Στο κτήμα Γεροβασιλείου, της Κατερίνας Καρούλια

Στις  13 Νοεμβρίου γιορτάζεται η Ευρωπαϊκή Ημέρα Οινοτουρισμού. Πραγματοποιείται κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του Νοεμβρίου με σκοπό την προβολή του οινοτουρισμού ταυτόχρονα σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες (συμμετέχουν 800 πόλεις σε όλη την Ευρώπη).

 Τρόπος έμπνευσης και απόδρασης είναι η σημερινή μου επίσκεψη για πολλοστή φορά στο κτήμα Γεροβασιλείου, στην Επανομή Θεσσαλονίκης. Στον φιλόξενο χώρο του οινοποιείου λειτουργεί με επιμέλεια χώρος επεξεργασίας και ωρίμανσης του κρασιού σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα, δίπλα από τους αμπελώνες της οικογένειας Γεροβασιλείου, καθώς και χώρος υποδοχής του κοινού όπου κατά καιρούς πραγματοποιούνται σεμινάρια γευσιγνωσίας του κρασιού, ημερίδες λόγου και τέχνης, συναυλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, μαθήματα ιστορίας της τέχνης κ.ά.

Στις ιδιοκτήτες εγκαταστάσεις  λειτουργούν τα γραφεία της επιχείρησης, αλλά  και Μουσείο όπου σμίγουν γόνιμα παλαιά αντικείμενα συλλογής και επεξεργασίας του κρασιού με τη συλλογή αγγείων και μπουκαλιών για την αποθήκευση του κρασιού που βρέθηκαν από ναυάγια στη θάλασσα της Επανομής και φυλάσσονται νόμιμα στο χώρο του Μουσείου. Στον ίδιο χώρο, ο κύριος Βαγγέλης Γεροβασιλείου ως συλλέκτης, εκθέτει στο κοινό τη συλλογή του από ανοιχτήρια που ανέρχεται σε 2.600 τεμάχια έως σήμερα.

Η ανάγκη δημιουργίας ανοιχτηριών υπήρξε τον 16^ο και κυρίως τον 17^ο και 18^ο αιώνα όταν στις αυλές, η αριστοκρατία και ο ανώτερος κλήρος στην Ευρώπη ενδιαφέρονται σοβαρά για το καλό κρασί. Η αποθήκευση και μεταφορά του κρασιού σε μπουκάλι από γυαλί, υλικό αδρανές και ο πωματισμός με αεροστεγή φελλό διασφαλίζουν την καλή ποιότητα του κρασιού. Αρχικά ο φελλός που είναι κωνικός και προσαρμόζεται στον κωνικό λαιμό των πρώιμων μπουκαλιών(πρώτες φιάλες 1650μ.Χ.), προεξέχει και εξάγεται με τα δάκτυλα ή με τη χρήση του εξολκέα (2^ο μισό του 17 αιώνα).  

Τα πρώτα ανοιχτήρια, προορισμένα κυρίως για να αφαιρούν φελλούς από μικρές φιάλες αρωμάτων ή και φαρμάκων, ήταν μικρά, με λίγες στροφές στον κοχλία και έναν κρίκο για λαβή. Τα ανοιχτήρια – εξολκείς εμφανίζονται στον 16^ο αιώνα και είναι λάμες, άγκιστρα ή βελόνες που χαλαρώνουν το φελλό, που εκείνη την εποχή προεξέχει ακόμα από το μπουκάλι. Στα τέλη του 17^ου τα μπουκάλια πωματίζονται αν και χαλαρά ακόμα, με φελλούς που δεν προεξέχουν, ενώ περί το τέλος του 17^ου αιώνα και τις αρχές του 18^ου αιώνα, οι φιάλες πήραν περίπου το σημερινό σχήμα με πιο στενό κυλινδρικό λαιμό, για να δέχονται μακρύτερο φελλό για πιο ισχυρό πωματισμό. Ο ισχυρός πωματισμός όμως, δημιούργησε την ανάγκη για πιο ισχυρά εργαλεία, με αποτέλεσμα να κατασκευαστούν στην Βρετανία τα πρώτα μη μηχανικά ανοιχτήρια,τα ανοιχτήρια τσέπης,  για την διευκόλυνση εξαγωγής του φελλού.  Αυτά εξάγουν φελλούς από μπουκάλια αρωμάτων, φαρμάκων και κρασιού. Αποτελούν δε μέρος ανδρικής και γυναικείας προσωπικής σκευής ευγενών της εποχής. Αποθηκεύονται δε μαζί με άλλα χρηστικά αντικείμενα που στον 17^ο αιώνα αποκαλούνται etuis και στον 18^ο και 19^ο αιώνα necessaries.

Η οριζόντια αποθήκευση των μπουκαλιών με κρασί και η υπερπόντια μεταφορά του απαιτούν βαθύ πωματισμό. Κατασκευάζεται το γνωστό ως σήμερα ανοιχτήρι Ταυ, που όμως απαιτεί μεγάλη ελκτική δύναμη, ως τριάντα κιλών. Ορόσημο αποτελεί το ανοιχτήρι που κατασκεύασε το 1975 ο Άγγλος αιδεσιμότατος  Samuel Henshall. Eίναι ένα απλό ανοιχτήρι έλξης με περιστροφή. Απoτελει δε την πρώτη πιστοποιημένη στον κόσμο εφεύρεση, η οποία σηματοδοτεί και τη μαζική βιοτεχνική παραγωγή ανοιχτηριών.

Ο 19^ος αιώνας αποδεικνύεται αιώνας μαζικής κατανάλωσης εμφιαλωμένου κρασιού από άνδρες και γυναίκες της αστικής τάξης. Πλήθος μηχανισμών συμβάλλουν στην άνετη εξαγωγή του φελλού. Τα ανοιχτήρια τυποποιούνται, ενώ από τις αρχές του 20^ου  αιώνα, η αστική τάξη ταξιδεύει μαζικά. Εικονιστικά ανοιχτήρια αναδεικνύονται και σε αντικείμενο διαφήμισης επώνυμου σχεδιασμού και συλλεκτικής αξίας.

Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί μέσα στον αμπελώνα, χώρος καφέ και εστιατορίου, ενώ γλυπτά του Κώστα Βαρώτσου και σύγχρονων καλλιτεχνών βρίσκουν ενεργό αισθητική, τόσο στον περιβάλλοντα αύλειο χώρο όσο και στον εσωτερικό, των εγκαταστάσεων.  

φωτογραφίες Κατερίνα Καρούλια, Δημήτρης Καρούλιας.