Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2018

Εικαστικά: Η καλλιτεχνική πορεία του Νικόλα Κληρονόμου

Δύο βασικοί άξονες καθορίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία του Κληρονόμου. Ως εικαστικός βιώνει την χαρά και τον πόνο, την ενδεχόμενη απογοήτευση, αρμονία, που ενέχει η δημιουργία.




 Δεν εγκλωβίστηκε ποτέ, ούτε επαναπαύτηκε σε μια επιτυχημένη μανιέρα. Ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει σε άρθρο του στην εφημερίδα Αυγή, “… Αντιστρατεύομαι την καλλιτεχνική δημιουργία που επαναλαμβάνει τον εαυτό της όταν η εμπορευματοποίηση ή η αγωνία της αναγνωρισιμότητας το υπαγορεύουν…”.  
Η κάθε ενότητα των έργων του κρύβει και ένα διαφορετικό ταξίδι με διαφορετικά εκφραστικά μέσα. Ο καλλιτέχνης διαχρονικά διατηρεί ζωντανό το ενδιαφέρον και την χαρά της δημιουργίας επιθυμώντας να αγγίξει τον κόσμο γύρω του. Το κάθε έργο μαρτυρά μια προσωπική πορεία, εξομολογήσεις, οπτικές θεάσεις, ατομικούς κώδικες. Ο δάσκαλός του ο Τέτσης ανέφερε :  “…Πληθωρικός με νεύρο και γρήγορος σε εκτέλεση δεν αποτυπώνει το φαινόμενο, αλλά μέσω μιας πλαστικής οδού, ένα μέρος της εσωτερικής του ζωής”.
Παρακολουθώντας ενδεικτικά τις δώδεκα θεματικές του ενότητες, ιχνηλατούμε τα βήματα της καλλιτεχνικής του πορείας. Το 1985 στην ενότητα Δυτικό Βερολίνο ο Κληρονόμος παρουσιάζει μια ανθρωποκεντρική δουλειά κάποιων χαρακτηριστικών ευαίσθητων  κοινωνικών ομάδων, όπως ηλικιωμένες γυναίκες, αλκοολικούς, junkies, Τουρκάλες, μετανάστες στο Κρόυτσμπεργκ.

West Berlin, Junky, σινική μελάνι-τέμπερα σε Α4, 1982

Ο καλλιτέχνης αν και διαθέτει μια εξαιρετική σχεδιαστική ικανότητα, επιλέγει οι φόρμες στα έργα του να ξεπροβάλουν διακριτά μέσω των έντονων περιγραμμάτων και τη χρήση του χρώματος, ακολουθώντας μια αφαιρετική περισσότερο προσέγγιση. Ο καθηγητής του Τέτσης  εισηγήθηκε τιμητικά στην πρώτη του αυτή έκθεση.
  Η επόμενη δουλειά του Αθήνα-Βερολίνο-Παρίσι-Αθήνα σαν πρώτη αναδρομική παρουσιάστηκε στο Κολλέγιο Αθηνών το 1987 μετά από πρόταση του Ίωνα Βορρέ, ενώ συνοδεύτηκε από κείμενο της αείμνηστης Νέλλης Μισιρλή. Αυτή η δουλειά ήταν συνέχεια και μετεξέλιξη της πρώτης. Η γραμμικότητα των μορφών, οι μεγάλες και μικρές καμπύλες, οι ευθείες, η ώσμωση  τους αποτέλεσαν γεωμετρικό παιχνίδι στα χέρια του. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα σχήματα των τελάρων μερικών έργων.
Το 1988 παρουσίασε μια ενότητα έργων με τον τίτλο: Θραυσματοποίηση  στην οποία επεξεργάστηκε την αποδόμηση της φόρμας, τόσο σε δισδιάστατα όσο και σε τρισδιάστατα έργα, όπως η μόνιμη εγκατάσταση take off στο Σκιρώνειο κέντρο Κηφισιάς. Στα έργα αυτά  ακολούθησε μια περισσότερο αφαιρετική οπτική. Μελέτησε σε αυτή την δουλειά την σχέση ανάμεσα στο κενό και το πλήρες (το συμπαγές), συνθέτοντας εν τέλει έναν συγκεκριμένο ρυθμό στα έργα του.

Θραυσματοποίηση, Κόκκινο Ανάγλυφο, μεικτή τεχνική 100Χ70Χ40 εκ., 1988

Τα υλικά που χρησιμοποίησε ήταν: ξύλο, σκόνες-κόλλα, λάδια, αλλά και μεικτά υλικά για την δημιουργία των αναγλύφων όπως το χοντρό χαρτί, το χαρτόνι, περασμένο σε κάποια σημεία με βερνίκι και δουλεμένο έτσι ώστε να δίνει το αποτέλεσμα της λαμαρίνας.  Σε σχέση με την ενότητα Θραυσματοποίηση δημιούργησε σκίτσα για πιάνο, που ερμηνεύτηκαν στην θεσσαλονίκη στο cafe-γκαλερί Ερωδός και στην Αθήνα στην γκαλερί Ιλεάνα Τούντα από τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Το τετράδιο μουσικής που περιέχει αυτά τα σκίτσα εικονογραφήθηκε αντικαθιστώντας  τα ασπρόμαυρα με μολύβι σκίτσα σε ένα άλλο χρώμα αυτό της σκουριάς.

Από τον Κύκλο στο Τυχαίο Σχήμα η δουλειά αυτή παρουσιάστηκε το 1988 στην Γκαλερί 7 της οδού Ζαλοκώστα. Ο Κληρονόμος σε αυτή την σειρά των έργων δουλεύει το ασπρόμαυρο και τις διαβαθμίσεις των τόνων του, σαν να είναι χρώμα. Ο υπαινιγμός χρώματος σε μικρά τμήματα των έργων οφείλεται στο ίδιο το υλικό πάνω στο οποίο δημιούργησε ο ζωγράφος.   
To 1991 ο καλλιτέχνης παρουσίασε στο κοινό την ενότητα με τον τίτλο: Αλληγορίες στην γκαλερί 7 της οδού Ζαλοκώστα.  Έμπνευση αποτέλεσε το βιβλίο του Διονύση Παπακώστα με την ιδιαίτερη γραφή και τον τίτλο: 5 κείμενα,εκδόσεις Ρόπτρον,1991. Ο καλλιτέχνης κέρδισε το στοίχημα του εικαστικού σχολιασμού, καθώς δεν εγκλωβίστηκε σε μια στείρα εικονογράφηση, αλλά φιλοτέχνησε έργα δυνατά, αυθύπαρκτα και αυτόνομα. Τα έργα αυτά έχουν έντονο συμβολικό χαρακτήρα, ειδικότερα εκείνο με τον τίτλο: Δημόσια λουτρά. Το ζωγραφικό αυτό έργο παραπέμπει στο έργο Θεία Κωμωδία του Δάντη και ειδικότερα στην Κόλαση. Ο Δάντης σύμφωνα με την Αριστοτελική οπτική περί ηθικής θεωρεί πως οι αμαρτίες προκύπτουν λόγω ακράτειας, όπως η φιληδονία, η λαιμαργία, η φιλαργυρία… Στο έργο του Κληρονόμου στο κέντρο της σύνθεσης υπάρχει το πουλί Αλκυόνη, επάνω δεξιά το φίδι, το οποίο προϊδεάζει για διττούς συμβολισμούς είτε ως σύμβολο ίασης είτε ως σύμβολο του προπατορικού αμαρτήματος. Στο βάθος της σύνθεσης υπάρχουν τάνκερ πίσω από τα τοξωτά στηρίγματα των λουτρών. Τα κεφάλια που επιπλέουν πάνω από νερόφιδα, κάποια είναι παραμορφωμένα, ένα απόλυτα συμμετρικό, παραπέμπουν στην κοινωνία, την ηθική κατάπτωση, την λαγνεία, την παραμόρφωση αλλά και τον έρωτα.       
Το 1995 στην ενότητα Πρόσωπο δουλεύει σε μεγάλες ξύλινες επιφάνειες τα έργα του, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση μιας τοπιογραφίας προσώπων. Από κοντά αρκετά έργα του μοιάζουν με  τοπία, από την κατάλληλη απόσταση όμως αναδύονται πρόσωπα ή χαρακτηριστικά προσώπων, συνεπώς τα πάντα παίρνουν υπόσταση και μορφή.  

Πρόσωπο, Νέος, λάδι σε ξύλο, 101Χ175 εκ., 1994.

Το σχήμα και το μέγεθος των ξύλινων επιφανειών αποτέλεσαν λειτουργικό μέρος του έργου, χαρακτηριστικό της μεταπολεμικής αμερικανικής τέχνης, εξυπηρετώντας ξεκάθαρα τον σκοπό του έργου. Τις εκθέσεις: Πρόσωπο, 1995, η οποία έλαβε χώρα στην Γκαλερί 7 και Ημέρας εποχές, 2000, η οποία παρουσιάστηκε στην Γκαλερί ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ, είχε προλογίσει ο αείμνηστος Ιστορικός Τέχνης-Μουσειολόγος, Δημήτρης Δεληγιάννης.
Στην ενότητα Μνήμη της αίσθησης το 1996 εμπνέεται από το αστικό τοπίο, παρακολουθώντας τις αλλαγές, που επιδέχεται αυτό στο φώς του πρωινού, του μεσημεριού και του σούρουπου. Τα μέρη που έζησε, επισκέφτηκε, αγάπησε και δημιούργησε, επηρέασαν την τοπιογραφία του και μαρτυρούν την άρρηκτη σχέση του ζωγράφου με το τοπίο και τις μεταβολές του. Τα τοπία του δεν είναι σχεδόν ποτέ στατικά ούτε ανταποκρίνονται απόλυτα στην πραγματικότητα. Αντίστοιχα στην ενότητα Ημέρας εποχές, 2000 στα τοπία του ο καλλιτέχνης ερευνά ακόμα πιο έντονα την σχέση του φωτός στο τοπίο, τον ρόλο της φύσης αλλά και του τεχνητού από τον ανθρώπινο παράγοντα.

Ημέρας Εποχές, 8 π.μ. λάδι σε λινό, 140Χ200 εκ., 2000.

Το 1997 στην ενότητά του με τον τίτλο Καρυάτιδες εμφανίζει  γυναικείες μορφές από διαφορετικές χώρες. Σε αυτή την δουλειά ο καλλιτέχνης παρουσιάζει το ιδιαίτερο χρώμα και τους όγκους, συνθέτοντας έναν αποτέλεσμα που προσεγγίζει τον εξωτικό πριμιτιβισμό. Κοινό σημείο όλων των έργων γυναικών-Καρυάτιδων ήταν πως κουβαλούσαν βάρος στο κεφάλι τους.
Το 2002 στο Ημερολόγιο ενός πορτραίτου συνεργάστηκε με την γνωστή σκηνοθέτιδα Ρούλα Πατεράκη στο TRIBAL BOOZE με σκοπό την παραγωγή έργων μπροστά στο κοινό κατά την διάρκεια του event των 4 ημερών.

Πατεράκη, ξηρό παστέλ σε χαρτί, 120Χ80 εκ., 2002.

Δισέλιδη αναφορά στο γεγονός έγινε από την δημοσιογράφο Άννα Πανώριου, στο ένθετο Έψιλον της Ελευθεροτυπίας. Το γεγονός επαναλήφθηκε, μετά από πρόταση της κ. Σχινά να γίνει και έκθεση, η οποία πλαισιώθηκε και από την πρόταση του ίδιου του καλλιτέχνη στα εγκαίνια της έκθεσης στην γκαλερί της κ. Γραμματοπούλου, να ζωγραφίσει ταυτόχρονα 2 έργα μπροστά σε κοινό τουλάχιστον 300 ατόμων. Το όλο εγχείρημα – performance ήταν πρωτότυπο για τα ελληνικά δεδομένα, με έντονο τον συνδυασμό δράσης-θεατρικότητας.
Στα Περίπτερα την Νύχτα το 2003 επανέρχεται στο θέμα του τοπίου αλλά αυτή την φορά ο καλλιτέχνης εστιάζει σε ένα χαρακτηριστικό εικονογραφικό σύμβολο, το περίπτεροερμηνεύοντάς το ως εικαστικό αντικείμενο. Ο καλλιτέχνης διαχειρίζεται την ίδια την εσωτερική δομή του πίνακα υποστηρίζοντας με αυτή τα χρώματά του και έτσι δίνει την αίσθηση της διαφάνειας.


Περίπτερα τη Νύχτα, Το μπλε περίπτερο, λάδι σε ξύλο, 50Χ50 εκ. 2003.

Στην ενότητα του με τον τίτλο Τα παιδικά του χρόνια… ένα ταξίδι, εμπνευσμένη από τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής του μεγάλου συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, ο Κληρονόμος αποτυπώνει ένα κολάζ συναισθημάτων, γεγονότων και μνήμης. Ένα κολάζ βιωματικό με εγκιβωτισμένες βιωματικές αφηγήσεις που σε κάποιο σημείο ακουμπούν τα όρια της μυθοπλασίας.  
Στην διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας ανέπτυξε και άλλες ενότητες εικαστικού ενδιαφέροντος όπως τοιχογραφίες, σκηνικά, χαρακτικά έργα κ.α. Η διδασκαλία αποτελεί ένα άλλο έργο συμπορευόμενο της εικαστικής του δημιουργίας.  
Κολορίστας με εξπρεσιονιστική χροιά, εμπνέεται τόσο από το αστικό τοπίο και το παιχνίδισμα του φωτός, όσο και από τον εσωτερικό ρυθμό του ψυχογραφήματος μιας ανθρώπινης παρουσίας. Η αλλαγή των φυσικών σχημάτων και χρωμάτων των έργων τα μετατρέπει από υλικά σε πνευματικά, από εφήμερα σε αιώνια. Το χρώμα και η μορφή φορτίζουν την εκάστοτε σύνθεση και λειτουργούν ισότιμα μεταφέροντας το συγκινησιακό φορτίο του καλλιτέχνη.

15/1/2018 πολυχώρος Artville. Ο Καλλιτέχνης, Νικόλας Κληρονόμος, η Ιστορικός Τέχνης, Μαράη Γεωργούση & ο ζωγράφος Κώστας Αγγελάκης.

Βιογραφικό
Ο Ζωγράφος- Σκηνογράφος Νικόλας Κληρονόμος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954.  Εισήχθη και απεφοίτησε με υποτροφία του ΙΚΥ από την Α.Σ.Κ.Τ. Αθηνών από το εργαστήριο του Π. Τέτση. Πτυχίο Ζωγραφικής μετά βραβείου και επαίνων, εξειδίκευση στη Σκηνογραφία με βραβείο σκηνικού ’80 και πλήρης κύκλος Θεωρητικών, 1975-1980.
 Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Meisterschϋler, H.D.K. Bερολίνου με υποτροφία Α.Σ.Κ.Τ. Αθηνών, κληροδότημα Μίκας Σκουζέ.
 Πτυχίο Αρμονίας από το Ελληνικό Ωδείο Αθηνών, 1980.
 Διδακτορικό δίπλωμα σε αντικατάσταση καλλιτεχνικού έργου-μεταπτυχιακού διπλώματος-εκπαιδευτικού έργου, από Υπουργείο Παιδείας (ITE) καθώς και διακρίσεις, όπως έπαθλο Περικλή Βυζάντιου, τρίχρονη μεταπτυχιακή υποτροφία ΙΚΥ, επιλογή σε διαγωνισμό της UNESCO ως ελληνική συμμετοχή της Ελλάδας σε διεθνή διαγωνισμό στο Παρίσι.
 Πλούσιο καλλιτεχνικό έργο με 28 ατομικές εκθέσεις και περισσότερες από 90 συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό με αναφορές σε αυτό από σημαντικούς Ιστορικούς και Κριτικούς της Τέχνης, καθώς και εξειδικευμένους δημοσιογράφους εικαστικών  στα ΜΜΕ.
 Το 2003 συναντά τον Μίκη Θεοδωράκη και  δημιουργεί  σειρά  έργων που σχετίζονται με τα πρώτα 18 χρόνια του συνθέτη και αποτελούν συλλεκτική ενότητα με τίτλο “ Τα παιδικά του χρόνια… ένα ταξίδι”. Εκπαιδευτικό έργο στην ιδιωτική και τριτοβάθμια εκπαίδευση από το 1985.
 Σχεδιασμός  σκηνικών, κοστουμιών, φωτισμών για θεατρικές παραστάσεις με πρόσφατες  συνεργασίες με το Ίδρυμα Τεχνών Β.&Μ Θεοχαράκη, καθώς και το σχεδιασμό λογοτεχνικών, εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών  εντύπων όπως και καλλιτεχνικών  αντικειμένων  ως  επιχειρηματικά-καλλιτεχνικά  δώρα.
Έργα του υπάρχουν σε Δημόσιες και Ιδιωτικές συλλογές, Πινακοθήκες, Μουσεία, Ιδρύματα και στη Βουλή των Ελλήνων. Ζει με την οικογένειά του και εργάζεται στην Αθήνα.

Μαράη Γεωργούση, Ιστορικός Τέχνης.
Επιμελήτρια εκθέσεων και εκδόσεων.
υπ. Διδάκτορας στο Π.Τ.Δ.Ε., Master I&II στην Σορβόννη.
Μέλος της Ε.Ε.Ι.Τ.

Γράφει η Μαράη Γεωργούση, Ιστορικός Τέχνης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου