσάι». Αθήνα: ΠΑΤΑΚΗ
Ζήκα Χ. (2011) «Έρωτας, Χημεία και Σεξ». Θεσσαλονίκη:
ΙΑΝΟΣ
Χρυσικόπουλος Α. (2012) «Η Γυναίκα, οι Θρησκείες και το
Σεξ, παγκόσμια ιστορία της σεξουαλικότητας». Αθήνα: Α.Α ΛΙΒΑΝΗ
Πλάτωνας. «Άπαντα Πλάτωνος». Αθήνα: ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ
ΕΚΔΟΣΕΩΝ
Πεσσόα Φ. (2007). «Πίσω από τις μάσκες». Αθήνα: Ροές
Σαλομέ Λ.Α. (2010). «Η ανθρώπινη φύση της γυναίκας».
Αθήνα: Ροές
Σαλομέ Λ.Α. (2012). «Σεξουαλικότητα και ερωτισμός». Αθήνα: Ροές
Σαλομέ Λ.Α. (2012). «Σκέψεις για το πρόβλημα του έρωτα».
Αθήνα: Ροές
Jose
Ortega Y Gasset. (2008).
«Η επιλογή στον έρωτα». Αθήνα: Ροές
Πηγές
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Σοπενχάουερ Α. (2009). «Δοκίμιο για τις γυναίκες». Αθήνα:
Ροές
Abigador S.Ν. (2011). «Όταν το σώμα
μιλάει-Μεθοδολογία και Ασκήσεις για τη Σωματική Έκφραση». Αθήνα: ΓΙΑΛΟΣ
Ρηγοπούλου Π. (2008). «το Σώμα. Από την ικεσία στην
απειλή». Αθήνα: ΠΛΕΘΡΟΝ
Έσσε Έ. (1992). «Σιντάρτα». Αθήνα: γράμματα
Έσσε Έ. (1982). «Σκέψεις/Δοκίμια». Αθήνα: ΝΕΦΕΛΗ
(2002). «ΕΔΩ, Η ΜΟΡΦΗ ΕΙΝΑΙ ΚΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΚΕΝΟΤΗΤΑ
ΜΟΡΦΗ…..», η σούτρα της καρδιάς. Αθήνα: ΕΚΑΤΗ
Λέρερ Τζ. (2008). «Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας».
Αθήνα: ΑΒΓΟ
Φερν Ν. (2013). «Φιλοσοφία: Οι πιο πρόσφατες απαντήσεις
στα αρχαιότερα ερωτήματα». Αθήνα: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Ουμπέρτο Έκο. (2007). «Ιστορία της Ασχήμιας». Αθήνα:
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
(2010). Ποιήματα για την αγάπη και τον έρωτα. «Επειδή
σ’αγάπησα και σ’ αγαπώ ακόμα». Αθήνα: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Βλαβιανός Χ. (2013). «Ανθολογία Ερωτικής Ποίησης: κρατώ
την καρδιά σου (την κρατώ μες στην καρδιά μου». Αθήνα: ΠΑΤΑΚΗ
Κανινιά Ε. (1983). «Αντιστροφές». Αθήνα
Λώρενς Ν.Χ. (1995). «Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλυ».
Αθήνα: PRINTA
Κάφκα Φ. (1996). «Η μεταμόρφωση». Θεσσαλονίκη: ΕΚΔΟΤΙΚΗ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Καζαντζάκης Ν. (2007). «Ασκητική». Αθήνα: ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Δάντη «Η θεία κωμωδία». Μετ. Καζαντζάκης Ν. (1974).
Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Πλάτων «Πολιτεία». Μετ. Σκουτερόπουλος Ν.Μ. (2002).
Αθήνα: ΠΟΛΙΣ
Gaarder J. (1994). «Ο Κόσμος της Σοφίας». Αθήνα:
ΛΙΒΑΝΗ
Φιλμογραφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου