Πτυχιακή Εργασία Ιουνίου 2019: Στεργίου Νικολέτα ΒΟΥΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ “ΚΕΝΟ”

Αφορμή

Έχοντας υπάρξει στο παρελθόν αθλήτρια της συγχρονισμένης κολύμβησης και γνωρίζοντας καλά το υγρό στοιχείο αποφάσισα βάση της εμπειρίας μου να ασχοληθώ με την φωτογραφία στον βυθό. Δέκα χρόνια σε αυτό το άθλημα ήταν αρκετά για να καταλάβω πόσο όμορφο συναίσθημα σου δημιουργεί το να αφεθείς ελεύθερος στον βυθό της πισίνας, να χαλαρώσεις, να ηρεμίσεις, να σκεφτείς ή και να διώξεις όλες σου τις σκέψεις, να νοιώσεις το απόλυτο τίποτα! Το ίδιο συναίσθημα βιώνεις και στον βυθό της θάλασσας, σε οποιοδήποτε μέρος, κάθε ώρα, κάθε στιγμή.

Αρχικά να αναφέρω πώς η συγχρονισμένη κολύμβηση είναι ένα άθλημα του υγρού στίβου που συνδυάζει τον χορό, την έκφραση, την αρμονία, την κίνηση και την τεχνική. Έχει τρία αγωνίσματα, το ατομικό, το ντουέτο και το ομαδικό. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι το άθλημα αυτό μπορεί να είναι διασκέδαση, άσκηση, ακόμη και ψυχική ευχαρίστηση, ανάλογα με τον τρόπο διδασκαλίας της. Η συγχρονισμένη κολύμβηση έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό σαν χορός μέσα στο νερό χάρη στις ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε η Έσθερ Γουίλιαμς. (Esther Jone Williams, 8 Αυγούστου 1921-6 Ιουνίου 2013)



Η Έσθερ Γουίλιαμς ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός και αθλήτρια της κολύμβησης. Προτάθηκε να πρωταγωνιστήσει σε μία σειρά παραγωγών που ονομάσθηκαν ¨μιούζικαλ του νερού¨ (aquamusicals) κατά την διάρκεια των δεκατιών του 40’ και του 50’, πρόταση την οποία αποδέχθηκε συνδυάζοντας υποκριτική, χορό, κολύμπι και καταδύσεις γι’ αυτό και ονομάστηκε ως ¨Η γοργόνα του Χόλιγουντ¨. Η συγχρονισμένη τα τότε χρόνια έμοιαζε περισσότερο με παράσταση παρά με τεχνικό δύσκολο άθλημα. Με την πάροδο των χρόνων όμως και με την αναγνώριση ως ολυμπιακό άθλημα, πήρε καθαρά τεχνική χροιά και έγινε ένα από τα δυσκολότερα αθλήματα, πόσο μάλλον της πισίνας. Στην Ολυμπιάδα του 1984 του Λος Άντζελες, η Γουίλιαμς ήταν σχολιαστής στο άθλημα της συγχρονικής κολύμβησης.

(Esther Williams)

Η αθλήτρια πρέπει εκτός από την δύναμη, την αντοχή, την καρδιοαναπνευστική ικανότητα και την ευλυγισία, να διαθέτει και να χρησιμοποιεί δημιουργικότητα στην κίνηση, πρωτοτυπία, ικανότητα αυτοέκφρασης, μεγάλη πειθαρχία, θεατρική έκφραση και δραματική τέχνη. Σε γενικές γραμμές η συγχρονισμένη είναι μια εξαιρετικά απαιτητική παράσταση, στην διάρκεια της οποίας οι αθλήτριες θα πρέπει να πείσουν τον θεατή ότι δεν έχουν καμία δυσκολία, ότι δεν κουράζονται, ότι το νερό είναι το φυσικό τους περιβάλλον.

ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΕΝΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ- ΒΥΘΟΣ- ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Πως συνδέονται μεταξύ τους και γιατί είναι τέχνη;

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ:

Όσοι έχουν διαβάσει τον Λούις Κάρολ, (Άγγλος συγγραφέας, μαθηματικός, φωτογράφος), θα θυμούνται πως η Αλίκη ανακάλυψε ότι τα πράγματα δεν φαίνονται τα ίδια πίσω από το τζάμι. Αυτό συμβαίνει όταν κάποιος ανακαλύψει τον κόσμο της συγχρονισμένης κολύμβησης, τον κόσμο του υγρού στοιχείου. Ακριβώς το ίδιο θα μπορούσα να πω συμβαίνει όταν κάποιος ανακαλύψει τον βυθό, αυτό τον πολύτιμο βυθό της θάλασσας και ακόμα περισσότερο όταν κάποιος θέλει να φωτογραφίσει, να αποθανατίσει και να αισθανθεί αυτόν τον μαγευτικό κόσμο.



Όσον αφορά τον τρόπο και το σκεπτικό της φωτογράφισης μου έχει να κάνει με την πολύχρονη εμπειρία μου στο συγκεκριμένο άθλημα. Την χαρά αλλά και την θλίψη που σου δημιουργεί. Η κάθε μία φωτογραφία είναι βασισμένη στα βιώματα μου μέσο της συγχρονισμένης κολύμβησης και της μεγάλης αγάπης μου για τον βυθό, αλλά και της ψυχολογίας μου σε σχέση με το άθλημα και τον βυθό, τα οποία και βέβαια σχετίζονται μεταξύ τους και θα εξηγήσω αμέσως το γιατί!

Ας ξεκινήσω με το τι είναι η υποβρύχια φωτογραφία, η οποία είναι μία μαγική τέχνη που έχει στόχο να ανοίξει τους ορίζοντες μας και να μας κάνει να γνωρίσουμε ένα κόσμο, διαφορετικό από τον δικό μας. Ένας φωτογράφος που θέλει να αναμετρηθεί με την θάλασσα, μπορεί να επιχειρήσει τόσο πάνω από την επιφάνεια, όσο και κάτω από αυτήν. Η υποβρύχια όμως απαιτεί μια ιδιαίτερη τεχνογνωσία. Πέρα από το τεχνικό κομμάτι (δηλαδή την ρύθμιση της μηχανής), πρέπει να ληφθούν υπόψιν και άλλοι παράμετροι:

1) Τα ρεύματα των ωκεανών ή της θάλασσας, η θέση του σώματος και οι αναπνοές είναι μεταβλητές που τείνουν να δυσκολεύουν τις λήψεις. Ένας φωτογράφος πρέπει να έχει και μερική εκπαίδευση δύτη, (ή συγχρονισμένης κολύμβησης) για να ανταπεξέλθει στο αποτέλεσμα που προσδοκεί.

2) Το νερό είναι ένα μέσο το οποίο είναι δύσκολο να εργαστεί κανείς αφού ¨κόβει¨ το φώς, μειώνει την ευκρίνεια και την αντίθεση με αποτέλεσμα τα χρώματα να φαίνονται ξεθωριασμένα.



Ο Άγγλος δικηγόρος William Thomson τράβηξε την πρώτη υποθαλάσσια φωτογραφία τον Φεβρουάριο του 1856 του οποίου η ιδέα για την υποβρύχια φωτογραφία του ήρθε σαν ένα φθηνό μέσο παρατήρησης της αντοχής και της κατάστασης των υποβρυχίων κατασκευών, παρατηρώντας μια αποβάθρα που την έδερναν τα κύματα.

Και συνεχίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε τι είναι η Τέχνη. Θεωρώ ότι η τέχνη για τον καθένα μας έχει διαφορετική σημασία είτε ασχολείσαι με αυτήν είτε είσαι απλά θεατής της. Η τέχνη δεν είναι απαραίτητα η βάση μιας ονειροπόλησης καθώς κάποιος διαβάζοντας, ακούγοντας ή βλέποντας το έργο της, συγκινείται και οδηγείται σε φθηνές φαντασιώσεις και συναισθηματισμούς. Για μένα η τέχνη είναι έκφραση κι αισθητική, είναι η φύση, κάτι σαν τον άνεμο ή την θάλασσα άλλοτε γαλήνια και ήρεμη και άλλοτε άγρια και δυνατή. Κάπως έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι τέχνη είναι φώς και σκιά, άλλοτε ψυχρό ή θερμό και η σκιά σκοτεινή ή φωτεινή. Θα μπορούσα να συμφωνήσω με την άποψη του Ζωγράφου Δημήτρη Μυταρά το ότι τέχνη είναι ο έρωτας, είναι η έκφραση και το ξεχείλισμα μιας πληρότητας.

Κι’ έτσι λοιπόν καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η συγχρονισμένη κολύμβηση, αλλά και η υποβρύχια φωτογραφία συμπίπτουν μεταξύ τους αρμονικά και είναι τέχνη. Είναι έκφραση, είναι αίσθηση, ίσως και έρωτας… «Άλλωστε πώς να μην είναι η θάλασσα έρωτας, χίλιοι τη χαίρονται-ένας την πληρώνει» (Ντίνος Χριστιανόπουλος, 1931). Είναι η δημιουργία του φωτός και της σκιάς κάτω απ΄ τον βυθό της θάλασσας ή της πισίνας. Είναι η δύναμη της φύσης.



Βουτώντας στο “κενό” βυθίζεσαι στις σκέψεις, στον κόσμο των συναισθημάτων, είτε θετικά είτε αρνητικά.. ακόμα κ αυτή την στιγμή ο καθένας μας θα υιοθετήσει μία αντίληψη. Η θάλασσα θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι το αντίδοτο της ψυχής, προσφέροντας γαλήνη, ηρεμία κι απελευθέρωση, είναι η λύτρωση, αλλά για κάποιους είναι το δηλητήριο, ο εγκλωβισμός, η καταστροφή ακόμα και το τέλος μιας ζωής.

«Η ψυχή του ανθρώπου λούζεται στην αγνότητα της θαλάσσης. Βρίσκει η νοσταλγία μας διέξοδο και ο πόνος μας την έκφραση του.»

Απόσπασμα του Κωνσταντίνου Καρυωτάκη: “To εγκώμιο της θαλάσσης”

Σε σχέση με το παραπάνω απόσπασμα η τραγική ειρωνεία είναι ότι τελικά για τον Καρυωτάκη ήταν… το δηλητήριο.

Ο Κώστας Καρυωτάκης (30 Οκτωβρίου 1896 – 21 Ιουλίου 1928) ήταν Έλληνας ποιητής και πεζογράφος. Γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 30 Οκτωβρίου 1896 και αυτοκτόνησε στην Πρέβεζα το απόγευμα της 21ης Ιουλίου 1928. Θεωρείται ως ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Ο Ηρακλής Ντούσιας, περιέγραψε ότι, δύο ώρες προ της αυτοκτονίας του, περί τις 2.30 μ.μ., ο Καρυωτάκης πήγε στο τότε παραλιακό καφενείο «Ο Ουράνιος Κήπος» στη θέση Βρυσούλα, όπου παρήγγειλε και ήπιε μια βυσσινάδα. Ο καφεπώλης παραξενεύτηκε τότε, γιατί ο ποιητής τού άφησε στο τραπέζι 75 δραχμές πουρμπουάρ, ενώ η τιμή του αναψυκτικού ήταν 5 δρχ. Ζήτησε ένα τσιγάρο να καπνίσει και μια κόλλα χαρτί όπου έγραψε τις τελευταίες σημειώσεις του, οι οποίες βρέθηκαν στην τσέπη του και διασώθηκαν. Στο τέλος των σημειώσεων αυτών έγραψε μεταξύ των άλλων: «Συνιστώ σε όσους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν, να αποφύγουν τη μέθοδο του πνιγμού, εάν γνωρίζουν καλό κολύμπι. Εγώ ταλαιπωρήθηκα στη θάλασσα 10 ώρες και δεν κατάφερα τίποτα!». Τελικά, στις 21 Ιουλίου 1928, το απόγευμα 4.30 μ.μ., και σε ηλικία μόλις 32 ετών, ο Κώστας Καρυωτάκης ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με πιστόλι στην καρδιά.



Θα έλεγε κανείς πως η θάλασσα και ο βυθός της είναι ένα καταφύγιο, είναι ένας τρόπος φυγής από την καθημερινότητα, από τον κόσμο τον πραγματικό. Βουτώντας στον βυθό ονειρεύεσαι, μαγεύεσαι, ζείς σε έναν κόσμο φανταστικό και συγχρόνως πραγματικό. Βυθισμένος στο πουθενά, στο “κενό”, ίσως κάποιος τα βρίσκει με τον εαυτό του, με την μοναξιά που του προκαλεί ξεπλένοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την ψυχή του. Ίσως κάποιος να ζεί το κενό ή και το απόλυτο κενό, αυτό το καταστροφικό που οι σκέψεις και τα συναισθήματα οργιάζουν και κάπου χάνονται..στο πουθενά. Αυτό το συναισθηματικό κενό που είναι η αίσθηση που προκαλείται από την απουσία συναισθήματος. Μια γενική αίσθηση ότι κάτι λείπει από μέσα μας, ένα αίσθημα αποσύνδεσης, από τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους. Η αίσθηση του συναισθήματος κενού, περνά απαρατήρητη επειδή το κενό στην πραγματικότητα δεν είναι συναίσθημα αλλά η απουσία συναισθήματος, που φαντάζει σχεδόν ασαφής, αδιανόητο, αόρατο. Είναι το ίδιο κενό που έζησε κι ο Καρυωτάκης και πόσοι άλλοι ακόμα, είναι το ίδιο κενό που έζησα κάποτε κι εγώ με την διαφορά ότι η θάλασσα για μένα ήταν και παραμένει η σωτηρία της ψυχής, ενώ για άλλους η καταστροφή της.



Αλίμονο αν κόψουμε τα μπάνια. Μόνο και μόνο γιατί πνιγήκαν πεντέξι. Αλίμονο αν προδώσουμε την θάλασσα. Γιατί έχει τρόπους να μας καταπίνει.

Το παραπάνω απόσπασμα του Ντίνου Χριστιανόπουλου: Η θάλασσα (1962)



ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΑΣ

Γυρνώντας τον χρόνο πίσω λοιπόν, τότε που όλα ήταν ξέγνοιαστα, τα χρόνια που όλα φάνταζαν δυνατά και ποτέ ακατόρθωτα, εκείνα που όλοι ζήσαμε και περάσαμε άλλοι πιο ευχάριστα και άλλοι ίσως με περισσότερες δυσκολίες, τα χρόνια της παιδικής ηλικίας, που ο φόβος και η θλίψη δεν υπήρχε σε τέτοιο βαθμό όσο μεγαλώνοντας. Σε αυτή την ηλικία που υπάρχει αθωότητα, ανεμελιά, φαντασία, πίστη στο ανέφικτο, στο «μαγικό» και το περιβάλλων είναι ένας ελκυστικός κόσμος γεμάτος ερεθίσματα που το παιδί θέλει να ανιχνεύσει. Ενώ μεγαλώνοντας απομακρυνόμαστε από το παιδί που κάποτε ήμασταν, αναπολούμε στιγμές όπου όλα έμοιαζαν αλλιώς, όλα έμοιαζαν με παιχνίδι, με περιπέτεια.



Μέσα στα μάτια ενός παιδιού,
που κρύβεται η αγάπη και η αλήθεια,
βλέπεις την ομορφιά του κόσμου…
που βουλιάζει στην ασχήμια της καθημερινότητας
και στης μιζέριας την αστείρευτη κατάντια.

Το παραπάνω απόσπασμα της Ελένης Ιωάννου: Μέσα στα μάτια ενός παιδιού

Η συμφιλίωση με το «εσωτερικό» παιδί μέσα μας αποτελεί στόχο πολλών κατευθύνσεων της ψυχολογίας. Όσο κι αν περάσουν τα χρόνια, η φωνή αυτή του παιδιού που ήμασταν δεν σβήνει. Είναι προτιμότερο να του δώσουμε την αξία που του αναλογεί –ως πυρήνας του εαυτού μας, ως ρίζα μας- αντί να το απαξιώσουμε, να το σιωπήσουμε και να διακόψουμε την οποιαδήποτε ενδοεπικοινωνία. Ίσως τότε οι συνέπειες να είναι αρκετά σοβαρές: ψυχολογικά, σωματικά και ψυχοσωματικά….

«Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια». Η φράση αυτή από τον “Μικρό Πρίγκιπα” αποδεικνύει ότι τα παιδιά αναζητούν την αλήθεια, δίχως να παρασύρονται από περιτυλίγματα, χρώματα, στολίδια κι ετικέτες. Έτσι λοιπόν φτάνουμε στο νόημα που θέλω να δείξω μέσα από τις φωτογραφίες μου ότι η ψυχή και η καρδιά ενός μικρού παιδιού μπορεί να σε σώσει, να σε βγάλει από το συναισθηματικό «κενό» που νοιώθεις, να λυτρώσει την ψυχή και το πνεύμα σου. Και κάπως έτσι να ψαχτείς με τον εαυτό σου και να βρείς το χαμένο παιδί που κρύβεις μέσα σου…



ΈΝΑ ΠΑΙΔΙΚΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ

Πως μπορούν τα παιδιά ν' αλλάξουν τον άχρωμο κόσμο μας;
Με τα χρώματα της φαντασίας και των παιδικών ονείρων!
Με την αθωότητα, την αγνότητα, την απλότητα!
Την αγάπη και τον αυθορμητισμό!
Μ' ένα παιδικό χαμόγελο!

ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΠΟΙΗΣΗ_ΕΛΕΝΗ ΙΩΑΝΝΟΥ

http://obsessionforpoetry.blogspot.gr/



«Όταν αφήνεις την αγάπη ενός παιδιού να μεταμορφώσει την καρδιά σου, τότε ξαναγεννιέσαι»

Nα ευχαριστήσω τον φίλο και φωτογράφο μου για τις υποβρύχιες λήψεις: Dmytro Yaroshenko και τον μικρό μου φίλο για την συνεργασία στον βυθό: Απόλλων Τρανσίδη.