με την κρυονική μεταφυσική ασυγκράτητων ονείρων σε μια φύση που αναπτερώνει αετούς στο στέρνο
ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΑΠΟΝΕΚΡΩΣΕΩΝ
Ο 19ος αιώνας οργανώνεται με πρότυπα την καθολική, αφηρημένη ή θεωρητική ζωή. Μετά την δεκαετία του 1930 η αμφισβήτηση του κύρους αυτών των θεωρητικών τάσεων (ηθικής και πολιτικής πραγματικότητας) κατέδειξε συγκεκριμένες καταστάσεις όπως τον μαρξισμό, τον υπαρξισμό ή την φαινομενολογία. Έτσι ξεκλείδωσαν κελιά αβίωτης ζωής, απελευθερώνοντας την πλέον μεταβαλλόμενη ποικιλία της ανθρώπινης εμπειρίας. Ως εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν η ιστορία, οι αυτοαναφορές και συγκεκριμένα η προσυνειδησιακή ιστορία του ανθρώπου ή οι γενέθλιοι δεσμοί του με τον κόσμο. Βρισκόμαστε μες τον κόσμο που ανήκουμε, στον κόσμο προτού μπορέσουμε να σκεφτούμε επ’ αυτού, έναν κόσμο που τις περισσότερες φορές σήμερα μοιάζει να μην είναι δικός μας! Από πού έρχεται το κακό, έρχεται από μέσα μας ή προέρχεται από κάπου έξω; Σας θυμίζω από την πρώτη όπερα ( Κύβος Feen Οι νεράιδες1833) του Richard Wagner την Τρίτη πράξη όπου εμφανίζονται αποκλειστικά και μόνο φαντάσματα, καθώς στις δυο πρώτες πράξεις σκοτώνονται όλοι οι χαρακτήρες. Η μετάβαση είναι ακαριαία. Τι θα πει να σκοτώνονται όλοι οι χαρακτήρες μιας ιστορίας; Τι θα πει ξεκλήρισμα; Τι θα πει γενοκτονία; Η έννοια του πολέμου βρίσκεται στο κέντρο μιας κοινωνικής σχέσης που βασίζεται στην αξία, την εκμετάλλευση και την κυριαρχία. Η αρχαϊκή βία, ένα είδος διαλεκτικής αναμέτρησης με τον άνθρωπο και τη φύση, στοιχείο εμμενές της εκάστοτε μορφής κοινωνικής οργάνωσης κοινοτήτων ή κοινωνιών, σήμερα αποτελεί την κοινωνική νόρμα πάνω στην οποία βασίζεται ο κόσμος των εμπορευμάτων. Το καθεστώς εξαίρεσης είναι το φυσικό περιβάλλον των περιθωριοποιημένων και καταπιεσμένων, μια αδιόρατη, όλο και περισσότερο αόρατη, γραμμή που διαχωρίζει τη ζωή από το θάνατο, που διακρίνει ένα εσωτερικό από ένα εξωτερικό όπου από τη μια αριστοποιείται η ζωή ενώ αντίστοιχα από την άλλη σμιλεύεται ο θάνατος. Η πειθαρχία είναι το κελί μέσα στο οποίο αυτό που κατά βάση ελέγχεται και πεθαίνει είναι η επιθυμία να ζήσουμε ελεύθεροι. Ο Raoul Vaneigem γράφει στο βιβλίο Η επανάσταση της Καθημερινής Ζωής:
“Ήταν τους λες και βρίσκονταν σε κλουβί μ' ορθάνοιχτη την πόρτα, χωρίς να μπορούν να φύγουν. Τίποτα δεν είχε σημασία έξω από το κλουβί, γιατί, απλούστατα, δεν υπήρχε πια τίποτα. Κάθονταν, λοιπόν, στο κλουβί, ξένοι στο καθετί που δεν ήταν ό,τι και το κλουβί αυτό, χωρίς τη σκιά καν κάποιας επιθυμίας για το τι βρίσκονταν πέρ' από τα κάγκελα. Ήταν αφύσικο, αδύνατο μάλιστα, να σηκωθεί κανείς να φύγει για κάτι που στην πραγματικότητα ούτε σημασία είχε. Εντελώς αδύνατο”.
(R. Vanegeim, 1972, σ. 38)
Η τρομακτική ένταση του εκτεταμένου, άστεγου κα-κού, είτε ως μετάλλαξη του θανάτου με τη σπλαχνική νάρκη βυθού και τη θωρακική νοσοκομειακή αναπνευστική μηχανή, είτε με την κρυονική μεταφυσική ασυγκράτητων ονείρων σε μια φύση που αναπτερώνει αετούς στο στέρνο, είναι μια εγκατάσταση άναρχης και αδιαμόρφωτης ένδειας, συμβολικής ειρωνείας, ατιθάσευτης λοιδορίας, έργο που η υφή του βρίθει από την έντονη υλικότητα της εμψυχωτικής χρήσης του τσιμέντου.
Ένας άστεγος κείτεται ανάμεσα σε αυτοσχέδιους χάρτινους οίκους, εποικιστής ενός εφήμερου κόσμου κάπου κοντά στην κεντρική πλατεία της πόλης στην οδό Τύχης· κάτω από το προποτζίδικο κάποιου Χρυσάφη. Ο κακός άστεγος στεγασμένος επαίτης, αφημένος στη βία του τζόγου, της τύχης άλλων, μήνες τώρα μεταμορφώνεται νύχτα με τη νύχτα σε μεταλλαγμένη μορφή του H R Giger, γεμάτος αβεβαιότητα, διαρκές άγχος και την ελπίδα της έκρηξης της νάρκης. Η ζωή του έχει το παράτολμο θράσος και την πεισματώδη δύναμη της φευγαλέας αλλά απείρως ελκυστικής και απολύτως μυστηριώδους μοίρας του παρείσακτου, ενός ιδιότυπου πλάνητα. Ο κακός άστεγος είναι εξερευνητής άγνωστων και βρώμικων ρυπαρών τόπων, που αποτελούν στην πραγματικότητα ριψοκίνδυνα ταξίδια μακριά από καθετί κατεστημένο και κανονικό· είναι διερευνήσεις των χαμερπών ορίων του κόσμου. Όλος αυτός, ο όχι πλήρως οργανωμένος, κόσμος βρίθει από ανικανότητες και επιβιωτικές προσπάθειες. Η απροσάρμοστη ιδιοτροπία της εγκατάλειψης οδηγεί τον άστεγο σε αυτοσυνείδητες μεταβολές και απρόβλεπτες μεταλλάξεις, αποτέλεσμα κοινωνικών τραγωδιών. Ο κακός άστεγος είναι αντικοινωνικός και αντιπαραγωγικός, απροσάρμοστος, και η τροπικότητα της μοναξιάς του αποτελεί τον άθλο της σταθερής άρνησης και απομάκρυνσης από το αναμενόμενο ή το γνώριμο. Ο άστεγος αντιπαλεύει την μετάλλαξη του σε βιομηχανικό ιδεώδες, σε εξάρτημα της μηχανής ή προσπαθεί να μεταλλαχτεί σε ιαχή της φύσης, με αγριότητες αετών, στ' αλήθεια πολύ συγκινητικών. Ένα ταξίδι ιδιόμορφο στο χάρτινο καράβι των κουτιών, σε μια εναλλακτική σφαίρα οραματικής φαντασίας και πρωτοφανούς προσπάθειας να επιβιώσει στον εφιάλτη. Ο άστεγος κακός προσωποποιεί ολοφάνερα καθετί που τρελαίνει και βασανίζει τον σίγουρο άνθρωπο της καπιταλιστικής καθημερινότητας, καθετί που βγάζει τα πράγματα από την ησυχία τους, καθετί που διακόπτει το συνεχές των πραγμάτων, κάθε καλόβουλη αλήθεια.
Το σώμα του υποστηρίζεται από μια αναπνευστική συσκευή ηλίου, φουσκώνοντας τα έντερα και τους λεμφαδένες, εξαγριώνοντας την καρδιά, σαν τους αετούς που προστατεύουν την φωλιά τους εκεί ψηλά στα απόκρημνα. Με μια εκτίναξη στο κενό το δεξί χέρι γεμίζει με τουλίπες που αναδύουν ένα υποχθόνιο άρωμα. Ο κακός αφήνεται στο στοχαστικό εσωτερικό ταξίδι της μοναξιάς, της γυμνής ζωής, σε ένα περίεργο ελικοειδές σπείρωμα του σώματος, ένα κουλούριασμα ανάμεσα στα χαρτόκουτα-οίκους της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας. Τα κουτιά οριοθετούν την σπηλαιότητα μιας αυθόρμητης οικίας, προμαχώνες μιας συγκρουσιακής άμυνας σε γάτες, αρουραίους, κατσαρίδες, κοριούς και ανθρώπινα σκουπίδια, ανάμεσα στα οποία περνά ως πραγματικός ναυαγός στα απόνερα της βροχής και των υπονόμων.
Η επισιτιστική έλλειψη, η λιμοκτονούσα αδιαφορία του απέναντι στην δομική αδιαφορία, η επαπειλούμενη ασθένεια, οι υπερεκθειαστικές αντοχές, η αυτοοργανωτικότητα δεν διαχωρίζουν το χαοτικό του “έξω” με το χαοτικό του “μέσα”, αντίθετα συγκροτούν την ολότητα του περιθωρίου. Η ζωή και τα κατορθώματά του – άγαμος, σοβαρός, μελαγχολικός, μοναχικός, φιλοπαίγμων, κινούμενος στα όρια της αυτοκτονίας– διατηρούν την τραγωδία μέσα στην φάρσα της συγκάλυψης της ανέχειας και της απάτης ως μόνης διάστασης του εγκλωβιστικού πραγματικού. Ο κακός είναι ο εξόριστος της γειτονιάς, είναι ο εξόριστος του κόσμου, είναι ο “κανένας” ή ο “εμείς” των ζαπατίστας, των χαμένων της επίσημης Ιστορίας, των κερδισμένων της κοινωνικής ρωγμής, των παρείσακτων, ξεριζωμένων, απάτριδων νομάδων της καπιταλιστικής ερήμου μέσα σε μια πόλη-χαρτόκουτο όλων των σάπιων χρωμάτων.
Κα-Κο Project (Κατσιλάκης Άρης – Κοντοσφύρης Χάρης)
Ομόνοια 31/01/2012
Δελτίο τύπου εδώ
Βιβλιογραφικές και κινηματογραφικές εμπνεύσεις
Ανδρέας Καρκαβίτσας, Ο Ζητιάνος, Εν Αθήναις 1897
Βίκτωρ Ουγκώ, Οι άθλιοι, Καστανιώτη, Αθήνα 2006
Edward W. Said, Αναστοχασμοί για την εξορία, Scripta, Αθήνα 2006
Jean Baudrillard, Η διαφάνεια του κακού, Εξάντας, Αθήνα 1996
John Holloway, Ρωγμές στον καπιταλισμό, Σαββάλα, Αθήνα 2011
Κάρλο Κολόντι, Οι περιπέτειες του Πινόκιο, Ερατώ, Αθήνα 2004
Κώστας Μαράς, Ο φετιχισμός στην τέχνη του 20ου αιώνα, futura, Αθήνα 2011
Herman Melville, Μόμπι-Ντικ ή η φάλαινα, Gutenberg, Αθήνα 1992
Μαρκ Τουέιν, Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ, Καστανιώτη, Αθήνα 1987
Mike Davis, Πέρα από το Blade Runner, futura, Αθήνα 2008
Νέα κοινωνιολογία, τ. 46, “Αφιέρωμα στους καταστασιακούς”, Παπαζήση, καλοκαίρι 2010
Πέτρος Χαρτοκόλλης, Χρόνος και Αχρονικότητα, Καστανιώτη, Αθήνα 2006
Raoul Vaneigem, Η επανάσταση της Καθημερινής Ζωής, 1972, Άκμων, Αθήνα 1972
Slavoj Zizek, Πρώτα σαν τραγωδία και μετά σαν φάρσα, Scripta, Αθήνα 2011
Φρανσουά Ραμπελαί, Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, Εστία, Αθήνα 2004
Ο άστεγος φοβισμένος: http://www.otroxos.gr/general-news/126-2011-12-09-14-51-46
A Blade Runner: http://bladerunnerthemovie.warnerbros.com/
Ένας δρομέας λεπίδα: http://www.imdb.com/title/tt0083658/
Ένα παιδί του δρόμου γνωρίζει πολλά: http://www.myfilm.gr/article3691.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου