Εικαστική έκθεση στο Λονδίνο καρπός της συνεργασίας του Μουσείο Ανοιχτότητας Πειραματικό Εικαστικό Εργαστήριο στο λιμναίο τοπίο Πρεσπών¨Ψυχής στο Λαιμό " το καλοκαίριτου 2016 στις Πρεσπες με θεμα την Σπηλιά του Κοκκαλη το πρόχειρο νοσοκομείο των ανταρτών. Βίντεο ντοκουμέντο / στο τέλος αυτής της ανακοίνωσης το πρώτο μέρος τηςτεκμηρίωσης
ECHOES FROM THE CAVE
Dialogues with a Time and a Place…
The Crypt Gallery
Euston Road, London NW1 2BA | http://cryptgallery.org
Εγκαίνια Πέμπτη 9 Μαρτίου (6-9pm)
Διάρκεια έκθεσης 10-12 Mαρτίου (12-7 pm)
Δελτίο Τύπου
Σαν μια κατακλείδα, η έκθεση αυτή μας παρουσιάζει το έργο 23 καλλιτεχνών του εικαστικού residency "Ψυχή στο Λαιμό" στο απομακρυσμένο χωριό των Ψαράδων της Βορειοδυτικής Ελλάδας, εκεί που τα σύνορα της συναντιούνται με αυτά της Αλβανίας και της Π.Γ.Δ.Μ.Ανάμεσα στα ειδυλλιακά βουνά των Πρεσπών βρίσκεται η Σπηλιά του Κόκκαλη, η οποία λειτούργησε ως νοσοκομείο των ανταρτών κατά την διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου.
Μία περιοχή που οι μετανάστες, οι εμφύλιοι πόλεμοι και η βία άφησαν βαθιές πληγές στο τοπίο και την μνήμη. Ο τόπος αυτός και η ιστορία του έχουν γίνει σημείο αναφοράς των έργων και έπαιξαν μείζων ρόλο για την επιλογή του χώρου έκθεσής τους στην The Crypt Gallery του Λονδίνου .
Οι χαμηλοί θόλοι της Γκαλερί μας ταξιδεύουν και μας δίνουν την αίσθηση που είχε η ίδια η σπηλιά, ταξιδεύοντας τους επισκέπτες μέσα από τη γεωγραφία και την ιστορία της περιοχής. Η ομάδα των διεθνών καλλιτεχνών παρουσιάζει την δουλειά της μέσα από μια ποικιλία μέσων όπως βίντεο,φωτογραφία , ζωγραφική , γλυπτική, Performance και εγκαταστάσεις
Οργανωμένη από την Carmen Alemán και την Ali Darke, η έκθεση έρχεται να ρίξει φως σε μια ξεχασμένη πτυχή της Ευρωπαϊκής Ιστορίας εκθέτοντας τα μυστικά ενός στοιχειωμένου τοπίου.
Carmen Alemán. Σοφία Αντωνακάκη. Μάγδα Χριστοπούλου .Ali Darke. Τάτη Δουβάνα. Μάρθα Ηλιάδου. Νικόλαος Καρναμπατίδης Χάρης Κοντοσφύρης(Εικαστικό συνεργατικό πρότζεκτ "Ο χάρτης του εμφυλίου" ), Natalja Kondratova. Κώστας Κορωναίος.Bob Lawson. Ιωσηφινα Μακρή. Lee Maelzer. Όλγα Μονάχου.Vena Naskręcka. Δημήτριος Οικονόμου. Μαρία Παπατζέλου.Σταύρος Παρχαρίδης. Ειρήνη Πουλιάση. Αγησιλαος Ρόμπολας.Ιωάννης Ρόμπολας. Veronica Shimanovskaya. Νικολέτα Τσαντίκη
Το project μέσα στο project
Ο χάρτης του εμφυλίου συνεργατική δράση 30 καλλιτεχνών σε συντονισμό του Χάρη Κοντοσφύρη:Σοφία Αντωνακάκη, Στρατής Καβαρνός, Δημήτρης Αμελαδιώτης, Γιώργος Παλιάτσος, Γλύκα Διονυσοπούλου, Γιώργος Φανάρας,Γιάννης Βγότζας, Μαρία Λαγού,Χάρης Μαργαρίτης, Αργύρης Ρήμος, Θοδωρής Μαυρίδης, Κατερίνα Καρούλια, Αφροδίτη Γκρίζη,Αχιλεας Ζάζος,Ολγα Μπόγδανου, Χάρης Κοντοσφύρης, Αννα Μαρία Σαμαρά, Πλάτων Μπουταγκίδης, Γεωργος Πανταζής, Τάσος Μπουσδούκος, Θεοδόσης Παπαδόπουλος, Αναστασία Γιοβάνογλου,Μιχάλης Μπίμπασης, Δημήτρης Σκληβανιώτης,Μαρία Μιλιώτη, Χριστίνα Τζάνη,Αντώνης Παππας,Μάγδα Χριστοπούλου.
Ο Χάρτης του
Εμφυλίου (Το project μέσα στο project)
Ο Χάρτης του
Εμφυλίου αποτελεί μία αλληγορική αναψηλάφηση της ιστορίας του πολέμου
(1945 - 1949 ) και εστιάζει στις κοινώς λεγόμενες "παράπλευρες απώλειες",
δηλαδή στα θύματα αυτά που τυχαία υπήρξαν στα πεδία μαχών ανεξαρτήτως της
όποιας θέσης (πολιτική/κοινωνική), ουδετερότητας ή άγνοιας φέρουν. Επιχειρεί να
επισημάνει την τυχαία συνέπεια μίας εκστρατείας σχεδιασμένης από την όποια
πλευρά, που όμως κοστίζει ζωές ανθρώπων χωρίς να φέρουν άμεση ευθύνη της
κατάστασης. Αμφισβητεί - υπό την μορφή απορίας - την πάγια τακτική
σύνταξη της επίσημης ιστορίας που έχει υπόψη μόνο τα πολιτικά και οικονομικά
συμφέροντα των εμπλεκόμενων ομάδων παραβλέποντας τους αστάθμητους παράγοντες οι
οποίοι συμβάλλουν σημαντικά στη διάλυση του κοινωνικού ιστού ενός τόπου
και εμποδίζουν μία πλήρη, πανανθρώπινη ματιά της ιστορίας.
Η γενίκευση
της αφήγησης της ιστορίας- από πλευράς επίσημων θεσμών ή πολιτικών απόψεων - σε
μέγιστο βαθμό διατηρεί μόνο τα απολύτως απαραίτητα στοιχεία που υπηρετούν
συμφέροντα αυτών, ενώ αποκλείονται
άλλα εξίσου ή περισσότερο ουσιώδη γεγονότα και ο συσχετισμός των
καταστάσεων μένει ανέφικτος .
Αυτός ο
χάρτης λοιπόν, θα μετατραπεί σε μία ανεξάρτητη πλατφόρμα καλλιτεχνών το έργο
των οποίων προκύπτει από τη συμμετοχή τους στη
διερευνητική δράση «Η σπηλιά του Παντός», το καλοκαίρι του 2016, στα
πλαίσια του πρότζεκτ "Ψυχή στο Λαιμό", με τόπο αναφοράς τη
σπηλιά του Κόκκαλη που είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο των
ανταρτών. Με άλλα λόγια, ο Χάρτης
του εμφυλίου ξαναπροτείνεται ως χάρτης επούλωσης τραυμάτων, από όλους
τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην διερευνητική έκθεση "Η σπηλιά
του Παντός". Οι καλλιτέχνες αυτοπροσδιορίζονται ως φορείς τραυμάτων και θα
αναπτύξουν αντι-επουλωτικές τεχνικές φθοράς του επιχειρησιακού χάρτη που είναι
αποτυπωμένες σημειώσεις από τον σχεδιασμό του τακτικού στρατού εναντίων των
ανταρτών. Ο Χάρτης θα καεί σε πολλαπλά σημεία με τυχαίο τρόπο τονίζοντας τις
κακώς εννοούμενες "παράπλευρες απώλειες " από την όποια μορφή εξουσίας-διαχείρισης.
Ωστόσο, τα σημάδια από τις πληγές αυτής της καύσης δεν αφορούν συγκεκριμένα
γεγονότα αλλά όλα τα αντίστοιχα γεγονότα.
Θα
μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για έναν «χάρτη τρύπα» στην έκθεση Echoes from the Cave. Dialogues with a Time and a Place
στην Crypt Gallery ( Λονδίνο
) ο οποίος έχοντας «κερδίσει» μία θέση σε αυτήν, ανοίγει ένα
περιβάλλον προβολής δημιουργικών ιδεών, εισάγοντας καλλιτέχνες χωρίς
περιορισμό, προτάσσοντας έτσι αντίσταση στην περιοριστική λογική της επιλογής
καλλιτεχνών.
Όσοι φτάσανε
να κάνουνε διάλογο με τον τόπο και το χρόνο ακούγοντας τους ήχους της Σπηλιάς
του Παντός, ξέρουν ότι αυτή χωράει όλα τα γεγονότα. Ο Χάρτης του Εμφυλίου απλά μας υπενθυμίζει: «ένα γεγονός
αποκλείεται, ο αποκλεισμός».
Ο Χάρτης του εμφυλίου είναι μία συνεργατική
δράση 30 καλλιτεχνών σε συντονισμό του Χάρη
Κοντοσφύρη και συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Σοφία Αντωνακάκη, Στρατής
Καβαρνός, Δημήτρης Αμελαδιώτης, Γιώργος Παλιάτσιος, Γλύκα Διονυσοπούλου,
Γιώργος Φανάρας, Γιάννης Βγότζας, Μαρία Λαγού,Χάρης Μαργαρίτης, Αργύρης Ρήμος,
Θοδωρής Μαυρίδης, Κατερίνα Καρούλια, Αφροδίτη Γκρίζη, Αχιλλέας Ζάζος, Όλγα
Μπόγδανου, Χάρης Κοντοσφύρης, Άννα Μαρία Σαμαρά, Πλάτων Μπουταγκίδης, Γιώργος
Πανταζής, Τάσος Μπουσδούκος, Θεοδόσης Παπαδόπουλος, Αναστασία Γιοβάνογλου, Μιχάλης
Μπίμπασης, Δημήτρης Σκληβανιώτης, Μαρία Μιλιώτη, Χριστίνα Τζάνη, Αντώνης
Παππας, Μάγδα Χριστοπούλου.
ΠαλΑμεΑ, 2017
2016 25.07 -10.08 -ΨΥΧΗ ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ 2016 «Η σπηλιά του Παντός» Μουσείο Ανοιχτότητας Πειραματικό Εικαστικό Εργαστήριο στο λιμναίο τοπίο Πρεσπών Πρώην Δημοτικό σχολείο Ψαράδων Πρέσπα
 |
| Η σφράγιση της σπηλιάς Κόκκαλη στο Βροντερό |
Την Παρασκευή 5-8-2016 ολοκληρώθηκε το εκθεσιακό τεκμήριο της «η ψυχή στο Λαιμό 5» (Εκπαιδευτικό εικαστικό εργαστήριο με εφόρμηση από την ιστορία).Με αφορμή την επίσκεψη και μελέτη στο ιστορικό μνημείο της σπηλιάς Κόκκαλη Βροντερού Πρεσπών δημιουργήθηκαν εικαστικά έργα καλλιτεχνών, στον καλλιτεχνικό σταθμό των Ψαράδων, τα οποία θα εκτεθούν στο εγκαταλειμμένο Δημοτικό Σχολείο των Ψαράδων Πρεσπών το Σάββατο 6-8-2016 και ώρα 19 00.Η μεταϊστορία θα φανερωθεί μέσα από τα έργα Ελλήνων και Άγγλων καλλιτεχνών και αποτελεί συνεργασία της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, του 3ου και 5ου εργαστηρίου του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Ανατολικού Λονδίνου και συγκεκριμένα της ομάδας Directional Forces Residency 2016, υπογραμμίζοντας έτσι το ιστορικό γίγνεσθαι ως την απόλυτη δυσμορφία της μνήμης μέσα στον ίδιο τον πολιτισμό της αφήγησης και της ανάμνησης. Το εγχείρημα ολοκληρώνεται σε συνδιοργάνωση με την Αντιπεριφέρεια Φλώρινας και τον Δήμο Πρεσπών.
Το μέλημα της έκθεσης είναι να υπαινιχθεί ή και να περιγράψει καταστάσεις προσωπικής ρήξης με την καθεστηκυία απραξία, ελπίζοντας σε μια νέα σύμπραξη ή εστιάζοντας έστω, στις ανομοιότητες της ιστορίας καθώς οι νέες εμπειρίες οικειοποιούνται την κανονιστική ηθική της ανάμνησης. Ο χρόνος είναι η ιστορία. «Ο χρονικoγράφoς που αφηγείται τα περιστατικά χωρίς να κάνει διάκριση μεγάλων και μικρών, ενεργεί σύμφωνα με την αλήθεια πως οτιδήποτε συνέβη κάποτε, δεν μπορεί να θεωρηθεί χαμένο για την ιστορία. Στην πραγματικότητα, μόνον η απολυτρωμένη ανθρωπότητα είναι σε θέση να δεχτεί ολoκληρωτικά το παρελθόν της. Που σημαίνει: μόνο στην απολυτρωμένη ανθρωπότητα είναι δυνατό να αποδοθεί το παρελθόν της στην κάθε στιγμή του. Κάθε στιγμή που έχει βιώσει γίνεται μια citation a l' ordre du jour - κι αυτή η μέρα είναι ακριβώς η Ημέρα της Κρίσεως.» (Walter Benjamin 3η Θέση για τη φιλοσοφία της ιστορίας). Το παρελθόν είναι η εγκαρτέρηση της. Η αναπαράστασή του μέσω της τέχνης είναι η ίδια η ζωή.
Προέκυψαν από την εικαστική παράθεση δυο συνθήκες ιστοριογραφικής μνήμης: Η Αναμνημόνευση και η λύτρωση
Οι καλλιτέχνες residency που λαμβάνουν μέρος στην έκθεση είναι οι εξής: Καλλιτέχνες Λύτρωσης /
Παλιάτσιος Γεώργιος, Κορωναίος Κωνσταντίνος, Μονάχου Όλγα, Παρχαρίδης Σταύρος, Παπατζέλου Μαρία, Ράντου Αντωνία, Shimanovskaya Veronica, Aleman Carmen, Darke Alison,Maelzer Lee,Jezova Natalia,Lawson Bob, Τσαντίκη Νικολέτα, Πουλιάση Ειρήνη, Fairchild Anna, Shimanovskaya Veronica, Naskrecka Vena, Labern Sally Ann, Δουβάνα Τάτη, Ρόμπολας Ιωάννης, Ρόμπολας Αγησίλαος, Μπουρνάς Κυριάκος, Οικονόμου Δημήτριος, Αμελαδιώτης Δημήτρης, Ιωσηφίνα Μακρή, Νίκος Καρναμπατίδης, Μαρί Θεοφίλου, Καρούλια Κατερίνα, Μάγδα Χριστοπούλου, Γλύκα Διονυσοπούλου και Μιχάλης Μπιμπάσης.
Φανάρας Γιώργος, Γιάννης Βγόντζας, Μαρία Λαγού, Χάρης Μαργαρίτης, Ρήμος Αργύρης, Θοδωρής Μαυρίδης, Γκρίζη Αφροδίτη, Ζάζος Αχιλλέας, Όλγα Μπογδάνου, Άννα-Μαρία Σαμαρά, Πλάτωνας Μπουνταγκίδης, Γιώργος Πανταζής, Στρατής Καβαρνός, Σοφία Αντωνακάκη, Τάσος Μπουσδούκος, Παπαδόπουλος Θεοδόσης, Γιοβάνογλου Αναστασία, Σκληβανιώτης Δημήτρης, Χάρης Κοντοσφύρης.
Υποστήριξη από τις εταιρείες οινοποιία “In Vino Estate,Ζυθοποιεία Φίξ, Μπέλλης ΑΒΕΕ, Τυροκομείο Αμάλφεια, Χασάπικο-Νικηφόρος Στυλιάδης, Κρεοπωλείο-Σταύρος Ντίτουρας, Τυροκομείο-Δημητρίου, Λαϊκή Αγορά Φλώρινας - Πάγκος Γιάννη Τζάζου και Καιτσή Χρήστου, Παντοπωλείο Λευκώνα Πρεσπών , Ηλεκρολογικά Δογούλης Φλώρινα, Σούπερ μάρκετ Express Λευκώνας Πρεσπών, Ταβέρνα συντροφιά Ψαράδες Πρεσπών
Υποστήριξη από τις εταιρείες οινοποιία “In Vino Estate,Ζυθοποιεία Φίξ, Μπέλλης ΑΒΕΕ, Τυροκομείο Αμάλφεια, Χασάπικο-Νικηφόρος Στυλιάδης, Κρεοπωλείο-Σταύρος Ντίτουρας, Τυροκομείο-Δημητρίου, Λαϊκή Αγορά Φλώρινας - Πάγκος Γιάννη Τζάζου και Καιτσή Χρήστου, Παντοπωλείο Λευκώνα Πρεσπών , Ηλεκρολογικά Δογούλης Φλώρινα, Σούπερ μάρκετ Express Λευκώνας Πρεσπών, Ταβέρνα συντροφιά Ψαράδες Πρεσπών
Μέρος πρώτο της τεκμηρίωσης του εκπαιδευτικού εικαστικού εργαστήριου με εφόρμηση από την ιστορία: α) Αντιαισθητική - Αισθητική ακολουθούν β) Απορία - όρια γ) Ιδιοποίηση και δηκτικότητα δ) Εφήμερη διάρκεια της απουλοποίησης του έργου τέχνης ε) Αναστοχασμός και περιφορά στ) το δικαίωμα να εκθέτεις ζ)Αναμνημόνευση και λύτρωση
ΨΥΧΗ ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ 6, Ιούλιος- Αύγουστος 2016
Αντιαισθητική - Αισθητική
Όσα δεν μπορούν να γίνουν χωρίς στοχασμό και προβληματισμό, δεν αντισταθμίζονται από τον ανοιχτό και απέραντο ορίζοντα των νέων δυνατοτήτων που αναπτύσσει η τέχνη, ειδικά σε περιόδους αμφιβολίας, κρίσης και ανάγκης. Επιχειρείτε μια διεύρυνση. Η διεύρυνση αποκαλύπτεται σε πολλές διαστάσεις ως απεραντοσύνη του μικρού. Τα ανήσυχα καλλιτεχνικά κινήματα γύρω στο 1910 ανοίχθηκαν με τόλμη στην αναζήτηση αφάνταστων καινοτομιών και έναν αιώνα αργότερα επαγγέλλονται την υπόσχεση για την άλλη τέχνη. Επ’ αυτού ακόμη και σήμερα τίθεται σε κίνηση η διαδικασία της σύμπτωσης και του ελλιπούς που εξαντλεί τις βαθιές σχέσεις μεταξύ των τεχνών. Όλο και περισσότερα στοιχεία μορφοπλαστικά, υφολογικά και εκφραστικά, των τεχνών, περιέρχονται στη δίνη της εικαστικότητας και οι καλλιτέχνες αισθάνονται τη χαρά της διεύρυνσης.
Τα συστατικά στοιχεία που η τέχνη αντλούσε από το ιδανικά ανθρώπινο, από το δίκαιο πολιτικά, εξασθενούν πολύ εύκολα, δυνάμει του εγγενούς του νόμου της κίνησης γιαυτό η τέχνη προσδιορίζει αλλά δεν προσδιορίζεται. Αυτό που έχει μείνει αμετάκλητο στην τέχνη είναι η αυτονομία της. Άλλες φορές το εμπορικό, ο διαμεσολαβημένος ιδεαλισμός, η αισθητικοποίηση, ο φετιχισμός και η μουσειοποίηση κατάφεραν να κρύψουν την όποια αυτονομία. Η κοινωνική λειτουργία της τέχνης και η απόπειρα να αποδοθούν αυτά που διατηρεί και εκφράζει ως αμφιβολίες είναι τα συναρπαστικά στοιχεία που πέρασαν στον 20ό αιώνα. Η όποια τυφλότητα της χρεώνεται, στην πραγματικότητα είναι η χειραφέτηση των υψηλά διανοητών της τέχνης, που αναγνωρίζονται σαν μια μη αφέλεια ή ως μια μη επικινδυνότητα δημόσιου λόγου. Αυτή η αφέλεια συνδέεται με την αβεβαιότητα για το αισθητικό της ως προς το σε τι αναφέρεται. Αυτό που είναι πραγματικά συναρπαστικό είναι ότι η τέχνη και τα έργα τέχνης εγκαταλείπουν τον εμπειρικό κόσμο και παράγουν ένα είδος αντίθετου και ιδιότυπου κόσμου, ο οποίος έχει μια οντολογική αυτάρκεια. Η οντολογικότητα αποτυπώνεται στα πρώιμα παιδικά σχέδια αλλά και στην ανάγκη ανίχνευσης εικαστικών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση. Η Κοινωνία θέλει να γνωρίζει ποιοι είναι οι ανιχνευτές , ποιοι είναι οι διανοητές ,ποιοι είναι οι ψυχοπομποί. Αυτό κάνει τη σύγχρονη τέχνη να λειτουργεί ως κατάφαση. Η συμφιλιωτική πλέον λειτουργία της τέχνης μέσα στην εκπαίδευση και συχνά στην ψυχανάλυση, ενώ κάνει την τέχνη να φαίνεται ότι λειτουργεί υποδόρια, την αντιστρέφει και την κάνει συγκινητική και δακρύζουσα και τελικά επιθετικά δηκτική. Η παρηγοριά, η αποκήρυξη της θεολογίας, η αλήθεια της λύτρωσης εκοσμίκευσαν την τέχνη ώστε να προσφέρει στο υπάρχον και κατεστημένο μια ενθάρρυνση, η οποία ενισχύει τη μαζική εμπειρία, εκείνο εκ του οποίου η αυτονομία της τέχνης επιθυμεί να προσφέρει σε όλους. Αυτό σημαίνει ότι η τέχνη έχει το θράσος να θέτει, εξ αυτής της ολότητας, ένα στρογγυλό, σφαιρικό, ανοιχτό και ενιαίο όλον. Αυτό μπορεί και παράγει η τέχνη στον 20ό αιώνα, Εμπειρία. Με την επικήρυξη της εμπειρίας - κι αυτή ενυπάρχει στην ουσία της όχι απλώς ως φυγή αλλά σας ένας ανύπαρκτος νόμος της – καθορίζει την επιρροή της.
Στις διαστάσεις που έχει λάβει η πραγματικότητα, ο καταφατικός χαρακτήρας της τέχνης φαίνεται στους ειδήμονες της γραφειοκρατίας αφόρητος. Ο εξακοντισμός που στρέφεται εναντίον αυτού που συνιστά την ουσία της και την κάνει να φαίνεται αβέβαιη ως προς τον εσώτατο ιστό της ή αν θέλετε η αντιπαραγωγική, η απρόσφορη, χωρίς κάποιο οικονομικό αντίκρισμα ανταλλακτικότητα της , είναι ένας απέραντος διάλογος στο καφενείο της κοινωνίας.
Η παρηγορητική, η απαρηγόρητη, η θεωρημένη και αναθεώρητη θέαση της τέχνης αποτελούν το εγγυημένο βασικό υπόστρωμα στην εξέχουσα στοχαστική της λειτουργία. Η τέχνη εγγυάται το μέλλον της διαμεσολαβητικής σκέψης και την ανθρώπινη αδυναμία.
Η αδυναμία αφορά και την ίδια την τέχνη μια και συχνά το θεματικό περιεχόμενο έργων την συμπαρασύρει στην πτώση του ενόσω το ξεπερνά. Η τέχνη και τα έργα τέχνης είναι μια συνθήκη ετοιμόρροπη όχι γιατί ετεροπροσδιορίζονται από το θεατή αλλά και γιατί στον πυρήνα τους λειτουργούν αυτόνομα. Ο καταμερισμός της εργασίας, του πνεύματος, είναι αποκομμένοι από την ύπαρξη κάτι που κάνει την τέχνη τρομερά ευάλωτη γιατί είναι ίχνος της ύπαρξης. Ο καταμερισμός της εργασίας δεν βοήθησε στον καταμερισμό του πνεύματος και η οργάνωση της κοινωνίας φαντάζει πρωτόγονη. Στο καταμερισμό της τέχνης συμπληρωματικά θα λέγαμε ότι στην ίδια την έννοια της υπάρχει η ασυνέπεια της αναίρεσης και αυτό από συμπτωματική διαθεση δεν είναι χρήσιμο γιατί η κοινωνία χρειάζεται κανόνες.
Απαραίτητο για την αισθητική διάθλαση είναι το αντικείμενο της να είναι κάτι άλλο από την αρχική εικόνα όπως και για τη φαντασία εκείνο που φαντάζεται. Η εικόνα ισχύει για μια ενύπαρκτη σκοπιμότητα. Η διάθλαση και η φαντασία ισχύουν έξω από τη σκοπιμότητα, είναι η ικανότητα προσανατολισμού του ενστίκτου. Στη σχέση της η τέχνη με την εμπειρική πραγματικότητα μετουσιώνει την αρχή της ενύπαρκτης αυτοσυντήρησης, αυτού που πρόκειται να ζωγραφίσουμε. Ζωγραφίζουμε μια εικόνα και όχι αυτό που παριστάνει η εικόνα. Κάθε έργο τέχνης ανασυντάσσει την ταυτότητα με τον εαυτό του. Στην εμπειρική πραγματικότητα μπορεί να επιβάλεται με τη βία παντού και σε όλους και αποδίδεται ως ταυτότητα του υποκείμενου. Στην τέχνη δεν επιτυγχάνεται αυτό. Αυτό συμβαίνει γιατί η αισθητική ταυτότητα πρέπει να συμπαραστέκεται στο μη ταυτό, το οποίο στην τρέχουσα εμπειρία καταπιέζεται από την ανάγκη για ταυτότητα.
Ο κόσμος των διαμεσολαβητών, ιστορικοί τέχνης, μουσειολόγοι, καθηγητές καλών τεχνών, συχνά νέοι καλλιτέχνες, φιλότεχνοι, επιβάλλει αυτή την ταυτότητα προς διευκόλυνση. Σ’ αυτήν εδώ τη διαμεσολάβηση όπου ενώ η κατηγοριοποίηση – ταυτότητα βασίζονταν στην υλικότητα των έργων τέχνης, τα υλικά έχασαν τον a priori αυτονόητο χαρακτήρα τους και χρειάστηκε η γλώσσα και ο ποιητικός λόγος για να προσφέρει την ψευδαίσθηση της διαμεσολαβημένης ταυτότητας. Αυτή η νεορομαντική τάση θεωρείται μια απόπειρα αντίστασης σ’ αυτήν την κατάρευση ώστε τόσο η γλώσσα όσο και τα υλικά να επανακτήσουν κάτι από την ουσιαστικότητά τους. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτή η διαδρομή είναι χωρίς επιβάτες, ακατανόητα κείμενα σαν αυτό που διαβάζουμε τώρα και όχι μόνο αλλά όλος ο εικοστός αιώνας, σίγουρα έξι δεκαετίες του, ήταν μια επιλογή λέξεων ώστε να γίνει διακριτή τόσο η διακοσμητική διευθέτηση όσο και η συσώρρευση ωμών υλικών πάνω σε καβάδες, η εκφαστικότητα των υλικών με τις χειρονομίες τους, η ευκολία των λέξεων και των ταξινομήσεων. Ενώ ήταν πίστη των περισσοτέρων για την αυταπάτη των καλλιτεχνών η εικαστική τέχνη ανάδειξε μια έννοια ποιητικότητας ως ανώτερης και ιερής σφαίρας και αυτό είχε να κάνει με την καιρούργια όποια αντίληψη έφερνε ο κόσμος των φυσικών επιστημών για το χρόνο. Αυτό που κατατρώει πια τη φόρμα τόσο των υλικών όσο και των εννοιών όσο και του χώρου είναι η ακαταμάχητη γοητεία της αφαίρεσης. Η τέχνη προεκτεινόταν στη σφαίρα του πολιτισμού ως μαρτυρία της αποτυχίας του. Αναγόρευσε την αποτυχία σε ηθελημένη επιλογή της, όπως κάνει και το χιούμορ ανάμεσα στην σύγχυση και την αποσαφήνιση. Σε μια μακάρια αρμονία της παραδοσιακής και της σημερινής μορφής του ο πολιτισμός είναι το εργαλείο αναγωγής στην σκέψη.
Οι θεατές που διψούν για την πολιτιστική βιομηχανία βρίσκονται εντεύθεν της τέχνης, γι’ αυτό μπορούμε να κατανοήσουμε την αντιστοιχία της κοινωνικής διαδικασίας της ζωής πιο απροκάλυπτα από εκείνους που θυμούνται ακόμα τι μπορεί να ήταν κάποτε ένα έργο τέχνης. Στον εικοστό πρώτο αιώνα επιζητείται η αποκαλλιτεχνικοποίηση της τέχνης. Όσοι μικραίνουν την απόσταση του παρατηρητή από το έργο, όσοι το αρχειοθετούν σε ένα μουσείο, όσοι αναζητούν την καθημερινή εξοικείωση με το έργο τέχνης ανήκουν στην τάση που αναφέραμε και ίσως η μόνη αρνητικότητα που μπορεί να προκύψει είναι η κατάταξη της τέχνης στα καταναλωτικά αγαθά από τη μεριά όμως των κεκτημένων συμφερόντων. Γι΄αυτό όμως επιφυλάσσομαι γιατί η καταναλώσιμη τέχνη σε σχέση με τα καταναλωτικά αγαθά στην εποχή της υπερπαραγωγής όπου η αξία χρήσης των καταναλωτικών αγαθών έχει γίνει αμφίβολη και δίνει τη θέση της σε μια δευτερεύουσα απόλαυση γοήτρου, συμπαρουσίας και συμμετοχής, που στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει να κάνει με την απόλαυση του ίδιου του εμπορευματικού χαρακτήρα: αποτελεί παρωδία της αισθητικής φαινομενικότητας. Η αυτονομία των έργων τέχνης εξοργίζει τους πελάτες της κουλτούρας επειδή τους εκλαμβάνει συχνά σαν ανώτερους καταναλωτές ενώ είναι απλοί καταναλωτές και απομένει για την τέχνη μόνο ο φετιχιστικός χαρακτήρας του εμπορεύματος και αυτό με κάνει να πιστεύω ότι η τέχνη είναι δυσπεπτική. Οργανώνεται θα λέγαμε μια καινούργια συγγένεια μεταξύ του παρατηρητή και του παρατηρούμενου, βλέπω σημαίνει βλέπομαι, κοιτώ σημαίνει με κοιτάζουν και οι καταναλωτές της τέχνης μπορούν κατά βούληση να προβάλουν τις παρορμήσεις τους, που αυτές αποτελούν μιμητικά υπολείμματα σε αυτό που τους έχει ήδη σερβιριστεί.
Μια ολόκληρη έκθεση παραδείγματος χάριν. Η προσοχή μας στρέφεται προς το υποκείμενο που εξομοιώνει το έργο τέχνης με τον εαυτό του αλλά στην πραγματικότητα εξομοιονόταν το ίδιο με το έργο τέχνης. Αυτό αποτελεί μια ελευθερία προς το αντικείμενο, μια εμπειρία που στο τέλος του εικοστού αιώνα το μοιράστηκε το design και το ερευνημένο έργο τέχνης. Στην πνευματική εμπειρία του εικοστού αιώνα το υποκείμενο γινόταν υποκείμενο με την αυτεμπόλησή του, το αντίθετο της μικροαστικής απαίτησης να προσφέρει το έργο τέχνης κάτι, το υποκείμενο χρησιμοποιεί την τέχνη για να συλλάβει την υποκειμενικότητά του. Αλλά, ως άγραφος χάρτης για υποκειμενικές προβολές, το έργο τέχνης φαίνεται στα μάτια των ειδικών ότι χάνει κάθε ποιότητα. Οι δύο προσδιορισμοί της αποκαλλιτεχνικοποίησής του είναι ότι γίνεται τόσο ένα πράγμα – αντικείμενο μεταξύ άλλων πραγμάτων όσο και ένα γυμναστήριο βλέμματος – εξάσκησης της ψυχολογίας του παρατηρητή. Εδώ συμβαίνει το εντυπωσιακό όπου ο παρατηρητής αναπληρώνει την τυποποιημένη διάθλαση του εαυτού του όταν ένα έργο τέχνης σταματάει κάπου.
