Το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα επιστρέφει με μια νέα μεγάλη έρευνα για την Ελλάδα της ανομίας.
Είναι ο πιο επίσημος δρόμος της Αθήνας. Ο δρόμος που περνάει έξω από την πηγή όλων των νόμων, από το ελληνικό κοινοβούλιο. Τα αυτοκίνητα που έρχονται από την Βασιλίσσης Σοφίας απαγορεύεται να κάνουν αριστερά. Αλλά εδώ και μερικά χρόνια κανείς δεν σέβεται την απαγόρευση.
Το «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» επιστρέφει στις οθόνες σας ρίχνοντας μια διεισδυτική ματιά στην ελληνική ανομική καθημερινότητα: αλόγιστα παρκαρισμένα αυτοκίνητα σε κεντρικούς δρόμους και πεζοδρόμια, συνεχείς παραβιάσεις της οδικής σήμανσης, αυθαίρετη δόμηση, διαφθορά. Γιατί παρανομούν οι Έλληνες με τέτοια συχνότητα; Οι εξηγήσεις που δίνονται ποικίλουν: Οφείλεται στο DNA τους; Σε κατάλοιπα της τουρκοκρατίας; Στις ιδιάζουσες συνθήκες ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους ή στην ίδια τη διαδικασία παραγωγής νόμων και στο πολιτικό σύστημα της χώρας;
Η εκπομπή διερευνά σε βάθος το θεωρητικό υπόβαθρο της ανομίας της ελληνικής κοινωνίας συνομιλώντας με καταξιωμένους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό νομικούς.
Την άποψη ότι ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώθηκε η ανομία είναι σύμφυτος με τον τρόπο δημιουργίας του ελληνικού κράτους και του πελατειακού και κομματικού συστήματος υιοθετεί ο διακεκριμένος συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγκαλος.
Ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, ο πρώτος Συνήγορος του Πολίτη και Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής σήμερα, επιχειρεί μια ιστορική αναδρομή. «Στην Ευρώπη εμπεδώθηκε από νωρίς η άποψη ότι ο νόμος είναι πάνω από τα άτομα και ότι η έννοια του δικαίου σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να λειτουργεί έξω και πάνω από το νόμο». Στη χώρα μας, την περίοδο της τουρκοκρατίας, η εξουσία «δεν ήτανε αποπροσωποποιημένη όπως είναι στο κράτος δικαίου, αλλά προσωποπαγής και συγκεντρωμένη στο πρόσωπο του Σουλτάνου».
Σύμφωνα με τον καθηγητή Κωνσταντίνο Μπέη το πρόβλημα της ανομίας είναι συνυφασμένο με το γενετικό υλικό του Έλληνα, ήδη από την αρχαιότητα. «Ο Έλληνας ποτέ δεν είχε σεβασμό στη νομιμότητα, πάντα κοίταζε πώς θα καταστρατηγήσει το νόμο με την έννοια ότι είναι μέσα στο αίμα μας να μη θέλουμε τη νομιμότητα αλλά το συμφέρον».
Κάνουμε ένα πείραμα: Στο Στρασβούργο συναντήσαμε την Ελένη Τσετσέκου, μια Ελληνίδα που ζει εδώ και χρόνια εκεί, για να μας μεταφέρει την εμπειρία προσαρμογής της σε μία κοινωνία που η σχέση της με το νόμο είναι άρρηκτη. Αντίστροφα, ακολουθούμε έναν Γερμανό που ζει στην Ελλάδα, στην προσπάθειά του να διασχίσει τους δρόμους της Αθήνας με το ποδήλατό του, αλλά και να προσαρμοστεί σε μία κοινωνία που η σχέση της με το νόμο είναι… περίπλοκη.
Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης ο οποίος αναδείχθηκε πρόσφατα ο καλύτερος δημόσιος λειτουργός του πλανήτη διευκρινίζει στο Στέλιο Κούλογλου ότι η Ελλάδα διεκδικεί ένα ακόμη αρνητικό παγκόσμιο ρεκόρ: την πολυνομία. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα σε μόλις 30 χρόνια ψηφίστηκαν 86 νόμοι για την παιδεία, 51 για την υγεία, 153 για τη δημόσια διοίκηση και 213 νόμοι για την φορολογική πολιτική, με αποτέλεσμα να μην παίρνουν ούτε οι ίδιοι οι πολίτες το νόμο στα σοβαρά.
Η Ελλάδα του σήμερα μετρά σωρεία ευρωκαταδικών. Χιλιάδες προσφυγές εκκρεμούν εναντίον της. Ο φακός της εκπομπής ταξιδεύει στο Στρασβούργο και συνομιλεί με τον Αλέξανδρο-Λίνο Σισιλιάνο, τον Έλληνα δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Οι καταδικαστικές αποφάσεις κατά της χώρας μας το 2011 ήταν 78, ενώ οι εκκρεμείς προσφυγές ως τα τέλη του 2011 ήταν 1271». Μια ακόμα πτυχή που θίγει ο κ. Σισιλιάνος είναι ότι η ανομία εκ μέρους των πολιτικών και η ατιμωρησία προκαλεί μιμητικές συμπεριφορές στον πολίτη. «Η ανομία του κράτους και η μη επιβολή κυρώσεων παρασύρει τον πολίτη στην ανομία, η ανομία του ενός πολίτη παρασύρει τον άλλο και τελικά δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος», θα πει.
Επιπλέον, η εκπομπή αναλύει τα επίπεδα διαφθοράς στη χώρα μας με βάση τα στοιχεία διεθνών οργανώσεων. Συνομιλεί με τον Άγγελο Συρίγο, από την Διεθνή Διαφάνεια Ελλάς, καθώς και με τον Χρήστο Γιακουμόπουλο, διευθυντή Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων και μέλος μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία εξετάζει θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς, και παραδόξως ονομάζεται GRECO.
Δεν υπάρχει ίσως καλύτερος καθρέφτης για την σχέση της νεοελληνικής κοινωνίας με την ανομία από το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης. Ο Δημήτρης Φιλιππίδης, ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, διασαφηνίζει ότι και αυτή η ιστορία ξεκινάει από παλιά. Η Μικρασιατική καταστροφή, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο εμφύλιος, και η δικτατορία που αποθέωσε την ανομία δόμησαν συνοικίες ολόκληρες σε αυθαίρετη βάση. Επισκεπτόμαστε έναν από τους παλιότερους αυθαίρετους οικισμούς, τον «Φλοίσβο» Λουτρακίου και συζητάμε με τον πρόεδρο του, Κώστα Μεταξά, για την ίδρυση του οικισμού και τη σχέση σου με τα κέντρα εξουσίας. «Η ανάγκη ήταν ασφαλώς η αγάπη μας για το περιβάλλον». «Δεν πιστεύουμε ότι κάναμε σωστά που ξεκινήσαμε έναν αυθαίρετο οικισμό, οι ανάγκες μας έκαναν να το δημιουργήσουμε αυτό», όπως λέει ο ίδιος.
Το 2009 πέρασε στην Ελλάδα ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Ο Νίκος Λούβρος, καταστηματάρχης, ιδρύει τις Κ.Ο.Τ.Ε.Σ (Καπνιστικές Ομάδες για την Εικαστική Συγκρότηση) και κατεβαίνει στις εκλογές του 2009, καταγγέλλοντας το νόμο ως αντισυνταγματικό. Λίγο αργότερα καταθέτει αίτηση ακύρωσης του νόμου στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η εξέταση της οποίας φυσικά ακόμα εκκρεμεί, λόγω του ρυθμού απονομής της ελληνικής δικαιοσύνης.
Τι κάνουμε λοιπόν; Η προσπάθεια αντιμετώπισης ανομικών συμπεριφορών φαίνεται να προϋποθέτει μια πολιτισμική επανάσταση. «Η ανομία, λειτουργεί σαν ένας ιός», όπως συμπεραίνει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης. «Θα αντιμετωπιστεί αν μπούμε σε μια καινούργια φάση και ξεκινήσουμε από το 0 και κάνουμε restart», συνιστά ο συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγκαλος. Στο Πάρκο Οδικής Αγωγής της Νέας Μάκρης τα παιδιά μαθαίνουν από πολύ μικρή ηλικία να ακολουθούν τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας. «Όλα είναι θέμα παιδείας», θα πουν οι δάσκαλοι του πάρκου.
Είναι ο πιο επίσημος δρόμος της Αθήνας. Ο δρόμος που περνάει έξω από την πηγή όλων των νόμων, από το ελληνικό κοινοβούλιο. Τα αυτοκίνητα που έρχονται από την Βασιλίσσης Σοφίας απαγορεύεται να κάνουν αριστερά. Αλλά εδώ και μερικά χρόνια κανείς δεν σέβεται την απαγόρευση.
Το «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» επιστρέφει στις οθόνες σας ρίχνοντας μια διεισδυτική ματιά στην ελληνική ανομική καθημερινότητα: αλόγιστα παρκαρισμένα αυτοκίνητα σε κεντρικούς δρόμους και πεζοδρόμια, συνεχείς παραβιάσεις της οδικής σήμανσης, αυθαίρετη δόμηση, διαφθορά. Γιατί παρανομούν οι Έλληνες με τέτοια συχνότητα; Οι εξηγήσεις που δίνονται ποικίλουν: Οφείλεται στο DNA τους; Σε κατάλοιπα της τουρκοκρατίας; Στις ιδιάζουσες συνθήκες ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους ή στην ίδια τη διαδικασία παραγωγής νόμων και στο πολιτικό σύστημα της χώρας;
Η εκπομπή διερευνά σε βάθος το θεωρητικό υπόβαθρο της ανομίας της ελληνικής κοινωνίας συνομιλώντας με καταξιωμένους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό νομικούς.
Την άποψη ότι ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώθηκε η ανομία είναι σύμφυτος με τον τρόπο δημιουργίας του ελληνικού κράτους και του πελατειακού και κομματικού συστήματος υιοθετεί ο διακεκριμένος συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγκαλος.
Ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, ο πρώτος Συνήγορος του Πολίτη και Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής σήμερα, επιχειρεί μια ιστορική αναδρομή. «Στην Ευρώπη εμπεδώθηκε από νωρίς η άποψη ότι ο νόμος είναι πάνω από τα άτομα και ότι η έννοια του δικαίου σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να λειτουργεί έξω και πάνω από το νόμο». Στη χώρα μας, την περίοδο της τουρκοκρατίας, η εξουσία «δεν ήτανε αποπροσωποποιημένη όπως είναι στο κράτος δικαίου, αλλά προσωποπαγής και συγκεντρωμένη στο πρόσωπο του Σουλτάνου».
Σύμφωνα με τον καθηγητή Κωνσταντίνο Μπέη το πρόβλημα της ανομίας είναι συνυφασμένο με το γενετικό υλικό του Έλληνα, ήδη από την αρχαιότητα. «Ο Έλληνας ποτέ δεν είχε σεβασμό στη νομιμότητα, πάντα κοίταζε πώς θα καταστρατηγήσει το νόμο με την έννοια ότι είναι μέσα στο αίμα μας να μη θέλουμε τη νομιμότητα αλλά το συμφέρον».
Κάνουμε ένα πείραμα: Στο Στρασβούργο συναντήσαμε την Ελένη Τσετσέκου, μια Ελληνίδα που ζει εδώ και χρόνια εκεί, για να μας μεταφέρει την εμπειρία προσαρμογής της σε μία κοινωνία που η σχέση της με το νόμο είναι άρρηκτη. Αντίστροφα, ακολουθούμε έναν Γερμανό που ζει στην Ελλάδα, στην προσπάθειά του να διασχίσει τους δρόμους της Αθήνας με το ποδήλατό του, αλλά και να προσαρμοστεί σε μία κοινωνία που η σχέση της με το νόμο είναι… περίπλοκη.
Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης ο οποίος αναδείχθηκε πρόσφατα ο καλύτερος δημόσιος λειτουργός του πλανήτη διευκρινίζει στο Στέλιο Κούλογλου ότι η Ελλάδα διεκδικεί ένα ακόμη αρνητικό παγκόσμιο ρεκόρ: την πολυνομία. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα σε μόλις 30 χρόνια ψηφίστηκαν 86 νόμοι για την παιδεία, 51 για την υγεία, 153 για τη δημόσια διοίκηση και 213 νόμοι για την φορολογική πολιτική, με αποτέλεσμα να μην παίρνουν ούτε οι ίδιοι οι πολίτες το νόμο στα σοβαρά.
