Αγιοχωρικά ύδατα, κείμενο για την έκθεση Ιερά τομή στο Διαχρονικό μουσείο Λάρισας

 του π.Παύλου Καστανάρα

Ιερά τομή, 2017, Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας

Εφτά βουνά κι ένας ποταμός χωρίζει τις δυο κατοικίες του Αγίου. Σαν πουλημένος σε σκλαβοπάζαρο ιδεών που μαζεύονται σε κάθε ανοιξιάτικη ισημερία. Εκεί κατέβηκε ο Σαμουήλ δείχνοντας το ουρλιαχτό του λύκου. Τύμπανα, αποσκευές, κραυγές θαυμασμού και τρόμου και η ανταλλαγή.

Πόσο μεγάλη πικρία για τον τσάρο η διαπίστωση ότι με τη φωτιά και το ατσάλι δε χτίζονται οι αυτοκρατορίες. Η ανθρώπινη ύπαρξη δε λογαριάζει τα άγρια αλισβερίσια. Η αγριότητα έθετε τη γάγγραινα στην κοινωνία των ανθρώπων. Υπήρχε κάποιο διάφανο πλέγμα που έδενε τη μια ανθρώπινη ύπαρξη με την άλλη. Όσα κεφάλια κόβονταν, τόσο πύκνωνε η ύφανση του ιστού. Σαν τη Λερναία Ύδρα ο θάνατος θέριευε τη ζωή.

Ο Σαμουήλ στοχάστηκε τον άνθρωπο που σημάδευε την κοινωνία της Λάρισας. – Ο Άγιος! Σκέφτηκε. Ναι αυτός που το όνομά του γράφτηκε με «η» γιατί δεν έζησε στη γη. Οι σύμβουλοί του τον διόρθωσαν ο Άγιος γράφτηκε με «ει» μέσα στο Μεγάλο Βιβλίο διότι ξεπέρασε τον τόπο, απογειώθηκε. Ο Τσάρος ήξευρε βαθιά μέσα του ότι ο Άγιος γραφόταν με «ι» διότι δεν ήταν γιος κανενός, δεν ανήκε σε κανέναν. Είχε γίνει Πατέρας. Είχε υπό την «πατρότητά» του ολάκερη την πόλη.

Ιερά τομή, Συνεργατικό έργο Γιάννης Δέδες, Μαρία Λαγού, Σοφία Αντωνακάκη, 2017, Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας

Αυτή η πικρία τον στοίχειωνε. Γνώριζε ο ίδιος ότι ήταν «ελέω Θεού» κι ο Άγιος, Πατέρας. Αυτή η γνώση τον έκανε να φτιάξει νέο υπέρλαμπρο ναό, στον Άγιο. Ο Άγιος κέρδισε τον ουρανό κι αυτός την Ιστορία. Όλα είναι ωφέλιμα και ο τόπος της τελικής ανάπαυσης γίνεται εικόνα ενός τόπου μαρτυρικού, για να διατηρηθεί η Ιστορία κι ο Ουρανός. Ενώ επισκέπτεσαι τις Πρέσπες βλέπεις επάνω της, καταγεγραμμένα στοιχεία προέλευσης όλης της δημιουργίας του Κόσμου.

Πάνω στο μνημείο – σημείο, σήμερα ο άνθρωπος γνωρίζει από μνήμης πως ήταν κατασκευασμένος ο ναός και φαντάζεται τη μεγαλοπρέπειά του, με ποια σειρά άναβαν οι πολυέλαιοι, που καθότανε οι επιφανείς και ο λαός, το ιερατείο και οι ψάλτες. Αυτά τα ερείπια δεν σβήνουν απ’ το νου, σαν το μελίσσι βουίζουν παραστάσεις: Τσάρων, αξιωματούχων, πολιτευτών, αρχιερέων, πραματευτάδων και λαού. Οι πιο συνετοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν από μνήμης τα μνημεία.

Κάθε πόλη παίρνει την ταυτότητά της απ’ τα ερείπια που αντικρίζει. Η πόλη  είναι το σύνορο του παρελθόντος και του μέλλοντος χρόνου. Απέραντα μελανοδοχεία χρωματίζουν δαντελωτά την Ιστορία της. Η Λάρισα δεν έχασε ποτέ τον Άγιό της. Απλά ο Άγιος έγινε από «τοπικός» «οικουμενικός». Αυτή είναι η απέραντη διάσταση της γεωμετρίας των ερειπίων.  Πολλαπλασιασμένη με τον νεφελώδη ουρανό, που κατέρχεται στους δρόμους της πόλης για την εξιστόρηση των κατορθωμάτων του. Ο ίδιος ο ποταμός Πηνειός βροντοφωνάζει σιγοντάροντας με πειθώ τις διηγήσεις.  Στις πιο παλαιές κεραμοσκεπές της πόλης παραμένει παγιδευμένο το κουρνιαχτό των μεγάλων γεγονότων, στα βρύα, τις λειχήνες.

Στα μουσεία η μνήμη υπερβάλει: θέτει σημεία ώστε να αρχίσει το κουβάρι της Ιστορίας να εξιστορείται μεθοδικά. Ένας προτζέκτορας, σαν το παλιό καζάνι «φτύνει» ατμίζουσες εικόνες επί των τειχών. Μια μακέτα ασάλευτη, κατάλευκη, νέα πρόταση αναστήλωσης των ερειπίων της βασιλικής στις Πρέσπες, ένα ορατό τοπίο που καθορίζει την επιτοίχια προβολή. Δύο ερείπια ξεπροβάλουν σε γλώσσες διαφορετικές μέσα σε ήχους θαμπούς κι ο Άγιος με χειρονομίες προσευχής, δρασκελίζοντας πανταχόθεν να ενώσει αυτά που ήταν πριν χωρισμένα.