Το έργο τέχνης ως ανολοκλήρωτο προσφέρει την αίσθηση του προσβάσιμου και έτοιμου για κριτική παράθεση. Αυτόν τον μηχανισμό θέτει σε κίνηση και εκμεταλλεύεται η πολιτιστική βιομηχανία. Το ανολοκλήρωτο που ολοκληρώνεται με την δημοσιοποίηση του. Το απλήρωτο μορφικά που πληρεί την αφαίρεση και σχηματοποίηση του όλου. Προσφέρονται μια σειρά από συχνά ενδιαφέρουσες ασκήσεις όπου αυτό που δεν υπάρχει μέσα στο έργο τέχνης φανερώνεται, το διαχειρίζεται για λογαρισμό των παρατηρητών – θεατών η βιομηχανία ή αλυσίδα μουσείων και τους το αποδίδει ως ετερονομία. Τόσο η βιομηχανία όσο και η αυτόνομη τέχνη χρησιμοποιούν τον ανύπαρκτο νόμο της μορφής ως ολοκλήρωσης για να αποδώσουν όσο γίνεται καλύτερα αυτό που τρέφει τον εγκέφαλο, αυτό που τρέφει τη νοημοσύνη: ένα κομμάτι είναι αρκετό για το όλο, ένα μέρος σου αποκαλύπτει το σύνολο. Το γεγονός ότι μέσα σε ένα κόσμο από εικόνες αυξάνεται η ανάγκη για τέχνη ακόμα και με τη βοήθεια των μηχανικών μέσων μαζικής αναπαραγωγής. Ο συν – συμπληρωματικός χαρακτήρας, η απόλυτη απορροφητικότητα των γεννημένων εικόνων είναι ένα ομοίωμα της μαγείας, αν θέλετε η γοητεία ως παρηγοριά, για τον υποβιβάσμό της τέχνης σε ένα παραμορφωτικό υπόδειγμα για την αντίληψη .
Στην οντολογία της ψευδούς συνείδησης καταλογίζονται αντίστοιχα γνωρίσματα όπου η αστική τάξη απελευθερώνει το πνεύμα και ταυτόχρονα το χαλιναγωγεί προτείνει την διαμεσολάβηση της τέχνης και ταυτόχρονα τον αποκλεισμό της. Η τέχνη ανταποκρίνεται είτε με χαλινάρια είτε χωρίς γιατί το σώμα της είναι ανύπαρκτο, είναι ένα φάντασμα. Η κερδοφορία, η προπαγανδιστική λειτουργία είναι το προβλεπόμενο φάντασμα – φαντασία της παραπάνω χαλιναγώγησης, είναι μια εξαπάτηση στα ανθρώπινα δικαιώματα του σκέπτεσθαι.
Η σκέψη για την αλληλεπίδραση της αλήθειας , των ψευδών αναγκών, των ηθελημένων πνευματικών άθλων, των συμπτωματικών ανακαλύψεων είναι αυτά που εκφράζονται ως αντικείμενα για την τέχνη όπου μέσα στην πραγματικότητα περιλαμβάνονται πληθώρα ανορθολογημάτων που απορρέουν από τους νόμους της κίνησης έτσι που τελικά να καθορίζεται η σκέψη γύρω από το έργο τέχνης. Παραδείγματος χάρη το έργο τέχνης ως τεκμηρίο σε κάτι υπερκείμενο που προσφέρει τα μέσα για την καταπράυνση του πόνου που προκαλεί το άγνωστο που πάντα ζούσε μέσα μας. Αν θεωρήσει κάποιος τον πόλεμο μια ακατανόητη ανορθολογική φρίκη, η τέχνη εξίσου ανορθολογικά μπορεί να σε φρικάρει με το ωραίο, με το όμορφο και το άσχημο. Αυτή η απωθούσα αρχή της ανθρώπινης ζωής που εκφράζει τη συμφορά η την ευτυχία μέσω ταύτισης μ’ αυτή, για την περίπτωση της τέχνης προεξοφλεί την καθαίρεση της συμφοράς, την αποδυνάμωση του κακού, όχι τη φωτογράφηση της συμφοράς ή της ψευδούς μακαριότητας ώστε η αυτοδιάψευση να αποκτήσει ένα χαρακτήρα διάκρισης στα χέρια του θεατή. Στην σύγχρονη τέχνη δεν ισχύει η μίμηση και η ταύτιση.
