Να δραπετεύουμε στο απροσδόκητο σαν ακούμε το φως. Να
επιστρέφουμε σ’ ένα κόσμο θραυσμάτων κρατώντας σημειώσεις από το ταξίδι. Σε
αυτή την συνθήκη ο πειραματισμός και η έξοδος με συνοδοιπόρους-αναχωρητές
μετατρέπει τον αποπνικτικό ενικό σε σωτήριο πληθυντικό. Δραπετεύω θα πει να διαθέτω την παράξενη αυτή ιδιότητα
του νου, που με εντολοδόχο τη ψυχή με καθιστά ικανό να λησμονώ καθημερινές φροντίδες
και μέριμνες και να βιώνω εύχαρις το ανέλπιστο, το μικρό, το υψηλό.
Η ιστορία μαρτυρά την δημιουργία των ασκηταρειών, στην λίμνη της Πρέσπας κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας,
ενώ πολλοί ιερομόναχοι βρήκαν καταφύγιο εδώ μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης
το 1453.Το ασκηταρειό της Παναγίας της Ελεούσας βρίσκεται σε ύψος 40 μέτρων από
την στάθμη της λίμνης και είναι προσπελάσιμο μόνο με βάρκα.
Ο ναός είναι μονόχωρος μικρών διαστάσεων και βρίσκεται σε
πλάτωμα στο κοίλωμα ενός βράχου. Η ανάβαση γίνεται με λαξευμένα σκαλιά στον βράχο
ενώ στα τελευταία μέτρα με ξύλινη σκάλα, η οποία σώθηκε σε κακή κατάσταση. Ο χώρος
δίπλα στους βράχους ήταν γεμάτος με κελιά μοναχών, πολλά από τα οποία σώζονται
σήμερα ερειπωμένα. Στην είσοδο της σπηλιάς υπήρχε τείχισμα για την προστασία
των μοναχών, το οποίο διατηρείται σε χαμηλό ύψος.
Ο μικρός ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Ελεούσα είναι
ιδιαίτερα εντυπωσιακός. Είναι το μοναδικό ασκηταρειό που διατηρείται σε πολύ
καλή κατάσταση χωρίς να έχει υποστεί μεταγενέστερες επεμβάσεις. Εδράζεται σε
λίθινη βάση η οποία θεμελιώνεται απ’ ευθείας σε βράχο. Η κόγχη του ιερού είναι
τρίπλευρη. Ο ναός στεγάζεται με ημικυλινδρική καμάρα, η οποία εξωτερικά
διαμορφώνεται σε δύρριχτη στέγη, καλυμμένη με ισχυρό κονίαμα. Οι τοιχοποιίες
του είναι κτισμένες με καλής ποιότητας ασβεστοκονίαμα και ενισχύονται με ξύλινα
ζωνάρια. Εσωτερικά υπάρχουν τοιχογραφίες αγίων ενώ εξωτερικά πάνω στο κονίαμα
που καλύπτει τους λίθους είναι ζωγραφισμένος κεραμοπλαστικός διάκοσμος.
Στο ασκηταρειό της Ελεούσας έχουμε κτητορική επιγραφή
επάνω στο υπέρθυρο της εισόδου, με κόκκινα γράμματα, που μαρτυρά ότι για την
ανέγερση και την ιστόρηση του μνημείου, δαπάνησαν τρείς Ιερομόναχοι, Ο Σάββας,
ο Βαρλαάμ και ο Ιάκωβος το 1409/10. Δεύτερη επιγραφή στο παράθυρο μας μαρτυρά
το όνομα του Ιερομόναχου και ζωγράφου Ιωαννίκιου, που φιλοτέχνησε τις τοιχογραφίες
οι οποίες συντηρηθήκαν και διατηρούνται σε πολλή καλή κατάσταση. Η
διαφοροποίηση της κάτω από την άνω ζώνη των θεμάτων δείχνει την δραστηριότητα
δύο χεριών, πιθανώς δασκάλου και μαθητευόμενου. Ο προικισμένος δάσκαλος και
μάλλον ηλικιωμένος, κοσμεί την χαμηλή ζώνη σύμφωνα με την παλαιολόγεια παράδοση
της μακεδονικής ζωγραφικής του 14ου αιώνα, ενώ ο νέος μαθητευόμενος
αναλαμβάνει τα υψηλότερα επίπεδα δημιουργώντας εξπρεσιονιστικές και λαϊκότροπες
συνθέσεις σύμφωνα με το πνεύμα των τοπικών εργαστηρίων του 15ου
αιώνα.
φωτογραφίες Κατερίνα Καρούλια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου