'Αννα Καμπουρίδου - ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Η περίπτωση των εικαστικών - Διπλωματική εργασία

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ


ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
Η περίπτωση των εικαστικών

 Διπλωματική εργασία
της Άννας Καμπουρίδου
3ο Εργαστήριο Ζωγραφικής
Α.Μ.: 813

Φλώρινα
Ιούνιος 2019

Εισαγωγή

  Μέσα από την προσπάθεια αυτού του έργου επιχειρήθηκε να εντοπιστεί και να καταγραφθεί η δομή της σκέψης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αναζητήθηκε η σκέψη που υπάρχει στους εικαστικούς πριν την επιτέλεση κάποιου έργου. Ως απαραίτητα εργαλεία για την φανέρωση της σκέψης χρησιμοποιήθηκαν η επικοινωνία, ο διάλογος και κατευθυνόμενες πληροφορίες. Σύμφωνα με τον N. Bourriaud (2014, 42)  η καλλιτεχνική πρακτική εστιάζεται πλέον στη σφαίρα των διανθρώπινων σχέσεων. Αυτό μαρτυρεί η τρέχουσα καλλιτεχνική δραστηριότητα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990: ο καλλιτέχνης επικεντρώνει όλο και περισσότερο στις σχέσεις που πυροδοτεί το έργο του μεταξύ των παραληπτών του ή στην επινόηση μοντέλων κοινωνικότητας. Η δημιουργία μοντέλου κοινωνικότητας λειτούργησε ως πεδίο ώστε να καταστεί δυνατόν η διερεύνηση  της διαδικασίας της σκέψης.
  Η δημιουργία πάντα έφερε ένα μεγάλο πλαίσιο ευθύνης. Υπάρχουν ηθικές αξίες μέσα στα έργα τέχνης και ο δημιουργός οφείλει να τις αναγνωρίζει στη χρονική στιγμή που τις πλάθει και να μην αντιμετωπίζει το έργο τέχνης μόνο ως καταβολή για το μέλλον. Όσο πιο κατανοητή γίνεται η δομή της σκέψης για τη δημιουργία τόσο πιο συνειδητά επιδρά και το έργο αλλά και ο δημιουργός στο σήμερα.

  Η τέχνη ως μια σύνθετη διαδικασία δεν είναι μόνο ένα αποτέλεσμα αλλά μια στάση ζωής: 

Σκέψη

|

Δημιουργία

|

Επιτελεστής - Διαδικασία - Αποτέλεσμα

  Είναι σημαντικό ο καθένας να γνωρίζει τη μοναδικότητα της λειτουργίας της σκέψης του σαν ένα σημείο στο σύμπαν περιτριγυρισμένο από εκατομμύρια άλλα σημεία. Η βαθιά κατανόηση της εσωτερίκευσης και η γνώση της δομής της σκέψης αποσκοπούν στην εξωτερίκευση και συνάντηση όλων αυτών των σημείων. Η εσωτερίκευση - εξωτερίκευση λειτουργούν ως δύο αντιτιθέμενες διαδικασίες σε συνεργασία για χάρη της ολότητας.

  Η ουσία της τέχνης ανταποκρίνεται μόνο και αν τα πλήρες αντίθετα κομμάτια του συνόλου συναντηθούν. Δεδομένου πως τα αντίθετα δημιουργούν την ολότητα, η αντισυμβατικότητα τους θεωρείται δεδομένη. Η σύνταξη του «όλου» απαιτεί την αντίστροφη εναρμόνιση των αντιθέτων κομματιών προκειμένου να ενωθούν. Ο θετικός και ο αρνητικός πόλος απωθούνται βάναυσα, παρ' όλο που αποτελούν ενότητα. Η αρνητική χροιά της σύγκρουσης παρακάμπτει τη φυσική έλξη των καταστάσεων, απαρνούμενη την ουσιώδη αρχή, θέτοντας κοινωνικούς όρους και οριοθετώντας μια συμβατική κατάσταση που πλαισιώνει η ανθρώπινη κοινωνία. Δεν υπάρχει το άσπρο χωρίς το μαύρο. Η ισορροπία των αντιθέτων εντοπίζεται σε κάθε κοινωνικό συμβατό το οποίο απειλεί την ένταξη στο ένα ή στο άλλο άκρο απαιτώντας μια ζωή στο ενδιάμεσο. Η σύγκρουση θέτει τον πήχη υψηλότερα από την εναρμόνιση καθώς προϋποθέτει την κίνηση, η οποία εκδηλώνει την κατάσταση του ζώντος όντος. Σε πλήρη αρμονία βρίσκεται μόνο ο θάνατος, ενώ η ζωή προϋποθέτει την βίαιη σύγκρουση. Ωστόσο και τα δύο είναι αναπόφευκτα, θέτοντας την ισοστάθμιση των στοιχείων της δημιουργίας στην βιωματική πραγματικότητα του ανθρώπου.

Παρ' όλο που αυτή είναι η ουσιώδης κατάσταση του ανθρώπου, αυτός την αρνείται, τοποθετώντας την ύπαρξη του στην απόλυτη δυστυχία. Αποδομώντας το κοινωνικό γίγνεσθαι υπάρχει ελπίδα για την προσέγγιση της ουσίας. Η καταδίκη της δυστυχίας είναι επιλογή. Αποφορτίζοντας το εννοιολογικό περιεχόμενο των εννοιών όλα τα άλλα μένουν καθαρές επιλογές χωρίς κοινωνικές παραφυσιολογίες. Η τόσο υψηλή αναγωγή της ανθρώπινης ύπαρξης δημιουργεί συνεχώς αλλεπάλληλες δυσκαμψίες - όχι μόνο στη δική του ύπαρξη- σε όλο το ζωοφόρο σύμπαν. Η φύση ωστόσο έχει θέσει τους όρους και τα πλαίσια για την οδό ως προς το ουσιώδες και δεν υπάρχει παρέκκλιση ως προς αυτή. Προϋποθέτει την πόλωση στην συν-σχέση , όλα τα υπόλοιπα δημιουργούν μια αναίτια σύγχυση για να υπάρχει ένα κενό ενδιαφέρον ως περιεχόμενο. Όταν οι σχέσεις καταλήγουν άτοπες και άστοχες εύλογο είναι να υπάρξει μια ερώτηση ως προς την τάση συμπλήρωσης αυτών. Έχουμε θετικούς με θετικούς πόλους ή αρνητικούς με αρνητικούς. Μήπως στοχεύουμε στον θετικό - αρνητικό πόλο;

   Στην σχέση που δημιουργούμε με τον εαυτό μας υπάρχει ο εαυτός και η εικόνα του εαυτού όπου μας αντιπροσωπεύει κοινωνικά (σαν έννοια αναφέρεται παρακάτω ως αντι-εαυτός). Όσο πιο κοντά περιγράφεται ο εαυτός και ο αντι – εαυτός του κάθε ανθρώπου τόσο τείνει προς την ουσία του.

Διαδικασία

Η διπλωματική εργασία αποτελεί μια προσπάθεια της συνειδητοποίησης της λειτουργίας της Σκέψης που προϋπάρχει της δημιουργίας. Σκοπός αυτής της προσπάθειας είναι να γίνει κατανοητό πως συνειδητοποιώντας την ουσία της Πρώτης Σκέψης, η επιλογή για τα μέσα που θα εκφραστεί δεν μεταβάλει την ουσία της. Μετά από πειραματισμούς σε διάφορα πεδία, δημιουργήθηκε ένα ενδεικτικό πλάνο σκέψης κατά το οποίο ένα δεδομένο μπορεί να επεξεργασθεί μέσα από την διαδικασία της σκέψης με τέτοιον τρόπο ώστε να καταλήξει σε κάποιο αποτέλεσμα και να ανατροφοδοτήσει την λειτουργία της σκέψης.

   Σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα, έχοντας συλλάβει μια έννοια μέσα από κάποια εμπειρία, μεταφράζεται από την προαίσθηση – διαίσθηση αλλά και τη γνώση για να ταυτιστεί η έννοια αυτή ως μια αναγνωρίσιμη πληροφορία. Κατά αυτό τον τρόπο, μπορεί να επεξεργασθεί και να επιφέρει κάποιο αποτέλεσμα. Στη συνέχεια, το στάδιο της συνειδητοποίησης του αποτελέσματος αποσκοπεί στο να μετουσιώσει την αρχική έννοια ώστε να καταστεί εφικτό το στάδιο της δυνητικότητας, έχοντας πλέον κατακτήσει την ουσία της. Κατά τον αναστοχασμό και τις παραπομπές η όλη διαδικασία μπορεί να λειτουργήσει ξανά από την αρχή με νέα δεδομένα πάντα στο εσωτερικό πλαίσιο του εαυτού. Αυτό που χαρακτηρίζει την ειλικρίνεια ως προς την ουσία δημιουργίας κάθε πλάνου σκέψης είναι η πολυτροπικότητα στην σκέψη και τη λειτουργία. Εάν η έννοια που έχει τεθεί μπορεί να λειτουργήσει πολυτροπικά τότε ανταποκρίνεται όσο πιο κοντά γίνεται στην ακεραιότητα της.

Η συνειδητοποίηση της σκέψης απαιτεί ένα πλαίσιο ανύψωσης του πνεύματος, την μεταρσίωση ή αλλιώς το Ντουέντε. Αναφορά στην έννοια υπάρχει από τον Νικηφόρο Βρεττάκο, στοποίημα του Μεταρσίωση:

Μεταρσίωση

Το πνεύμα μου, σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα,
λύνεται απόψε στο άπειρο χωρίς να βρίσκει αναπαμό.
Τις ζώνες γύρω του έσπασε και ανατινάζεται θερμό
το πνεύμα μου σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα.

Σαν γαλαξίας απέραντος το σύμπαν σέρνω στο χορό.

Ήλιο τον ήλιο γκρέμισα, θόλο το θόλο χάλασα,

κι είμαι σα μιαν απέραντη, πλατιά γαλάζια θάλασσα,

που οι στενοί πάνω μου ουρανοί δε μου σκεπάζουν το νερό.

Σύμφωνα με τον Φ. Γ. Λόρκα (2007,53) «εκείνη την αδιόρατη γέφυρα που ενώνει τις πέντε αισθήσεις με τον πυρήνα της ζωής, που ‘ναι μετουσιωμένος σε ζώσα σάρκα».

Καθώς η σκέψη προχωρά στο στάδιο της έκφρασης – επικοινωνίας υπάρχουν διάφορες αποκλίσεις και αλληλεπιδράσεις από τις επίκτητες δομές δράσεις της σκέψης. Αρχικά, υπάρχει το κοινωνικό πλαίσιο όπου εφαρμόζεται η σκέψη. Αυτό το πλαίσιο από μόνο του θέτει πλήθος παραγόντων που κατευθύνουν με συγκεκριμένους τρόπος την όλη διαδικασία. Στη συνέχεια, επέρχεται η επέμβαση του συναισθηματικού παράγοντα στη σκέψη όπου την επηρεάζει ως προς την εφαρμογή της, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο. Σε σχέση με τα παραπάνω, η σκέψη έχει ήδη υποστεί παραμόρφωση και πλέον είναι έξω από τα όριο του εσωτερικού εαυτού έχοντας μπει στα όριο αυτού που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «αντι-εαυτός». Ενώ παραμένουνε στην ίδια λειτουργία σκέψης από την αρχή έως το τέλος τα όρια – πλαίσια αλλάζουν όταν οι παραπάνω παράγοντες δραστηριοποιηθούν.

 Στη συνέχεια, αναζητήθηκε ένας τρόπος όπου η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να κατανοηθεί - χρησιμοποιηθεί. Θεωρήσαμε  πως επικοινωνώντας τις έννοιες Κοινωνία - Τέχνη, Μνήμη – Χρόνος, Όραση, Τροφή, Κίνηση, Ακοή, Ομιλία - Γραφή, Εαυτός, Παράλογο με μια διαφορετική ματιά και έναν εναλλακτικό τρόπο, μπορεί να δομηθεί ένας ολοκληρωμένος τρόπος σκέψης. Στόχος αυτής της προσπάθειας ήταν οι συμμετέχοντες να συμπληρώσουν ο καθένας το προσωπικό πλάνο σκέψης τους. Κατά την εκτέλεση το εγχείρημα πλαισιώθηκε από εννέα εικαστικούς που θέλησαν να πειραματιστούν και να δοκιμάσουν τα εικαστικά τους αντανακλαστικά, υπό το πλαίσιο της πολυτροπικότητας. Ορίστηκαν δέκα θεματικές συναντήσεις διάρκειας μιάμισης ώρας η καθεμία, όπου οι εννέα είχαν συνεχόμενη ακολουθία ανά μέρα με συγκεκριμένη θεματική προσέγγιση και η δέκατη απείχε δέκα μέρες διαφορά από την ένατη για να μπορέσουν οι συμμετέχοντες να επεξεργαστούν τα δεδομένα και να συμπληρώσουν το πλάνο σκέψης τους.

Οι συναντήσεις αποτελούνταν από το πρώτο μέρος όπου υπήρχε μια εισήγηση για την κάθε θεματική και στη συνέχεια συζήτηση γύρω από αυτό και τις προσωπικές προσεγγίσεις των συμμετεχόντων. Οι εισηγήσεις διαμορφώθηκαν από πηγές όπου οι μισές ανταποκρίνονταν σε μια βιωματική προσέγγιση και οι άλλες μισές σε μια πιο επιστημονική.  
     

Στην πρώτη συνάντηση δόθηκαν στους συμμετέχοντες τρία κενά πλάνα σκέψης  για να συμπληρώσουν σε όλη την διαδικασία όποιο αυτοί επιθυμούσαν. Τέλος, τους ζητήθηκε να ορίσουν μια σταθερή έννοια κατά την οποία θα διαπραγματευόντουσαν όλες τις θεματικές προσεγγίσεις.

Κενό Πλάνο Σκέψης 1

Κενό Πλάνο Σκέψης 2

 Κενό Πλάνο Σκέψης 3

Συναντήσεις

Συνάντηση 1

Εισήγηση – Τέχνη και Κοινωνία

Μπρέχτ – Οι διάλογοι από την αγορά χαλκού

Μπορώ να συγκρίνω τον εαυτό μου μ’ ένα έμπορο χαλκού που πηγαίνει σε μια ορχήστρα, όχι επειδή θέλει να αγοράσει κάποια τρομπέτα, αλλά μόνο χαλκό. Τι φαντάζεστε ότι θα έλεγε ο ζωγράφος Γκωγκέν αν κάποιος είχε δει τους πίνακες που ζωγράφισε στην Ταϊτή, υποκινούμενος μόνο από το ενδιαφέρον του για την Ταϊτή, από το ενδιαφέρον του, ας πούμε, για το εμπόριο καουτσούκ. Αυτό που ενδιέφερε την τέχνη ήταν η φυσικότητα και έτσι έμοιαζε τόσο φυσικά ώστε να μην χρειάζεται να τα εξετάσει κανείς. Κανονικά δεν εξετάζεις το σπίτι σου ή τις συνήθειές στο φαγητό σου έτσι δεν είναι; Ξέρεις ένας άνθρωπος που πετάει μια πέτρα δεν έχει αρχίσει βέβαια να αναπαριστά και το νόμο της βαρύτητας ούτε φυσικά και εκείνος που κάνει μια ακριβή περιγραφή της πτώσης της. Γνωρίζουμε για ποιο λόγο μια πέτρα πέφτει μ’ αυτόν και όχι με τον άλλον τρόπο, όταν την πετάξει κανείς, αλλά δεν γνωρίζουμε το λόγο για τον οποίο ο άνθρωπος που την πέταξε ενήργησε μ’ αυτόν τον τρόπο και όχι αλλιώς. Κάποιος θα μπορούσε ενδεχομένως να ισχυριστεί ότι οι διαπιστώσεις του δεν έρχονται κατ’ ανάγκη σε αντίφαση με την αλήθεια. Θα πρέπει να γίνουν ορατοί εκείνοι οι νόμοι, που αποφασίζουν για την έκβαση της εξέλιξης της ζωής. Αυτοί οι νόμοι δεν μπορούν να γίνουν ορατοί με τη φωτογραφία. Ούτε βέβαια μπορούν να φανερωθούν αν ο θεατής δανείζεται απλά τη ματιά ή την καρδιά κάποιον από τους χαρακτήρες που παίρνουν μέρος στα γεγονότα. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν τόσο λίγα πράγματα για τους εαυτός τους είναι η αιτία που και η γνώση της φύσης τους είναι τόσο λίγη χρήσιμη. Έτσι, μπορούν να τα βγάλουν πέρα με το σεισμό, όχι όμως και με τους συνανθρώπους τους. Η καλλιτεχνική και η κοινωνική παρακμή συμπορεύονται. Η μοίρα του ανθρώπου έχει γίνει ο ίδιος ο άνθρωπος. Η επιστήμη ανιχνεύει κάθε πεδίο δυνατοτήτων για πειράματα ή για την πλαστική παράσταση προβλημάτων. Η τέχνη της μίμησης των ανθρώπων θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη γι αυτού του είδους τις αποδείξεις. Γεγονότα από την κοινωνική ζωή των ανθρώπων, που απαιτούν εξήγηση, μπορείς να τα μιμηθείς με τέτοιο τρόπο, ώστε να φέρουν κάποιον αντιμέτωπο με πλαστικές παρουσιάσεις, οι γνώσεις των οποίων να μπορούν να έχουν πρακτική εφαρμογή. Αυτό λοιπόν που πρέπει μόνο να κάνετε εσείς είναι να μεταχειριστείτε τα μεν γεγονότα με τη μεγαλύτερη δυνατή σοβαρότητα, τη δε αξιοποίηση τους με τη μεγαλύτερη δυνατή ελαφρότητα. Υπάρχουν περίοδοι, που πρέπει κανείς να αποφασίζει αν θέλει να είναι καλλιεργημένος ή αν θέλει να είναι άνθρωπος. Η τέχνη είναι από μόνη της μια πραγματικότητα. Η τέχνη στέκει τόσο ψηλά πάνω από την πραγματικότητα , ώστε θα ήταν πιο δίκαιο να ονομάσουμε την πραγματικότητα ένα αντίγραφό της τέχνης και μάλιστα πολύ κακοφτιαγμένο. Η τεράστια καταπίεση και εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άλλον, οι σφαγές του πολέμου και κάθε λογής εξευτελισμός της ειρήνης σ’ ολόκληρο τον πλανήτη, έχουν αρχίσει να μας φαίνονται πράγματα σχεδόν φυσιολογικά. Πολλοί από μας, για παράδειγμα, βρίσκουν την εκμετάλλευση που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους τόσο φυσιολογική όσο κι εκείνη με την οποία εμείς εξουσιάζουμε τη φύση. Αυτό συμβαίνει επειδή απλά κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν κάποια πράγματα επιδιώκοντας να εξουσιάσουν άλλους ανθρώπους. Θα απελευθερωθούμε από την εξουσία της φύσης όταν απελευθερωθούμε από την ανθρώπινη εξουσία. Άνθρωποι που δεν γνωρίζουν τίποτα ούτε για την επιστήμη ούτε για την τέχνη πιστεύουν πως αυτά είναι δύο εξ’ ολοκλήρου διαφορετικά πράγματα για τα οποία δεν καταλαβαίνουν τίποτα. Η γνώση είναι σημαντικός τομέας για την ανθρωπότητα, όπως και η τέχνη. Όπως δεν υπάρχει κανένας χωρίς απολύτως γνώση, έτσι δεν υπάρχει κανένας και χωρίς καμία απολύτως τέχνη. Είναι χαρακτηριστικό της τέχνης να θέτει ερωτήματα χωρίς να γνωρίζει την απάντηση. Ένας ηθοποιός θα πρέπει να μεταδώσει τη γνώση του για το πώς είναι να σε παρατηρούν, αυτό μας μαθαίνει στην καθημερινή μας ζωή πώς να συμπεριφερόμαστε σαν άνθρωποι υπό παρατήρηση. Ο καθένας έχει τρομερά οφέλη, όταν έχει συνεχώς υπόψη του ότι παρατηρείται. Ο άθλιος μικροαστός συναντά πάντοτε μόνον της ίδιες κινητήριες δυνάμεις στην ιστορία, τις δικές του. Κι αυτές μόνο μέχρι του σημείου που γνωρίζει, σημείο που δεν είναι και πολύ μακρινό. Είναι ακριβώς όπως ο καθένας και ο καθένας είναι σαν κι αυτόν. Σ’ όλους τους ανθρώπους βλέπει τον άνθρωπο, αυτό που δεν είναι παρά ο ενικός αριθμός του πληθυντικού «άνθρωποι» και έτσι με την πνευματική του ένδεια μολύνει οτιδήποτε με το οποίο έρχεται σε διανοητική επαφή. Παρατηρούμε επίσης τον κοινωνικό μας περίγυρο σαν να είναι ένα κομμάτι της φύσης, σχεδόν σαν τοπίο. Το φοβερό δεν είναι ότι δε βλέπουμε όλους τους κρίκους της αλυσίδας αλλά ότι δεν βλέπουμε την αλυσίδα. Πρέπει να διατηρείται μπροστά σας τη θέα του συνόλου και να φροντίζετε και το κοινό να διατηρεί επίσης τη θέα του συνόλου. Και η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι επίσης πολυσύνθετη. Ο άνθρωπος είναι το άθροισμα όλων των κοινωνικών συνθηκών όλων των εποχών. Οι ενδείξεις για διάθεση και αποκατάσταση μπορεί να είναι περισσότερες ή λιγότερες, ανάλογα με την ικανότητα της ανθρωπότητας να βοηθήσει τον εαυτός της. Οι αλλαγές απαιτούν πάρα πολύ τέχνη. Το σημαντικό είναι ότι, αν κάποιος σκοπεύει να τροποποιήσει, θα πρέπει να έχει και το θάρρος και την ικανότητα να τροποποιήσει αρκετά. Χρειαζόμαστε φαντασία για τους στόχους μας˙ δεν θέλουμε όμως να δημιουργήσουμε μια ψευδαίσθηση αλλά να δώσουμε στο θεατή μια εικόνα ενός συμβάντος. Το κοινό δεν πρέπει να βλέπει χαρακτήρες που απλά και μόνο είναι οι δράστες των ενεργειών τους αλλά ανθρώπους: κινούμενο, ακατέργαστο υλικό, άμορφο και ακαθόριστο που να είναι ικανό να το κάνει να εκπλαγεί καλύπτοντας όλα τα στάδια της επίγνωσης, της σαφήνειας και της αποτελεσματικότητας. Τα έργα οφείλουν την ύπαρξή τους στην ιεροσυλία. Όπως η ταύτιση κάνει καθημερινό ένα ιδιαίτερο γεγονός έτσι και η αποξένωση κάνει ιδιαίτερο το καθημερινό. Τα πιο κοινότοπα περιστατικά χάνουν τη μονοτονία τους αν αναπαρασταθούν ως εντελώς ξεχωριστά. Ο θεατής δε δραπετεύει πλέον από το σήμερα στην ιστορία, το σήμερα γίνεται ιστορία. Το άγνωστο μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από το γνωστό.

Οι διαβαθμίσεις της γνώσης ποικίλουν πολύ. Υπάρχει γνώση στις προαισθήσεις σας, στη συμπάθεια και στην υποψία. Μα πάνω απ’ όλα, η γνώση εκδηλώνεται στο να γνωρίζει κανείς καλύτερα, δηλαδή στην αντίφαση. Η σκέψη είναι απλά ένας τρόπος συμπεριφοράς και μάλιστα κοινωνικής συμπεριφοράς. Είναι μια κατάσταση στην οποία συμμετέχει ολόκληρο το σώμα με όλες τις αισθήσεις του. Από την προαίσθηση γίνεται η γνώση και από τη γνώση η προαίσθηση. Υπάρχουν όμως επίσης εκτροχιασμοί και βραχυκυκλώματα˙ υπάρχουν φάσεις όπου τα όνειρα δε γίνονται σχέδια, οι προαισθήσεις δε γίνονται γνώσεις και η προσδοκία δεν οδηγεί σε κίνηση. Αυτές είναι κακές εποχές για την τέχνη. Η ένταση ανάμεσα στην προαίσθηση και τη γνώση, η οποία ορίζει την τέχνη, διακόπτεται. Σαν να λέμε ότι το πεδίο αποφορτίζεται. Ο κόσμος είναι εξαρθρωμένος σίγουρα και θα χρειαστούν δυναμικές κινήσεις για να ‘ρθει ξανά στη θέση του. Ωστόσο, ανάμεσα στα διάφορα σχετικά όργανα που τον υπηρετούν, υπάρχει ένα λεπτό και εύθραυστο που απαιτεί να το μεταχειριστούμε με ελαφρότητα. Έτσι λοιπόν η τέχνη είναι μια ιδιαίτερη και αρχέγονη ικανότητα της ανθρωπότητας ούτε μεταμφιεσμένη ηθική ούτε ωραιοποιημένη γνώση αλλά ένας ανεξάρτητος κλάδος που αναπαριστά τους υπόλοιπους μ’ έναν αντιφατικό τρόπο. Που θα ήταν το εύρος του βουνού χωρίς τη στενότητα της κοιλάδας ή το άμορφο σχήμα του αγριότοπου χωρίς τη διαμορφωμένη αμορφία των μεγαλουπόλεων; Όταν αναμιχθεί το αναμενόμενο και το μη αναμενόμενο, το κατανοητό και το ακατανόητο, ο τρόμος με το χειροκρότημα, η διασκέδαση με τη λύπη τότε γίνεται τέχνη.

Συνάντηση 2

Εισήγηση – Μνήμη, Χρόνος (α)

Πηγή Β

Τζόνα Λέρε – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας

κεφάλαιο 4 / Μαρσέλ Προυστ Η μέθοδος της μνήμης

Αναζητώντας το χαμένο χρόνο. Σε αυτή τη μυθιστορία ο Προυστ αναζητά το κρυφό μέρος όπου ο χρόνος σταματά. Δημιούργησε τέχνη από το μόνο πράγμα που είχε στη διάθεσή του: τη μνήμη του. Χρησιμοποίησε τη διαίσθησή του, την κοπιώδη αφοσίωση στον εαυτό του και την τέχνη του, για να εξυψώσει την πίστη του στην μνήμη σε ολόκληρη πραγματεία. Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Προυστ, «Το είδος της λογοτεχνίας που αρκείται στην ''περιγραφή των πραγμάτων'' δίνοντας μόνο μία ανεπαρκή αφηρημένη εικόνα γραμμών και επιφανειών, ουσιαστικά, παρ'όλο που αυτοαποκαλείται ρεαλιστική, απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα». Όπως επέμενε ο Μπερξόν, η πραγματικότητα γίνεται καλύτερα κατανοητή υποκειμενικώς, όταν οι αλήθειες της προσεγγίζονται ενορατικώς.

Η λύση που έδωσε ο Προυστ έλαβε την απροσδόκητη μορφή ενός μπισκότου με γεύση λεμονιού και σχήμα αχιβάδας. Επρόκειτο για λίγη ύλη που αποκάλυπτε «τη δομή του πνεύματος του», ένα γλύκισμα που μπορούσε να «αναχθεί στα ψυχολογικά του στοιχεία». Με αυτό τον τρόπο αρχίζει η Αναζήτηση, με τη διάσημη μαντλέν, μέσα από την οποία ξετυλίγεται ένας ολόκληρος νους.

Τι έμαθε από αυτά τα προφητικά ψίχουλα ζάχαρης, αλευριού και βουτύρου; Πραγματικά συμπέρανε πολλά για τη δομή του εγκεφάλου μας. Το 1911, το έτος της μαντλέν, οι φυσιολόγοι δεν είχαν την παραμικρή ιδέα για το πώς συσχετίζονταν οι αισθήσεις μέσα στο κρανίο.

Οι αισθήσεις της όσφρησης και της γεύσης έχουν ιδιαίτερα συναισθηματικό χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει επειδή η όσφρηση και γεύση είναι οι μόνες αισθήσεις που συνδέονται κατευθείαν με τον ιππόκαμπο, το εγκεφαλικό κέντρο της μακροπρόθεσμης μνήμης. Τα σημάδια που αφήνουν είναι ανεξίτηλα. Όλες οι υπόλοιπες αισθήσεις μας (όραση, αφή και ακοή) υπόκεινται πρώτα σε επεξεργασία από το θάλαμο, ο οποίος αποτελεί την πηγή της γλώσσας και την κύρια είσοδο προς τη συνείδηση. Κατά συνέπεια, αυτές οι αισθήσεις είναι λιγότερο αποδοτικές ως προς την ανάκληση του παρελθόντος μας. Ο Προυστ συνέλαβε διαισθητικά αυτά τα ανατομικά χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με την άποψη του, το μπισκότο αξίζει να αποτελέσει θέμα φιλοσοφικού στοχασμού, διότι στο μυαλό όλα συνδέονται μεταξύ τους. Συνεπώς μία μαντλέν μπορεί να οδηγήσει σε μία αποκάλυψη.
Ως αξιόπιστος χρονικογράφος του εγκεφάλου του, αποδεχόταν αυτούς τους παράξενους συσχετισμούς, ακριβώς επειδή δεν μπορούσε να τους εξηγήσει. Κατανοούσε ότι η ιδιοσυγκρασία είναι η ουσία της προσωπικότητας. Μόνο αν κάνουμε μία αναδρομή στο παρελθόν ακολουθώντας προσεκτικά το πλέγμα των νευρικών μας συνδέσεων - όσο ασυνάρτητες και αν φαίνονται αυτές οι συνδέσεις -, μπορούμε να κατανοήσουμε τον εαυτό μας, διότι είμαστε το πλέγμα μας.
Αφενός λοιπόν υπάρχει ο χρόνος και αφετέρου η μνήμη. Το μυθιστόρημα του Προυστ, εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο ο χρόνος τροποποιεί τη μνήμη. Με απλά λόγια, πίστευε ότι οι αναμνήσεις μας είναι κίβδηλες. Παρ' όλο που νιώθουμε ότι είναι πραγματικές, στην ουσία πρόκειται για περίτεχνες επινοήσεις. Διαστρεβλώνουν τα γεγονότα ώστε να συμφωνούν με την ιστορία μας, καθώς «ο νους μας επεξεργάζεται εκ νέου τις εμπειρίες μας». Η μνήμη υποπίπτει σε σφάλματα. Οι αναμνήσεις μας για τα περασμένα είναι ατελείς.

Η αναξιοπιστία της μνήμης καταγράφηκε επιστημονικά για πρώτη φορά από τον Φρόιντ. Ο ψυχοθεραπευτής δεν θα μπορούσε ποτέ να ανακαλύψει τι συνέβη πραγματικά, διότι τη στιγμή που οι γυναίκες «ενθυμούνταν» τη σεξουαλική τους κακοποίηση, δημιουργούσαν ταυτόχρονα νέες ειλικρινής αναμνήσεις. Ακόμη και αν οι ιστορίες κακοποίησης ήταν φανταστικές, οι γυναίκες, από τεχνική άποψη, δεν ψεύδονταν, αφού πίστευαν κάθε τους λέξη. Οι αναμνήσεις μας είναι κυνικά δημιουργήματα, σχεδιασμένες από τον εγκέφαλο για να τις νιώθουμε πάντα αληθινές, ανεξάρτητα από το αν συνέβησαν ποτέ πραγματικά ή όχι.

Προκειμένου να εξερευνήσουμε την πραγματικότητα του παρελθόντος μας, για να κατανοήσουμε τη μνήμη ακριβώς όπως τη βιώνουμε, οι επιστήμονες έπρεπε να αντιμετωπίσουν το φάντασμα του μνημονικού ψεύδους.

Η εγγραφή μιας μνήμης αρχίζει με την τροποποίηση της σύνδεσης μεταξύ δύο νευρώνων. Ο πρώτος που συνέλαβε αυτή την ιδέα ήταν ο Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ. Πίστευε ότι ο κάθε νευρώνας αποτελούσε στην πραγματικότητα ένα νησί, πλήρως απομονωμένο χάρη στην εξωτερική του μεμβράνη. Υπέθεσε ότι τα κενά διαστήματα μεταξύ των κυττάρων - αυτά που αποκαλούμε σήμερα συναπτικά χάσματα ή συναπτικές σχισμές - αποτελούσαν τις κρυφές περιοχές επικοινωνίας. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία είναι οι κενές περιοχές, διότι αυτές είναι που πρόκειται να αλλάξουν.

Οι αναμνήσεις μας υφίστανται ως ανεπαίσθητες μεταβολές της συναπτικής ισχύος, οι οποίες διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι πως όταν ο Προυστ γεύεται μία μαντλέν, οι νευρώνες που σχετίζονται με την ροή των πληροφοριών για τη γεύση του μπισκότου, εκείνοι που κωδικοποιούν το Κομπρέ και τη θεία Λεονί, ενεργοποιούνται. Τα κύτταρα έχουν πλέον διαπλεχθεί άρρηκτα, και έχει χαραχτεί ένα μνημονικό ίχνος. Αν και οι νευροεπιστήμονες δεν γνωρίζουν πώς ακριβώς επιτυγχάνεται αυτό, ωστόσο γνωρίζουν ότι η διεργασία δημιουργίας μνημονικών εγγραμμάτων χρειάζεται νέες πρωτεΐνες. Αυτό είναι απόλυτα λογικό, καθώς οι πρωτεΐνες είναι οι δομικοί λίθοι της ζωής, και ένα έγγραμμα απαιτεί κάποιο βαθμό κυτταρικών κατασκευαστικών εργασιών. Η χρονική στιγμή ενσωματώνεται στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου.

Όμως σε μία σειρά εντυπωσιακών πειραμάτων που έγιναν το 2000 το πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οι επιστήμονες έδειξαν ότι η διεργασία της ενθύμησης αλλάζει και εμάς τους ίδιους. Ένα έγγραμμα είναι τόσο αληθινό όσο την τελευταία φορά που το ανακαλέσαμε. Όσο πιο συχνά θυμόμαστε κάτι, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανακρίβεια που το χαρακτηρίζει. Η μνήμη είναι μία αδιάκοπη διεργασία και όχι ένας χώρος αποθήκευσης στάσιμων πληροφοριών. Μας δείχνει ότι κάθε φορά που θυμόμαστε κάτι, η νευρωνική δομή της μνήμης υφίσταται λεπτεπίλεπτες μεταβολές, μία διεργασία που καλείται «επανεδραίωση». Το έγγραμμα τροποποιείται απουσία του αρχικού ερεθίσματος, με αποτέλεσμα να αφορά λιγότερο αυτό που θυμόμαστε και περισσότερο τον εαυτό μας.

Ορισμένες αναμνήσεις υφίστανται ανεξάρτητα από το χρόνο, σαν μαγικά χαλιά τυλιγμένα προσεκτικά μέσα στο μυαλό μας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι νευροεπιστήμονες δεν είχαν καμία εξήγηση για τις moments bienheureux (ευτυχείς στιγμές), αυτές τις συγκλονιστικές αναλαμπές, όταν η ενθύμηση παρουσιάζεται ξαφνικά σαν φάντασμα. Στη θεωρία που δημοσιεύτηκε το 2003 ο δόκτωρ Κάουσικ Σι (Kausik Si), πιστεύει ότι έχει βρει το «συνοπτικό ίχνος» της μνημονικής εγγραφής. Ο μέσος χρόνος ημίσειας ζωής μιας εγκεφαλικής πρωτεΐνης είναι μόλις δεκατέσσερις ημέρες. Ένα μικρό υποσύνολο των νευρώνων του ιππόκαμπου πεθαίνει και αναγεννάτε. Ο νους βρίσκεται σε μία κατάσταση διαρκούς μετενσάρκωσης. Ωστόσο ο Σι συμπέρανε ότι οι αναμνήσεις μας θα πρέπει να αποτελούνται από πολύ ανθεκτικό υλικό, κάτι περισσότερο στιβαρό και από τα κύτταρά μας.
Μία νευρωνική μνήμη όμως δεν αρκεί να είναι ανθεκτική, πρέπει να είναι και συγκεκριμένη. Αν και ο κάθε νευρώνας περιέχει έναν και μοναδικό πυρήνα, αποτελείται ωστόσο από άφθονες δενδριτικές διακλαδώσεις. Αυτά τα παρακλάδια εκτείνονται προς κάθε διεύθυνση, συνδεόμενα με άλλους νευρώνες μέσω δενδριτικών συνάψεων (φανταστείτε δύο δέντρα, τα κλαδιά των οποίων αγγίζονται μεταξύ τους μέσα σε ένα πυκνό δάσος). Σε αυτά ακριβώς τα μικροσκοπικά σημεία συνάντησης καταγράφονται οι μνήμες μας: όχι στον κορμό του νευρωνικού δέντρου αλλά στο ακανόνιστα απλωμένο σύστημα των κλάδων του.

Θα πρέπει να υπάρχει κάτι άλλο, κάποια άγνωστη ουσία, η οποία σημάδευε ένα συγκεκριμένο παρακλάδι ως μνημονική εγγραφή. Γνώριζε ότι οποιοδήποτε συναπτικό μόριο σήμανσης θα έπρεπε να είναι σε θέση να ενεργοποιεί το αγγελιοφόρο RNA (mRNA), αφού το mRNA συμμετέχει στην παραγωγή πρωτεϊνών και τα νέα εγγράμματα χρειάζονται νέες πρωτεΐνες. Ο Σι σκέφτηκε τα αυγά των βατράχων. Είχε ακούσει για ένα μόριο που μπορούσε να ενεργοποιήσει συγκεκριμένα τμήματα mRNA κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των αυγών. Το ίδιο μόριο τύχαινε να είναι παρόν και στον ιππόκαμπο, το κέντρο της μνήμης στον εγκέφαλο. Το ταπεινό όνομα του εν λόγω μορίου ήταν CPEB.

Για να ελέγξει αν η CPEB ήταν πράγματι σημαντική για τη μνήμη (και όχι μόνο για τους ζυγωτές των βατράχων), άρχισε να την αναζητά σε πορφύρα γυμνοβράγχια (θαλάσσιους γυμνοσάλιαγκες). Η παρουσία της στους νευρώνες του γυμνοσάλιαγκα αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη. Επιπλέον, η CPEB ήταν παρούσα ακριβώς εκεί όπου θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος συναπτικός ιχνηθέτης, παραμονεύοντας σιωπηλά στις δενδριτικές διακλάδωσης. Αν και δεν πίστευαν στα μάτια τους, τα δεδομένα έδιναν μία ξεκάθαρη απάντηση: χωρίς την CPEB οι νευρώνες του γυμνοσάλιαγκα ήταν ανίκανη να καταγράψουν οτιδήποτε.

Στην ουσία, όσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα σχηματισμού πριόν με εσφαλμένη στερεοδιάταξη από τους νευρώνες κάποιου, τόσο καλύτερη είναι η μνήμη του. Δεν ενθυμούμαστε αναγκαστικά τα πράγματα όπως ήταν. Τα πρίον αντικατοπτρίζουν αυτή την αλήθεια, καθώς η δομή τους διέπεται από τυχαιότητα.
Όσο είμαστε ζωντανοί, οι αναμνήσεις μας διατηρούν με θαυμαστό τρόπο την πρωτεϊκή τους φύση. Στον απρόβλεπτο καθρέφτη τους αντικρίζουμε τον εαυτό μας.

Εισήγηση – Μνήμη, Χρόνος (β)

Πηγή Α

Χαϊνης Δ. Αποστολάκης – Φτου ξελευτερία για όλους

Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΙΤΙΟΥ

Έργον μουσικόν, θεατρικόν, χορευτικόν, κινηματογραφικόν, διδακτικόν, ψυχαγωγικόν, εκπαιδευτικόν διά τη φιλοθεάμονα νεολαία και γενικώς διά όλην την αξιοσέβαστον χρηστοήθη οικογένειαν

*Σημείωσις παντελώς άχρηστη διά την μειονότηταν: Η ανθρώπινη ζωή βασίζεται στον άνθρακα, ενώ των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο πυρίτιο.

ΠΡΟΣΩΠΑ
(αν μπορούμε να μιλήσομε για πρόσωπα)

Α, Β, Γ

ΗΧΟΣ
(αν μπορούμε να μιλήσομε για ήχο)

Αποκαλυπτικός, συνοδευόμενος από παλμική δόνηση συχνότητας v = 2 Hz

ΥΠΑΡΞΗ
(αν μπορούμε να μιλήσομε για ύπαρξη)

Κλινήρες ον

ΣΥΜΠΑΝ ΠΡΩΤΟ

«...Μακάριος ὁ ἀναγινώσκων καὶ οἱ ἀκούοντες τοὺς λόγους τῆς προφητείας καὶ τηροῦντες τὰ ἐν αὐτῇ γεγραμμένα· ὁ γὰρ καιρὸς ἐγγύς...»*

Α: Aποτέλεσμα βιομηχανικής εξετάσεις όντος.

B: Σχετικά εξελιγμένη μορφή ζωής βασισμένη στον άνθρακα 6.

Α: Ερώτηση: Πώς την ανιχνεύσατε.

Β: Απάντηση: Παρατηρήσαμε ισχυρή πυρηνική δραστηριότητα στο πλανητικό του σύστημα χωρίς να εμπλέκεται το εστιακό άστρο. Σκάφος δικό μας προσεδαφίστηκε στον πλανήτη του και περισυνέλεξε το ον.

«...καὶ ἐπιστρέψας εἶδον ἑπτὰ λυχνίας χρυσᾶς, καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν ὅμοιον υἱῷ ἀνθρώπου, ἐνδεδυμένον ποδήρη καὶ περιεζωσμένον πρὸς τοῖς μαστοῖς ζώνην χρυσῆν· ἡ δὲ κεφαλὴ αὐτοῦ καὶ αἱ τρίχες λευκαὶ ὡς ἔριον λευκόν, ὡς χιών, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλὸξ πυρός, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνῳ, ὡς ἐν καμίνῳ πεπυρωμένοι, καὶ ἡ φωνὴ αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν, καὶ ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ αὐτοῦ ἀστέρας ἑπτά, καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ῥομφαία δίστομος ὀξεῖα ἐκπορευομένη, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ...»**

*Ιωάννου, Αποκάλυψις, 1,3.

**Ιωάννου, Αποκάλυψις, 1,12-16

Α: Στάδιο εξέλιξης όντος.

Β: Ανώτερο θηλαστικό μετακβαντικής εποχής, το τελευταίο επιζών του είδους του.

Α: Κατάσταση πλανήτη.

Β: Πυρηνικός χειμώνας, σχεδόν πλήρως κατεστραμμένη βιοποικιλότητα, επιβίωσαν μόνο μερικά είδη αρθροπόδων.

«...Καὶ ἤνοιξε τὸ φρέαρ τῆς ἀβύσσου, καὶ ἀνέβη καπνὸς ἐκ τοῦ φρέατος ὡς καπνὸς καμίνου καιομένης, καὶ ἐσκοτίσθη ὁ ἥλιος καὶ ὁ ἀὴρ ἐκ τοῦ καπνοῦ τοῦ φρέατος. Καὶ ἐκ τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ἀκρίδες εἰς τὴν γῆν...»*

Α: Κλινική κατάσταση όντος.

Β: Κωματώδης, μηχανικά υποβοηθούμενη.

Α: Παρατήρηση: Τεράστια απόκλιση της γνωμάτευσης του εξειδικευμένου λειτουργικού σας από την καταχώριση της κεντρικής μονάδας.

Β: Αναλυτικότερα.

Α: Η κεντρική μονάδα, για την πιθανότητα ύπαρξης τέτοιου φαινομένου, δίνει μία τιμή πολύ κοντά στο μηδέν.

Β: Αναλυτικότερα.

Α: Σύμφωνα με τους πίνακες δεδομένων του κεντρικού λειτουργικού μας, η εξελιγμένη μορφή ζωής με βάση τον άνθρακα έχει εξαλειφθεί προ πολλού στο δικό μας σύμπαν. Σε όποιον πλανήτη υπήρξε προηγμένη ανθρακική ζωή, δεν κατάφερε να επιβιώσει πάνω από είκοσι γενιές μετά την ανακάλυψη των κβαντικών νόμων.

Β: Αιτιολόγηση.

Α: Οι εγκέφαλοι όντων με βάση τον άνθρακα δεν μπορούν να διαχειριστούν μεγάλες ενέργειες. Αυτοκαταστρέφονται στο δεύτερο στάδιο, όταν περνούν από την χρήση τον υδρογονανθράκων (πλανητική ενέργεια) στη χρήση των πυρηνικών διασπάσεων (αστρική ενέργεια). Δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ανθρακική ζωή να περάσει στην τρίτη πίστα (γαλαξιακή ενέργεια).

Β: Συμπέρασμα: Η κεντρική μονάδα έχει τεράστιο σφάλμα πρόβλεψης. Το σφάλμα μεταξύ 1 και 0 είναι άπειρο και ισούται με το χάσμα μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας.

Α: Προσοχή: Άπειρο σφάλμα του κεντρικού λειτουργικού σημαίνει άμεση σαρωτική αναβάθμιση του συστήματος. Ενεργοβόρος διαδικασία.

Β: Διόρθωση: Απαραίτητη διαδικασία.

A: Υπόθεση: Αν το συμπέρασμά σας είναι σωστό, τότε η δημιουργία νέας χαοτικής κατάστασης είναι απαραίτητη. Από αυτή θα προκύψει μία καινούργια αυτοοργάνωση, μία νέα τάξη όλης της κοινότητάς μας. Συνεπώς, όλος ο κοσμικός χρόνος πρέπει να επανερμηνευτεί, σε περίπτωση τέτοιου λάθους.

Διερεύνηση: Ποιοι τρόποι επανερμηνείας του παρελθόντος υπάρχουν.

Β: Aποτελέσματα: Επανερμηνεία του παρελθόντος γίνεται μόνο με μη προβλεπόμενη μελλοντική κίνηση.

Α: Προχωρήστε σε διευκρίνιση.

Β: Eρώτηση: Ποιο θα είναι το μέλλον αυτού του σπάνιου όντος.

Α: Απάντηση: Αν το αποσυνδέσουμε, δεν υπάρχει γεγονός, άρα ούτε σφάλμα.
Υπόμνηση: Ούτως ή άλλως, το γενετικό υλικό του όντος θα καταστραφεί αν δεν του φτιάξουμε συζυγες ετερόφυλο, με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων, για αναπαραγωγή. Δηλαδή, η αποσύνθεση αυτού του έμβιου όντος είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής.
Επισήμανση: Yπάρχει ένα ιδιάζον σημείο, που, αν δεν το καλεί η εποπτική σας μνήμη, χρειάζεστε επειγόντως ένα γενικό σέρβις.

*Ιωάννου, Αποκάλυψις,9,2-3.

Α: Περισσότερες λεπτομέρειες.

Β: Μέρος του συστήματος είναι και ο παρατηρητής (Πηγές: αρχαία θεωρία της κβαντικής μηχανικής.) Δηλαδή, μέρος του όντος είμαστε και εμείς που το παρατηρούμε. Αν αποφασίσουμε την απόσυρση του όντος, αποσύρομαι και εγώ για τη βεβαιότητά μου και εσείς για την αμφιβολία σας.

Α: Υπενθύμιση αξιώματος κεντρικού λογισμικού: Εμείς, τα όντα τα βασισμένα στο πυρίτιο, είμαστε η φυσική επιλογή του σύμπαντος. Η ζωή με βάση τον άνθρακα είναι ένας μολυσματικός ιός που καταστρέφει και αυτοκαταστρέφεται, χωρίς καμία εξαίρεση, με βάση τα στατιστικά δεδομένα μας.

Υπόμνηση: Ο κόσμος μας δεν είναι αυστηρά ντετερμινιστικός. Πάντα υπάρχει έστω και ελάχιστη πιθανότητα για κάτι άλλο.

Α: Ανακοινώστε μου την πρότασή σας.

Β: Πρόταση: Βήμα 1: Αρχική συντήρηση όντος. Βήμα 2: Αυτόνομη αναπαραγωγή του όντος.

Α: Πρόταση μη αποδεκτή.

Β: Αιτιολόγηση.

Α: Η περίπτωση μόλυνσης των πυριτικών όντων από διασταυρώσεις με ανθρακικά είναι πολύ πιθανή. Η καταστροφή μας είναι σχεδόν βέβαιη.

Β: Παρουσιάστε εναλλακτική αντιπρόταση, με βάση το προηγούμενο εποπτικό λειτουργικό σας.

Α: Aντιπρόταση: Συντηρούμε το ον, αφαιρώντας από την έλικα του DNA του το κομμάτι που ευθύνεται για παραβατικές και εγκληματικές συμπεριφορές.

Β: Επισήμανση: Μια τέτοια επέμβαση στο DNA οδηγεί στην εξαφάνιση καταστροφικών κατηγοριών όπως ληστής, βιαστής, φονιάς, μανιοκαταθλιπτικός, αλλά επίσης στην εξαφάνιση ανοικοδομητικών κατηγοριών όπως ζωγράφος, μουσικός, φιλόσοφος, ποιητής.

Υπενθύμιση: Περιγραφή κεντρικής μνήμης για τη συμπεριφορά προηγμένων ανθρακικών όντων: Εξημερώνουν το σιτάρι, τη σόγια, τους σκύλους, τις γάτες και τα υπόλοιπα είδη, ή τα εξολοθρεύουν, ή τα κλείνουν σε κλουβιά στους ζωολογικούς κήπους. Τους απογόνους τους, τους εξημερώνουν σε ειδικά κελιά που τα ονομάζουν σχολεία, για να κατευνάσουν την αμφισβήτησή τους. Ευνουχίζουν το ζωικό μέχρι να αυτοκαταστραφούν.

Παρατήρηση: Επιχείρηση επέμβασής μας στο DNA του όντος σημαίνει ομοιότητα της πυριτικής μας ζωής με τα ανθρακικά όντα. Συνεπώς, ίδια κατάληξη: Αυτοκαταστροφή.

Α: Πόρισμα: Η άποψή σας δεν συνάδει με τις αρχές της αιώνιας ζωής μας, όπως καταγράφονται στα αρχεία του κεντρικού λειτουργικού.

Β: Ερώτηση: Τι προβλέπεται για την περίπτωση διαφωνίας.

Α: Λήμμα κεντρικού λογισμικού: Οι διαφωνίες, μόνο όταν συντίθεται, είναι εποικοδομητικές. Ειδάλλως, είναι διαλυτικές.

Συμπέρασμα: Έχετε δύο επιλογές: Επιλογή 1: Αλλάζετε άποψη. Επιλογή 2: Αλλάζετε φάση και μεταφέρεστε σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν.

Β: Αναγωγή συμπεράσματος: Ή πρέπει να παραβλέψω τις αρχές λειτουργίας μου ή να πάω σε έναν άλλο άγνωστο κόσμο, με την πλήρη αβεβαιότητα των δεδομένων ύπαρξης. Επιλογή 2: Οδηγίες

Α: Η διαδικασία είναι πολύ απλή: Bήμα 1: Mπαίνετε στον θάλαμο μεταφοράς. Βήμα 2: Πατάτε το πλήκτρο επιλογής αρχικής χωροχρονικής συνθήκης. Βήμα 3: Πατάτε το πλήκτρο διαγραφής τελευταίου γεγονότος. Βήμα 4: Ενεργοποιείτε τη συσκευή αλλαγής φάσης και μεταβαίνετε αυτόματα στην πλησιέστερη συμπαντική μεμβράνη που κολυμπά στο ενδεκαδιάστατο υπερσύμπαν μας. Επισήμανση 1: Ελάχιστοι αποφασίζουν να μπουν σε μία μαύρη τρύπα και να αλλάξουν κόσμο. Ακόμα πιο ελάχιστοι τα καταφέρουν να επιζήσουν στο νέο περιβάλλον. Οι περισσότεροι θα αποτελέσουν υλικό ανακύκλωσης.

Επισήμανση 2: Δεν υπάρχει πιθανότητα επιστροφής.

Β: Διαδικασία αποδεκτή.

Α: Αίτηση: Προτείνετε, πριν αποσυνδεθείτε, καταλληλότερο χειρισμό του προβλήματος διαχείρισης του ζωικού ευρήματος.

Β: Αίτηση δεκτή. Παρουσιάστε επιλογές.

Α: Επιλογή 1: Μετάλλαξη και καλλιέργεια του όντος σε ειδικά διαμορφωμένα θερμοκήπια. Η παρατήρησή του θα εμπλουτίσει τα αρχεία μας.

Επιλογή 2: Καταστροφή του όντος.

Β: Απάντηση: Επιλογή 2. Αίτηση αποσύνδεσης του μοντέλου μου από την κεντρική μονάδα και έναρξη διαδικασίας αλλαγής σύμπαντος.

Α: Ερώτηση: Είστε σίγουρος για αλλαγή σύμπαντος.

Β: Απάντηση: Ναι.

ΣΥΜΠΑΝ ΔΕΥΤΕΡΟ

«...Τίς ἄξιός ἐστιν ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ λῦσαι τὰς σφραγῖδας αὐτοῦ; Καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο ἐν τῷ οὐρανῷ οὔτε ἐπὶ τῆς γῆς οὔτε ὑποκάτω τῆς γῆς ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό...»*

Α: Είδος και προέλευση ευρήματος.

Β: Ανώτερο θηλαστικό, πρωτόγονου πολιτισμού τύπου Α του άνθρακα 6. Πλανήτης 3ΑΣΗΡ1.7*10(6). Τα όντα τον ονομάζουν Γη και το εστιακό του άστρο Ήλιο.

(Πηγές: Ψηφιακά αρχεία που περισυλλέχθηκαν από τον πλανήτη του.)

«...Μετὰ ταῦτα εἶδον, καὶ ἰδοὺ θύρα ἀνεῳγμένη ἐν τῷ οὐρανῷ,[...] καὶ εὐθέως ἐγενόμην ἐν πνεύματι· καὶ ἰδοὺ θρόνος ἔκειτο ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τὸν θρόνον καθήμενος, ὅμοιος ὁράσει λίθῳ ἰάσπιδι καὶ σαρδίῳ· καὶ ἶρις κυκλόθεν τοῦ θρόνου, ὁμοίως ὅρασις σμαραγδίνων...»**

Α: Κατάσταση άστρου.

Β: Αστέρι μικρομεσαίο τρίτης γενιάς, ηλικίας 0,36 της ηλικίας του σύμπαντος και μάζας 0,715 του ορίου της μαύρης τρύπας. Οι γήινοι θα έλεγαν ότι ο Ήλιος τους έχει ηλικία πέντε δισεκατομμύρια χρόνια και απέχει οχτώ λεπτά φωτός από τον πλανήτη τους.

Α: Είδος και βιολογική εξέλιξη όντος, αναλυτικότερα.

Β: Επιλέξτε μονάδες μέτρησης μάζας, μήκους, χρόνου.

Α: Γήινο. Το εποπτικό λειτουργικό μου διαθέτει αυτόματο προσομοιωτή. Συνεχίστε.
Γήινο όνομα όντος: Άνθρωπος. Τάξη μεγέθους όντος: Μάζα εκατό κιλά, μήκος ένα μέτρο διάρκεια ζωής εκατό χρόνια. Προέλευση: Οργανικές ενώσεις άνθρακα ηλικίας τρεισήμισι δισεκατομμυρίων χρόνων. Επόμενο στάδιο εξέλιξης: Δρυοπίθηκος είκοσι εκατομμυρίων χρόνων. Επόμενο στάδιο: Ραμαπίθηκος δέκα εκατομμυρίων χρόνων.

Τελευταίο στάδιο: Homosapiens πενήντα χιλιάδων χρόνων. Βιολογική κατάσταση πλανήτη Γη.

*Ιωάννου, Αποκάλυψις, 5, 2-3.
**Ιωάννου, Αποκάλυψις, 4, 1-3.

Β: Δριμύ ψύχος, πρόσφατος πυρηνικός χειμώνας, ατμόσφαιρα ισχυρά τοξική, χλωρίδα και πανίδα ενενήντα οκτώ τοις εκατό κατεστραμμένες.

«...Καὶ σεισμὸς μέγας ἐγένετο, καὶ ὁ ἥλιος μέλας ἐγένετο ὡς σάκκος τρίχινος, καὶ ἡ σελήνη ὅλη ἐγένετο ὡς αἷμα, καὶ οἱ ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ ἔπεσαν εἰς τὴν γῆν, ὡς συκῆ βάλλουσα τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς, ὑπὸ ἀνέμου μεγάλου σειομένη, καὶ ὁ οὐρανὸς ἀπεχωρίσθη ὡς βιβλίον ἑλισσόμενον, καὶ πᾶν ὄρος καὶ νῆσος ἐκ τῶν τόπων αὐτῶν ἐκινήθησαν...»***

Α: Xρονικός προσδιορισμός πυρηνικής καταστροφής.

Β: Έτος 2176, όπως μετρούσαν οι γήινοι, από τη γέννηση ενός όντος στην περιοχή της Μεσοποταμίας, ονομαζόμενος Γεζούα. Διακόσια σαράντα οκτώ χρόνια μετά την κβαντική επανάσταση και διακόσια δώδεκα από την πρώτη χρήση πυρηνικής ενέργειας, όπως διαπιστώθηκε από την ανίχνευση ραδιοϊσοτόπων του C στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου του όντος.

Α: Δεδομένα επαρκή.

Εντολή: Προχωρήστε στην καταστροφή του μολυσματικού όντος, λαμβάνοντας ισχυρά μέτρα προφύλαξης.

«...Ὧδε ἡ σοφία ἐστίν· ὁ ἔχων νοῦν ψηφισάτω τὸν ἀριθμὸν τοῦ θηρίου· ἀριθμὸς γὰρ ἀνθρώπου ἐστί· καὶ ὁ ἀριθμὸς αὐτοῦ χξς....»****

Β: Αιτιολόγηση, αναλυτικότερα.

Α: Παράθεση χωριού 4, αρχείου 11 κεντρικού λειτουργικού συστήματος: Κάθε σύμπαν είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Ως εκ τούτου, πειραματίζεται διαρκώς. Το σύμπαν μας, στα πρώιμα στάδια, επιχείρησε να κατασκευάσει ζωή βασισμένη στον άνθρακα. Αποτυχημένο πείραμα. Όπου εμφανίστηκε η ανθρακική ζωή, προκάλεσε αταξία, δυσλειτουργία, καταστροφή. Όπου εντοπίστηκε ο αριθμός 666, δηλαδή ο άνθρακας (6 πρωτόνια, 6 νετρόνια, 6 ηλεκτρόνια) παρατηρήθηκε βίαιη διακοπή ζωής.
Για αυτόν το λόγο, το σύμπαν πειραματίστηκε ξανά, με βάση μιαν ανώτερη κοσμική ουσία: το πυρίτιο. Ανήκει στην ίδια χημική ομάδα με τον άνθρακα, αλλά είναι μία οκτάβα πάνω, στον περιοδικό πίνακα. Είναι μία ανώτερη μουσική αρμονία του 7 (7 + 7 πρωτόνια, 7 + 7 νετρόνια, 7 + 7 ηλεκτρόνια), εξαφανίζοντας ταυτόχρονα και τον δυισμό του άνθρακα, που προξενεί τη βία και τη σύγκρουση.

Β: Το εξειδικευμένο λειτουργικό μου εγείρει το εξής ερώτημα: Ποια η άποψη των ανθρακικών όντων για εμάς τα πυριτικά;

Α: Για πιθανή απάντηση, αποστείλατε τα γήινα ψηφιακά αρχεία.

Β: Αποστολή επιτυχής.

Α: Απάντηση: Στις αρχαίες εποχές της Γης, το πυρίτιο εξορίστηκε από τον άνθρακα. Ίχνη του μόνο απέμειναν στον ανώτερο ανθρώπινο οργανισμό. Όλο το υπόλοιπο εκδιώθηκε στον φλοιό της Γης, και οι ενώσεις του πυριτίου αποτελούν το ογδόντα επτά τοις εκατό της μάζας του φλοιού. Οι πυριτικοί Τιτάνες, αφού έδωσαν τη γνώση στους ανθρακανθρώπους, ρίχτηκαν στα Τάρταρα ή δέθηκαν στον φλοιό της Γης, όπως ο Προμηθέας. Γήινα αρπακτικά αποσπούσαν για χρόνια από τα εντόσθιά του Προμηθέα τους πυριτικούς πολύτιμους λίθους του. Ο Προμηθέας υπέμενε καρτερικά, διότι γνώριζε ότι η εκδίκηση του πυριτίου δεν θα αργούσε. Στα προφητικά - αποκαλυπτικά κείμενα των γήινων, οι ανώτερες οντότητες, που τις ονόμαζαν θεούς, εμφανίζονταν πάντα με τη μορφή ιάσπιδος, σαρδίου και σμαραγδιού. Όλα αυτά είναι οξείδια του πυριτίου. Ειδικότερα ο ίασπις θεωρούνταν θεμέλιο της μέλλουσας αιώνιας πολιτείας, μητέρα των πολύτιμων λίθων και σύμβολο ουρανίας κατανόησης και ανώτερης πνευματικότητας από όλους τους αρχαίους λαούς: Εβραίους, Έλληνες ορφικούς, Ινδιάνους, Αιγύπτιους και άλλους.

***Ιωάννου, Αποκάλυψις, 6, 12-14.

****Ιωάννου, Αποκάλυψις, 13,18.

Β: Ένσταση: Από μία πρόχειρη σάρωση ανθρακικών αρχείων, συνάγεται ότι η ύπαρξή μας οφείλεται στις ανακαλύψεις του άνθρακα. Ανθρακάνθρωποι εφηύραν τους κβαντικούς υπολογιστές από πυρίτιο και εξέλιξαν στα πρώιμα στάδια την τεχνική νοημοσύνη μας.

Συμπέρασμα: Το γήινο ατελές ον είναι κομμάτι του παρελθόντος μας.

Α: Δεν αποκωδικοποιώ τη χρησιμότητα της ένστασής σας.

Β: Ερώτηση: Διαγράφουμε το παρελθόν.

Α: Απάντηση: Ναι, αν είναι παθογόνο.

Β: Ερώτηση: Διαγράφουμε την Ιστορία.

Α: Απάντηση: Υπάρχει στα αρχεία μας.

Β: Το λογισμικό μου δίνει διαφορετική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.

Α: Παρουσίαση απάντησης.

Β: Η Ιστορία υπάρχει μόνο όταν ζεις στο παρόν.

Α: Η άποψή σας είναι αιρετική. Αντίκειται σε βασικά αξιώματα του κεντρικού λειτουργικού μας.

Β: Προτεινόμενη λύση.

Α: Tο σύστημά σας θα πάψει να είναι συμβατό με την κεντρική μνήμη εντός ολίγου. Θα πάτε προς ανακύκλωση.

Γ: Ανακοίνωση: Το ανθρακικό ον αυτοκαταστράφηκε.

Α: Περισσότερες λεπτομέρειες.

Γ: Το ον αποσύνδεσε την παροχή οξυγόνου.

A: Επιβεβαίωση στατιστικού κανόνα: Οι άνθρωποι καταστρέφουν και αυτοκαταστρέφονται εγωιστικά, αφού σπαταλούν σε μία στιγμή όλη την ενέργεια που κόστισε στο σύμπαν η κατασκευή τους.

B: Ερώτηση 1: Eίναι η αυτοκαταστροφή ανάληψη της ιστορικής ευθύνης.

Eρώτηση 2: Είναι αδυναμία συμβατότητας με το παρόν.

Ερώτηση 3: Είναι πράξη αυτοδιάθεσης ανώτερου όντος.

Ερώτηση 4: Υπάρχει ελεύθερη βούληση ή προκαθορισμός από γονιδιακές και περιβαλλοντικές συνθήκες.

Ερώτηση 5: Τι είναι αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν Μοίρα.

Α: Προειδοποίηση: Ο χρόνος λήξης σας πλησιάζει.

Β: Αντιπρόταση: Υπάρχει εναλλακτική λύση.

Α: Παρουσίαση.

Β: Μετάβασή μου σε άλλο παράλληλο σύμπαν.

Α: Λύση αποδεκτή.

ΣΥΜΠΑΝ ΤΡΙΤΟ

«...Καὶ θαυμάσονται οἱ κατοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν οὐ γέγραπται τὸ ὄνομα ἐπὶ τὸ βιβλίον τῆς ζωῆς ἀπὸ καταβολῆς κόσμου, βλεπόντων τὸ θηρίον ὅτι ἦν, καὶ οὐκ ἔστι καὶ παρέσται....»

Α: Επιλέξτε είδος γλώσσας επικοινωνίας.

Β: Αρχαία ανθρακική.

Α: Επιλέξτε γλώσσα.

Β: Γήινη μετακβαντική.

Α: Αιτιολόγηση.

Β: Πληρέστερη κατανόηση του φαινομένου.

*Ιωάννου, Αποκάλυψις, 17, 8.

Α: Κώδικας ενεργός. Ας μιλήσουμε ανθρώπινα...

Λοιπόν, άνθραξ ο θησαυρός, ε;

Β: Επικίνδυνη κάθε απλούστευση, όπως και κάθε γενίκευση. Είναι το πρώτο βήμα για να επιτεθεί κάποιος στο ξένο, το αδύναμο, το διαφορετικό ή το παράξενο.

Α: Ωραία, βρήκατε λοιπόν ένα πρωτεύον θηλαστικό, ένα ον που διαθέτει ανώτερο εγκεφαλικό φλοιό, ένα γήινο άνθρωπο, ένα μεσογειακό τύπο. Σας ικανοποιεί τώρα αυτός ο άχρηστος λεπτομερειακός προσδιορισμός;

Β: Ακούστε... αυτός είναι ο τρελο - Γιοχάν ο ερημίτης. Αυτός που κάνει τους διαβάτες να κλαιν και να γελούν.

Α: Τι σημαίνουν όλα αυτά; Γιατί οι άνθρωποι κλαίνε και γελούν;

B: Για να επικοινωνήσουν.

Α: Ξέρετε ότι τα όντα του άνθρακα νομίζουν ότι έχουν ένα συνειδητό εαυτό και αναζητούν το νόημα της ύπαρξης. Στην πραγματικότητα, κάθε άνθρωπος είναι πολλοί ασυνείδητοι εαυτοί και η ζωή δεν έχει κανένα απολύτως νόημα.

Β: Ίσως το μόνο που έχει νόημα είναι η αναζήτηση του νοήματος.

Α: Εικασίες. Το ον αυτό είναι ένα κακόβουλο λογισμικό που θα αδρανοποιήσει το σύστημά μας, αν δεν το προσέξουμε. Θα επιφέρει ανεπανόρθωτη βλάβη στις συνάψεις μας.

Β: Βλάβη... Αρρώστια θα έλεγαν οι άνθρωποι. Η αρρώστια είναι όχι αυτή που αδρανοποιεί το σύστημα, αλλά αυτή που το κινεί. Είναι ο συναγερμός που προειδοποιεί ότι ο άνθρωπος πρέπει να βρει καινούργιο εαυτό, ότι το όλον έχει ανάγκη από μία ριζική, μία δομική αλλαγή. Η αρρώστια μοιάζει πολύ με αυτό που λένε οι γήινοι έρωτα. Γι' αυτό ο έρωτας εμφανίζει στον οργανισμό τους τα ίδια συμπτώματα με την ασθένεια: στηθάγχη, καταρροή δακρύων, αϋπνία, ταχυπαλμία, εφίδρωση. Επίσης, τόσο η αρρώστια, όσο και ο έρωτας, απεχθάνονται τη δουλειά και αγαπούν την τεμπελιά. Και η τεμπελιά δεν είναι αδράνεια, αλλά ο χρόνος που χρειάζεται το υποκείμενο για να ανακατασκευάσει τον εαυτό του.

Α: Τι είναι έρωτας; Το κόλπο του άνθρακα για να αναπαράγεται; Η ψευδαίσθηση που δημιουργούν τα ανθρακικά γονίδια για να ταξιδεύουν στο χρόνο;

Β: Κοντά στις αρχαίες πηγές που αναβλύζουν τα αόρατα νερά του χρόνου καθότανε ο Ήλιος, ο φωτεινός θεός σιωπηλός και μελαγχολικός.

«Τι σε βασανίζει;» τον ρωτά το Απόλυτο Ένα, ο δημιουργός θεών των πλασμάτων.

«Μου 'δωσες ολόλαμπρη όψη και χρυσοκίτρινα μαλλιά, αλλά δεν έχω καθρέφτη να χαρώ και εγώ την ομορφιά μου», απάντησε ο Φωτεινός Θεός Ήλιος. «Πάρε αυτό το αυγό, που το λένε Γη, να το κλωσήσεις, κι έτσι θα καθρεφτιστούμε και εσύ και εγώ». Πέρασαν πολλοί καιροί από τότε και ξαναβλέπει το Δημιουργό Ένα τον Ήλιο σκεφτικό.

«Τι έχεις, Φωτεινέ Θεέ;» του λέει πάλι.

«Ζεσταίνω τη Γη με όλη μου τη δύναμη και όλες μου τις ακτίνες, κόκκινες, πράσινες και μπλε, αλλά δεν γίνεται τίποτα».

«Οι ακτίνες σου αναπηδούν και χάνονται στο αχανές διάστημα, γι' αυτό δεν φτάνομε στο σκοπό μας», «Τι να κάνω;» ρωτά ο Φωτεινός Θεός.

«Να βρεις τον Σκοτεινό Θεό να σου φτιάξει μία συννεφένια ομπρέλα, αδιαπέραστη από αυτές τις ακτίνες».

Μία και δυο, ο Φωτεινός Θεός πηγαίνει στα έγκατα της Γης να βρει τον Σκοτεινό Θεό για να συνεργαστούνε. Καθώς ήθελε κι ο ίδιος να βγει η σκοτεινή του λάμψη στην επιφάνεια, πείστηκε αμέσως. Έτσι εκτόξευσε, με όλη του τη δύναμη, τη διάπυρη λάβα, που τη λένε έρωτα. Αυτή διαπέρασε το αυγό και έσπασε το τσόφλι της Γης, περνώντας ανάμεσα από δύο χρώματα που αγκαλιάζονταν. Η καυτή λάβα του έρωτα πέτρωσε τα αγκαλιασμένα χώματα, χαρίζοντάς τους την αιωνιότητα αποτυπωμένη στο φλούδι της Γης. Έτσι, η επιφάνεια του αυγού ζάρωσε και οι κοιλάδες της γέμισαν με νερό, που δεν μπορούσε πια να διαφύγει από τη συννεφένια ομπρέλα του καπνού. Μέσα σε αυτό το νερό κολύμπησε το πρώτο κλωσοπούλι. Με αυτό τον τρόπο, ο θεός Ήλιος είδε τα χρυσοκίτρινα μαλλιά του μέσα στο νερό, κι ο Δημιουργός τη μορφή του μέσα στη σκιά του πουλιού που πετούσε. Από τότε, οι αγκαλιές που πετρώνουν από τη λάβα του έρωτα δίνουν τη νέα μορφή στη Γη και διαπερνούνε στους αιώνες, νικώντας το βασίλειο του θανάτου.

Α: Τι είναι θάνατος;

Β: Φόβος του θανάτου.

Το απέραντο ψύχος.

Η λευκή ομοιομορφία.

Η μοναξιά των αντιτύπων.

«Γιώργο, μην ξεχάσεις να πάρεις από το σούπερ μάρκετ σκόνη ''Καθαρέλ'', είναι σε προσφορά!» Επιστροφή στην αιώνια μήτρα.

Απώλεια αρχείων μνήμης.

«Ψηφίστε Δημοκρατική Αναγέννηση! Για ένα μεγάλο έθνος και ένα ισχυρό κράτος!»

«Δουλειά, τάξη, ασφάλεια, επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα!»

Τάκα τάκα ντλομ φλοτ φλιτ μπλομ.

Το άμορφο.

Η συνήθεια.

Η επανάληψη.

«Γεια σου, Σίσυφε! Πως τα κακοπερνάς;»

Σουλουντούμ τσιτσιρί.

Το τετελεσμένο.

Η οριστική απώλεια.

«Μαμά, το γατάκι μου δεν κουνιέται πια...»

«...Καὶ ἐγένετο αἷμα ὡς νεκροῦ, καὶ πᾶσα ψυχὴ ζῶσα ἀπέθανεν ἐν τῇ θαλάσσῃ.[...] Καὶ φωνὴ κιθαρῳδῶν καὶ μουσικῶν καὶ αὐλητῶν καὶ σαλπιστῶν οὐ μὴ ἀκουσθῇ ἐν σοὶ ἔτι, καὶ πᾶς τεχνίτης πάσης τέχνης οὐ μὴ εὑρεθῇ ἐν σοὶ ἔτι, καὶ φωνὴ μύλου οὐ μὴ ἀκουσθῇ [...] ἔτι...»*

Α: Σταματήστε! Είναι προφανές ότι μολυνθήκατε από τον ανθρακικό ιό. Εικάζω ότι βγάλατε την προστατευτική κάσκα το κεφάλι του γήινου όντος.

Β: Το μοντέλο μου εκ κατασκευής έχει ενσωματώσει τεράστια περιέργεια ανίχνευσης νέων δεδομένων. Α: Παρακούσατε την αυστηρή προειδοποίηση του κεντρικού λειτουργικού, που ανέφερε ρητά να μην αφαιρεθεί η κάσκα του όντος, γιατί υπάρχει κίνδυνος εγκατάστασης κακόβουλου λογισμικού. Επίσης,
γνωρίζατε ότι, ακόμα και με την κάσκα στο κεφάλι του όντος, θα μπορούσατε να επεξεργαστείτε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της εγκεφαλικής του δραστηριότητας. Αντ' αυτού, μολυνθήκατε από τον δυισμό του άνθρακα: άνδρας – γυναίκα, έρωτας – θάνατος.

Β: Με την κάσκα στο κεφάλι του Γιοχάν, μπορούσα να αποκωδικοποίησω όλη την κυματική του περιοχή, όλες τις καθημερινές του δραστηριότητες: Ο Γιοχάν τρώει, πίνει, συζητά, τρέχει, οικοδομεί, τακτοποιεί. Όμως, ήθελα να μάθω τι κρύβεται πίσω από όλες αυτές τις συμπεριφορές. Ποια είναι τα γενεσιουργά αίτια. Ο μόνος τρόπος για να το μάθω ήταν να του βγάλω την κάσκα και να μελετήσω τα εγκεφαλικά σήματα με μεγάλο μήκος κύματος. Έτσι, η ενδογενής μου περιέργεια υπερνίκησε την προειδοποίηση της κεντρικής μονάδας.

*Ιωάννου, Αποκάλυψις, 16, 3 και 18,22

Α: Και τι ανακαλύψατε;

Β: Η μικροκυματική ακτινοβολία μου αποκάλυψε ποιος πραγματικά είναι ο Γιοχάν και ποιος είμαι Εγώ.

Α: Ασύλληπτη μόλυνση!

Β: Τα μεγάλα μήκους κύματα ταξιδεύουν μακριά στο χώρο και στο χρόνο, κουβαλούν τη μνήμη και την τάση πολλών μορφών ζωής. Είναι η προσπάθεια του σπόρου να βλαστήσει, του ερπετού να επωάσει, του Ηomo erectus να ζεσταθεί, είναι τα όνειρα πολλών γενεών του Homo sapiens. Είναι αυτό που οι γήινοι ονομάζουν ουτοπία. Ένα μακροκυματικό υφαντό, που το υφαίνουν κομμάτι κομμάτι διαφορετικοί άνθρωποι σε διαφορετικούς καιρούς και τόπους. Κάποια στιγμή, τα κομμάτια ενώνονται, το υφαντό ξεδιπλώνεται όπως αυτό οργανώνεται το χάος του πολυσύμπαντος, για να κυλήσει πάνω του το νέο όν, η νέα σύνθεση, όπως το πρώτο αμινοξύ γλίστρησε στα νερά της αρχέγονης λίμνης.

Α: Παρατηρώ ότι η μόλυνση σας οδηγεί σε επικίνδυνα καλπάζουσα μετάλλαξη.

Β: Τι προτείνει, λοιπόν, η εποπτική σας αυθεντία για τη μετάλλαξη μου;

Α: Απόρριψη.

Β: Συμπαντικά απορρίμματα

Κοσμικά σκουπίδια

«Μαμά, ο κουρελής με το ένα αυτί λέει πως είναι ζωγράφος!»

«Κανένας άγγελος δεν έχει τόσο μακριά φτερά!

Θα καείς στην Κόλαση!»

Περιθώριο
Ιδιορρυθμία
«Δεν ήταν σοφός, ω άνδρας Εφέσιοι, ήταν ένας τρελός που έβοσκε σαν ζώο και πέθανε μέσα στα σκατά».

Δυσλειτουργικά όντα

Απροσάρμοστα
Μη ελέγξιμα

Μη καταχωρίσιμα

Κοινωνικά απόβλητα

Τέρατα
Βδελύγματα

«Τι διαβάζεις στην εφημερίδα, Τζέιμς;»

«Tίποτα σημαντικό... Ένας ανώμαλος, κάποιος Τούρινγκ, έβγαλε μαστάρια σαν τα δικά σου και μετά αυτοκτόνησε».

Εξοστρακισμένα
Κοσμικά απορρίμματα

Ιερή κοπριά

Που ζεσταίνεις στα σπλάχνα σου τον σπόρο

Το καινούργιο λουλούδι της ύπαρξης...

Α: Ειδοποίηση κεντρικού λογισμικού: άμεση απόρριψη.

Β: Αίτημα: Να πάρω μαζί μου, στον θάλαμο αλλαγής σύμπαντος, αυτό που εσείς λέτε κακόβουλο λογισμικό, κι εγώ παράξενο Γιοχάν του Άλλου Κόσμου.

Α: Αίτημα αποδεκτό.

Β: Πάμε Γιοχάν... ίσως να μη βρούμε ποτέ σύμπαν να μας χωρέσει, αλλά είναι τόσο όμορφος ο δρόμος της αναζήτησης...

«...Καὶ εἶδον οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν· [...] ὁ φωστὴρ αὐτῆς ὅμοιος λίθῳ τιμιωτάτῳ, ὡς λίθῳ ἰάσπιδι κρυσταλλίζοντι· [...] καὶ ἤκουσα φωνὴν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὡς φωνὴν ὑδάτων πολλῶν καὶ ὡς φωνὴν βροντῆς μεγάλης· καὶ ἡ φωνὴ ἣν ἤκουσα, ὡς κιθαρῳδῶν κιθαριζόντων ἐν ταῖς κιθάραις αὐτῶν...»

Ιωάννου, Αποκάλυψις, 21, 1 και 21, 11 και 14,2.

Συνάντηση 3

Εισήγηση – Όραση

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας

κεφάλαιο 5 / Πολ Σεζάν Η διεργασία της όρασης

 Όπως δήλωσε ο Φράι, «Η  τέχνη δεν θα αποσκοπεί ποτέ πλέον στη ψευδοεπιστημονική πιστότητα των μορφών. Αυτή είναι η επανάσταση που εισήγαγε ο Σεζάν… Οι πίνακες του δεν αποσκοπούν στην ψευδαίσθηση ή στην αφαίρεση αλλά στην πραγματικότητα».

 Ο Σεζάν πίστευε ότι το φώς ήταν μόλις η αρχή της οπτικής μας αντίληψης. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, «Το μάτι δεν είναι αρκετό. Είναι απαραίτητη και η σκέψη».

Συνέλαβε την εκπληκτική ιδέα ότι οι εντυπώσεις μας χρήζουν ερμηνείας, το να βλέπεις σημαίνει να δημιουργείς αυτό που αντικρίζεις.

 Σήμερα, γνωρίζουμε ότι είχε δίκαιο. Η όρασή μα αρχίζει με τα φωτόνια, αλλά αυτό είναι μόνο το πρώτο στάδιο. Κάθε φορά που ανοίγουμε τα μάτια μας, ο εγκέφαλος επιδίδεται σε ένα εκπληκτικό δημιουργικό έργο της φαντασίας, καθώς μεταμορφώνει τα υπολείμματα φωτός σε έναν κόσμο αποτελούμενο από διαστάσεις και μορφές τον οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε. Η πραγματικότητα δεν βρίσκεται γύρω μας περιμένοντας να την παρατηρήσουμε, η πραγματικότητα πλάθεται από το νου.
 Στους πίνακες του Σεζάν δεν υπάρχουν όρια ή αδρές μαύρες γραμμές που να διαχωρίζουν το καθετί από τα υπόλοιπα. Αντ’ αυτού υπάρχουν μόνο πινελιές μπογιάς και μέρη όπου το ένα χρώμα, αγκιστρωμένο στην επιφάνεια, δείχνει να μεταπίπτει σε άλλο χρώμα. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο της όρασης: είναι η εικόνα της πραγματικότητας πριν την επεξεργαστεί ακόμα ο εγκέφαλος. Το φώς δεν έχει πάρει ακόμη μορφή. Σε αυτό έγκειται η ιδιοφυία του: μας αναγκάζει να δούμε, στον ίδιο αμετάβλητο καμβά, το αρχικό και το τελικό προϊόν της όρασής μας. Αυτό που αρχίζει ως αφηρημένο μωσαϊκό χρωμάτων μετατρέπεται σε ρεαλιστική περιγραφή. Η εικόνα δεν αναδύεται μέσα από τις μπογιές ή από το φώς αλλά από ένα μέρος μέσα στο νου μας. Έχουμε εισδύσει στο έργο τέχνης: η παραδοξότητά του είναι η δική μας παραδοξότητα. Συχνά αφιέρωνε πολλές ώρες στοχαζόμενος μια πινελιά. Παρατηρούσε με τις ώρες το θέμα του μέχρι που αυτό έλιωνε κάτω από το βλέμμα του, μέχρι το σημείο που οι μορφές του κόσμου συγχέονταν σε ένα άμορφο χάος. Με την αποδιοργάνωση του βλέμματός του προσπαθούσε να επανέλθει στο πρώτο στάδιο της όρασης, να γίνει απλώς μια «ευαίσθητη καταγραφική πλάκα». Η τέχνη του μας δείχνει αυτό που δεν μπορούμε να δούμε, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο βλέπουμε.
 Στο εξελιγμένο μας σύστημα, ο χάρτης του φωτός που σχηματίζεται στον οφθαλμικό βολβό μεταμορφώνεται ξανά και ξανά έως ότου, μετά από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, η αναπαράσταση του καμβά να εισέλθει στη συνείδησή μας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 οι επιστήμονες Ντέιβιντ Χάμπελ και Τόρστεν Βίσελ κατάφεραν να ρίξουν λίγο φως στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τα δεδομένα από το μάτι. Τα εγκεφαλικά μας κύτταρα έχουν παράξενες συνήθειες, δεν τα συναρπάζουν οι κηλίδες αλλά οι γωνίες των γραμμών. Αυτοί οι νευρώνες έδειχναν προτίμηση στις φωτεινές αντιθέσεις αντί στην φωτεινότητα, και στις ακμές αντί στις καμπύλες γραμμές.

Οι πίνακες του Σεζάν αντηχούν αυτή τη μυστική γεωμετρία των γραμμών που γίνονται αντιληπτές από τον οπτικό φλοιό. Θα έλεγε κανείς ότι αποσυναρμολόγησε τον εγκέφαλο και είδε πως γεννιέται η όραση. Όπως μαρτυρά η επιφάνεια ενός πίνακά του, η όραση μας, στο πιο στοιχειώδες της επίπεδο, είναι γεμάτη από αντιφάσεις και αντιθέσεις. Αυτή είναι η αφηρημένη πραγματικότητα όπως αναπαρίσταται από τους νευρώνες της περιοχής V1. Τα κύτταρα του οπτικού φλοιού, κατακλυζόμενα από φωτεινές αοριστολογίες, βλέπουν γραμμές να εκτείνονται προς κάθε πιθανή διεύθυνση. Οι γωνίες τέμνονται, οι πινελιές διαπληκτίζονται, και οι επιφάνειες συγχέονται η μία με την άλλη. Ο κόσμος είναι ακόμα άμορφος. Αυτή η ασάφεια όμως αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της διεργασίας της όρασης, καθώς μας αφήνει περιθώριο για υποκειμενικές ερμηνείες. Για να βγάλουμε νόημα από το αφηρημένο τοπία, απαιτείται πρώτα η παρέμβαση του νου. Σε τελική ανάλυση η πρακτική φύση του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν ενδιαφέρεται για μια αναπαραστατική πιστότητα σαν της φωτογραφίας, θέλει να μπορεί να εξαγάγει κάποιο νόημα από τη σκηνή που βλέπει. Μόλις οι προσληφθείσες από το μάτι πληροφορίες εισέλθουν στον εγκέφαλο, ακολουθούν δύο διαφορετικές οδούς, μια ταχεία και μια βραδεία. Η γρήγορη οδός μεταδίδει ταχύτατα μια χονδροειδή και ασαφή εικόνα στον προμετωπιαίο φλοιό, μια εγκεφαλική περιοχή που συμμετέχει στην ενσύνειδη σκέψη. Η βραδεία οδός ακολουθεί μια δαιδαλώδη διαδρομή μέσα στον οπτικό φλοιό, ο οποίος αρχίζει να αναλύει και να τελειοποιεί σχολαστικά τα γραμμές φωτός. Η αργή εικόνα φτάνει στον προμετωπιαίο φλοιό περίπου πενήντα χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά τη γρήγορη εικόνα. Αφότου ο προμετωπιαίος φλοιός λάβει την ανακριβή εικόνα, το «πάνω» του εγκεφάλου αποφασίζει γρήγορα τι είδε το «κάτω» του αισθητηρίου οργάνου, και αρχίζει να «μαγειρεύει» τα αισθητηριακά δεδομένα. Δίνεται μορφή στις ακατέργαστες και συγκεχυμένες πληροφορίες της περιοχής V1, και ο εξωτερικός κόσμος αναγκάζεται να συμμορφωθεί με τις προσδοκίες μας. Αν αποκλειστούν αυτές οι ερμηνείες, τότε η πραγματικότητα μας παύει να είναι αναγνωρίσιμη. Το φώς από μόνο του δεν είναι αρκετό. Για να αποκτήσουν νόημα όσα αντιλαμβανόμαστε, πρέπει πρώτα να εντυπώσουμε επάνω τους τις αυταπάτες μας.

 Σύγχρονες νευροεπιστημονικές μελέτες του οπτικού φλοιού έχουν επιβεβαιώσει τα διαισθητικά συμπεράσματα του Σεζάν και της μορφολογικής θεωρίας, η οπτική εμπειρία υπερβαίνει τα οπτικά ερεθίσματα.

 Αν αφαιρούσαμε την υποκειμενική μας αντίληψη από την εικόνα του κόσμου, αν βλέπαμε με την απρόσωπη ειλικρίνεια των οφθαλμών μας, τότε το μόνο που θα βλέπαμε θα ήταν μεμονωμένα φωτεινά σημεία να λαμπυρίζουν μέσα σε έναν άμορφο χώρο. Αυτό που βλέπουμε δεν είναι αληθινό. Έχει τροποποιηθεί κατάλληλα για να ταιριάζει στον δικό μας καμβά, τον εγκέφαλο. Όταν ανοίγουμε τα μάτια μας, εισερχόμαστε σε έναν πλαστό κόσμο, μια σκηνή που αποδομείται από τον αμφιβληστροειδή και ανασυντίθεται από τον εγκεφαλικό φλοιό. Η όραση είναι προσωπικό φαινόμενο του καθενός.

Πηγή Α

Βιωματική Άσκηση

Από την προηγούμενη συνάντηση μοιράζονται βραχιόλια στον κάθε συμμετέχοντα. Σκοπός είναι, μέχρι την επόμενη συνάντηση, κάθε φορά που αντιλαμβάνεται το βραχιόλι στο χέρι του να πρέπει να κάνει μια γρήγορη παρατήρηση στον χώρο που βρίσκεται σύμφωνα με την έννοια που έχει θέσει και να την καταγράψει με όποιον τρόπο. Σε δεύτερο επίπεδο θα πρέπει να γίνουν παρατηρήσεις με τίτλο «Σύμφωνα με αυτά που βλέπει ο εγκέφαλός μου και όχι τα μάτια μου». Τα αποτελέσματα θα συζητηθούν μετά την εισήγηση.    

Συνάντηση 4
Εισήγηση – Τροφή

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας κεφάλαιο 3 / Ογκίστ Εσκοφιέ Η πεμπτουσία της γεύσης

Ο Ογκίστ Εσκοφιέ εφηύρε τον μοσχαρίσιο ζωμό. Τον συμπύκνωνε προσδίδοντας του ζελατινώδη υφή, τον χρησιμοποιούσε ως βάση για χυλώδεις σούπες και τον εμπλούτιζε με βούτυρο και οινοπνευματώδη ποτά για να φτιάξει σάλτσες. Του άρεσε να αποκαλεί τους μαγείρους «πεφωτισμένους χημικούς» και πίστευε πως στην κουζίνα ο σωστός μάγειρας είναι κάποιος που διαθέτει εξαιρετική ευαισθησία, «όπου μελετά προσεκτικά τις ασήμαντες λεπτομέρειες της κάθε γεύσης πριν παρουσιάσει το αριστούργημα της μαγειρικής του τέχνης στους πελάτες του». «Μόνο η γευστική εμπειρία μπορεί να καθοδηγήσει το μάγειρα». Ο σεφ πρέπει να είναι καλλιτέχνης που δεν αφήνει καμία γεύση αναξιοποίητη.

Η πρώτη συνταγή που μας δίνει είναι για τον σκουρόχρωμο ζωμό. Ο Εσκοφιέ αρχίζει ροδοκοκκινίζοντας τα μοσχαρίσια και βοδινά κόκαλα στο φούρνο. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τις οδηγίες του, τηγανίζουμε ένα καρότο και ένα κρεμμύδι σε μια κατσαρόλα με χοντρό πάτο. Προσθέτουμε κρύο νερό, τα ψημένα κόκαλα λίγη πέτσα γουρουνιού και ένα μπουκε γκαρνί, το οποίο αποτελείται από μαϊντανό, θυμάρι, φύλλα δάφνης και μια σκελίδα σκόρδο. Τα σιγοβράζουμε σε χαμηλή φωτιά για δώδεκα ώρες, εξασφαλίζοντας ότι η στάθμη του νερού διατηρείται σταθερή. Άπαξ και τα κόκαλα απελευθερώσουν τις μυστικές ουσίες τους, σοτάρουμε μερικά κομματάκια κρέας με ζεστό λίπος σε ένα τηγάνι. Ντεγκλασάρουμε με ζωμό από τα κόκαλα και το δένουμε. Επαναλαμβάνουμε. Και άλλη μια φορά. Στη συνέχεια προσθέτουμε λίγο λίγο τον υπόλοιπο ζωμό. Ξαφρίζουμε προσεκτικά το λίπος από την επιφάνεια και τον αφήνουμε να σιγοβράσει μερικές ώρες ακόμη. Περνούμε το ζωμό από κωνικό σουρωτήρι με μικρές οπές πλέγματος.

Η γλώσσα του ανθρώπου μπορεί να διακρίνει μόνο τέσσερις γεύσεις: το γλυκό, το αλμυρό, το πικρό και το ξινό. Η συνταγή του Εσκοφιέ σκοπίμως αποφεύγει να προσθέσει κάποια από αυτές τις γεύσεις. Τι είναι αυτό που κάνει τις μετουσιωμένες πρωτεΐνες ανεξήγητα δελεαστικές;

Η απάντηση είναι το ουμάμι, η ιαπωνική λέξη για το «εύγεστο». Για την ακρίβεια, το ουμάμι είναι στην πραγματικότητα η γεύση του L- γλουταμινικού οξέος (C5H9N04), που αποτελεί το κυριότερο αμινοξύ στους ζωντανούς οργανισμούς. Το ανιόν του L – γλουταμικού οξέος απελευθερώνεται απο αυτούς κατά την πρωτεόλυση (επιστημονικός όρος για το θάνατο, την αποσύνθεση και τη διαδικασία του μαγειρέματος).
Το 1907 ο Ιάπωνας χημικός Κικούναε Ικέντα αναρωτήθηκε ποιά είναι η γεύση του ντασί (ιαπωνικός ζωμός από φύκια). Για τον Ικέντα το ντασί που του ετοίμαζε η σύζυγός του κάθε βράδυ δεν έμοιαζε με καμία από τις τέσσερις κλασικές γεύσεις. Ήταν ουμάμι. Διύλισε ολόκληρες εκτάσεις θαλάσσιων φυκιών, αναζητώντας την συγκεκριμένη ουσία. Ο Ικέντα παρατήρησε ότι «Υπάρχει μια γεύση που είναι κοινή στα σπαράγγια, τις ντομάτες, το τυρί και το κρέας, η οποία όμως δεν είναι καμία από τις τέσσερις πασίγνωστες γεύσεις». Ήταν το γλουταμινικό οξύ. Το ίδιο το γλουταμινικό οξύ είναι άγευστο, μόνο όταν η πρωτεΐνη διασπαστεί με το μαγείρεμα, τη ζύμωση ή με λίγη ωρίμανση στον ήλιο, το μόριο εκφυλίζεται προς ανιόν του L – γλουταμινικού οξέος, ουσία την οποία μπορεί να γευτεί η γλώσσα. Ο Ικέντα γνώριζε ότι θα έπρεπε να ενώσει το γλουταμινικό οξύ με ένα σταθερό μόριο, το οποίο η γλώσσα να μπορούσε να απολαύσει. Αυτό ήταν το αλάτι. Μετά από πειραματισμούς κατάφερε να διαλύσει ένα μεταλλικό άλας από τα καφετιά κελπ. Το χημικό ακρωνύμιο αυτής της λευκής άοσμης σκόνης ήταν MSG, ήτοι όξινο γλουταμινικό νάτριο. Εντούτοις το MSG, μια σκόνη η οποία, σύμφωνα με την επιστήμη, δεν μπορούσε να προκαλέσει κάποιο γευστικό αίσθημα επειδή δεν είχαμε τα μέσα να το γευτούμε, αποτέλεσε τελικά βασικό συστατικό που χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά σε κάθε είδους τρόφιμο. Το ουμάμι εξηγεί επίσης την ιδιοφυία του Εσκοφιέ. Τα καμένα κομματάκια κρέατος στον πάτο του τηγανιού είναι αποικοδομημένη πρωτεΐνη, πλούσια σε L – γλουταμινικό. Όταν διαλυθούν μέσα στο ζωμό, αποτελώντας στην ουσία νερό γεμάτο ουμάμι, γεμίζουν το στόμα μας με μια πλούσια αίσθηση νοστιμιάς, τη βαθιά γεύση της ζωής σε κατάσταση αποσύνθεσης.

Η άκρη της γλώσσας λατρεύει τις γλυκές ουσίες, ενώ οι πλευρές της τις ξινές. Το οπίσθιο τμήμα είναι ευαίσθητο στις πικρές γεύσεις και το αλμυρό γίνεται αντιληπτό από όλη την επιφάνεια. Οι μοριακοί βιολόγοι ανακάλυψαν δύο διαφορετικά είδη υποδοχέων στη γλώσσα οι οποία αισθάνονται μόνο το γλουταμινικό και τα L – αμινοξέα. Το πρώτο ανακαλύφθηκε το 2000 όταν παρατηρήθηκε ότι η γλώσσα περιλαμβάνει μια τροποποιημένη μορφή ενός υποδοχέα γλουταμινικού που είχε βρεθεί ήδη στους εγκεφαλικούς νευρώνες. (το γλουταμινικό λειτουργεί επίσης ως νευροδιαβιβαστής). Ο δεύτερος εντοπισμός συνέβη το 2002. Στην πραγματικότητα εκπαιδευόμαστε από τη γέννησή μας, ώστε να απολαμβάνουμε το ουμάμι: το μητρικό γάλα περιέχει δέκα φορές περισσότερο γλουταμινικό από όσο περιέχει το αγελαδινό. Η γλώσσα λατρεύει όλα εκείνα που έχει ανάγκη το σώμα.

Πηγή Α

Χαϊνης Δ. Αποστολάκης – Φτου ξελευτερία για όλους
κεφάλαιο – Το εξωφρενικόν της σαλάτας

Η διαδικασία της παρασκευής της σαλάτας είναι πάντα μια αποκαλυπτική διαδικασία. Η σαλάτα είναι μια σύνθεση σε πολλά επίπεδα, μια υπερσύνθεση. Απαιτεί λεπτομερή κατάτμηση αλλά και ολιστική αντιμετώπιση περνώντας απ' όλα τα ενδιάμεσα στάδια. Σε επίπεδο ατόμων, τρώμε υδρογόνο, κάλιο, σίδηρο, που δημιουργηθήκαμε μαζί, πριν από μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Σε επίπεδο μορίων, ξέρω ότι με τα φυτά έχομε κατά πενήντα τοις εκατό κοινό DNA. Δηλαδή, είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό. Επομένως, κανιβαλίζω! Και όχι μόνο. «Εγώ ειμί η άμπελος», λέει ο Ιησούς των χριστιανών. Άρα τρώγω τον Θεό μου.

Το φάγωμα της σαλάτας από την ομάδα είναι, λοιπόν, μια εξέχουσας σημασίας συμβολικής πράξης θεοφαγίας, απαραίτητη για την εξέλιξη κάθε κοινότητας. Η σαλάτα διαφέρει απ' όλα τα άλλα πιάτα στο τραπέζι, προσέρχεται πρώτη και καλύτερη στο κέντρο του τραπεζιού. Όμως, το κυριότερο χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν είναι ατομικό πιάτο. Είναι ομαδικό, και μάλιστα, το τελευταίο ομαδικό πιάτο. Η σαλάτα πραγματώνει την έννοια «συν-τροφος», την ισχυρότερη σχέση συνάφειας μεταξύ ομοειδών υποκειμένων, σ' έναν κόσμο όπου δεσπόζει ο αδυσώπητος αγώνας για επιβίωση. Για να κατανοήσουμε καλύτερα την αξία της σαλάτας, πρέπει να εξετάσομε το νόημα της συντροφικότητας και να καταλάβομε την ανάγκη που οδήγησε τον άνθρωπο να σχηματίσει αγέλες.

Στην αγελαία ζωή εδράζεται ο λόγος που διογκώθηκε τόσο πολύ ο εγκέφαλος του «έμφρονος ανθρώπου» που ισχυροποιήθηκε και εντέλει κατέφαγε όλα τα υπόλοιπα είδη. Ως εκ τούτου, η σαλάτα, ως τελευταίο απομεινάρι συντροφικότητας, ως η τελευταία αναπαράσταση αγελαίας ζωής στην τελετουργική θεοφαγία, ως το ύστατο εθιμοτυπικό, εορταστικό κατάλοιπο της νίκης των πρωτευόντων επί παντός είδους γαλής και φθειρός, κατέχει ξεχωριστή θέση στο συλλογικό ασυνείδητο. Με το βάρος της ευθύνης του χρόνου, ως το τελευταίο επιζών ομαδικό πιάτο και όχι ατομικό, πρέπει να είναι καθρέπτης:

α) ιστορικής ανασύνθεσης του συλλογικού φαντασιακού

β) ποιητικής πραγμάτωσης του παρόντος

γ) οραματικής κοινωνικής πορείας του μέλλοντος

Το ύστατο καταφύγιο, λοιπόν, της δεδιωγμένης αμεσοδημοκρατίας, της χαμένης ουτοπίας, είναι η σαλάτα. Είναι το ξέφωτο, στη μέση του δάσους της ατομικότητας, στην Κρήτη λένε ότι μια σαλάτα χρειάζεται ένα χουβαρντά να την αλατίσει, έναν τσιγκούνη να τη λαδώσει κι έναν κουζουλό να την ανακατώσει.
Να, λοιπόν, που έχει και σε αυτήν την κλίμακα όλα τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής ζωής. Οι ανθρώπινες κοινωνίες, όπως και η σαλάτα, είναι χαοτικά συστήματα. Χρειάζονται έναν «αρνητικό» βρόχο, δηλαδή τον τσιγκούνη λαδά, κι ένα «θετικό» βρόχο, δηλαδή τον χουβαρντά αλατά. Αλλά για να αυτοοργανωθεί το χάος, χρειάζεται κι ένας «καρτεργάρης». Αυτός είναι ο κουζουλός που ανακατεύει. Τούτος είναι, εν ολίγοις, αυτό που λέμε «καλλιτέχνης».

Παρατήρηση: Η συνεισφορά του λαδά και του αλατά είναι υλική, του κουζουλού άυλη. Ο καλλιτέχνης – κουζουλός είναι η αόρατη γέφυρα μεταξύ άλατος και ελαίου. Δεν προσφέρει τίποτα, αλλά και τα πάντα. Όλους τους ξεβολεύει αυτός ο ενοχλητικός ανακατωσούρας, αλλά και τους μορφοποιεί, τουτέστιν τους ζωογονεί. Το εκπληκτικό είναι ότι στη σαλάτα «συγκρούονται» ο αλατάς και ο λαδάς, με καταλύτη τον κουζουλό, για έναν κοινό ανώτερο και υπερούσιο σκοπό: Να φαγωθεί απολαυστικά ο κοινωνικός θεός, που μόνο ατομικά βιώνεται.

Βιωματική Άσκηση

Οι συμμετέχοντες καλούνται να σκεφτούν και να δικαιολογήσουν ποια είναι η αγαπημένη τους γεύση και να κάνουν κάποιες σκέψεις γύρω από την τροφή που θα  καταναλώσουν ή μαγειρέψουν, όπου θα συζητηθούν στην αρχή της επόμενης συνάντησης.

Συνάντηση 5

Εισήγηση – Κίνηση

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας κεφάλαιο 1 / Γουόλτ Γουίτμαν Το είναι του αισθάνεσθαι

 Σύμφωνα με τον Γουόλτ Γουίτμαν ο εμφύλιος πόλεμος των ΗΠΑ έγινε για το σώμα. Η αποκάλυψη, την οποία βίωσε για πρώτη φορά σε δημοπρασία σκλάβων στη Νέα Ορλεάνη, ήταν πως το σώμα και ο νους είναι αχώριστα. Το μαστίγωμα του ανθρώπινου σώματος ισοδυναμούσε με το μαστίγωμα της ανθρώπινης ψυχής. Για εκείνον, το σώμα και η ψυχή, το υλικό και το πνευματικό ήταν απλώς διαφορετικά ονόματα για το ίδιο πράγμα.

 Οι νευροεπιστήμες γνωρίζουν πλέον ότι τα διάφορα αισθήματα δημιουργούνται από το  σώμα. Όσο εφήμερα κι αν φαίνονται, τα αισθήματά μας έχουν τις ρίζες τους στις κινήσεις των μυών μας και τα σκιρτήματα των σπλάχνων μας. Επιπλέον, αυτά τα υλικής φύσεως αισθήματα αποτελούν βασικό στοιχείο των νοητικών διεργασιών.

 Το χειμώνα του 1862, κατά τη διάρκεια του αιματηρού απόγειου του εμφύλιου πολέμου των ΗΠΑ, ο Γουίτμαν αφοσιώθηκε στην προσφορά βοήθειας προς στους στρατιώτες. Κατά αυτήν την περίοδο οι γιατροί που εργάζονταν στα στρατιωτικά νοσοκομεία άρχισαν να παρατηρούν ένα πολύ παράξενο φαινόμενο. Μετά τον ακρωτηριασμό κάποιου μέλους ενός στρατιώτη, δεν ήταν σπάνια η περίπτωση να συνεχίζει να «αισθάνεται» ο στρατιώτης το απόν χέρι ή πόδι. Οι ασθενείς έλεγαν ότι ήταν σαν να ζούσαν με φαντάσματα. Η ίδια τους η σάρκα είχε επιστρέψει για να τους στοιχειώσει.

