Submitted by aristeroblog on
Printer-friendly version
του Νίκου Κουνενή
του Νίκου Κουνενή
Αναδημοσίευση από τον συλλογικό τόμο «Το αποτύπωμα της κρίσης», εκδόσεις «Μεταίχμιο»
Σχέδιο διάσωσης της χώρας; Χα, χα, ωραία το λες. Εγώ, φίλε μου, θα το παρομοίαζα με απόπειρα θεραπείας ενός ασθενούς που υπέστη οξύ έμφραγμα, και για τον οποίο η ιατρική ομάδα επιλέγει ως αγωγή ένα κοκτέιλ διατροφής και φαρμάκων που περιλαμβάνει διαρκή χορήγηση καθαρού ζωικού λίπους και άφθονων αιμοπηκτικών σκευασμάτων. «Σπιράλ θανάτου» το ονόμασε εκείνος ο σκληρός διεθνής κερδοσκόπος, που, δεν μπορεί, κάτι θα αντιλαμβάνεται επί του προκειμένου.
Μάθιου Σ. Άλας 3013 π.χ.- 2013 μ.Χ.
Διεθνή αίσθηση προκάλεσαν τα εγκαίνια της πρώτης Εθνικής Μπιενάλε Σκοτεινών Τεχνών των Αθηνών, η οποία θα συνεχιστεί για άγνωστο μέχρι στιγμής χρονικό διάστημα (το οποίο, σύμφωνα με τους οργανωτές, θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια της έκτακτης περιόδου στην οποία διαβιεί επί σειράν ετών η χώρα, και για την οποία οι αρμόδιοι διαβεβαιώνουν πως δεν θα είναι μικρότερη των δυο δεκαετιών). Στην έκθεση συνεργάστηκαν οι πλέον διακεκριμένες ομάδες του ρεύματος της Συστημικής Πρωτοπορίας. Πρόκειται για τους «πρόθυμους», όπως ήδη αρέσκονται να αυτοαποκαλούνται, μετακαλλιτέχνες, οι οποίοι, αν και επί της ουσίας ερασιτέχνες (καθ’ ότι, στο σύνολό τους, δραστηριοποιούνται σε ηγετικές θέσεις των πολιτικών και οικονομικών θεσμών της χώρας), αποκαλύπτουν μια αξιομνημόνευτη δημιουργική πλευρά, αρμονικά συνδεδεμένη με τη γενικότερη δομική συνεισφορά τους στη δοκιμαζόμενη πατρίδα μας. Όπως πράττουν εδώ και καιρό στο σαφώς απαιτητικότερο πεδίο της υπεύθυνης άσκησης της εξουσίας, οι συμμετέχοντες κατάφεραν και εδώ να παραμερίσουν τις αξιοσημείωτες διαφορές τους, προκειμένου να επιτύχουν το πλέον άρτιο εικαστικό-νοηματικό αποτέλεσμα. Το έργο τους ολοκληρώθηκε υπό την άκρως αυστηρή εποπτεία της Τριμερούς Διεθνούς Ελεγκτικής Καλλιτεχνικής Επιτροπής (ΤΡΙΔΕΚΑ). Η Επιτροπή τίμησε την Ελλάδα, επιλέγοντάς την ως αφετηρία ενός φιλόδοξου διεθνούς πειράματος, το οποίο μάλιστα εξαρχής προγραμμάτιζε να μεταλαμπαδεύσει σύντομα και σε αρκετές ακόμη χώρες, αρχικώς του ευρωπαικού νότου και στη συνέχεια της λοιπής ηπείρου. Όπως, άλλωστε, όλοι γνωρίζουμε, οι πρώτες προσπάθειες δρομολόγησης αυτής της ιδιότυπης μετακαλλιτεχνικής διεθνοποίησης λαμβάνουν ήδη χώρα τέσσερις ακόμη χώρες.. Ευλόγως, λοιπόν, φιλοδοξούμε πως η δική μας αφετηριακή Μπιενάλε θα αποτελέσει το έναυσμα για πολλές ακόμη ανάλογες προσπάθειες.
Το έργο με τον τίτλο Πογκρόμ, το οποίο αποτελεί το μοναδικό σύνθετο συλλογικό έκθεμα των συνεργαζόμενων μετακαλλιτεχνών, και καλύπτει τα χίλια τετρακόσια είκοσι τέσσερα τετραγωνικά μέτρα του εκθεσιακού χώρου, είναι μια μεταμοντέρνα σύνθεση συλλογικού τρόμου, στην οποία έχουν χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά εικαστικά υλικά (χρώματα κάθε είδους, μάρμαρο, πέτρα, γρανίτης, μπρούντζος κ.ά), γνήσια ανθρώπινα βιολογικά στοιχεία (όργανα, εκκρίμματα κ.ά.) αλλά και σύγχρονες εγκαταστάσεις δισδιάστατων και τρισδιάστατων βιντεοπροβολών.
Έχοντας ως φόντο μια χώρα που βρίσκεται σε διαδικασία προιούσας αποσύνθεσης – αποτέλεσμα του αποδιαρθρωτικού οράματος πρωτοπόρων οικονομικοκοινωνικών αρχιτεκτόνων- το περίπλοκο αυτό έργο αναδεικνύει κατά κύριο λόγο τις πανικόβλητες αντιδράσεις της απαίδευτης και μαθημένης στα εύκολα κοινωνικής μάζας, μπροστά στη νομοτελειακή μετάλλαξη της άθλιας ύπαρξής της σε πολυάνθρωπο πληβειακό κουφάρι, εν ονόματι της συντεταγμένης ανασύνθεσης του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι στην απαιτούμενη από τις ανάγκες των καιρών ανασυντεθειμένη βάση.
Τα πληττόμενα κοινωνικά στρώματα, τα οποία οι δημιουργοί επέλεξαν να αναπαραστήσουν εικαστικά με τη χρήση των παραδοσιακών, κατά κύριο λόγο, υλικών διακρίνονται σε διαφορετικά σημεία του εκθεσιακού χώρου: Πάνω αριστερά βρίσκονται οι Παράσιτοι, συνταξιούχοι ηλικιωμένοι και των δύο φύλων, οι οποίοι συνήθισαν να λαθροβιώνουν επί μακρόν με επιταγές του κράτους, (τις οποίες, αφελώς, είχαν προπληρώσει υπό μορφήν ασφαλιστικών εισφορών κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου), γονατίζουν θρηνώντας με μαύρο δάκρυ, το οποίο απεικονίζεται εντυπωσιακά με τη χρήση σταγόνων πίσσας, αναμεμιγμένων με πραγματικές ροές δακρυγόνων αδένων. Γύρω τους, ο προσεκτικός θεατής μπορεί να αντικρύσει δεκάδες άδεια κουτιά φαρμάκων, ανάμεσα στα οποία δεσπόζουν τα αντικαρκινικά και εκείνα για την καταπολέμηση των καρδιοπαθειών και της κατάθλιψης. Ακριβώς από κάτω οι Ανεύθυνοι, μισθοσυντήρητοι του ιδιωτικού τομέα, ολοφύρονται σε ένα μπερδεμένο πολυσωματικό κουβάρι, πασπαλισμένο από τους συνεργαζόμενους δημιουργούς με πραγματικά αιμοπετάλια, ανθρώπων και λοιπών θηλαστικών. Πάνω δεξιά οι Κοπρίτες, προνομιούχοι τεμπέληδες του δημοσίου, με μισθούς που μέχρι πρότινος υπερέβαιναν τα χίλια ή και τα οκτακόσια ευρώ το μήνα, χτυπάνε με λύσσα τα κεφάλια τους στη γη, σε αντίστιξη με τουςΛαμόγκι, (ευημερούντες ηγέτες μακράς διαρκείας, τραπεζίτες, διοικητικά στελέχη δημοσίων οργανισμών, κρατικοελεγχόμενους ηγέτες συνδικαλιστικών συνομοσπονδιών, εγρηγορούντες ραντιέρηδες, ευειδείς χλιδοκύμβαλους κ. ά.) που παρατηρούν τους πρώτους με έπαρση, σχολιάζοντας βλεμματικώς την απίστευτη ανευθυνότητά τους. Λίγο πιο κάτω διακρίνουμε τουςΕξαντλημένους, ανθρώπους διαφόρων κοινωνικών κατηγοριών, που ασφυκτιούν καταπλακωμένοι από δεκάδες μπάρες διοδίων και ειδοποιήσεις εκτάκτων τελών και φόρων, αναμένοντας με έκδηλη αγωνία την παραδειγματική τιμωρία τους: η τελευταία συνίσταται σε διακοπές παροχής υπηρεσιών κοινωνικής ωφέλειας (ηλεκτρικού ρεύματος, ύδατος, τηλεπικοινωνιών κ.ά.) αλλά και ενδεχόμενη απώλεια κατοικίας και λοιπών πόρων ζωής, εξ αιτίας της απαράδεκτης αδυναμίας τους να εκπληρώσουν τις νόμιμες υποχρεώσεις τους, τακτικές και έκτακτες. Οι τρεις Ανέστιοι, στην κάτω αριστερή γωνία του εν λόγω πίνακα, είναι ξαπλωμένοι σε παγκάκια κεντρικής πλατείας και μας προιδεάζουν για τη σύντομη μελλοντική εξέλιξη των προαναφερθέντων.
Μετακινούμενος στο κέντρο του εκθεσιακού χώρου ο επισκέπτης ατενίζει τα Κωλόπαιδα (βρέφη, νήπια, μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου), τα οποία παρακολουθούν έντρομα την καταστροφή, και ατενίζουν με πανικόβλητο βλέμμα τον Ρυθμιστή του Μέλλοντος, ο οποίος εμφανίζεται σε εναλλασσόμενες μορφές μέσα από την οθόνη του μεγαλύτερου βιντεοπίνακα., πάντα με τεταμένο απειλητικά τον δείκτη της δεξιάς χειρός: ο ξεχωριστός αυτός πολιτικοκοινωνικός στυλοβάτης της χώρας εμφανίζεται τη μια φορά ως αθλητικός μυστακοφόρος άνδρας με αραιή λευκή τριχοφυία, την άλλη ως καλοδιατηρημένος εθνολάτρης εξηντάρης, την τρίτη ως υπερευτραφής και αρκούντως αυστηρός ηγέτης, την τέταρτη ως φαιογάλαζος μυδροβόλος μεσήλικας με κοιλίτσα, την πέμπτη ως ασπρομάλλης αριστοκρατικός δικηγόρος, συγκρατημένων προοδευτικών καταβολών. Σε διάσπαρτους ημιπίνακες, οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί με ευφυή αταξία σε διάφορα σημεία της έκθεσης, εμφανίζονται οι Τελειωμένοι, υποψήφιοι αυτόχειρες που διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο θα εγκαταλείψουν τον μάταιο τούτο κόσμο: σε κάθε ένα από αυτά τα επιμέρους έργα- συγκολλητικά της όλης σύνθεσης- παρατηρούμε κατεθλιμμένους ανθρώπους, οι οποίοι στέκονται στο μπαλκόνι τους παρατηρώντας με εμμονή το οδόστρωμα, άλλους που παιδεύονται με ένα χοντρό σκοινί, προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια αποτελεσματική θηλιά, και κάποιους ακόμα που γεμίζουν με ασυγκράτητη θλίψη ένα περίστροφο, λίγο πριν κατευθύνουν αποφασιστικά την κάνη του προς τον κρόταφό τους.
Το ζοφερό εικαστικό σκηνικό εμπλουτίζεται ιδιοφυώς με διαρκείς βιντεοπροβολές από τις εικοσιέξι ακόμη οθόνες που έχουν τοποθετηθεί στη μεγαλοπρεπή αίθουσα. Σε αυτές απεικονίζεται ένα μεγάλο πλήθος διακεκριμένων Παιδαγωγών από διάφορες κατηγορίες (κυβερνώντες πολιτικούς, οικονομολόγους, δημοσιογράφους και λοιπά δημόσια πρόσωπα) οι οποίοι κατηγορούν με ποικίλους τρόπους τους εικονιζόμενους στο έργο, νουθετώντας ταυτόχρονα με παρρησία και το φιλοθεάμον κοινό. Ορισμένοι είναι νηφάλιοι, άλλοι φαντάζουν ιδιαιτέρως αυστηροί ενώ δεν απουσιάζουν και κάποιοι οι οποίοι έχουν απωλέσει εντελώς την ψυχραιμία τους μπροστά στην απίστευτη ανευθυνότητα των πληβείων και πληβειοποιημένων κατοίκων της χώρας, και τους καλούν να αναλάβουν, επιτέλους, τις τεράστιες ευθύνες τους, προτού να καταρρεύσουν τα πάντα σ’ αυτή τη χώρα. Στους διασταυρούμενους μονολόγους, εκφρασμένους με το ιδιαίτερο ύφος του καθ’ ενός από τους ομιλητές- που όμως συντονίζονται ιδανικά σε μια ιδιότυπη πολυφωνική ορχήστρα- δεσπόζουν οι λέξεις <αδιέξοδο>, <ευθύνη>, <πρέπει>, <χρέος> <έλλειμμα>, <υποχρέωση>, <θυσία> <συμμόρφωση> κ. ά.. Τις ίδιες λέξεις, αλλά σε ακόμη σκληρότερο τόνο, μπορεί να αναγνώσει κανείς στους υπότιτλους που μεταφράζουν επί των οθονών τα λόγια των βλοσυρών διεθνών Επιτηρητών, οι οποίοι επιπροσθέτως επισημαίνουν με αυστηρό ύφος την ανάγκη τήρησης των συμφωνιών διάσωσης της ταλανιζόμενης από την κρίση χώρας και τονίζουν πως τα χρονοδιαγράμματα της διάλυσης και ανωκατωδιάρθρωσής της δεν είναι επ’ ουδενί διαπραγματεύσιμα.
Κομμάτια αιμόφυρτης ανθρώπινης σάρκας και ραγισμένων οστών (ευγενής δωρεά του νεκροτομείου της Αθήνας) καθιστούν απολύτως ρεαλιστική την όλη σύνθεση, εντάσσοντάς την με ιδανικό τρόπο στο όλο μεταρεαλιστικό σχέδιο. Σε διάφορα σημεία του πίνακα αυθεντικά ανθρώπινα όργανα- καρδιές, στομάχια, πνεύμονες, έντερα, οισοφάγοι, σπλήνες, ουροδόχοι κύστες, εγκέφαλοι κ. ά.- συσσωματώνονται στα λοιπά υλικά, προσδίδοντας στο έργο μια πρωτοφανή και χωρίς όρια επιδραστική ένταση. Ο Πόνος, η Απόγνωση, η Απελπισία, η Καταρράκωση, η Πνιγμονή εμφανίζονται ως θεικές μορφές του Κάτω Κόσμου που κραδαίνουν ξίφη, γκλομπς, σιδηρογροδιές και άλλα όπλα κοινωνικού πολέμου, νουθετώντας δια της βίας τα θρηνούντα θύματα μιας σύγχρονης κόλασης, που ανακαλεί στον νου το ομώνυμο δαντικό έργο.
Η πρώτη- και προειδοποιημένη από καιρό- παρεμβολή των Απρόθυμων Καλλιτεχνών, που κατάφεραν να ενθέσουν παραπλανητικά στις βιντεοθόνες- με τη μορφή των «παραθύρων»- δυο κλασικά έργα (την «Κραυγή» του Μουνκ και τους στίχους του Μπρεχτ «Αυτοί που αρπάνε το ψωμί απ’ το τραπέζι/ κηρύχνουν τη λιτότητα./ Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα/ ζητάνε θυσίες»), απαξιώνοντας με αυτό τον τρόπο τις πολύτιμες παρεμβάσεις των αξιότιμων εγχωρίων και ξένων Παιδαγωγών- διήρκεσαν μόλις επτά λεπτά. Οι αρμόδιες αρχές, ωστόσο, παραμένουν ανήσυχες, καθώς θεωρούν το συγκεκριμένο γεγονός ως απλή πρόβα, την οποία θα ακολουθήσουν πολύ εντυπωσιακότερες παρεμβάσεις, οι οποίες εκτιμάται ότι μπορεί να τύχουν πρωτόγνωρης κοινωνικής απήχησης. Ως εκ τούτου λαμβάνουν ήδη τα απαραίτητα για την περίσταση μέτρα, μεταξύ των οποίων και η προετοιμασία των ελικοπτέρων για μια πιθανή αιφνίδια αναχώρηση των δημιουργών της Μπιενάλε, βασισμένη στο γνωστό λατινοαμερικανικό μετακαλλιτεχνικό πρότυπο.
Σύντομη Περιγραφή:
Νίκος Κουνενής
Διεθνή αίσθηση προκάλεσαν τα εγκαίνια της πρώτης Εθνικής Μπιενάλε Σκοτεινών Τεχνών των Αθηνών, η οποία θα συνεχιστεί για άγνωστο μέχρι στιγμής χρονικό διάστημα (το οποίο, σύμφωνα με τους οργανωτές, θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια της έκτακτης περιόδου στην οποία διαβιεί επί σειράν ετών η χώρα, και για την οποία οι αρμόδιοι διαβεβαιώνουν πως δεν θα είναι μικρότερη των δυο δεκαετιών). Στην έκθεση συνεργάστηκαν οι πλέον διακεκριμένες ομάδες του ρεύματος της Συστημικής Πρωτοπορίας.
Σύσταση δημοσίευσης: Σοφία Αντωνακάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου