Το πάρκο του Πεδίου του Άρεως στην Αθήνα

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο οικοσύστημα του πάρκου του Πεδίου του Άρεως στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των ημερών 21 Μαρτίου δύο χιλιάδες δέκα και 9 Ιουνίου δύο χιλιάδες δεκατρία.

Ανέκαθεν τα πάρκα αποτελούν προσωπικά την πρώτη προτεραιότητα. 

Ενδεχομένως σ’αυτό έχει συντελέσει το γεγονός πως κάποια από τα σχολεία που έχω μαθητεύσει βρίσκονταν μέσα σε οικοσυστήματα που περιείχαν ή γειτνίαζαν με πάρκα¹. 

Το πάρκο του Πεδίου του Άρεως άρχισα να το ζω στα μέσα της δεκαετίας του ’90. 

Τότε ως φοιτητής επισκεπτόμουν το Πεδίο είτε για άθληση είτε για βόλτα. Με την πάροδο του χρόνου έγινε ένας από τους βασικούς προορισμούς στον ελεύθερο χρόνο μου. Εκεί ως φοιτητές παίξαμε τους πρώτους μας αγώνες ποδοσφαίρου με μετανάστες και ιθαγενείς. Εκεί από το 1997 και μετά περιπλανηθήκαμε με Ισπανίδες, Ισπανούς και άλλους φοιτητές από Ευρώπη που είχαν έρθει στην Αθήνα για σπουδές με υποτροφία του προγράμματος Έρασμος (Erasmus).

Πολλές καταστάσεις έχουμε ζήσει εκεί.

Τα τελευταία πέντε χρόνια τουλάχιστο, μαζί με το δικηγόρο Κώστα Φαρμακίδη (του οποίου το άρθρο μπορείτε να απολαύσετε στη συνέχεια της ανάρτησης) μελετάμε την περίπτωση του συγκεκριμένου πάρκου.

Ουσιαστικά με αφορμή και αιτία παράλληλα την ανάπλαση του Πεδίου του Άρεως, διερευνούμε το φαινόμενο κατά το οποίο το κράτος χρησιμοποιεί ευρωπαϊκούς οικονομικούς πόρους σε συνδυασμό με χρήμα από τους φόρους των νεοελλήνων φορολογουμένων προκειμένου να αναπλάσει δημόσιους χώρους. Σήμερα το αποτέλεσμα της χρήσης αυτών των χρημάτων (περίπου δέκα εκατομμύρια ευρώ) φαίνεται καθαρά αν κάποιος κάνει μία βόλτα στο Πεδίο.

Ένα πολύ μεγάλο τμήμα των κονδυλίων δαπανήθηκε για την κατασκευή δρόμων, μονοπατιών, τοιχίων, δεξαμενών, ραμπών, ανενεργών συντριβανιών, καναλιών από μπετόν κ.τ.λ. ακόμη και σε περιοχές του πάρκου που προϋπήρχε βλάστηση. Ενδεικτικά οι ογκώδεις δεξαμενές, που έχουν κατασκευαστεί αφορούν σε μία παλαιά τεχνολογία πλέον οικολογικά ανεπίκαιρη.

Ο προηγούμενος ασφαλτοτάπητας αντικαταστάθηκε από μία εκτεταμένη διάστρωση μαρμάρινων πλακών και κυβόλιθων. Αυτά είναι δομικά υλικά που σφραγίζουν τη γη ενώ η μεγάλη τους θερμοχωρητικότητα - θερμοαγωγιμότητα  κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών συντελεί στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του αέρα μετατρέποντας σε μη βιώσιμες τις συνθήκες του μικροκλίματος της περιοχής. Τούτος είναι άλλωστε κι ένας λόγος που η επισκεψιμότητα στο πάρκο, κατά τη διάρκεια των μεσημβρινών ωρών του καλοκαιριού, είναι ελάχιστη.

Η θάμβωση εξαιτίας των επιστρωμένων μαρμάρινων επιφανειών και η φωτορύπανση που προκαλείται από την έντονη αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας, όπως επίσης η εκτεταμένη ολισθηρότητα του μαρμαροστρωμένου δαπέδου μετά από βροχοπτώσεις προκαλούν κινδύνους για την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία των πολιτών-χρηστών του πάρκου. 

Είναι δεδομένο πως ο σχεδιασμός και η κατασκευή δαπεδοτοπίων στα πάρκα και στην πόλη, αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου που απαιτεί ιδιαίτερη μεταχείριση και προϋποθέτει συγκεκριμένες τεχνικές γνώσεις. Ουσιαστικά στην υπόθεση πράσινο στην πόλη - που σημαίνει όχι μόνον τα φυτά αλλά και τις φυτοβιοκοινότητες, το αβιοτικό τους περιβάλλον και το τοπίο που διαμορφώνουν όλες αυτές οι χρήσεις για τον άνθρωπο κι όχι μόνον αυτόν- εμπλέκονται έννοιες όπως σπουδές, πράξη, ταλέντο, εφαρμογές, εμπειρίες, κατάλληλη παιδεία και κατάρτιση, προσωπικότητα, κ.τ.λ.. 

Τα πιο δημοφιλή δάπεδα, φιλικά προς τα πόδια μας και προς τα δένδρα, είναι προφανώς τα πορώδη καθώς οι ρίζες ψάχνουν μόνιμα για νερό και αέρα. Το σφράγισμα του εδάφους με βάρβαρα υλικά σκοτώνει τα δένδρα αλλά ευτυχώς παραβιάζεται κι από τα δένδρα, που με τις ρίζες τους σπάζουν τσιμέντα, κράσπεδα, κ.λ.π. προκειμένου να επιβιώσουν. Στην Ελλάδα η μόδα που επικρατεί κατά τις αναπλάσεις των δημόσιων ανοιχτών χώρων είναι το σκαψιματάκι, το πλέγμα, το σκυρόδεμα, η τσιμεντόστρωση κι από πάνω μείγμα από στεγανά κολλητές πέτρες, κυβόλιθους, πλάκες, τούβλα, με αρμό που δεν διαπερνά ούτε αέρας, με λίγα λόγια η χαρά του εργολάβου. 

Iστορικά το πάρκο του Πεδίου του Άρεως είναι ένα από τα πάρκα που στάθηκαν αν και πολεμήθηκαν λυσσωδώς. Χαρακτηριστικά ο δασολόγος Αντώνης Καπετάνιος, στο κεφάλαιο που ονομάζεται «Το πάρκο που πληγώνουμε…» του βιβλίου του «Αθήνα, ζεις;»², γράφει τα ακόλουθα: 

Η έκταση που εξαπλώνεται το συγκεκριμένο πάρκο, στα χρόνια του Όθωνα χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικές ασκήσεις, ενώ αργότερα αποτέλεσε στρατώνες ιππικού και φιλοξένησε το σχολείο σκοπευτικής, τη σχολή Ευελπίδων κ.ά.. Γι’ αυτό το λόγο ονομάζονταν Πεδίον του Άρεως, προς τιμήν του θεού του πολέμου.

Τις Κυριακές, η συγκεκριμένη ευρύτατη έκταση, η οποία οριζόταν από δύο παράλληλα ρέματα που «κατέβαιναν» από τα Τουρκοβούνια και που σήμερα δεν υπάρχουν πια (είναι δρόμοι!), αποτελούσε τόπο περιπάτου των Αθηναίων αστών.

Το έτος 1887 χαρακτηρίσθηκε ως Κήπος Αφιερωμένος στους Αγωνιστές του 1821. Με το Διάταγμα της 20^ης-7-1900 (ΦΕΚ 228 Α’/1900) επικυρώθηκε η ανωτέρω πράξη, αλλά κήπος δε δημιουργήθηκε την εποχή εκείνη. Αφέθηκε στην τύχη της η έκταση και στις ορέξεις των επιτηδείων. Το 1920 κινδύνεψε να μετατραπεί σε οικόπεδα, αφού με πάθος τη διεκδίκησαν για να την εκμεταλλευτούν, επιχειρηματίες της γης. «Στο παρά πέντε», τότε,γλίτωσε την οικοπεδοποίηση. Μα έμελλε να υποστεί και άλλους κινδύνους, όταν κατά την πρώτη δεκαετία του ’20 διεκδικήθηκε σθεναρά για τη δημιουργία εκεί κτιρίου του Υπουργείου Γεωργίας, δικαστικού μεγάρου, εγκαταστάσεων της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων (Χ.Α.Ν.), θερινής σκηνής του Εθνικού θεάτρου κ.α. Το συγκεκριμένο χώρο μάλιστα, χρησιμοποίησε η εταιρεία Πάουερ για ν’απορρίπτει τα χώματα που προέκυπταν από την εκσκαφή του υπογείου τμήματος του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. (…)

Στα πιο κοντινά μας χρόνια δε, ο χώρος μεταξύ του πάρκου και της σχολής Ευελπίδων προορίστηκε για τη δημιουργία του αποκαλούμενου μουσείου Πασσά και, μάλιστα, πραγματοποιήθηκαν εργασίες ανέγερσής του (σήμερα στο συγκεκριμένο χώρο υφίσταται η πλατεία Πρωτομαγιάς και τούτος έχει τσιμεντοποιηθεί, καθώς δημιουργήθηκε γκαράζ από ιδιώτη). Ο σκελετός του μουσείου γκρεμίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’80. (…)

Το πάρκο του Πεδίου του Άρεως υπέστη το βάρος, τη φθορά και την αλλοίωση από χρήσεις ετερόκλητες που του επιβλήθηκαν. Το ίδιο το κράτος δε, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, τις προήγαγε! Τι να πρωτοαναφέρει κανείς… Τα εντός του πάρκου δύο θέατρα, τα τρία αναψυκτήρια, το νυχτερινό κέντρο, τις εγκαταστάσεις του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, τη Γεωγραφική υπηρεσία Στρατού, τις εκθέσεις που συχνά πυκνά διοργανώνονται εκεί, τα λούνα παρκ και τα τσίρκο που στήνονται… Με τις συγκεκριμένες πράξεις, η μισή περίπου έκταση του πάρκου υπέστη τη «δέουσα αξιοποίηση» και ουσιαστικά απωλέσθη, με την έννοια ότι έπαψε να εκπληρεί το σκοπό για τον οποίο προοριζόταν. Σήμερα, μόνο τα 170 στρέμματα, από τα 227 της συνολικής του πάρκου, καλύπτονται από βλάστηση και επιτελούν το λειτουργικό τους ρόλο.

Με τη διάταξη της παρ. 8 του άρθρου 23 του νόμου 2300/1995 («Μεταφορά του συντελεστή δόμησης και άλλες διατάξεις»), επιτράπηκε η λειτουργία θερινών κινηματογράφων ή θεάτρων, καθώς του υπάρχοντος κέντρου ψυχαγωγίας εντός του άλσους του Πεδίου του Άρεως, τα οποία στο μέλλον θα λειτουργήσουν σα δημοτική επιχείρηση. Τέτοιες ενέργειες και συμπεριφορές από πλευράς της πολιτείας προκαλούν το κοινό αίσθημα, διότι αυτή, που κανονικά θα έπρεπε να διασφαλίζει την ακεραιότητα και την προστασία των χώρων πρασίνου, όχι μόνο δεν το κάνει (όπως στην περίπτωσή μας), αλλά προχωρά περισσότερο νομοθετώντας «εναντίον τους», και τους παραδίδει σε χρήσεις, που –κατά το μάλλον ή ήττον– τους καταστρέφουν, ή προάγεται δι’αυτών η αλλαγή του προορισμού τους.

Και για να μη θεωρηθεί ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν ανούσιες επισημάνσεις απορρέουσες από τη συνήθη πρακτική του Έλληνα να γκρινιάζει και να θρηνολογεί για καθετί (sic), παραπέμπω σε δικαστική πηγή, στην αριθ. 2189/1982 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία «οι εγκαταστάσεις του Green Park(του αναψυκτηρίου που βρίσκεται επί του πάρκου) προκάλεσαν ουσιώδη μεταβολή του προορισμού του συγκεκριμένου χώρου πρασίνου και αναίρεση της κοινής του χρήσης, λόγω της κλειστής και μόνιμης περίφραξης που υφίσταται πέριξ αυτού (κ.λ.π.)»    

    

Τέλος, ενδεικτικά θέλω να αναφερθώ στη δημοσίευση ενός βιβλίου, από το υπουργείο παιδείας και θρησκευμάτων σε συγχρηματοδότηση με το ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο, με τίτλο: Ένα μαγικό καπέλο στα Εξάρχεια. 

Οι εκπαιδευτικοί που υπογράφουν το συγκεκριμένο πόνημα πρέπει να προσέχουν τι ακριβώς διδάσκουν τους μαθητές, καθώς από τα γραφόμενα τους δε φαίνεται να έχουν καταλάβει την ουσιώδη διαφορά μεταξύ των εννοιών της αυτοδιαχείρισης (με βάση την οποία λειτουργεί το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου³) και της κρατικής διαχείρισης (όπως είναι η περιγραφόμενη περίπτωση του πάρκου του Πεδίου του Άρεως).

Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να τονιστεί ιδιαίτερα πως εδώ κι ένα σημαντικό χρονικό διάστημα συμβαίνει έξαρση της ανδρικής νεανικής πορνείας στο Πεδίον του Άρεως σύμφωνα με ελληνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις⁴ αλλά και ιδίοις όμμασι, με θύματα «παιδιά - φαντάσματα» δηλαδή ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες κι αιτούντες άσυλο. Στο πάρκο του πεδίου του Άρεως δηλαδή γίνεται δοσοληψία νεαρών μεταναστών που είναι θύματα ανδρικής σεξουαλικής εμπορίας. Προωθούν δηλαδή στην πορνεία νέους μετανάστες, ενώ γίνεται συνδιαλλαγή με  νεοέλληνες που πληρώνουν ακόμα και παραπάνω χρήματα προκειμένου να κάνουν σεξ με αυτά τα αγόρια χωρίς προφύλαξη.

Παράλληλα το λογικό είναι να χρειάζεται να ρωτιέται μία συλλογικότητα αν επιθυμεί να συμπεριληφθεί το όνομά της σε ένα τέτοιο εγχειρίδιο προπαγάνδας, που αφορά σε δράση περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του προαναφερόμενου υπουργείου συγχρηματοδοτούμενη από ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η συνέλευση του αυτοδιαχειριζόμενου πάρκου Ναυαρίνου⁵ δεν ρωτήθηκε καν αν ήθελε να συμπεριληφθεί ή όχι στο συγκεκριμένo προπαγανδιστικό εγχειρίδιο.

Ένα τέτοιο εγχειρίδιο στην ουσία χρησιμοποιείται για πολιτική διαφήμιση των πολιτικών προϊστάμενων του εν λόγω υπουργείου όπως επίσης και για την τεκμηρίωση - σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης - απορρόφησης κοινοτικών χρημάτων. Αποτελεί ουσιαστικά προσβολή για όσες κι όσους έχουν συμμετέχει, έχουν χύσει αίμα και ιδρώτα, έχουν προσφέρει εθελοντικά προσωπική εργασία κι επιστημονική συνδρομή στην εξέλιξη του αυτοδιαχειριζόμενου πάρκου Ναυαρίνου⁶.  

Καλό είναι λοιπόν οι εκπαιδευτικοί που υπογράφουν αυτό το προαναφερόμενο προπαγανδιστικό υλικό του υπουργείου κάθε φορά που αρχίζουν να σπέρνουν «σπόρους αγάπης» από δω κι από κει, να έχουν ήδη εμβαθύνει σε ορισμένα βασικά θέματα εκπαίδευσης⁷προκειμένου να μην περιπέφτουν σε τόσο τραγικά λάθη.

Πηγές: 

1. Παπαστράτειο δημοτικό πάρκο Αγρινίουhttp://enterioni.blogspot.gr/2012/04/municipal-park-of-agrinio-el-parque.html

2. Καπετάνιος Β. Αντώνης, «ΑΘΗΝΑ, ΖΕΙΣ; Η πολη που έφυγε, η πόλη που μένει…», Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 2004.
3. Τα άνθη του πάρκου Ναυαρίνουhttp://enterioni.blogspot.gr/2012/05/las-floras-del-parque-navarino-flowers.html

4. Ανδρική πορνεία και νεαροί μετανάστες στο Πεδίον του Άρεως http://erymanthos.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=615:-----------lpraksisr&catid=55:koinonia-politon&Itemid=61

5. Tέσσερα χρόνια ύπαρξης του πάρκου Ναυαρίνουhttp://enterioni.blogspot.gr/2013/04/cuatro-anos-de-existencia-del-parque-de.html

6. Δημιουργούμε ένα περιβόλι στο πάρκο Ναυαρίνουhttp://enterioni.blogspot.gr/2012/11/estamos-haciendo-un-huerto-en-el-parque.html

7. Για αρχή συνιστώ ένα ισπανικό βιβλίο που αναλύει το θέμα της γεωργίας στο σχολείο, τα πλήρη στοιχεία του παραθέτω στη συνέχεια: La agricultura en la escuela. Manuel Gil Monreal (Madrid 1995). Accion Divulgativa, S.L.


9 de junio de dos mil trece - 9 Ιουνίου δύο χιλιάδες δεκατρία - June, 9, two thousand thirteen

Το άρθρο που ακολουθεί είναι γραμμένο από τον Κώστα Φαρμακίδη:

Οι μνημονιακές δυστοπίες της πτώχευσης και της οικονομικής και κοινωνικής οπισθοδρόμησης δεν ήταν πάντοτε ο τρόπος που το πολιτικό κατεστημένο αποσπούσε την συναίνεση και συνενοχή των πολιτών. Η δημοσιονομική κατάρρευση ήρθε όχι πολλά χρόνια μετά το θαύμα των Ολυμπιακών Αγώνων και την ιλιγγιώδη ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου. Για πολλά χρόνια ζούσαμε στο όνειρο του εκσυγχρονισμού και των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, στην ευκολία του δανεισμού και στον πυρετό κερδοφορίας των δημοσίων έργων.

Μέσα σ’ αυτήν τη μέθη ενός υποτιθέμενου εξευρωπαϊσμού, που άφηνε ανέγγιχτες τις «ιδιαιτερότητες» του ελληνικού πολιτικού συστήματος άλλαζε όμως τη βιτρίνα μας με πακτωλούς χρηματοδότησης, συναντήσαμε κι άλλη μια ναρκωτική λέξη που συνεπήρε εξ ίσου τον πολίτη, τον εργολάβο, το δήμαρχο, τον υπουργό και τον νομοθέτη: την «ανάπλαση».  

Συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη και την φροντίδα για το περιβάλλον, τα εύκολα κέρδη για τους ιδιώτες και την προβολή της ευαισθησίας των πολιτευτών, τις πολύχρωμες μακέτες για να δείχνουν οι δημοσιογράφοι και τα τσιμέντα για να δικαιολογούνται οι εκταμιεύσεις από τα κοινοτικά προγράμματα, η ανάπλαση έγινε αυτό που όλοι θέλουνε: οι πολιτικοί, οι τοπικοί άρχοντες, οι κατασκευαστικές, οι εφημερίδες και αρκετοί οικολόγοι «που αγαπάνε την πόλη μας». Διπλή ανάπλαση στο Βοτανικό και τη Λεωφόρο (δώρο ένα εμπορικό κέντρο με συντελεστή κάλυψης 1,8), ανάπλαση στο Αττικό Άλσος, ανάπλαση και στο Πεδίο του Άρεως. Πέντε χρόνια μετά τον πυρετό των αναπλάσεων αξίζει να δούμε πίσω από τη μαγική εικόνα που κατασκευάστηκε τότε και να παρακολουθήσουμε το σημερινό βατερλώ. Θα εστιάσουμε στο Πεδίο του Άρεως, που είναι μάλλον αρχετυπικό και ενδεικτικό της όλης λογικής, που δεν είναι καθόλου άσχετη με το γιατί φτάσαμε εδώ που φτάσαμε σαν χώρα.

Την ανάπλαση του Πεδίου του Άρεως εμπνεύσθηκε, ανέλαβε, ανέθεσε και επόπτευσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών-Πειραιώς, γνωστότερη ως Υπερνομαρχία Αθηνών. Η Υπερνομαρχία Αθηνών, οργανισμός πραγματικά άχρηστος, αφού και η Αθήνα και ο Πειραιάς είχαν δική τους Νομαρχία με όλες τις υπηρεσίες, ενώ η εποπτεία ασκείτο από την τότε μη αυτοδιοικούμενη Περιφέρεια, φτιάχτηκε για ένα και μόνο λόγο: την διασπάθιση δημοσίου χρήματος και την λειτουργία  ως «σκαλοπατιού» για πολιτικά πρόσωπα που χρειάζονταν μια θέση προβολής για να μεταπηδήσουν στα Κοινοβούλια και στα Υπουργεία. Οι ελάχιστες υπηρεσίες της στεγάζονταν κυρίως σ’ ένα άδειο εμπορικό κέντρο της Κηφίσίας/Λ.Ριανκούρ, ώστε το κράτος να συμπαρασταθεί έμπρακτα στην αποτυχία του ιδιοκτήτη του να το αξιοποιήσει και να τσοντάρει μερικά ενοίκια για την επιβίωσή του.

Αντικείμενα διαχείρισης για τον ή την Υπερνομάρχη ήταν μόνο το Πεδίο του Άρεως με τον λόφο Φινόπουλου ως παράρτημα και το Αττικό Άλσος (στο Γαλάτσι). Ο συντονισμός μεταξύ των Νομαρχιών Αθηνών και Πειραιώς, γρήγορα απεδείχθη μη επικερδής επιχείρησης (οι άλλοι δύο Νομάρχες τα κανονίζανε μόνοι τους), οπότε το κέρδος και η προβολή έπρεπε να επιτευχθούν μόνο από τους δύο πνεύμονες των πιο πυκνοκατοικημένων περιοχών του Δήμου. Γρήγορα λοιπόν ανάπλαση και στα δύο πάρκα. 

Πριν περάσουμε όμως στο τι έγινε και πώς έγινε, καλό είναι να επισημάνουμε και το τι δεν έγινε που έπρεπε να γίνει. Κι αυτό το κάτι λέγεται αναδάσωση. Ο πυρετός των αναπλάσεων, η λαγνεία του μάρμαρου και τσιμέντου, η εμμονή στην ριζική ανθρώπινη επέμβαση στον χώρο και η μικρονοϊκή επιμονή στην εμπορευματική χρήση του χώρου, οδήγησε κυβερνώντες και πολίτες σε μια υποτίμηση του φυσικού χώρου και του πραγματικού προορισμού του. Σε μια οικιστικά τραγική μητρόπολη, όπου η σφράγιση του εδάφους κατατρώει τα γύρω βουνά, το πράσινο σπανίζει και η φροντίδα που θέλει είναι πολλαπλάσια λόγω νέφους, ασθενειών και ξηρότητας, οι φυσικοί χώροι πρασίνου είναι προστατευτέοι πρώτα απ’ όλα για το κλίμα και το οξυγόνο. Είναι δηλαδή προστατευτέοι ως τέτοιοι, πρέπει να μείνουν όπως είναι και όχι να «αναδειχθούν», να «αξιοποιηθούν», «να εισρεύσει ο κόσμος και να του βάλουμε και δυο μαγαζιά να περνάει ευχάριστα την ώρα του». Αλλά και από την άποψη της ψυχαγωγίας και ψυχολογίας, ο μητροπολιτικός άνθρωπος ωφελείται κυρίως από την ύπαρξη χώρων που τους απολαμβάνει κανείς απλά και μόνο περπατώντας, παίζοντας ή ξαπλώνοντας και όχι από χώρους που παρέχουν ανέσεις και υπηρεσίες με θέα πρασίνου. Αν τα καταλάβουμε ποτέ αυτά εμείς οι Γκυζιώτες, οι Εξαρχιώτες, οι Κυψελιώτες και οι Αμπελοκηπιώτες, τότε θα απαιτήσουμε και θα ενεργήσουμε ώστε οι τρεις φυσικοί μας χώροι, το άλσος Ευελπίδων, ο Φινόπουλος και το Πεδίο του Άρεως να γίνουν πάλι ένα πυκνό δάσος, φροντισμένο, με μόνιμους δασοφύλακες με γνώσεις κηποτεχνίας και γεωτεχνικό προσωπικό με δασολόγους και γεωπόνους δενδρολόγους, με παρεμβάσεις μόνο στα πλαίσια της αρχιτεκτονικής τοπίου, με φωτισμό και ασφάλεια ώστε να μπορούν κάθε ώρα να πάνε και γέροι και νέοι, και μετανάστες και έλληνες, και  ζευγάρια και μοναχικοί περιπατητές.

Αντίθετα λοιπόν απ’ όλα αυτά η Επιτροπή Προστασίας του Πεδίου του Άρεως (μετονομασθείσα για ένα φεγγάρι και σε Επιτροπή Προστασίας και Ανάπλασης του Πεδίου του Άρεως), νομιμοποιητικός παράγοντας «αντιπροσωπευτικός» της κοινωνίας των πολιτών, συμμετείχε και συναίνεσε στην σύλληψη του σχεδίου Ανάπλασης του Πεδίου Άρεως. Το αυτοκρατορικό αυτό σχέδιο επί Φώφης Γεννηματά είναι ακόμα ανηρτημένο στις γνωστές μπλε πινακίδες μπροστά στο άγαλμα της Αθηνάς: 9.150.000 ευρώ – ένας μόνιμος εμπαιγμός για τον πολίτη που το βλέπει περνώντας και συνεχίζει αμέριμνος προς την δουλειά του (άραγε κανένας εισαγγελέας δεν έχει περάσει ΠΟΤΕ από εκεί μέσα;). Λίγες ποιοτικές λεπτομέρειες: άνω του 40% έργα πολιτικού μηχανικού (δόμηση), άνω του 40% επίσης έργα ηλεκτρολόγου, 8% φυτοτεχνικά έργα. Λίγες επικοινωνιακές λεπτομέρειες: αρχιτέκτονας σχεδιασμού ο φημισμένος Τομπάζης, εργολήπτης η Καπετανίδης Α.Τ.Ε. Λίγες δημοσιονομικές λεπτομέρειες: χρηματοδοτεί και εποπτεύει η Υπερνομαρχία (δεν υπάρχει δηλαδή τρίτος να ελέγξει που αποφάσισε να δώσει τα λεφτά η Υπερνομάρχης). 

Μέσα στην ανάπλαση περιλαμβάνονται:

α) η ανακαίνιση του θεάτρου Άλσους, για να βγει από το αυθαίρετο κάνα μίσθωμα

 β) η δημιουργία τσιμεντένιας σκάφης με τόνους τσιμέντου, όπου θα τρέχουν νερά στο μήκος μιας σπειροειδούς διαδρομής καλυμμένης με τριανταφυλλιές, πριν λιμνάσουν από την αφροντισιά

γ) το ξαναχτίσιμο με περισσότερο μάρμαρο και τσιμέντο ενός συντριβανιού και η δημιουργία ενός δευτέρου στο άνοιγμα μπροστά στο θέατρο, το οποίο μάλιστα για να αγοραστεί πιο πολύ μάρμαρο από τον κολλητό προμηθευτή έχει ύψος πάνω από δυόμιση μέτρα και μοιάζει με πολεμίστρα 

δ) η επιμαρμάρωση όλης της διαδρομής από το θέατρο ως τα αγάλματα, ώστε να μην υπάρχει πόντος χώματος που να απορροφάει βροχή για τα φυτά και τις μέρες με ήλιο να αντανακλάει στα μάτια όλη η ακτινοβολία χάρη στο άσπρο του μάρμαρου

ε) η αποδοχή του Πεδίου στην έκταση που του απέμεινε μετά τις καταπατήσεις του Πανελληνίου, που μάλιστα νομιμοποιήθηκαν από τον Γενικό Γραμματέα Αθλητισμού διαρκούσης της ανάπλασης 

Μετά τις αντιδράσεις κάποιων τρελών, δικομανών, ενδεχομένως και υπόπτων, τους οποίους η δημοσιογράφος Λώρη Κέζα ετίμησε δια της σύνταξης υποτιμητικού δημοσιεύματος¹ και η Ντίνα Μπέη εμήνυσε για φθορές και υποκίνηση επεισοδίων, το Συμβούλιο Επικρατείας απεφάνθη σε επίπεδο προσωρινής εκδίκασης² ότι τα αυθαίρετα κτίσματα αποτελούν οργανικά παραρτήματα του Πεδίου και ότι οι παρεμβάσεις με τα τσιμέντα και τα μάρμαρα δεν είναι ασύμβατες με τον δασικό χαρακτήρα του Πεδίου Άρεως. Μια αυτόνομη συνέλευση ανθρώπων που συζήτησαν και έδρασαν κάποιες φορές επιτόπια στο Πεδίο βρίσκοντας στο τέλος μπροστά τους την αστυνομία, δεν συνάντησε την αλληλεγγύη πιο διευρυμένων κομματιών από τους κατοίκους ή από άλλες περιβαλλοντικές και τοπικές πρωτοβουλίες. Ο δρόμος για την ανάπλαση, τη δημοσιότητα και το κοινοτικό-κρατικό χρήμα ήταν πια ανοιχτός και τα μεμονωμένα αδέσποτα σκυλιά δεμένα³.

Το έργο της ανάπλασης ήταν αρχικώς παραδοτέο τον Αύγουστο του 2009⁴, προ τεσσάρων ετών δηλαδή. Το σύνολο της πίστωσης ήταν στη διάθεση της Υπερνομαρχίας και ο Καπετανίδης εγκατεστημένος μια χαρά μέσα στο εργοτάξιο. Τα πρώτα τσιμέντα πέσανε, φυτεύτηκαν κάτι ποώδη με χρόνο ζωής μερικούς μήνες για να γίνει ένα υποτυπώδες εγκαίνιο, μπήχτηκαν στο έδαφος και κάτι σιδερένιες κόκκινες βέργες εν είδει καλλιτεχνικής παρέμβασης, μαρμαρώθηκε η διαδρομή από τον Κωνσταντίνο μέχρι τα περίπτερα, εξαιρέθηκαν από την κατεδάφιση έξι ακόμα κτίσματα με υπογραφή Σηφουνάκη και νομική βάση τον 1512/1985 που έχει βγει αντισυνταγματικός από το ΣτΕ⁵, υπογράφτηκαν μια-δυο συμβάσεις ακόμα για φύλαξη κλπ. Η αξία του έργου αναθεωρήθηκε προς τα πάνω (9,6 εκατομμύρια ευρώ⁶) και ο Καπετανίδης άρχισε να εκδίδει λογαριασμούς (στην Διαύγεια φαίνεται μέχρι το καλοκαίρι του 2012 να έχουν πληρωθεί 23 λογαριασμοί).

Φαίνεται όμως ότι ένα τέτοιο έργο βιτρίνα, με πιο πολλούς υπερμάχους κι απ’ την Αγία Σοφία, απαιτούσε εκτός από πολλά έργα πολιτικού μηχανικού και πολλή μίζα. Παρά την συνολική εκταμίευση 8 εκατομμυρίων από τα συνολικά 9,6 εκατομμύρια ευρώ, από τον Αύγουστο του 2009 το έργο άρχισε να παίρνει τη μία παράταση μετά την άλλη. Εγγυητικές επιταγές κατέπιπταν, ενστάσεις απορρίπτονταν, μέχρι που ο Καπετανίδης κηρύχθηκε έκπτωτος και σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Μεταφορών απώλεσε και την εργοληπτική άδεια για δημόσια έργα. Κατά της απόφασης που τον εκήρυξε έκπτωτο ο εργολήπτης επέτυχε να λάβει δύο προσωρινές διαταγές αναστολής της ισχύος τους και δικαστική απόφαση αναστολής⁸ (!!!) και βάσει αυτών και της «χαλαρής» αντιδικίας των εκπροσώπων και νομικών παραστατών της Περιφέρειας⁹ (διαδόχου πλέον της Υπερνομαρχίας μετά τον Καλλικράτη) και της Διοίκησης να λαμβάνει επιπλέον παρατάσεις με τελευταία ανηρτημένη αυτή του Μαρτίου 2013¹⁰. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Πρωτοδικείου Αθηνών η Καπετανίδης Α.Τ.Ε.Ε. έχει μπει στο άρθρο 99 (προπτωχευτική διαδικασία) βάσει της υπ’ αριθμόν 1033/2011 αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών- Τμήμα Εκουσίας Δικαιοδοσίας.

Η πραγματική εικόνα του Πεδίου του Άρεως φαίνεται στο ρεπορτάζ. Σκουριασμένα μηχανήματα, λιμνάζοντα νερά, σκουριασμένες γλάστρες που μετέφεραν φυτά για μεταφύτευση, φρεάτια-σκουπιδοτενεκέδες σπασμένες τσιμεντένιες και μαρμάρινες σκάφες που υποτίθεται θα ήταν σιντριβάνια, γιαπιά παρατημένα, αρδευτικό σύστημα αποτελούμενο από μη λειτουργούντες, κατάκοιτους πλαστικούς σωλήνες. Η βλάστηση, όπως και σε όλα τα άλση της περιοχής, παρατημένη, ξεραμένη, απροστάτευτη από ασθένειες – χαρακτηριστική η εικόνα των φοινίκων που καταστράφηκαν σε όλη την Αττική. Στο εργοτάξιο του Οικονομίδη παραμένουν πλακάκια τοίχου αχρησιμοποίητα, στοίβες μάρμαρα, σκουριασμένα μηχανήματα εκσκαφής και φορτοεκφόρτωσης, γλάστρες και μικρά φυτά προς μεταφύτευση, εξοπλισμός εργατοτεχνιτών, πλέγματα αποκλείοντα την πρόσβαση στο εργοτάξιο. Τα διδάγματα από αυτήν την ιστορία πολλά.

Για το Πεδίο του Άρεως εκκρεμούν έξι αιτήσεις ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας¹¹. Η μάχη εκεί θα δοθεί όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα. Το ερώτημα όμως είναι τι όφελος έχει η οποιαδήποτε μάχη όταν μέσα στα μάτια μας έχουμε 277 στρέμματα εγκατάλειψης και παρ’ όλα αυτά κανείς δεν καταλογίζει την παραμικρή ευθύνη σε κανέναν και κανείς δεν παίρνει την πρωτοβουλία να δράσει για την προστασία του φυσικού και του οικιστικού περιβάλλοντος. Και δεν μιλάμε για θεσμούς και αρχές μιλάμε για πολίτες που είναι η κινητήρια δύναμη της κοινωνίας και της πολιτείας. Σε πρώτη φάση τουλάχιστον μ’ αυτό το ρεπορτάζ ελπίζουμε να προσφέρουμε την εμπειρική και πολιτική τεκμηρίωση για την αναδρομική αντιμετώπιση του φαινομένου των «αναπλάσεων» και της ομερτά εργολάβων – αιρετών – πολιτευτών – δημοσιογράφων και αυτοκλήτων εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, με ολίγη ανοχή της δικαιοσύνης, που καθόλου άσχετα δεν είναι με την υπερχρέωση του κράτους, την άδικη κατανομή του πλούτου, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος που ζούμε αλλά τελικά και της ίδιας μας της συνείδησης και της αξιοπρέπειας.

Πηγές:

1.      Το Βήμα, 8-11-2009

2.       Η οριστική ακόμα εκκρεμεί μετά από πολλές αναβολές

3.      Η Επιτροπή ήταν ήδη εξημερωμένη

4.      Σύμφωνα με την σύμβαση της 20^ης-2^ου-2008

5.      Απόφαση 3500/2009

6.      Απόφαση 13/2010 της Ν.Ε. Αναπτύξεως της Ν.Α. Αθηνών-Πειραιώς, «έγκριση 1^ου Α.Π.Ε.», μετά πάροδο της προθεσμίας παραδόσεως του έργου..

7.      Έγγραφο υπ’ αριθμόν 863/2013 της Γ.Γ. Δημοσίων Έργων

8.      3/2013 του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στην οποία έχει αποκρυβεί από τους διαδίκους ότι η ανάδοχος έχει διαγραφεί από τα μητρώα εργοληπτών, το δε σκεπτικό βασίζεται στη βλάβη που θα προκαλέσει η έκπτωση από την σύμβαση στον ανάδοχο (τα δημόσια έργα άλλωστε γίνονται προς όφελος των ιδιωτών και επισήμως απ’ ότι φαίνεται)

9.      Στις αιτιολογίες των χορηγούμενων παρατάσεων και στην άμυνα κατά της αιτήσεως αναστολής της έκπτωσης, πουθενά η Περιφέρεια δεν επικαλείται την ύπαρξη προσωρινών, οριστικών ή τμηματικών πρωτοκόλλων παραλαβής που να αντιστοιχούν στο 85% του έργου που δήθεν είναι ολοκληρωμένο, όπως αποδέχεται

10.  Απόφαση υπ’ αριθμόν 155/2013 της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Αττικής

11.  Κατά της υπαγωγής της ανάπλασης στην χρηματοδότηση του αναπτυξιακού νόμου, κατά της ανάπλασης, κατά της σύναψης της σύμβασης της ανάπλασης, κατά της μίσθωσης του GreenPark, κατά της νομιμοποίησης των αυθαιρέτων του Πανελληνίου και κατά της οικοδομικής άδειας του αυθαιρέτου του Οικονομίδη