«Εντεύθεν και Εκείθεν» (2025) Χάρης Κοντοσφύρης, Σοφία Αντωνακάκη 8ο Φεστιβάλ Τέχνης Ν.Σ, έκθεση «Κάνναβος » Ρέθυμνο 15 Οκτωβρίου 2025

«Εντεύθεν και Εκείθεν» (2025) Χάρης Κοντοσφύρης,  Σοφία Αντωνακάκη
Μικρή εγκατάσταση δαπέδου – Μεταβλητές διαστάσεις. Υλικά: ποτήρι νερού (γεμάτο), γλυπτική μύγα ρητίνης φυσικών διαστάσεων, κινητό τηλέφωνο ως ηχείο, ηχοτοπίο. Αλληλεπίδραση Κατερίνα Καρούλια.

 Περιγραφή έργου: Η εγκατάσταση «Εντεύθεν και Εκείθεν» οργανώνεται σε επιφάνεια 100×100 cm και συγκροτείται γύρω από  ελάχιστα αλλά απολύτως ακριβή στοιχεία: ένα γεμάτο ποτήρι νερού ένα κινητό τηλέφωνο ως κεκρυμένο ηχείο και δύο μύγες φυσικών διαστάσεων από ακρυλική ρητίνη, τοποθετημένες στην ακμή του κάνναβου στο δάπεδο – στο σημείο τομής των οριζόντιων και κάθετων γραμμών. Η τοποθέτηση αυτή δεν είναι τυχαία: συμβαίνει εκεί όπου η γεωμετρία του χώρου συναντά τη ρωγμή του απρόβλεπτου, όπου η γραμμική τάξη των συντεταγμένων συναντά τη ροή της ζωής. Η μύγα, ως γλυπτικό τεχνούργημα, γίνεται διαταρακτικός παράγοντας μέσα στο αυστηρό πλαίσιο του κάνναβου – ένα σημείο θορύβου, μια απόκλιση που επαναπροσδιορίζει την ισορροπία του χώρου. Το ποτήρι, από την άλλη, ένα καθημερινό και σχεδόν διαφανές αντικείμενο, ανυψώνεται σε μικρό τοτέμ· μετατρέπεται σε κυλινδρικό κάνναβο, σε άξονα παρατήρησης, σε μεγεθυντικό φακό του τετριμμένου. Μέσα από αυτή τη συνύπαρξη – της στατικότητας και της αναστάτωσης, του γνωστού και του απρόσμενου – το έργο επιχειρεί να φωτίσει το πώς η παρατήρηση παράγει νόημα. 

 

Εννοιολογική βάση: Ο κάνναβος δεν είναι απλώς μορφολογική ή σχεδιαστική δομή. Εδώ, παραμετροποιείται ώστε να λειτουργεί ως πεδίο νοηματοδότησης, όπου οι γραμμές του παύουν να είναι οδηγίες σύνθεσης και γίνονται ενεργές οριακές συνθήκες. Η διττή του φύση – δομή και όριο ταυτόχρονα – προβάλλεται μέσα από την αντιπαράθεση καθαρής γεωμετρίας και οργανικής τυχαιότητας, του προσχεδιασμένου και του παρισφείοντος. Το έργο κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον μετρήσιμο και τον άμορφο, τον λογικό και τον χαοτικό, την πρόθεση και το απροσδόκητο. Έτσι, το «Εντεύθεν και Εκείθεν» γίνεται ένα οπτικο-φιλοσοφικό σχόλιο πάνω στην ίδια την πράξη της παρατήρησης: πώς βλέπουμε, τι προσέχουμε, και πού ακριβώς συγκροτείται το νόημα. 

 Η αναφορά στον Βιτγκενστάιν: Η εστίαση του έργου στο εδώ και τώρα αντλεί θεωρητικά από τον Ludwig Wittgenstein, κυρίως από τις «Φιλοσοφικές Έρευνες» και το «Tractatus Logico-Philosophicus». Ο Βιτγκενστάιν αντιμετωπίζει τον κόσμο όχι ως σύνολο αντικειμένων, αλλά ως σύνολο γεγονότων: κάθε τι έχει νόημα μόνο στο πλαίσιο όπου εμφανίζεται. Το ποτήρι και η μύγα δεν έχουν σταθερό σημασιολογικό βάρος· αποκτούν νόημα μέσα στη σχέση τους, στο σημείο που τα χωρίζει και τα συνδέει ο κάνναβος. Αυτή η «σημασιολογική ένταση» αντανακλά το βιτγκενσταϊνικό ερώτημα για το όριο της γλώσσας και του κόσμου: «Τα όρια της γλώσσας μου σημαίνουν τα όρια του κόσμου μου.» Στο έργο, το όριο του κάνναβου είναι ταυτόχρονα το όριο του νοήματος· εκεί ακριβώς, στην ακμή, το ορατό μεταβαίνει στο άρρητο. Η παρατήρηση γίνεται πράξη νοηματοδότησης — όχι επειδή «λέει» κάτι το αντικείμενο, αλλά επειδή φαίνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ο θεατής βιώνει το «εδώ» όχι ως σταθερό τόπο, αλλά ως διαρκή ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα στην παρουσία και την απουσία, την τάξη και τη διατάραξη.

 Ο Κάνναβος ως Μαθηματική και Νευρολογική Οργάνωση:

 1. Ο Κάνναβος ως Δομή Οργάνωσης: Ο κάνναβος συνιστά μαθηματικό πλέγμα που οργανώνει τον χώρο και τη σκέψη. Οι κάθετες και οριζόντιες γραμμές του αντιστοιχούν σε νοητικές συντεταγμένες, σε τρόπους καταμέτρησης και αναγνώρισης. Η δομή αυτή είναι συγγενής με τον τρόπο που ο ανθρώπινος εγκέφαλος οργανώνει τα ερεθίσματα· η οπτική και γνωσιακή επεξεργασία των σχέσεων, ορίων και συμμετριών αποτελεί μηχανισμό αναγνώρισης του κόσμου.

 2. Νευρολογική Αντίληψη και Κάνναβος: Η εγκεφαλική λειτουργία βασίζεται σε δίκτυα και μοτίβα — νευρωνικά κανάλια που λειτουργούν, κατά κάποιον τρόπο, όπως ένας κάνναβος. Το μυαλό αναζητά πλαίσια, όρια, αναλογίες· κατασκευάζει τάξη μέσα στο χάος. Ο κάνναβος της εγκατάστασης λειτουργεί ως εικαστική μεταφορά αυτής της εγκεφαλικής οργάνωσης, μιας διαδικασίας όπου ο θεατής, χωρίς να το συνειδητοποιεί, προσπαθεί να τοποθετήσει τα αντικείμενα μέσα σε ένα αντιληπτικό σχήμα. Η μύγα αποτελεί το απρόβλεπτο ερέθισμα, τη μικροδιακοπή που αναγκάζει το βλέμμα να επαναδιαμορφώσει το οπτικό του πεδίο. Το ποτήρι, αντίθετα, παρέχει το σταθερό σημείο αναφοράς, μια «νευρωνική άγκυρα». Η μεταξύ τους συνύπαρξη παράγει έναν ρυθμό, ένα νευροαισθητικό πεδίο όπου η παρατήρηση ταλαντώνεται ανάμεσα στη σταθερότητα και τη διαταραχή.

 

3. Αντιπαράθεση και Σχέση Αντικειμένων: Το ποτήρι (ως στατικό και αναγνωρίσιμο αντικείμενο) και η μύγα (ως δυναμικό και ασταθές) συνθέτουν ένα διπλό οπτικό γεγονός. Η πρώτη προκαλεί αναγνώριση, η δεύτερη σύγχυση· η συνύπαρξή τους όμως καθιστά και τα δύο μέρη ενός ενιαίου αισθητικού μηχανισμού. Η μύγα, ως τεχνητό ον, ανατρέπει την προσληπτική βεβαιότητα: ενώ μοιάζει ζωντανή, είναι ακίνητη· ενώ είναι μικρή, καθορίζει την προσοχή. Το ποτήρι, αντίθετα, ενώ είναι μεγάλο και γνώριμο, εξαϋλώνεται μέσα στη διαφάνειά του. Έτσι, το ορατό γίνεται αόρατο και το αμελητέο κυριαρχεί. Η διάκριση ανάμεσα στο αντικείμενο και στο γλυπτό – στο καθημερινό και στο τεχνητό – μετατρέπεται σε πεδίο γνωσιακής έντασης, όπου ο θεατής αναγκάζεται να επαναπροσδιορίσει τα όρια της αισθητικής αντίληψης. 

Ηχητικό Πεδίο – Ηχώ του Κάνναβου: Το έργο εκτείνεται στον ακουστικό χώρο ως ηχοτοπίο. Ο ήχος δεν είναι απλώς υπόκρουση· γίνεται τρισδιάστατο στοιχείο του κάνναβου, όπου κάθε ακουστικό γεγονός μετατρέπεται σε συντεταγμένη στον κυβικό χώρο: Ο βόμβος της μύγας λειτουργεί ως σταθερό ηχητικό σημείο – μια υπολειμματική ένταση που σηματοδοτεί τη θέση της στο κάνναβο. Το φτεροκόπημά της, ελαφρύ και μεταβαλλόμενο, γίνεται μετατόπιση συντεταγμένων στον χώρο, εισάγοντας κίνηση και ανατροπή. Ο ήχος του ποτηριού ή της διαχύσης του νερού, αντίθετα, προσφέρει σταθερότητα, δημιουργώντας έναν ηχητικό άξονα παρατήρησης. Κάθε ήχος αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο σημείο του τρισδιάστατου πλέγματος του χώρου, επιτρέποντας στον θεατή να «διαβάσει» την εγκατάσταση ακουστικά και χωρικά. Η ακουστική εμπειρία λειτουργεί συμπληρωματικά στην οπτική: η μύγα δεν απλώς διακόπτει τον κάνναβο, αλλά εκτείνεται σε τρισδιάστατο ηχητικό γεγονός, ενώ το ποτήρι παρέχει σταθερή σημειακή αναφορά. Με αυτόν τον τρόπο, ο κάνναβος γίνεται ενιαίο οπτικο-ηχητικό πλέγμα, όπου η αντίθεση στατικού και δυναμικού, γνωστού και απρόσμενου, μεταφέρεται ταυτόχρονα σε οπτική, χωρική και ακουστική διάσταση, ενισχύοντας την ενεργό συμμετοχή του θεατή και την πολυπρισματική εμπειρία του νοήματος.

  Συμπέρασμα

 Η εγκατάσταση «Εντεύθεν και Εκείθεν» πραγματεύεται τη διαλεκτική του οικείου και του άγνωστου, του ορθολογικού και του αστάθμητου. Μέσα από την απλότητα των υλικών και την ακρίβεια της τοποθέτησης, το έργο αποκαλύπτει την ευκαμψία της ανθρώπινης αντίληψης και τη διαρκή της ανάγκη να παράγει νόημα μέσα από την αμφισημία. Η προσληπτική διαδικασία του θεατή – το πώς κοιτά, τι αναγνωρίζει, πότε αμφιβάλλει – γίνεται το ίδιο το περιεχόμενο του έργου. Ο κάνναβος, ως μαθηματική και κανονιστική  δομή, λειτουργεί σαν καθρέφτης του νου: θέτει τα όρια μέσα στα οποία αναδύεται η εμπειρία και ταυτόχρονα δείχνει τη ρωγμή όπου το απρόβλεπτο, το «εκείθεν», εισβάλλει στο «εντεύθεν» του βλέμματος.«Εντεύθεν και Εκείθεν» (2025) 

Κοντοσφύρης Χάρης 06/11/2025

  Βίντεο τεκμήριο από την Σοφία Αντωνακακη https://youtu.be/JIqSgy3RBTU?si=p5Pqw7-SiIbI0YNi:

Δελτίο τύπου: Το 8^ο Φεστιβάλ Τέχνης Ν.Σ. σε συνδιοργάνωση με το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου Ρεθύμνης παρουσιάζει από 15 Οκτωβρίου στο Ρέθυμνο την Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης με θέμα: Κάνναβος (ως ίχνος, χώρος, κάδρο, όριο, ουτοπία…)

Στην Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης με θέμα τον Κάνναβο, 40 Έλληνες και Κύπριοι καλλιτέχνες, πολλοί απ’ αυτούς καθηγητές Καλών Τεχνών, συνδιαλέγονται με την έννοια και την ατμόσφαιρα μιας περιοχής καθορισμένης, οριοθετημένης και προσδιορισμένης, με προεκτάσεις εννοιολογικές ή μη, που εκπέμπουν SOS.

Στην εποχή μας και σ’ έναν κόσμο με πολίτες έγκλειστους στα κελιά της εικονικής πραγματικότητας, περιχαρακωμένους στην ασφυκτική τους ιδιώτευση, αγωνιούμε για την ανθρώπινη κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται στον 21^ο αιώνα, όπου η φορεμένη απόσταση ασφαλείας του ενός πολίτη από τον άλλον είναι το μεγάλο τους άλλοθι.

Μ’ έναν κάνναβο των ορίων και του ανταγωνιστικού χώρου, με τη δομή που τον ετεροκαθορίζει να οριοθετεί χώρους εγκλεισμού ή υποτιθέμενης ελευθεριότητας. Με τον υπαρξιακό μας προσανατολισμό να λαλεί και να χορεύει. Να αναζητά και να αποφεύγει. Να συγκρούεται και να εθελοτυφλεί. Να αναγνωρίζει, ενώ την ίδια στιγμή να λησμονά. Εν κατακλείδι, να παρατηρεί το τραύμα που αιμορραγεί, σ’ ένα κατά παραγγελία υποτιθέμενο εργαστήριο συνύπαρξης.

Επιμέλεια έκθεσης: Χρυσούλα Σκεπετζή, Κωστής Καπελώνης

Συμμετέχουν:

Νίκος Αλεξίου, Μαριλένα Αλιγιζάκη, Ειρήνη Βαζούκου, Βαγγέλης Δασκαλάκης, Ανδρέας Δεβετζής, Χριστίνα Δουζένη, Ευδοξία, Μανώλης Ζαχαριουδάκης, Αρίων Ζουγανέας, Ελένη Ιωαννίδου, Ιωάννα Καζάκη, Βίκυ Καμμένου, Δήμητρα Κανέλλη, Γιώργης Καπελώνης, Κωστής Καπελώνης, Γιώργος Καλστίδης,ΚατερίναΚαρούλια,ΔέσποιναΚατζαγιαννάκη,ΜαρίαΚομπατσιάρη,ΧάρηςΚοντοσφύρης & Σοφία Αντωνακάκη, Κώστας Κουνάλης, Σαβέλλα Μιχαήλ, Παναγιώτης Μιχαήλ& Μαρία Πετρίδη, Ισμήνη Μπονάτσου, Κωνσταντίνα Μπολιεράκη, Δέσποινα Μυριοκεφαλιτάκη, Κώστας Παγωμένος, Άρτεμις Ποταμιάνου, Ελευθερία Προφητηλιώτη, Χρυσούλα Σκεπετζή, Βασίλης Σολιδάκης, Χουρίκ Τοροσιάν, Βίκυ Τσαλαματά, Ράνια Φραγκουλίδου, Δήμητρα Χανιώτη, Κυριάκος Χατζημιχαηλίδης & ο μεταλλοτεχνίτης Θεόδωρος Κεραμιανός.

INFO:

Εγκαίνια: Τετάρτη 15 Οκτωβρίου, 7.30μ.μ.      

Χώρος: Σπίτι του Πολιτισμού (Ε. Βερνάρδου 12, Ρέθυμνο) Διάρκεια έκθεσης: 15 Οκτωβρίου έως 22 Νοεμβρίου 2025
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 6μ.μ. – 9μ.μ. εκτός Δευτέρας