Μπορούμε τώρα ίσως να μιλήσουμε για το υπαρκτό και το μη υπαρκτό, το εμπειρικό και το μη εμπειρικό. Ειδικά η ρομαντική τέχνη και μερικά χαρακτηριστικά της στο μανιερισμό και στο μπαρόκ εμφανίζουν το μη ον ως ον. Αυτή η παρουσίαση του μη εμπειρικού στο να είναι εμπειρικό διευκολύνει την προέλευση πολλών ανυπαρξιών μέσα από το φίλτρο της τέχνης, μέσα από την εμπειρία. Όλα αυτά απογείωσαν την τέχνη του φανταστικού έτσι που μεγάλος αριθμός μορφωμάτων της φανταστικής τέχνης στην νεωτερικότητα να αναφέρονται ως συνθήκη του κανονικού. Οπότε, αυτή η φανταστική μη φαντασία προαναγγέλει μία λειτουργία λίγο μελλοντολογική αλλά και μια υπόσχεση για έναν άλλο κόσμο που θα μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε από τώρα. Στον δέκατο ένατο αιώνα, δηλαδή στην ακμή του καπιταλισμού, η επινόηση του νέου είναι κεντρική αλλά στον εικοστό πρώτο αιώνα το νέο πρέπει να προταθεί ως γέννημμα ενός συμβάντος που πρόκειται να συμβεί. Αυτό θα το ονομάσουμε αφηρημένα νέο που θα μπορέσει να αποτελματωθεί και να μετατραπεί πάντα στο ίδιο «η φετιχοποίηση εκφράζει το παράδοξο όλης της τέχνης, που δεν είναι αυτονόητη για τον εαυτό της: ότι κάθε φτιαγμένο μέλλει να υπάρχει για χάρη του εαυτού του, ως αυτοσκοπός, και ακριβώς αυτό το παράδοξο είναι το ζωτικό νεύρο της νεώτερης τέχνης. Το Νέο είναι από ανάγκη κάτι ηθελημένο, αλλά ως το Άλλο θα ήταν το μη ηθελημένο. Η άβουλη επιθυμία το κρατάει δεμένο με το πάντα ίδιο, απ’ αυτό προέρχεται η επικοινωνία της νεωτερικότητας με το μύθο». Η εξισωτικότητα της κληρονομιάς, αυτό που παραδίδεις λειτουργεί ως απεγνωσμένη ενότητα ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον. Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της κληρονομιάς θα είναι ο μύθος που είναι στραμμένος κατά του εαυτού του, ο άχρονος χαρακτήρας σαν μια απόδειξη καταστροφής της στιγμής, η διαλεκτική της εικόνας, μια εικόνα μιλάει με την εικόνα της, η φημολογία ως φιλοσοφική ενατένιση, διαφήμιση, προπαγάνδα, φημολογία, μικροαστικό κουτσομπολιό προτείνονται ως παρουσιογράφοι της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης.
Αυτοί που διατείνονται ότι ακόμα είναι σοβαροί απέναντι στην υπόθεση της τέχνης οργανώνουν με έλλογο τρόπο την ενδοχρονική ακολουθία των περιστατικών της, με έναν τρόπο που όμως ο ίδιος ο χρόνος δεν επιτρέπει την αντιστροφή. Δυστυχώς, δεν υπάρχει πιο κυριολεκτική πλασματικότητα για τον φαινομενικό χαρακτήρα της τέχνης μια και η συμβατική διάταξη του χρόνου εγείρει αποκλίνουσες λύσεις και συχνά η βιαιότητα του νέου που προτείνεται ως πειραματισμός δεν πρέπει να συγχέεται με το υποκειμενικό φρόνημα ή την ψυχολογική σύσταση των καλλιτεχνών. Οι παραγωγικοί καλλιτέχνες ωθούνται αντικειμενικά στον πειραματισμό, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν τη βούληση που έχει συνείδηση του εαυτού της να δοκιμάζει άγνωστες και μη καθιερωμένες μεθόδους ανάληψης.
Ένα ενδιαφέρον υπόδειγμα στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα ήταν όταν το καλλιτεχνικό υποκείμενο εφάρμοζε μεθόδους χωρίς να μπορεί να προβλέψει το αντικειμενικό τους αποτέλεσμα. Κι εδώ μπορούμε να διακρίνουμε ότι οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες προτείνουν τεχνικές και κατασκευαστικές μεθόδους έναντι της υποκειμενικής φαντασίας. Η προκατάληψη ότι η κατασκευή συνεπάγεται κατ’ ανάγκη λύσεις μας βοήθησε να καταλάβουμε ότι το απρόβλεπτο δεν είναι απλώς μια εντύπωση αλλά έχει και μια αντικειμενική πλευρά. Το απρόβλεπτο έχει μετατραπεί σε μια νέα ποιότητα. «Το αχνό και αμυδρό στη φαντασία μπορεί με τη σειρά του, ως ειδικό έννομο μέσον, να παραστεί στην αοριστία του. Τότε η πειραματική συμπεριφορά ισορροπεί στην κόψη του ξυραφιού». Φανερώνεται πλέον το γεγονός ότι η φαντασία ως διαβίβαση του μορφώματος μέσα από το υποκείμενο δεν είναι ένα σταθερό μέγεθος αλλά διαβιβάζεται ανάλογα με την αδιακρισία ή την αμυδρότητα που χαρακτηρίζει το λήπτη.
Το υποκείμενο έχει αποδεχτεί ότι η ασυνείδητη διάθεση τιθασεύει την απειλητική ετερονομία, ενσωματώνοντάς την ως στοιχείο της παραγωγικής διαδικασίας. Η αποδυναμωμένη συνείδηση με την αποδέσμευση της τεχνολογίας κάνει την προγραμματική σκέψη να προτείνετε σαν μια καταστασιακή εμπειρία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου