Μπορεί η λογική να εξαλείψει τη θρησκεία;

 

 

Νέα έρευνα δύο ψυχολόγων του πανεπιστημίου του British Columbia από το Βανκούβερ του Καναδά δείχνει πως οι άνθρωποι με αναλυτικό τροπο σκέψης τείνουν να μην εκφράζουν ισχυρές θρησκευτικές πεποιθήσεις. Οι συγγραφείς της έρευνας, που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του Science σπεύδουν να ξεκαθαρίσουν στους αναγνώστες τους ότι δεν αξιολογούν την θρησκευτική πίστη, ούτε θέλουν να αποδείξουν την "παράλογη" φύση της. Παρ΄όλα αυτά, πολλοί είναι εκείνοι που θα βρούν στην έρευνα βάση, για να αποδώσουν την θρησκευτική πίστη στην έλλειψη κριτικού τρόπου σκέψης αν όχι και στην απλή "βλακεία".

Η θρησκευτική πίστη ήταν ανέκαθεν ένα μέγεθος δύσκολα μετρήσιμο με επιστημονικές μεθόδους. Η πληθώρα μορφών που μπορεί να πάρει το θρησκευτικό αίσθημα και η απουσία κοινών αρχών από άτομο σε άτομο καθιστούν κάθε επιστημονική προσπάθεια μέτρησής του τόσο αυθαίρετη, όσο θα ήταν και η μέτρηση του τί κάνει ένα άτομο καλλιτέχνη ή ευγενικό. Οι ερευνητές Gervais και Norenzayan αναγνωρίζουν το περιορισμένο του δείγματός τους, μα δεν υποτιμούν τα ευρήματά τους. Οι εθελοντές που έλαβαν μέρος στην έρευνα έπρεπε πρώτα να κάνουν πράγματα που απαιτούσαν αναλυτικό πνεύμα και μετά να διαλέξουν μεταξύ από προτάσεις όπως "Πιστεύω στο Θεό" ή "Δεν ξοδεύω πολύ χρόνο σκεπτόμενος τις θρησκευτικές μου πεποιθήσεις". Στο πρώτο στάδιο, για παράδειγμα, μισοί εθελοντές παρακολουθούσαν το διάσημο γλυπτό του Ροντέν με τον σκεπτόμενο άνδρα ένώ οι υπόλοιποι ένα αρχαιοελληνικό γλυπτό παρόμοιου τύπου αλλά διαφορετικού πνεύματος, που αναπαριστούσε έναν αθλητή. 

Εκεί που εντοπίζεται η δύναμη αυτής της έρευνας είναι στο ότι επιχειρεί να εδραιώσει μια αιτιώδη σχέση μεταξύ αναλυτικού πνεύματος και θρησκείας. Δεν εξετάζει απλά το αν οι άθεοι τέινουν να σκέφτονται πιο αναλυτικά αλλά το αν ο συγκριτικός τρόπος σκέψης ενθαρρύνει την δυσπιστία σε θρησκευτικά δόγματα. Όπως προκύπτει τελικά, η επιστημονική παιδεία έχει την τάση να μειώνει τη θρησκευτικότητα. 

Ακόμα και με αυτό το αποτέλεσμα όμως, η θρησκεία δεν "πλήττεται" συνολικά. Η έρευνα των Gervais και Norenzayan εστιάζει στην εγκαθιδρυμένη Ιουδαιο-χριστιανική αντίληψη της θρησκείας. Έτσι, οι "αντισυμβατικοί" πιστοί που δεν εμπίπτουν στο παραδοσικό χριστιανικό μοντέλο, π.χ. Μαξ Πλανκ, δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στην παραπάνω έρευνα. Η θρησκεία διερευνάται ως έκφραση πολιτισμού ή τρόπου ζωής. Ελάχιστα ασχολείται με το φιλοσοφικό της ρεύμα και το πως την οραματίστηκαν συγγραφείς σαν τον Χουμ ή τον Καντ. Συμπερασματικά, η θρησκεία "εκτίθεται" ως νοητικό εμπόδιο σε μια καλύτερη εξήγηση του φυσικού κόσμου μα διατηρεί την εγκυρότητά της μέσα από την πλούσια φιλοσοφική της παράδοση.

 ΠΗΓΗ: TVXS