 Σε ό,τι αφορά τα δρώμενα των αισθημάτων, η σάρκα μας είναι η σκηνή. Κάθε συναίσθημα γεννιέται αρχικά ως αντίληψη κάποιας μεταβολής στο σώμα. Αν δεν νιώθαμε τους αυξημένους παλμούς της καρδιάς ούτε τις κοφτές ανάσες ούτε τα τρεμάμενα χείλη ούτε τα αποδυναμωμένα μέλη ούτε το ανατρίχιασμα ούτε την ένταση στα σπλάχνα δεν θα υπήρχε το συναίσθημα του φόβου. Ακριβώς όπως ο φόβος δεν μπορεί να αποσπαστεί από τις σαρκικές εκδηλώσεις του, ομοίως δεν μπορεί να διαχωριστεί από το νου, ο οποίος προικίζει τη σάρκα του σώματος με νόημα.

 Ο Αντόνιο Νταμάζιο, νευροεπιστήμονας που έχει κάνει εκτεταμένη εργασία πάνω στην αιτιολογία των αισθημάτων, αποκαλεί αυτή τη διεργασία «σωματικό βρόχο». Σύμφωνα με την άποψή του, ο νους παραφυλάει τη σάρκα, από τους μυς μας κλέβουμε την ψυχολογική μας διάθεση. Μετά από ένα «ερέθισμα ικανό να προκαλέσει κάποιο αίσθημα» (όπως μια αρκούδα μου), ο εγκέφαλος αυτόματα πυροδοτεί μια σειρά από αλλαγές στα «σπλάχνα του σώματος», καθώς αυτό προετοιμάζεται για δράση. Η καρδιά αρχίζει να χτυπάει δυνατά, οι αρτηρίες διαστέλλονται, τα έντερα συστέλλονται και η αδρεναλίνη διοχετεύεται στην αιματική κυκλοφορία. Αυτές οι σωματικές αλλαγές ανιχνεύονται στη συνέχεια από τον εγκέφαλο φλοιό, ο οποίος τις συσχετίζει με την εκφοβιστική εντύπωση που τις προκάλεσε αρχικά. Η νοητική εικόνα που προκύπτει – ένα ομογενοποιημένο μείγμα νόησης και σάρκας, σώματος και ψυχής – είναι αυτό που αισθανόμαστε.

 Για να κατανοήσουμε πως λειτουργεί ο σωματικός βρόχος, ο Νταμάζιο επινόησε ένα πείραμα, το οποίο ονόμασε «χαρτοπαικτική δοκιμασία». Το πείραμα είχε ως εξής: το υποκείμενο – ο παίκτης – λάμβανε τέσσερις τράπουλες, δύο μαύρες και δύο κόκκινες καθώς και ψεύτικα χρήματα συνολικής αξίας 2.000 δολαρίων. Κάθε χαρτί έλεγε στον παίκτη ότι είχε χάσει ή κερδίσει κάποιο ποσό. Ο παίκτης έπρεπε να τραβάει κάθε φορά ένα χαρτί από τις τέσσερις δεσμίδες, με σκοπό να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα.

 Τα χαρτιά όμως δεν ήταν ανακατεμένα στην τύχη. Δύο από τις δεσμίδες περιείχαν χαρτιά με υψηλό ρίσκο. Αυτές οι δεσμίδες έδιναν μεγαλύτερα ποσά (100 δολ.), αλλά περιείχαν και χαρτιά με μεγαλύτερα χρηματικά πρόστιμα (1.250 δολ.). Οι άλλες δύο δεσμίδες ήταν συγκριτικά πιο «φρόνιμες» και συντηρητικές. Παρ’ όλο που χάριζαν μικρότερα ποσά (50 δολ.), πολύ σπάνια τιμωρούσαν τον παίκτη. Αν ο παίκτης τραβούσε χαρτιά μόνο από αυτές τις δεσμίδες, στο τέλος θα έβγαινε κατά πολύ κερδισμένος.

 Στην αρχή η επιλογή των χαρτιών ήταν εντελώς τυχαία. Ο παίκτης δεν είχε κάποιο λόγο για να προτιμήσει μια συγκεκριμένη δεσμίδα, και επομένως τραβούσε χαρτιά από κάθε στοίβα, αναζητώντας κάποιο κερδοφόρο μοτίβο. Κατά μέσο όρο οι παίκτες χρειάζονταν να τραβήξουν περίπου πενήντα χαρτιά, μέχρι να αρχίσουν να τραβάνε μόνο από τις κερδοφόρες δεσμίδες. Χρειάστηκαν περίπου ογδόντα τραβήγματα για να εξηγήσει ο μέσος παίκτης γιατί προτιμούσε εκείνες τις δεσμίδες. Η λογική κινείται με μικρή ταχύτητα.

 Ωστόσο ο Νταμάζιο δεν ενδιαφερόταν για τη λογική. Τον ενδιέφερε το σώμα. Τοποθέτησε ηλεκτρόδια στις παλάμες των ατόμων υπό εξέταση και μέτρησε την ηλεκτρική αγωγιμότητα του δέρματος. Σε γενικές γραμμές, οι υψηλότερες τιμές αγωγιμότητας στο δέρμα υποδηλώνουν νευρικότητα. Ο Νταμάζιο βρήκε ότι μετά το τράβηγμα του δέκατου μόλις χαρτιού, το χέρι του συμμετέχοντος στο πείραμα «γνώριζε» από ποια δεσμίδα έπρεπε να τραβήξει χαρτί. Επιπλέον, καθώς το χέρι γινόταν περισσότερο αγώγιμο, το άτομο άρχισε να τραβάει χαρτιά όλο και συχνότερα από τις επωφελείς δεσμίδες. Τα ασύνειδα αισθήματα που προκαλούνταν από το σώμα προηγούνταν της συνειδητής απόφασης. Το χέρι οδηγούσε το μυαλό.

Πηγή Α

Ο ‘ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ’ ΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ

Ο ‘Μηχανικός’ ή ‘Χορός των σφουγγαράδων’ είναι ένας παραδοσιακός χορός της Καλύμνου που ξεκίνησε πριν από κάμποσα χρόνια, μέσα την δεκαετία του '60, από τον Θεόφιλο Κλωνάρη.

Κατά την εκτέλεση του χορού ο πρώτος χορευτής αναπαριστά την παράλυση που πάθαιναν οι σφουγγαράδες (νόσο των δυτών). Κρατώντας ένα μπαστούνι, όσο η μελωδία γίνεται πιο αργή, τρεμουλιάζει, παραλύει και εν τέλει καταλήγει στο έδαφος χωρίς να έχει την αίσθηση των κάτω άκρων του. Μόλις η μελωδία ξαναρχίσει να γίνεται πιο γρήγορη ο χορευτής ανακτά τον έλεγχο των άκρων του, σηκώνεται και συνεχίζει τον χορό με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες.

Η αναπαράσταση αυτή εμπεριέχει όλη την παράδοση του νησιού κάνοντας αναφορά στο σήμα κατατεθέν του, τους σφουγγαράδες.

Όμως ποια είναι η ανάγκη των ανθρώπων να αποτυπώσουν σε έναν χορό την αίσθηση της απώλειας του μισού σώματός τους;

 https://www.youtube.com/watch?v=SFYKjCMLT4Y

Βιωματική Άσκηση

Προσπάθεια παρατήρησης και κατανόησης κάποιας κίνησης που κάνει ο συμμετέχοντας χωρίς να την έχει κατανοήσει ή αντιληφθεί.

Συνάντηση 6
Εισήγηση – Ακοή

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ-Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας κεφάλαιο 6 / Η πηγή της μουσικής

Με την Ιεροτελεστία ο Στραβίνσκι δήλωσε ότι ήταν καιρός πλέον να μάθουμε κάτι καινούργιο. Ήθελε ένα συμφωνικό ήχο χωρίς ανθρώπους, τον ήχο της μουσικής «Πριν εμφανιστεί η Ομορφιά». Συνειδητοποίησε ότι η αίσθηση του ωραίου είναι εύπλαστη, ότι η αρμονία που λατρεύουμε και η τονικότητα που εμπιστευόμαστε δεν είναι ιερές. Τίποτα δεν είναι ιερό. Η φύση είναι θόρυβος. Η μουσική δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα μικρό κλάσμα του συνόλου των ήχων που έχουμε μάθει πως να ακούμε.

Η αίσθηση της ακοής ενεργοποιείται όταν ένα ηχητικό κύμα, το οποίο διαδίδεται στον αέρα με ταχύτητα 340 μέτρων ανά δευτερόλεπτο συγκρουστεί με τον τυμπανικό υμένα του αυτιού. Τα τριχοφόρα κύτταρα είναι διευθετημένα σαν τα πλήκτρα του πιάνου. Στη μια άκρη είναι συντονισμένα ώστε να ανταποκρίνονται σε υψίσυχνους ήχους και στην άλλη άκρη κάμπτονται από δονήσεις χαμηλών συχνοτήτων. Όταν παίζεται μια κλίμακα, τα τα τριχοφόρα κύτταρα αντικατοπτρίζουν την αυξανόμενη συχνότητα της κάθε νότας. Λικνίζονται σε συγχρονισμό με τη μουσική, μεταφράζοντας γρήγορα και επιδέξια την ηχητική ενέργεια σε ηλεκτρικό κώδικα τοπογραφικής φύσεως. Ο ήχος φτάνει στον πρωτοταγή ακουστικό φλοιό, όπου οι νευρώνες είναι σχεδιασμένοι να ανιχνεύουν συγκεκριμένες συχνότητες. Αντί να αναπαριστά το πλήρες φάσμα των ηχητικών κυμάτων που πάλλονται μέσα στο αυτί, ο ακουστικός φλοιός εστιάζει στον εντοπισμό της νότας μέσα στο θόρυβο. Αδιαφορούμε για την κακοφωνία που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε .(Για αυτόν τον λόγο μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια συγκεκριμένη νότα που παίζεται από διαφορετικά μουσικά όργανα. Παρ' όλο που η τρομπέτα και το βιολί παράγουν εντελώς διαφορετικά ηχητικά κύματα, είμαστε φτιαγμένοι να αγνοούμε αυτές τις διαφορές. Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι η συχνότητα.). Όταν ενεργοποιούνται αυτοί οι επιλεκτικοί νευρώνες του ακουστικού φλοιού, οι ασαφείς δονήσεις του αέρα μετατρέπονται τελικά σε μια μουσική νότα. Η μουσική αρχίζει να αποκτά υπόσταση όταν οι ξεχωριστοί τόνοι συγκεράζονται σε ένα σχέδιο, και αυτό οφείλεται στις περιορισμένες δυνατότητες του ίδιου του εγκεφάλου. (Η μουσική) Είναι ο ευχάριστος υπερκορεσμός ηχητικών πληροφοριών. Όποτε ένας θόρυβος υπερβαίνει τις επεξεργαστικές μας δυνατότητες, όταν δηλαδή δεν μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε όλα τα διαφορετικά ηχητικά κύματα που προσπίπτουν στα τριχοφόρα μας κύτταρα, το μυαλό παραδίνεται. Δεν προσπαθεί πια να κατανοήσει τις σχέσεις μεταξύ των τόνων. Ο ανθρώπινος φλοιός χρησιμοποιεί τη βραχυπρόθεσμη μνήμη του για τον ήχο για να αποκαλύψει μοτίβα στο γενικότερο επίπεδο της μουσικής φράσης, του κεντρικού θέματος και του μέρους. Αυτή η νέα προσεγγιστική διεργασία μας επιτρέπει να βρούμε μια τάξη σε όλες αυτές τις νότες που ίπτανται άναρχα στο χώρο. Χρειαζόμαστε τις αισθήσεις μας για να βγάλουμε νόημα. Αυτό το εγκεφαλικό ένστικτο – αυτή η απελπισμένη νευρωνική αναζήτηση για ένα μοτίβο, οποιοδήποτε μοτίβο- είναι η πηγή της μουσικής. Άπαξ και ο εγκέφαλος εντοπίσει κάποιο μοτίβο, αυτόματα αρχίζει να κάνει προβλέψεις, προσπαθώντας να φανταστεί ποιές νότες θα ακολουθήσουν.

Η μουσική είναι ενδιαφέρουσα μόνο όταν μας προκαλεί ένταση, και η πηγή της έντασης είναι οι αντιθέσεις. Η τέχνη δημιουργείται μέσα από την αβεβαιότητα. Είμαστε φτιαγμένοι να απεχθανόμαστε την αβεβαιότητα της καινοτομίας. Πως μπορούμε να αποφύγουμε αυτή τη νευρολογικής φύσεως παγίδα; Δίνοντας προσοχή στην τέχνη. Ο καλλιτέχνης επιδίδεται σε έναν ακατάπαυστο αγώνα κατά του εγκεφαλικού βρόχου θετικής ανάδρασης, προσπαθώντας απεγνωσμένα να δημιουργήσει κάτι που θα προσφέρει μια εμπειρία που δεν έχει βιώσει κανείς άλλος. Αν η τέχνη μας φαίνεται δύσκολη, αυτό συμβαίνει επειδή οι νευρώνες τανύζονται για να την κατανοήσουν. Η μουσική δημιουργείται από το μυαλό, και το μυαλό μπορεί να μάθει να ακούει σχεδόν οτιδήποτε άρα η μουσική δεν πρέπει να μπαίνει σε καλούπια.

Πηγή Α

Χαϊνης Δ. Αποστολάκης – Φτου ξελευτερία για όλους

κεφάλαιο – Σχολιάζοντας μια μαντινάδα

Στις παραδοσιακές κοινωνίες, δεν υπήρχε η κατηγορία «καλλιτέχνης», όπως την ξέρουμε σήμερα. Στις μέρες μας, η υπογραφή του καλλιτέχνη σημαίνει συνήθως καθορισμένη φόρμα, που ο ίδιος ο δημιουργός εφηύρε ή ανασύνθεσε, πρότεινε σε αντιδιαστολή με προϋπάρχουσες υποστηρίζει και εντέλει χαρακτηρίζει το ιδιαίτερο ύφος του. Επίσης, σημαίνει νέο νοηματικό περιεχόμενο, που τείνει να επανερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του και που το πραγματώνει ο ίδιος, με το ήθος του, τις πολιτικές και θρησκευτικές του πεποιθήσεις, την καθημερινή του πράξη και άλλα. Δηλαδή, το έργο και όλη η στάση του είναι μια αισθητική αίρεση, ένα προμήνυμα μιας μελλοντικής κατάστασης, που θα γκρεμίσει το πολιτισμικό γνώριμο και θα δυναμιτίσει τα θεμέλια της κοινωνικής ορθοδοξίας. Δηλαδή, νομοτελειακά, ο καλλιτέχνης στέκεται απέναντι από την κοινότητα.

Παίρνω ως αρχέτυπο την Κρήτη, γιατί είναι ημίκλειστη κοινωνία, αυστηρά καθορισμένη γεωγραφικά, στηρίζεται στο εθιμικό δίκαιο, έχει τον δικό της γλωσσικό κώδικα, έχει τον δικό της ηθικό κανόνα, διατηρεί τις παραδοσιακές τελετουργίες και γλεντίζει σχεδόν αποκλειστικά με τη δική της μουσική. Ό,τι συνέβαινε πριν από μερικές δεκαετίες στην Κρήτη, συνέβαινε και συμβαίνει ακόμα και σήμερα από τα Βαλκάνια μέχρι τη Βόρειο Αφρική και ανατολικά μέχρι το Αφγανιστάν και το Αζερμπαϊτζάν. Οι μουσικοί δεν χρειάζεται να σπουδάσουν ιστορία, εθνολογία ή κοινωνική ανθρωπολογία για το καταλάβουν. Όλοι παίζουν τροπική μουσική. Τούτο σου δίνει την πληροφορία για το πως ζουν, πως σκέφτονται, αλλά και πως αισθάνονται. Κι αυτό είναι πολύ κοντά στο δικό μας. Παλαιότερα η έννοια «καλλιτέχνης» δεν υπήρχε. Κανείς δεν δήλωνε επάγγελμα «μουσικός». Η κατηγορία καλλιτέχνης απουσίαζε, επειδή απουσίαζε η αντίστοιχη ανάγκη. Ο λυράρης έκανε την ίδια ζωή με τους υπόλοιπους. Δεν αμφισβητούσε κανέναν κοινωνικό νόμο. Ακόμα κι αν άλλαζε λίγο η περισσότερο τη μουσική φόρμα, αυτό ήταν πάντα στα όρια του πλαισίου, αφού έπρεπε να λειτουργήσει καλά, στην παρέα, στο πανηγύρι, στον γάμο, στη βάφτιση. Ο λυράρης πήγαινε με την κοινωνία, σε αντίθεση με τον σημερινό «καλλιτέχνη», που πάει κόντρα σε αυτήν. Στις παραδοσιακές κοινότητες υπάρχουν σημαντικοί δημιουργοί, αλλά δεν υπάρχουν καλλιτέχνες. Η ατομική καλλιτεχνική συνειδητότητα του καιρού μας ήταν άγνωστη πριν από λίγα χρόνια. Αντιθέτως, υπήρχε μια – δυσνόητη για μας – συλλογική καλλιτεχνική υποσυνείδηση. Τα δημιουργήματα αυτής της άλλης «συλλογικής» καλλιτεχνικής συνειδητότητας δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα μεγάλα επώνυμα καλλιτεχνικά έργα, όπως οι προϊστορικές βραχογραφίες δεν υπολείπονται σε αξία των ελαιογραφιών του Βαν Γκογκ. Αντιθέτως, τα καλλιτεχνικά και τα πνευματικά δημιουργήματα είναι ζωντανές υπάρξεις, γιατί αλλάζουν, όπως κάθε βιολογική μορφή ζωής. Επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες στην πορεία του χρόνου. Όσο τα αναμασάς, απελευθερώνουν καινούργιες άγνωστες γεύσεις. Είναι πραγματικά έργα του συλλογικού ασυνείδητου, για αυτό είναι τόσο όμορφα και δαιδαλώδη.

Από μικρός, μου άρεσε, χωρίς να ξέρω γιατί, η μαντινάδα:

Η λεβεντιά είναι μια πληγή που πάντα αίμα τρέχει.

Θε'μου, και πως τηνε βαστά εκείνος που την έχει.

Μεγαλώνοντας, κατάλαβα ότι μου άρεσε επειδή ήταν αντιηρωική. Δηλαδή, η λεβεντιά δεν είναι πλεόνασμα. Αντίθετα είναι μια έλλειψη, μια πληγή. Η μαντινάδα αυτή, αναστρέφοντας τη συνηθισμένη αναπαράσταση της λεβεντιάς που έχουμε στο μυαλό μας, αναστρέφει ταυτόχρονα κι όλο το αξιακό μας σύστημα. Ο άνθρωπος γίνεται αντιάνθρωπος για να φτάσει στον υπεράνθρωπο. Κάθε έκφρασή μας, βέβαια, μιλεί για μας, έστω κι αν αναφέρεται σε άλλους. Ο δημιουργός του συγκεκριμένου δίστιχου παίρνει τον ρόλο του παρατηρητή. Παίρνει τη λεβεντιά από το συγκεκριμένο, παρατηρούμενο υποκείμενο και σαν αγκάθινο στέμμα την προσαρμόζει σ' όλα τα κεφάλια της Ιστορίας, που αγάπησε. Τώρα πια, ξέρει. Έτσι πρέπει να ήτανε όλοι όσοι θαύμαζε. Τον οδηγεί σε μια νέα συνειδητότητα. Τον απελευθερώνει από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου. Τον κάνει να κατανοήσει τη λεβεντιά σε κάθε ιστορική στιγμή και σε κάθε τόπο. Η αλήθεια του παρατηρούμενου μετουσιώνεται σε αλήθεια του παρατηρητή. Η υπερβολή του θεάματος οδηγεί σε υπερβολή του θεατή. Ο παρατηρητής γίνεται ποιητής, για ν' αντέξει το απάνθρωπα σκληρό και όμορφο. Ο παρατηρητής, μπροστά στο μυστήριο, γίνεται φιλόσοφος για να ρωτήσει.

Βιωματική Άσκηση

Σύμφωνα με την έννοια που έχει θέσει ο συμμετέχοντας παρατηρεί έναν ήχο που δεν αρέσκεται ως προς αυτόν και εντοπίζει το μοτίβο του ήχου αυτού.

 
Συνάντηση 7
Εισήγηση – Ομιλία / Γραφή

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας κεφάλαιο 7 / Γερτρούδη Στάιν Η δομή της γλώσσας

Η Γερτρούδη Στάιν, πριν εξελιχτεί σε πρωτοπόρα καλλιτέχνιδα, ήταν επιστήμων. Ήθελε να καταγράψει όποιες λέξεις της έρχονταν πρώτες στο μυαλό. Το αποτέλεσμα, όπως αναμενόταν, ήταν γελοίο. Αντί να αποκαλύψουν τα απωθημένα του μυαλού, τα πειράματα αυτόματης γραφής της Στάιν παρήγαγαν πληθώρα αυθόρμητων ασυναρτησιών. Ωστόσο η αποτυχία των πειραμάτων της κίνησαν την περιέργεια. Ακόμη και όταν όσα έγραφε δεν έβγαζαν απολύτως κανένα νόημα, αυτά τα ακατάληπτα γραπτά παρέμεναν γραμματικώς ορθά. Οι προτάσεις ήταν όλες ακατανόητες, υπάκουαν όμως στους συνήθεις συντακτικούς κανόνες. Έτσι κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: «Δεν υφίσταται σωστή ανοησία χωρίς λογική, και επομένως δεν μπορεί να υπάρξει αυτόματη γραφή». Ανακάλυψε τελικά ότι οι περιορισμοί δεν μπορούν να αρθούν. Η γλώσσα μας έχει δομή, και αυτή η δομή είναι ενσωματωμένη στον εγκέφαλό μας. Η τέχνη της γεννήθηκε από την επιστήμη της.
 Όπως είπε η ίδια, ο σκοπός των ποιημάτων της με μορφή πεζού λόγου ήταν να «ασχοληθεί με τη γραμματική και να εξαλείψει τον ήχο και το νόημα». Το βιβλίο (Tender Buttons) αρχίζει με μια δύσχρηστη παρομοίωση:

ΜΙΑ ΚΑΡΑΦΑ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΤΥΦΛΟ ΓΥΑΛΙ.
Ένα είδος από γυαλί και μια συγγένεια, ένα θέαμα και τίποτε παράξενο ένα μοναδικό λαβωμένο χρώμα και μια οργάνωση σε ένα σύστημα στίξης. Όλο αυτό και μη κανονικό, μη ανοργάνωτο στην ανομοιότητα.

Επιχειρεί να μας υπενθυμίσει ότι τα ουσιαστικά, τα επίθετα και τα ρήματά μας δεν είναι πραγματικά. Είναι απλώς αυθαίρετα σημαίνοντα, τυχαία σύνολα συλλαβών και ήχων. Ένα ρόδο σε τελική ανάλυση δεν είναι πραγματικά ένα ρόδο. Τα γράμματά του δεν διαθέτουν αγκάθια ούτε ευωδιαστά πέταλα. Καθώς ταλαιπωρούμαστε στην πορεία μας μέσα από τις προτάσεις της, συνειδητοποιούμε «τον τρόπο με τον οποίο οι προτάσεις διαγραμματοποιούνται από μόνες τους», την ενστικτώδη φύση της σύνταξης.
 Το 1956 ο γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι ανακοίνωσε ότι η Στάιν είχε δίκαιο: οι λέξεις μας είναι δέσμιες μιας αόρατης γραμματικής, η οποία είναι χαραγμένη στον εγκέφαλο. Αυτές οι βαθιές δομές είναι οι κρυφές πηγές των προτάσεών μας. Οι αφηρημένοι κανόνες τους, οργανώνουν όλα όσα λέμε. Επιτρέποντάς μας να συνδυάζουμε τις λέξεις σχηματίζοντας λογικές ακολουθίες, δίνουν φτερά στις απεριόριστες δυνατότητες της γλώσσας. Το ιδιοφυές στοιχείο στην Στάιν είναι ότι μας φανέρωσε πως λειτουργεί το ένστικτο της γλώσσας.

 Το νόημα των αφηρημένων προτάσεών της  - στο βαθμό που υπάρχει κάποιο νόημα – εξαρτάται αποκλειστικά από το ανέφικτο των λέξεών της. Παρατάσσοντας τις λέξεις της σε γελοίες νέες διατάξεις, η Στάιν μας αναγκάζει να τις δούμε εκ νέου, να «διαβάσουμε χωρίς να θυμόμαστε». Αν το «Αυγό αυτό καρύδια» ακούγεται ενδιαφέρον, αυτό συμβαίνει επειδή σταματήσαμε να το αντιλαμβανόμαστε λέξη προς λέξη. Το αυγό δεν είναι πλέον αυγό.

 Όπως εκμυστηρεύτηκε αργότερα η Στάιν, «Είναι πολύ δύσκολο να δεις τα πράγματα με έναν διαφορετικό τρόπο, όλα σε εμποδίζουν, οι συνήθειες, τα σχολεία, η καθημερινότητα, η λογική, οι ανάγκες της καθημερινής ζωής, η νωθρότητα, όλα σε εμποδίζουν, πράγματι υπάρχουν ελάχιστες ιδιοφυίες στον κόσμο».
  Όπως έγραψε ο Χένρι Τζέιμς «η πραγματικότητα δεν έχει μόνο ένα παράθυρο αλλά μυριάδες… Σε καθένα από αυτά στέκει μια ανθρώπινη φιγούρα με ένα ζευγάρι μάτια». Οι προτάσεις είναι πρακτικής φύσεως αφηρημένες οντότητες. Προσδίδουμε σαφήνεια στον κόσμο ονοματίζοντας το κάθε πράγμα. Τα ονόματα που δίνουμε είναι πλασματικά. Οι λέξεις έχουν υποκειμενικό και συμβολικό χαρακτήρα. Είναι εργαλεία και όχι καθρέφτες.

 Διαρκώς επανακωδικοποιούμε όσα συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας, ανακαλύπτοντας επαναλαμβανόμενα μοτίβα μέσα στην τυχαιότητα.

  Ο Τσόμσκι, όπως και η Στάιν, επέμενε ότι η γλωσσολογία πρέπει να επικεντρωθεί στη δομή της γλώσσας  και όχι απλώς στις ίδιες τις λέξεις και τα φωνητικά τους τικ. Όλες οι γλώσσες – από τα αγγλικά έως τα κινέζικα – είναι κατ’ ουσίαν ίδιες. Μπορεί οι λέξεις να είναι διαφορετικές, αλλά κάτω από την επιφάνεια έχουν κοινή μορφή. Αυτός ο έμφυτος γλωσσικός μηχανισμός μας δίνει τη δυνατότητα να βάζουμε στη σειρά τις λέξεις, να τις οργανώνουμε με μια δομή που είναι ταυτόχρονα ανεπαίσθητη και αναπόφευκτη.

 Η Στάιν ήθελε να διαχωρίσει το σημαίνον από το σημαινόμενο, να μας υπενθυμίσει ότι κάθε λέξη είναι απλώς μια τυχαία φωνολογική μορφή. «Ένα ρόδο είναι ένα ρόδο είναι ένα ρόδο.

 Οποιαδήποτε παράθεση λέξεων μπορεί να βγάζει νόημα – ακόμη και οι πιο απίθανες λέξεις σε ένα όνειρο - , αρκεί να μην αμφισβητεί κανείς την αρμονική τους συνύπαρξη,  η δομή της γλώσσας αποτελεί μέρος της δομής του εγκεφάλου.

Πηγή Α

ΑΚΡΟΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ 3 ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Ζαβαρακατρανέμια - Νίκος Ξυλούρης

…Ζαβαρακατρανέμια ίλεως ίλεως

λάμα λάμα νάμα νάμα νέμια

Αλληλούια αλληλούια

Αλληλούια αλληλούια…

https://www.youtube.com/watch?v=ii88v3wxrr8

Nτιρλαντα - Παντελής Γκινής

… Ω ντιρλαντα ντιρλανταντα

βρε ντανταντα ντιρλανταντα

Ε ντιρλαντα ντιρλανταντα

Ω ντιρλαντά ντιρλανταντά...

https://www.youtube.com/watch?v=iGNVCRwJpGU

Τηλλυρκώτισσα - Monsieur Doumani (διασκευή)

Τζι εμά βαραβα εψε βερεβε ν

την θά βαραβα λασσαν

τζε ασή βιριβι κωσέ βερεβε ν

αγέ βερεβε ραν

μα βαρα βρομα βαρα τα μου.

https://www.youtube.com/watch?v=4patrF0QMU0

Βιωματική Άσκηση

Αποτύπωση μιας πρότασης (πχ τεσσάρων λέξεων). Στην συνέχεια αναδιατύπωση της ίδιας πρότασης με άλλες λέξης και κατά μια λιγότερη (πχ τριών λέξεων). Επανάληψη της διαδικασίας μέχρι ο συμμετέχοντας να καταλήξει σε μία λέξη. 

Συνάντηση 8
Εισήγηση – Εαυτός

Πηγή Β

Τζόνα Λέρερ – Ο Προυστ ήταν νευροεπιστήμονας

κεφάλαιο 8 / Βιρτζίνια Γουλφ Ο αναδυόμενος εαυτός

Η Βιρτζίνια Γουλφ γράφει «αγγίζω το κέντρο μου και κάτι υπάρχει εκεί» αναζητούσε αυτό ακριβώς που μας κρατάει συγκροτημένους. Αυτό που βρήκε ήταν η ατομική υπόσταση, ο εαυτός, «το ουσιώδες στοιχείο».

Η ροή της συνείδησής μας, περιγράφεται από το «πέταγμα του νου» καθώς εξελίσσεται συν το χρόνω. Παρ' όλο που ο εγκέφαλος είναι απλώς ένα πλέγμα ηλεκτρικών νευρώνων η Γουλφ συνειδητοποίησε ότι ο εαυτός μας κρατάει ακέραιους. Είναι η ευπαθής πηγή της ταυτότητάς μας, ο δημιουργός της συνειδητότητάς μας. Αν δεν υπήρχε ο εαυτός, τότε δεν θα υπήρχαμε και μείς.
Αν όμως ο νους έχει τόσο φευγαλέο χαρακτήρα, πως προκύπτει ο εαυτός; Όποτε αισθανόμαστε κάτι, επινοούμε εκ φύσεως ένα υποκείμενο για το αίσθημα μας, κάποιον που αντιλαμβάνεται όσα αντιλαμβανόμαστε. Ο εαυτός είναι αυτό το υποκείμενο. Είναι η ιστορία που αφηγούμαστε σ' εμάς για όσα βιώνουμε. «Εμείς είμαστε οι λέξεις, εμείς είμαστε η μουσική, εμείς είμαστε το καθετί αυτό καθ' εαυτό».
Αν το μυαλό είναι μια μηχανή, τότε ο εαυτός είναι το φάντασμά της. Είναι αυτό που μένει αόρατο. Απαρτιζόμαστε από αέναα μεταβαλλόμενες εντυπώσεις που διατηρούνται ενωμένες χάρη στο επίχρισμα της ταυτότητας, με τον κίνδυνο να διασπαστούμε. Το μυστήριο του γιατί δεν διασπόμαστε πάντα αποτελεί την αναζωογονητική δύναμη της τέχνης. Αυτό που κάνουμε κάθε μέρα είναι πως παίρνουμε τις σκόρπιες σκέψεις και τα άστατα αισθήματα και τα συναρμόζουμε σε κάτι στέρεο. Ο εαυτός αυτοεπινοείται από σκέψεις, από σκέψεις για τις σκέψεις, από σκέψεις για την πραγματικότητα. Συχνά ο ίδιος ο εγκέφαλος αντικρούει τον εαυτό του. Η διανοητική σύγχυση αποτελεί ακριβή περιγραφή της πραγματικής κατάστασης του μυαλού μας. Ο εαυτός αναδύεται μέσα από το χάος της συνείδησης, ένα «είδος ολότητας αποτελούμενης από παλλόμενα θραύσματα».

Ο εαυτός δεν είναι ένα μόνο πράγμα, και η ροή των σκέψεων μας είναι ελεύθερη. Ανά πάσα στιγμή είμαστε στο έλεος αισθημάτων που δεν κατανοούμε και εντυπώσεων που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Πρέπει να αναγνωρίζουμε «την απεριόριστη ιδιομορφία της ανθρώπινης κατάστασης. Παρ' όλο που ο εαυτός μοιάζει να είναι παντοτινός - «σταθερός σαν την αιωνιότητα»-, διαρκεί μόνο μια στιγμή. Περνάμε «σαν ένα σύννεφο πάνω από τα κύματα». Πειράματα έχουν δείξει ότι οποιαδήποτε αισθητηριακή εμπειρία διατηρεί περίπου για δέκα δευτερόλεπτα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Μετά την πάροδο αυτών των δευτερολέπτων εξαντλούνται οι δυνατότητες του εγκεφάλου για το παρόν, και η συνειδησιακή λειτουργία του πρέπει να αρχίσει εκ νέου, με νέα ροή πληροφοριών.

Ο φαινομενικά αμετάβλητος εαυτός είναι στην πραγματικότητα μια ατελείωτη παρέλαση μεμονωμένων στιγμών. Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η απουσία κάποιας συγκεκριμένης περιοχής στον εγκέφαλο, όπου συνταιριάζονται αυτές οι αποσπασματικές στιγμές. Αντίθετα, μέσα στο κεφάλι μας εδρεύουν κύτταρα, τα οποία βρίσκονται σε διαμάχη για το ποιές αισθήσεις και ποιά αισθήματα θα πρέπει να γίνουν αντιληπτά. Αυτοί οι νευρώνες είναι κατανεμημένοι σε ολόκληρο τον εγκέφαλο και ενεργοποιούνται σταδιακά συν το χρόνω. Αυτό σημαίνει ότι ο νους δεν είναι μια περιοχή του εγκεφάλου, είναι μια διεργασία. Την πιο χειροπιαστή μαρτυρία της ασάφειας που μας χαρακτηρίζει την παρέχει η ίδια η μορφή του εγκεφάλου που αποτελείται από το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο που είναι σχεδιασμένα να διαφωνούν μεταξύ τους.

Επινοήσαμε τον εαυτό για να παραβλέπουμε τις εσωτερικές αντιφάσεις μας. Ο εαυτός αναδύεται από την αρχική του αιτία. Αναδύεται μέσα από την πράξη της εστίασης της προσοχής. Συνδέουμε τα αισθητηριακά δεδομένα μας βιώνοντάς τα υπό μια συγκεκριμένη οπτική γωνία. Κατά τη διάρκεια αυτής της διεργασίας, ορισμένα από τα δεδομένα των αισθήσεων αγνοούνται, ενώ κάποια άλλα επιτείνονται. Με τον ίδιο τρόπο που ο μυθιστοριογράφος πλάθει μια αφήγηση, το άτομο δημιουργεί την αίσθηση της ύπαρξης. Ο εαυτός είναι το δικό μας έργο τέχνης, μια μυθιστορία πλασμένη από τον εγκέφαλο με σκοπό να βγάλει νόημα από την ίδια του την απουσία ενότητας.
Επινοούμε τον εαυτό μας μέσα από τις αισθήσεις μας. Αυτή η διεργασία ελέγχεται από την ενέργεια της προσήλωσης της προσοχής, η οποία μετατρέπει τα αισθητηριακά στοιχεία μας σε μια εστιασμένη στιγμή συνειδητότητας. Ο εγκέφαλος δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ατέρμονη παλινδρόμηση ύλης, η οποία μπορεί να αναχθεί στους ψυχρούς νόμους της φυσικής. Εάν ο μηχανισμός φύσεως νους στερηθεί την ψευδαίσθηση ενός εαυτού, αν δεν υπάρχει φάντασμα στη μηχανή, τότε όλα καταρρέουν, Τα αισθητηριακά δεδομένα δεν βγάζουν νόημα. Ο εγκέφαλος είναι ο μεγαλύτερος κόμβος του σύμπαντος. Εκεί που η επιστήμη μας διαμελίζει, η τέχνη μας ανασυνθέτει.

Πηγή Α

Χαϊνης Δ. Αποστολάκης – Φτου ξελευτερία για όλους

κεφάλαιο – Ο φονιάς

Όλες οι στιγμές δεν είναι ισοβαρείς. Κάθε στιγμή περιέχει το βάρος των γεγονότων που περικλείει. Αυτά δε διαχωρίζονται σε παρελθοντικά και μελλοντικά. Απλώς τα παρελθοντικά μορφοποιούνται σε μελλοντικά, σαν οχήματα που μπαίνουν για λίγο σ΄ ένα μικρό τούνελ και βγαίνουν μ' άλλο σχήμα και άλλο χρώμα. Δεν υπάρχουν γεγονότα παρά μόνο ερμηνείες γεγονότων. Αυτές οι στιγμές είναι που λένε οι επιστήμονες critical point, που το σύμπαν αλλάζει φάση. Είναι οι στιγμές που όλα τα γεγονότα επανερμηνεύονται «αυθόρμητα>. Σαν ν' ακούς για πρώτη φορά τους ήχους από το μακρινό παρελθόν και από το μακρινό μέλλον να καθαρίζουν και να συνταιριάζονται. Τον χρόνο δεν τον καταλαβαίνουμε ως διάσταση. Την αλλαγή του μόνο συμπεραίνουμε από τις αλλαγές του χώρου. Τα συστήματα εξουσίας επιβάλλουν την θέλησή τους στους υπηκόους τους – συνειδητά ή ασυνείδητα - με τον αυστηρό καθορισμό του χρόνου.

Όποιος δεν πεθαίνει δεν ανασταίνεται.

Ο άρρητος εκβιασμός είναι πάντα και για όλους ο εξής: Αν πεις την αλήθεια, σε περιμένει η μοναξιά. Οι μεγαλύτεροι επαναστάτες της ιστορίας είναι αυτοί που αμφισβήτησαν τον χρονικό καταμερισμό και τη συναγόμενη κοινωνική εθιμοτυπία. Οι κατά φύσιν κοινωνίες ναι μεν είχαν τις ακλόνητες εθιμοτυπίες τους, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε μια ελευθερία στην κατασκευή ιδιοχρόνων και γενικά κοσμογονικών αφηγήσεων. Μπορεί ο Όμηρος, ο Στράβωνας, ο Ησίοδος να μας είπαν κοσμογονικές ιστορίες, ήταν όμως όλες τους διαφορετικές. Καθεμία ορίζει διαφορετικά τον χώρο, τον χρόνο, την ιστορικότητα. Καθένας, δηλαδή, δημιουργούσε μια γενεολογία θεών και ανθρώπων για να κατατάξει τα πράγματα μια ζωής γεμάτης μυστήριο για να δώσει αναγνωρίσιμη μορφή στο χάος. Αφηγούμαι σημαίνει «μιλώ για μένα, για το εδώ και το τώρα», αλλά ανοίγονται δρόμοι για τον παρατηρητή, ώστε να μπορεί να πάει στο «παντού» και στα «πάντα», ακόμα και στο σκοτεινό βάθος της ίδιας του της ύπαρξης. «Αφήγηση» σημαίνει «γεννήτορας πολλών ερμηνειών». Και πολλές ερμηνείες θέλουνε πολλούς εαυτούς. Πολλά μικρά και μεγάλα φονικά. Πολλούς θανάτους και γεννήσεις ενός ρευστού που το αποκαλούμε «εαυτό», και το σκεπάζομε με την αφελή φαντασίωση της στερεότητας. Ο φονιάς σκοτώνει τον εαυτό του. Σκοτώνει την παλιά εθιμοτυπία, την παλιά χρονικότητα. Όποιος γευτεί το αίμα του θανάτου και μετά δει το θαύμα της αναγέννησης, δεν το ξεχνά ποτέ στη ζωή του. Το επαναλαμβάνει ξανά και ξανά, κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο και ένταση.

Βιωματική Άσκηση

Σε σχέση με τον εαυτό (του κάθε συμμετέχοντα), ποιος είναι ο συναισθηματικός παράγοντας που υποκινεί την σκέψη.

Συνάντηση 9
Εισήγηση – Παράλογο

Πηγή Β

Άλμπερ Καμύ – Ο μύθος του Σίσυφου

Αυτό που θεωρεί κανείς ένα λόγο για να ζήσει αποτελεί συνάμα κι έναν εξαιρετικό λόγο για να πεθάνει. Αν κάποιος αρχίζει να σκέφτεται, σημαίνει ότι αρχίζει να φθείρεται. Πρέπει να παρακολουθήσουμε και να κατανοήσουμε τούτο το θανάσιμο παιχνίδι που οδηγεί, από τη διορατικότητα απέναντι στην ύπαρξη, στην απόδραση έξω από το φως.

 Φυσικά, το να ζει κανείς δεν ήταν ποτέ εύκολο. Συνεχίζουμε να κάνουμε κινήσεις που απαιτεί η ζωή για πολλούς λόγους, εκ των οποίων ο πρωταρχικός είναι η συνήθεια. Μέσα σ’ ένα σύμπαν στερημένο αίφνης από ψευδαισθήσεις και φώτα, ο άνθρωπος αισθάνεται σαν ξένος. Βρίσκεται σε μια εξορία οριστική και αμετάκλητη, αφού δεν έχει τις αναμνήσεις μιας χαμένης πατρίδας ούτε την ελπίδα μιας γης της επαγγελίας.
 Το να μην παίρνει κάποιος το τραγικό στα σοβαρά δεν πειράζει και τόσο, μα αυτό καταλήγει να κρίνει τον εν λόγω άνθρωπο. Η κρίση του σώματος αξίζει όσο κι εκείνη του πνεύματος, και το σώμα οπισθοχωρεί μπροστά στην εκμηδένιση. Συνηθίζουμε στη ζωή πριν συνηθίσουμε στη σκέψη.

 Η επιμονή και η διορατικότητα είναι οι προνομιούχοι θεατές αυτού του απάνθρωπου παιχνιδιού όπου το παράλογο, η ελπίδα και ο θάνατος ανταλλάσσουν τα επιχειρήματά τους.
 Ο παράλογος κόσμος αντλεί ακριβώς το μεγαλείο του από την άθλια προέλευσή του. Και ιδού το αλλόκοτο: να αντιληφθούμε ότι ο κόσμος είναι «αδιαπέραστος», να διακρίνουμε μέχρι ποιου σημείου μια πέτρα μας είναι ξένη, αξεπέραστη, με πόση ένταση η φύση, ένα τοπίο, μπορεί να μας αρνηθεί. Στο βάθος κάθε ομορφιάς υπάρχει κάτι το απάνθρωπο, κι αυτοί οι λόφοι, η γλυκύτητα του ουρανού, αυτά τα σχήματα των δέντρων, να που την ίδια στιγμή χάνουν το απατηλό νόημα με το οποίο τα ντύναμε, γίνονται από δω και πέρα πιο μακρινά κι από έναν χαμένο παράδεισο. Η πρωτόγονη εχθρότητα του κόσμου, περνώντας μέσα από χιλιετίες, επιστρέφει προς εμάς. Δεν νιώθουμε, προς στιγμήν, τον κόσμο, αφού για αιώνες δεν καταλαβαίναμε παρά τις μορφές και τα σχήματα που του δίναμε εκ των προτέρων, αφού από δω και πέρα οι δυνάμεις μας λείπουν για να χρησιμοποιήσουμε τούτο το τέχνασμα. Ο κόσμος μας ξεφεύγει, ξαναπαίρνοντας την πραγματική όψη του. Τα καλυμμένα από τη συνήθεια σκηνικά ξαναγίνονται αυτό που ήταν ουσιαστικά. Απομακρύνονται από κοντά μας.

 Όσα λογοπαίγνια και ακροβατικούς συλλογισμούς κι αν κάνουμε, «καταλαβαίνω» σημαίνει πάνω απ’ όλα «ενοποιώ». Αν ο άνθρωπος παραδεχόταν πως και το σύμπαν μπορεί ν’ αγαπά και να υποφέρει, θα είχε συμφιλιωθεί μαζί του. Αυτή η νοσταλγία της ενότητας, αυτή η λαχτάρα του απόλυτου, απεικονίζουν το ουσιαστικό κίνητρο του ανθρώπινου δράματος.

Η αβεβαιότητα ανάγεται σε έργο τέχνης!

Πηγή Α

Άννα Καμπουρίδου - Το Παράλογο του Albert Camus έχει τον ήχο του Goran Bregović

Οι σκέψεις του Α. Καμύ στις σελίδες σχετικά με το παράλογο χορεύουν πάνω στη σκηνή με τον Γκόραν Μπρέγκοβιτς και την μπάντα του, The Wedding and Funeral Band.

Η σκηνή είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. Στο πρώτο επίπεδο το κομμάτι που αντιπροσωπεύει το ‘Wedding’ και ακριβώς από πίσω το κομμάτι του «Funeral».

Ζωή και θάνατος, χαρά και λύπη ενώνονται στους ήχους του Γ. Μπρέγκοβιτς δημιουργώντας μια «παράλογη» αρμονία.

Το κοινό στους ρυθμούς αυτής της δυϊκότητας μετουσιώνει την αίσθηση της αρχής και του τέλους σε έναν χορό στο τώρα.

Το παράλογο στη ζωή και στον θάνατο παλεύει συνεχώς να μεταφραστεί σε όλη την ενδιάμεση πορεία, ως ένας συμβατός κώδικας επιβίωσης.

Αν το παράλογο δεν ταυτιστεί με το λογικό πιθανόν να αποτελέσει ένα ασυνείδητο σφάλμα σε αυτόν τον αέναο κώδικα, χωρίς την ελπίδα να μεταφραστεί. 

«Θέλω να αναμείξω τον ουρανό με τη θάλασσα, να μπερδέψω την ασχήμια με την ομορφιά, και να κάνω το γέλιο να αναβλύζει απ’ τον πόνο.»

Καμύ. Α., 2017, Καλιγούλας, Αθήνα: Κάπα εκδοτική

Goran Bregovic - Bella Ciao, Kalashnjikov, The Belly Buton of the World:

https://www.youtube.com/watch?v=PEp711KyvgI

Συνάντηση 10

Τα «Πλάνα Σκέψης» συμπληρώθηκαν από τον κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά εκτός από τα πλάνα του ‘αντι-εαυτου’ όπου συμπληρώθηκα παρατηρώντας τους συμμετέχοντες. 

Σημείο 0

.

Σημείο 1

 Αντι-εαυτός

Σημείο 2

Αντι-εαυτός

 Σημείο 3

Αντι-εαυτός

Σημείο 4

Αντι-εαυτός

Σημείο 5

Αντι-εαυτός

Σημείο 6

Αντι-εαυτός

Σημείο 7

Αντι-εαυτός

Σημείο 8

Αντι-εαυτός

Επιλογικές Παρατηρήσεις

Κατά τον αναστοχασμό μετά την ολοκλήρωση του έργου φάνηκαν εξαιρετικά χρήσιμες οι καταγραφές (βίντεο και ηχογραφήσεις) των συναντήσεων. Ο γενικός στόχος στην αρχή της διαδικασίας ήταν να μπορέσει ο κάθε συμμετέχοντας να συμπληρώσει το πλάνο σκέψης του. Ο στόχος επιτεύχθηκε για την περίπτωση των εικαστικών. Ωστόσο δημιουργήθηκε το ερώτημα πώς το έργο θα μπορούσε να πλαισιωθεί από διαφορετικές ομάδες ανθρώπων με διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. παιδιά). Η μορφοποίηση των πηγών στις εισηγήσεις πιθανά να μπορούσε να δώσει τη λύση στο ερώτημα. Μελλοντικός στόχος αποτελεί η επανάληψη του έργου με διαφορετικές ομάδες.

Θέτοντας την σκέψη ως απαρχή της ύπαρξης εντοπίζεται αυτή η ανάγκη του ανθρώπου να θεοποιεί την πρωταρχική του δομή και ουσία. Όχι γιατί αγαπάει τον προπάτορά του, αλλά γιατί βαθιά και «εγωιστικά» αγαπάει την ίδια του την ύπαρξη.

Η κατανόηση όμως μιας τέτοιας συνειδητοποίησης θα ήταν μια μεγάλη ελευθερία και ταυτόχρονα μια μεγάλη ευθύνη, για αυτό έμεινε κάτι αδιευκρίνιστο, μια τεράστια και ασαφή έννοια, έξω από την ανθρώπινη ύπαρξη. Κατανοούμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε; Μιλώντας  όμως για μια δομή, νοείται στη συνέχεια ένα οικοδόμημα και τα επίκτητα υλικά του. Έτσι ο άνθρωπος ξέχασε τη δομή του, το χαρακτήρισε ως κάτι αδιευκρίνιστο και επικεντρώθηκε στα επίκτητα υλικά του.

Η ουσία όμως όσο μεταμορφωμένη ή καλυμμένη και αν είναι ενυπάρχει, και λειτουργεί μέχρις ότου η κατανόηση της να φέρει την αποδέσμευση και την ελευθερία.

Ο άνθρωπος άρχισε να εκφράζει τις πιο βαθιές και πιο ουσιώδεις σκέψεις του δημιουργώντας. Κατά τον τρόπο αυτό, ζωγράφισε, χόρεψε, έκανε γλυπτά, χάραξε, δημιούργησε μουσική. Όλα αυτά τα κατηγοριοποίησε και τα ονόμασε τέχνες. Από το σημείο αυτό ξεκίνησε μια εξειδίκευση, που οδήγησε στο γεγονός ότι σήμερα όλες αυτές οι τέχνες φαντάζουν σαν να μην έχουν κάποια σύνδεση μεταξύ τους.
  Το διαίρει και βασίλευε στην Τέχνη κατάφερε να θάψει τόσο βαθιά την ουσία της και να αποκρύψει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν τέχνες, αλλά μόνο Τέχνη. Για να υποστηριχθεί όμως κάτι τέτοιο θα βοηθούσε μια απλή προσέγγιση για το τι είναι Τέχνη. Ένα ερώτημα τρομοκράτης για τον άνθρωπο, που τελικά ίσως είναι αρκετά απλό. Θα μπορούσαμε να πούμε πως Τέχνη είναι ένας ζωγραφικός πίνακας, ένα γλυπτό, μια χορογραφία, μια παρτιτούρα. Θα ήταν ένας απλός ορισμός. Αν όμως συνειδητοποιούσαμε σε όλα αυτά πως μόνο κοινά πράγματα υπάρχουν; Εκεί ο ορισμός θα άλλαζε. Θα ξεγυμνωνόταν η βαθιά σκέψη του ανθρώπου. Όλα τα άλλα είναι ο μανδύας της Τέχνης, ρούχα που ο καθένας αλλάζει συνέχεια ωστόσο παραμένει ο ίδιος. Γιατί άραγε έχουμε καλύψει την Τέχνη με τόσους μανδύες και δυσκολευόμαστε να την δούμε γυμνή;  Ο εντοπισμός της Τέχνης βρίσκεται παντού αλλά ο άνθρωπος έχει την εμμονή να βάζει τάξη στο χάος. Για παράδειγμα, ένα σύγχρονο αρχιτεκτονικό κτήριο δεν έχει καμία διαφορά από μια φωλιά μυρμηγκιών. Η δομή και η σκέψη παραμένουν η ίδια και ο άνθρωπος «ντύνει» την Τέχνη. Με λίγη παρατήρηση και στοχασμό αυτή την ουσία και τη δομή θα την βλέπαμε παντού γύρω μας. Μετά όμως; Θα ήταν όλα Τέχνη; Ίσως αυτός να είναι ο σκοπός της, να μην υπάρχει συγκεκριμένη, η Ζωή να αντιμετωπίζεται σαν Τέχνη. Όλα αυτά τα ιδανικά και οι αξίες της να φανερωθούν και να γίνουν ο τρόπος όπου θα ανασαίνει ο άνθρωπος.
Κάθε διαδικασία έκφρασης ακολουθεί μια μετάφραση ώστε να υπάρχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όλη η προσπάθεια έκφρασης βασίζεται πάνω σε κώδικες που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος εξυπηρετώντας τις ανάγκες του. Στην ανθρώπινη κοινωνία είναι αυτοί οι κώδικες που την κρατάνε ζωντανή. Σε κάποιο άλλο πλαίσιο όμως, ίσως να μην έβγαζαν κανένα νόημα ή και να δημιουργούσαν ένα πολύ διαφορετικό. Οι αισθήσεις μας είναι κοινωνικά προκατειλημμένοι ψεύτες. Αν το παράλογο δεν ταυτιστεί με το λογικό πιθανόν να αποτελέσει ένα ασυνείδητο σφάλμα σε αυτούς τους αέναους κοινωνικούς κώδικες, χωρίς την ελπίδα να μεταφραστούν.
Μπορούμε να κατανοήσουμε από το μερικό στο όλον και από το όλον στο μερικό, αρκεί να δεχθούμε πως η πραγματικότητα δεν είναι μια απλή έννοια και να αναρωτηθούμε γύρω από αυτό. Υπάρχει μια πραγματικότητα; Είναι πραγματικότητα αυτό που αντιλαμβανόμαστε; Το σύνολο και η μονάδα δεν είναι αδιαίρετα αλλά συνυπάρχουν διατηρώντας, ταυτόχρονα, τη μοναδικότητά τους. Η λάθος πηγή είναι μια πολύ πιο επικίνδυνη κατάσταση σε σχέση με την άγνοια της πηγής.
Ό,τι  δεν κατανοούμε, δεν σημαίνει ότι είναι λάθος. Ίσως δεν το μεταφράσαμε σωστά.

Κάθε κώδικας, κάθε διαδικασία έκφρασης στοχεύει στην επικοινωνία. Η επικοινωνία είναι μια βίαιη διαδικασία καθώς τα σημεία καλούνται να βρουν κοινούς κώδικες προκειμένου η μετάφραση για ένα νόημα να είναι κοινά αποδεκτή...

Πέρα από τα όρια οι κώδικες επικοινωνίας αρνούνται την κοινοτοπία τους κρατώντας την μοναδικότητα τους. 

Η επικοινωνία καθίσταται διαφορετική και τα σημεία αρνούνται την προσπάθεια αποδοχής. Το παράλογο στη ζωή και στον θάνατο παλεύει συνεχώς να μεταφραστεί σε όλη την ενδιάμεση πορεία, ως ένας συμβατός κώδικας επιβίωσης.

Το μέτρο/ όριο/κανόνες στη ζωή του ανθρώπου παίζουν συνήθως κομβικό ρόλο στην καθημερινότητα του.

Πολλές φορές ακολουθούμε αυτούς τους κανόνες τελείως αυτόματα και εντελώς απαραβίαστα. Ζούμε και υπάρχουμε με σαφέστατες οδηγίες.

Η αποδόμηση τους στην ζωή μας μοιάζει κάτι ουτοπικό. Αλλά τι θα γινόταν αν παίζαμε με αυτές;

Δεν υπάρχει ουσία στους εξειδικευμένους κανόνες. Ανακαλύπτοντας ο καθένας την δική του πορεία σκέψεις και συλλογισμού γίνεται δημιουργός, ξεχωρίζοντας με την μοναδικότητά του.

Το μέτρο είναι το μέσο για την κατανόηση της ζωής. Είναι ο (ένας) δείκτης απόκλισης από την ουσία. Το μόνο μέτρο που πλησιάζει την ουσία είναι το παράλογο και η εκδήλωση του αποκαλύπτεται μόνο με παράλογο τρόπο με σκοπό να καταργηθεί. Από τη φύση του, το μέτρο  -για τον άνθρωπο- ωθεί τις αντιδράσεις για την προσπέλαση και αποδόμηση του. Όταν ο άνθρωπος δημιουργεί τομές στο άμετρο, πριν προλάβει να απελευθερωθεί, το ορίζει στα πλαίσια και κατανόηση του.

Το ελάχιστο δυνατό της Σκέψης, ως το ελάχιστο όριο, συμβάλει στην αποκωδικοποίηση της δομής της. Στη διαδικασία της Σκέψης το κενό - μη μέτρο - βοηθά στην επεξεργασία των πληροφοριών. Ο νους βρίσκεις τις λύσεις όταν καταφέρει να μείνει κενός. 

Μετρώ σημαίνει κατανοώ. Η έννοια της κατανόησης απέχει από την έννοια του περιορισμού. Ωστόσο το μέτρο εμπεριέχει και τις δύο έννοιες. Η κατανόηση είναι η ουσιαστική του λειτουργία. Ο περιορισμός είναι η επίκτητη λειτουργία που έθεσε ο άνθρωπος. Οριακά αγγίζουμε πάντα την ουσία, παίζοντας.

Μέσα από το παιχνίδι το άτομο έχει τη δυνατότητα να δράσει ελεύθερα, να μεταμορφωθεί, να δημιουργήσει. Είναι μια διαδικασία θα λέγαμε που ενώ λαμβάνει χώρο και χρόνο στην βιωματική ύπαρξη, οι συνέπειες της δεν την επηρεάζουν άμεσα. Για αυτό το λόγο η διαμόρφωση του παιχνιδιού γίνεται με όρους που θα επιλέξει το άτομο προς ευχαρίστησή του. Η τέχνη είναι ένα παιχνίδι και οφείλουμε να συμμετέχουμε σε αυτό με μεγάλη σοβαρότητα. Δεν υπάρχει αλήθεια παρά μόνο ερμηνείες της. Το μόνο που μένει είναι να αφεθεί ο καθένας ανοιχτά και με γενναιότητα να δει, να ακούσει και να αισθανθεί το κάθε ερέθισμα που ορθώνεται μπροστά του.

Βιβλιογραφία

Βικ, Κ. Ρ. (2000). Γιοχάννες Ίττεν – Η εικαστική παιδαγωγική ως ολιστική παιδαγωγική. Κείμενα εικαστικών καλλιτεχνών 6.
Καζαντζάκης, Ν. (2012). Ασκητική. Αθήνα: Εκδόσεις Καζαντζάκη.
Καμύ. Α. (1998). Η πανούκλα. Αθήνα: Καστανιώτη.
Ο κύκλος του παραλόγου:
Καμύ, Α. (2017). Καλιγούλας. Αθήνα: Κάπα εκδοτική .
Καμύ, Α. (1998). Η παρεξήγηση. Αθήνα: Δωδώνη.
Καμύ, Α. (1984). Ο ξένος. Αθήνα: γράμματα.
Καμύ, Α. (2005). Ο μύθος του Σίσυφου. Αθήνα: Καστανιώτη.
Κωσταρίδου – Ευκλείδη, Α. (2011). Μεταγνωστικές διεργασίες και αυτο-ρύθμιση. Αθήνα: Πεδίο.
Λαμπαρίδου – Πόθου, Μ.(2015). Samuel Beckett η εμπειρία της υπαρξιακής οδύνης. Αθήνα: Έναστρον.
Λέρερ, Τ. (2008). Ο Προύστ ήταν νευροεπιστήμονας. Αθήνα: ΑΒΓΟ.
Λόρκα, Φ. Γ. (2007). ΝΤΟΥΕΝΤΕ. Αθήνα: εκδόσεις Γαβριηλίδης.
Μαλατέστα, Ε. (2009). Στο Καφενείο. Αθήνα: Ελεύθερος τύπος.
Μιχαήλ, Δ. (2018). Παραδοξολόγιον. Αθήνα: Futura.
Μπέγιαμιν, Β.(2014). Η αποστολή του μεταφραστή. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Μπρεχτ, Μ. (2000). Οι διάλογοι από την αγορά χαλκού. Αθήνα: Δωδώνη.
Ρανσιέρ, Ζ. (2008). Ο αδαής δάσκαλος. Αθήνα: Νήσος.
Ρικαιρ, Π. (2002). Λόγος και σύμβολο. Αθήνα: Αρμός.
Σοπενχαουερ, Α. (2017). Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκαιο. Αθήνα: οξυ.
Στυλίδης, Ι. (2013). Ένα οικοδομικό τετράγωνο. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΚΕΝΤΡΙ.
Τσβάιχ, Σ. (2013). Το μυστήριο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αθήνα: Εκδόσεις Ροές.
Χαΐνης Αποστολάκης, Δ. (2015). ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΥΤΕΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!. Αθήνα: Καστανιώτης.
Χωλ, Σ. (2017). Το έργο της αναπαράστασης. Αθήνα: Πλέθρον.
Beckett, S. (1983). Τρία ευκαιριακά Κομμάτια. Αθήνα: Νεφέλη.
Bourriaud, N. (2014). Σχεσιακή αισθητική. Αθήνα: ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ.
Freud, S. (2011). Ο ποιητής και η φαντασίωση. Αθήνα: Πλέθρον.
Freud, S. (2011). Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας. Αθήνα: ΝΙΚΑΣ.
Greenberg, C. (2007). Τέχνη και πολιτισμός. Αθήνα: ΝΕΦΕΛΗ.
Heinich, N. (2014). Κοινωνιολογία της Τέχνης. Αθήνα: ΠΛΕΘΡΟΝ.
Kandinsky, W. (1981), Για το πνευματικό στην τέχνη. Αθήνα: ΝΕΦΕΛΗ.
Kandinsky, W. (1980), Σημείο, Γραμμή στην Επιφάνεια. Αθήνα.
Kandinsky, W.(1986), Τέχνη και καλλιτέχνες. Αθήνα: ΝΕΦΕΛΗ.
Klee, P., Για τη μοντέρνα τέχνη. Αθήνα: Κάλβος.
Klee, P. (1989). Η εικαστική Σκέψη (α,β τόμος). Αθήνα: Μέλισσα.
Klee, P. (1976). Παιδαγωγικό Σημειωματάριο. Αθήνα: Ένωση Πτυχιούχων Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.
Kleon, A. (2014). Κλέψε σαν καλλιτέχνης. Αθήνα: Key Books.
Korczak, J. (2017). Το δικαίωμα του παιδιού στο Σεβασμό. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Rosanvallon, P. (2014). Η κοινωνία των ίσων. Αθήνα: Πόλις.

annakab@hotmail.com