Η Ελλάδα του σήμερα μετρά σωρεία ευρωκαταδικών. Χιλιάδες προσφυγές εκκρεμούν εναντίον της. Ο φακός της εκπομπής ταξιδεύει στο Στρασβούργο και συνομιλεί με τον Αλέξανδρο-Λίνο Σισιλιάνο, τον Έλληνα δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Οι καταδικαστικές αποφάσεις κατά της χώρας μας το 2011 ήταν 78, ενώ οι εκκρεμείς προσφυγές ως τα τέλη του 2011 ήταν 1271». Μια ακόμα πτυχή που θίγει ο κ. Σισιλιάνος είναι ότι η ανομία εκ μέρους των πολιτικών και η ατιμωρησία προκαλεί μιμητικές συμπεριφορές στον πολίτη. «Η ανομία του κράτους και η μη επιβολή κυρώσεων παρασύρει τον πολίτη στην ανομία, η ανομία του ενός πολίτη παρασύρει τον άλλο και τελικά δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος», θα πει.
Επιπλέον, η εκπομπή αναλύει τα επίπεδα διαφθοράς στη χώρα μας με βάση τα στοιχεία διεθνών οργανώσεων. Συνομιλεί με τον Άγγελο Συρίγο, από την Διεθνή Διαφάνεια Ελλάς, καθώς και με τον Χρήστο Γιακουμόπουλο, διευθυντή Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων και μέλος μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία εξετάζει θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς, και παραδόξως ονομάζεται GRECO.
Δεν υπάρχει ίσως καλύτερος καθρέφτης για την σχέση της νεοελληνικής κοινωνίας με την ανομία από το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης. Ο Δημήτρης Φιλιππίδης, ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, διασαφηνίζει ότι και αυτή η ιστορία ξεκινάει από παλιά. Η Μικρασιατική καταστροφή, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο εμφύλιος, και η δικτατορία που αποθέωσε την ανομία δόμησαν συνοικίες ολόκληρες σε αυθαίρετη βάση. Επισκεπτόμαστε έναν από τους παλιότερους αυθαίρετους οικισμούς, τον «Φλοίσβο» Λουτρακίου και συζητάμε με τον πρόεδρο του, Κώστα Μεταξά, για την ίδρυση του οικισμού και τη σχέση σου με τα κέντρα εξουσίας. «Η ανάγκη ήταν ασφαλώς η αγάπη μας για το περιβάλλον». «Δεν πιστεύουμε ότι κάναμε σωστά που ξεκινήσαμε έναν αυθαίρετο οικισμό, οι ανάγκες μας έκαναν να το δημιουργήσουμε αυτό», όπως λέει ο ίδιος.
Το 2009 πέρασε στην Ελλάδα ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Ο Νίκος Λούβρος, καταστηματάρχης, ιδρύει τις Κ.Ο.Τ.Ε.Σ (Καπνιστικές Ομάδες για την Εικαστική Συγκρότηση) και κατεβαίνει στις εκλογές του 2009, καταγγέλλοντας το νόμο ως αντισυνταγματικό. Λίγο αργότερα καταθέτει αίτηση ακύρωσης του νόμου στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η εξέταση της οποίας φυσικά ακόμα εκκρεμεί, λόγω του ρυθμού απονομής της ελληνικής δικαιοσύνης.
Τι κάνουμε λοιπόν; Η προσπάθεια αντιμετώπισης ανομικών συμπεριφορών φαίνεται να προϋποθέτει μια πολιτισμική επανάσταση. «Η ανομία, λειτουργεί σαν ένας ιός», όπως συμπεραίνει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης. «Θα αντιμετωπιστεί αν μπούμε σε μια καινούργια φάση και ξεκινήσουμε από το 0 και κάνουμε restart», συνιστά ο συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγκαλος. Στο Πάρκο Οδικής Αγωγής της Νέας Μάκρης τα παιδιά μαθαίνουν από πολύ μικρή ηλικία να ακολουθούν τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας. «Όλα είναι θέμα παιδείας», θα πουν οι δάσκαλοι του πάρκου.
πρόταση ανάρτησης Σκούρτης Χρήστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου