Vincent van Gogh: Winter Garden (Χειμωνιάτικος Κήπος)

(Εικ. 1) Winter Garden, Μάρτιος 1884

Ο Van Gogh αγαπούσε ιδιαίτερα τον κήπο που βρισκόταν πίσω σπίτι του πατέρα του ο οποίος εργαζόταν σαν εφημέριος. Τον απεικόνισε σε αρκετά σχέδια του και όταν αποφάσισε να δημιουργήσει μια σειρά από μεγάλου μεγέθους τοπία με πένα και μελάνι τον Μάρτιο του 1884 αφιέρωσε δύο από τα έξι έργα του στο συγκεκριμένο μοτίβο [Εικ. 1, Εικ. 2]. 

 

Αν και η θέα είναι η ίδια και στα δύο, διαφέρουν όχι μόνο στη διάταξη, (το ένα είναι κάθετο και το άλλο οριζόντιο) αλλά και στην απόδοση της λεπτομέρειας. Το σχέδιο στο μουσείο του Van Gogh είναι το πιο ολοκληρωμένο από τα δύο [Εικ. 1]. Ο Van Gogh ενδιαφερόταν ξεκάθαρα για την βλάστηση, όπως βλέπουμε από την τριανταφυλλιά και τα νεαρά δέντρα στα δεξιά και τα οποία είναι περιτριγυρισμένα με άχυρο για να προστατευτούν από το κρύο. Πρόσθεσε επίσης και “ένα μικρό μαύρο φάντασμα” στη μορφή μιας γυναίκας που κρατάει μια στάμνα και την οποία διακρίνουμε από πίσω.

Ο αριθμός των έργων αυτών με τοπία που σχεδίασε ήταν πιθανότατα επτά. Η αλληλογραφία του Van Gogh υποδηλώνει ότι υπήρξε και και ένα τρίτο έργο με το θέμα του Χειμωνιάτικου Κήπου αλλά δυστυχώς έχει χαθεί.

(Εικ. 1) Winter Garden, Μάρτιος 1884, Πένα και μελάνι, γραφίτης σε χαρτί, 40.3 x 54.6 εκ. Vincent Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation) (d 365 V/1962)

Γράμμα στον Anthon van Rappard [13 Μαρτίου 1884]:

“Λοιπόν, έμεινα πολύ ευχαριστημένος όταν έμαθα ότι σου άρεσε λίγο ο χειμωνιάτικος κήπος. Όντως, αυτός ο κήπος με κάνει να ονειρεύομαι, και από τότε έκανα ακόμα ένα με το ίδιο θέμα, με ένα μικρό φάντασμα μέσα, που και αυτή τη φορά εμφανίζεται όχι σαν παράδειγμα προς μίμηση για ένα σωστό σχέδιο της δομής του ανθρώπινου σώματος αλλά σαν σημείο. Σου στέλνω αυτά και μερικά άλλα ακόμα – σχέδιο σε σέπια / in the broeck – σχέδια με πένα και μελάνι / Pollard Willows – Poplar Avenue – Behind the Hedges – the Kingfisher and Winter Garden. Τα στέλνω τυλιγμένα αλλά σε παρακαλώ τοποθέτησε τα στον φάκελο μαζί με τα άλλα, κυρίως όταν μου τα επιστρέψεις έτσι ώστε να κρατηθούν όσο το δυνατόν επίπεδα. Στέλνω μαζί και ένα κομμάτι γκρι χαρτιού, θα δείξουν καλύτερα αν τα τοποθετήσεις κόντρα σε αυτό.”

Γράμμα στον Theo van Gogh [20 Μαρτίου 1884]:

“Για αυτόν το μήνα έχω κάποια σχέδια με πένα και μελάνι για σένα και που είναι στου Rappard προς στιγμήν από τον οποίο έλαβα ένα γράμμα που αναφέρει ότι του άρεσαν όλα και συγκεκριμένα θαύμασε το συναίσθημα στο έργο Behind the Hedges και στο The Kingfisher, και στον πρώτο Χειμωνιάτικο Κήπο που επίσης του άρεσε πάρα πολύ.” 

 

Γράμμα στον Theo van Gogh [24 Μαρτίου 1884]:

“Δεν σου έστειλα το έκτο σχέδιο με πένα γιατί... το σχέδιο αυτό ήταν στου Rappard και ενώ θα έπρεπε να το έχω πίσω, το έχει κρατήσει έως τώρα μαζί με άλλα δύο σχέδια με πένα, Winter Garden.” 

 

Γράμμα στον Theo van Gogh [αρχές Απριλίου 1884]:

“Αυτό που με συγκλόνισε στην πραγματικότητα ήταν ο εντυπωσιακά γραφικός, παλιομοδίτικος αγροτικός χαρακτήρας του κήπου. Και έφτιαξα τρία σχέδια με πένα και μελάνι από αυτή τη συγκεκριμένη γωνία παράλληλα με διάφορες άλλες μελέτες τις οποίες κατέστρεψα απλά και μόνο γιατί ήθελα να αποδώσω αυτό τον χαρακτήρα σε κάποιες λεπτομέρειες οι οποίες δεν εκφράζονται εύκολα ή χωρίς κόπο ή κατά τύχη.” 

 

Γράμμα στον Theo van Gogh [28 Μαΐου 1884]:

“Μιας [και ο Rappard] έφερε μαζί του τα σχέδια με πένα και μελάνι, μπορώ πλέον να σου τα στείλω.” 

(Εικ. 2) Winter Garden, Μάρτιος 1884, Πένα και μελάνι, γραφίτης σε χαρτί, 51.5 x 38 εκ. Szépművészeti Múzeum, Budapest (1935-2791)

Σε αυτήν την κάθετη έκδοση του έργου “Χειμωνιάτικος Κήπος” ο van Gogh άφησε έξω κάποια στοιχεία από την βλάστηση που υπήρχαν στο προηγούμενο έργο [Εικ. 1], όπως τα τυλιγμένα [με άχυρο] δέντρα και τις τριανταφυλλιές. Η πρόσθεση της κότας αποτρέπει επίσης το τοπίο να φαίνεται άγονο. Οι γραμμές που δημιουργούνται με την πένα δίνουν την εντύπωση της προοπτικής και οι οποίες επεκτείνονται ως τον παλιό πύργο στο φόντο. Ο van Gogh ήθελε ξεκάθαρα να τραβήξει την προσοχή προς αυτό το σημείο, αφήνοντας την θέα ανεμπόδιστη από τις λεπτομέρειες του κήπου. Ο καλλιτέχνης αγαπούσε πολύ αυτό το μεσαιωνικό κτίσμα το οποίο περιελάμβανε σε πολλά από τα σχέδια και τους πίνακες του. Εδώ είναι ακόμα ολοκληρωμένο αλλά κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Nuenen σιγά σιγά θα αποσυντεθεί. 

 

Απο το βιβλίο:

Ives, C., Stein, A. S., Heugten, S., Vellekoop, M. (2005). Vincent Van Gogh: The Drawings. Metropolitan Museum of Art.

Μετάφραση: Αντώνης Παππάς (9ο Εξάμηνο)