εικασίες για το έργο του εικαστικού Κώστα Ντιό, της Κατερίνας Καρούλια

Εισερχόμενοι σε ένα χώρο να δούμε το έργο ενός δημιουργού, γνωρίζουμε ότι ένα εικαστικό έργο έχει σκελετό, μυς και δέρμα όπως ο άνθρωπος, Έτσι από τα γνωστά προς μας, προσπαθούμε να κατανοήσουμε και να κατακτήσουμε τα άγνωστα. Πιστή στο ραντεβού μας για μια δεύτερη επίσκεψη στο Μουσείο Τεχνών Κοζάνης,  καθόσον χρόνο λειτουργεί η εικαστική έκθεση «Πνοές», σε αυτήν την  δεύτερη από κοινού επίσκεψη μας, θα σας παροτρύνω να σταθούμε 10΄ απέναντι από ένα έργο του Κώστα Ντιό. Τον Κοζανίτη εικαστικό συναντάμε γύρω στο 1980 να χρησιμοποιεί για καμβά τοίχους και οροφές, στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης χωρίς να φοβάται το μέγεθος του χώρου.
Με μοναδική δεξιοτεχνία ακολουθεί άλλοτε κανόνες και μονοπάτια της λαϊκής ζωγραφικής, άλλοτε ναΐφ, άλλοτε νατουραλιστικής και άλλοτε της τεχνικής trompe-l’oeil(εξαπάτηση του ματιού). Trompe-l’oeil είναι μία τεχνική ψευδαίσθησης στην ζωγραφική, που γνώρισε και αιχμαλώτισε το κοινό της κατά τον 17ο αιώνα. Τα έργα, όπως και αυτά του Ντιό, εκτελούνται τόσο τέλεια ώστε τα απεικονιζόμενα αντικείμενα φαίνεται να βγαίνουν από τα πλαίσια.

Αμέσως μόλις μπαίνω στην αίθουσα που εκθέτει τα έργα του ο Κώστας Ντιός, αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορώ να μιλήσω για κάποιο έργο του. Δεν μπορώ να μιλήσω για ένα έργο του. Ο χώρος μοιάζει να είναι ένα συλλογικό έργο, μία εγκατάσταση. Τα τελάρα μεγάλα, η μελέτη ανθρωποκεντρική, οι μορφές συχνά δύο και άλλοτε μία. Τα πρόσωπα που μας προτείνει ο καλλιτέχνης ίσως είναι οικεία πρόσωπα προς αυτόν, ή πρόκειται για μελέτη με μοντέλο τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο Κώστας Ντιός μοιάζει να ερευνά την γραφή του. Μοιάζει σαν να αμφιταλαντεύεται, να πειραματίζεται. Ίσως είναι το εγώ! Ίσως είναι ο άλλος! Ίσως είναι η σχέση μας με τους άλλους! Μπορεί ακόμα, όλα αυτά μαζί! Ο χρόνος ακίνητος. Οι μορφές ενήλικες, πάντα καθιστές, παθητικές, ποτέ όρθιες, ποτέ ενεργητικές. Μοιάζουν κάτι ή κάποιον να περιμένουν χωρίς να επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι απουσιάζει η γυναικεία μορφή. Δυαδική η σχέση κατοικείται από την γυναικεία απουσία. Υπερβατικά περιβάλλοντα, κενά που δημιουργούν μια παράξενη αιώρηση. Ανδρικά πρόσωπα σαν παθητικοί μάρτυρες σε ξένο περιβάλλον αναρωτιούνται από πού θα έρθει ο άλλος.

 Μία μοναχική μπλε μορφή καταδεικνύει τον άλλον στο διπλανό τελάρο. Χωρίς προοπτικό βάθος ο Κώστας Ντιός ορίζει τον ορίζοντα στην χρυσή τομή, άλλοτε σαν μία γραμμή κόκκινη, άλλοτε μαύρη και άλλοτε μπλε, σαν ένα σχοινί που τεντωμένο τείνει να ενώσει ή να εισχωρήσει στον βουβό μουσαμά του άλλου. Ανδρικές οι μορφές, πάντα καλοντυμένες με κουστούμι και γραβάτα, ανυπόδητες όμως σαν τον ξυπόλητο βασιλιά. Ειρωνικό ή καυστικό το σχόλιο του Κώστα Ντιό;

Ο καλλιτέχνης χωρίς άσκοπες φλυαρίες αναμιγνύει ελάχιστα τα χρώματα του, ενώ αρκείται σε περιορισμένη χρωματική παλέτα. Οι μορφές υπερβολικές, με αδρές ανεπιτήδευτες πινελιές, συχνά δείχνουν άμετρες. Τα περιγράμματα άλλοτε ελάχιστα ορατά, άλλοτε ανύπαρκτα και άλλοτε έντονα. Ο Κώστας Ντιός άλλοτε προσδίδει λεπτομέρειες έκφρασης, χαρακτηριστικών και άλλοτε τα σβήνει με διαβαθμίσεις του γκρι. Τις περισσότερες όμως φορές ο καλλιτέχνης σκιαγραφεί τα χέρια, τις παλάμες. Μήπως θέλει να αφήσει μια μικρή ελπίδα ότι η ζωή, το μέλλον του καθενός είναι στα χέρια του, ή μήπως αυτό είναι μία φενάκη; 

Τι συμβολίζει το κίτρινο κρεμαστάρι στον τοίχο; Μήπως εκεί κρέμασε την ελπίδα;  Εάν είναι έτσι, γιατί αυτό το ξινό κίτρινο χρώμα; Άλλοτε φανερώνει τις καρέκλες που κάθονται οι μορφές και άλλοτε επιλέγει να τις κρύψει. Αφήνει τις μορφές του να μετεωρίζονται στο κενό, όμως τα υπερμεγέθη πόδια τους, βαριά σαν κολώνες, σε πείθουν ότι στηρίζουν αυτόνομα τις μορφές, ή μήπως τις κρατάνε όμηρους στην καθιστή, στωική στάση; Το δάπεδο κάποιες φορές ένα απέραντο κενό και άλλοτε δανείζεται την φόρμα της σκακιέρας. Άσπρα τα τετράγωνα και μαύρα σε καλούν να κερδίσεις την βασίλισσα σου, να κερδίσεις την ζωή. Τι ωφελεί όμως να είσαι εσύ ο βασιλιάς που κάθεται και αφήνει σε άλλους τον πόλεμο; Τι ωφελεί να είσαι βασιλιάς εάν σου αφαιρέσουν τον θρόνο σου ή ακόμα και αυτό το βασίλειο σου; Τα κεφάλια βαριά πιέζουν τον αυχένα, εξαφανίζουν τον λαιμό. Η ιστορία τους μοιάζει να αποτελεί μέρος της ιστορίας της κοινωνίας μας, σύμφωνα με ένα σχέδιο που δεν ελέγχουν ίσως πια ούτε οι δημιουργοί του.

Γιατί ο καλλιτέχνης επιμένει να επανέρχεται, ακατάπαυστα θα έλεγα, δημιουργώντας έναν ρυθμό; Γιατί αυτή η επάνοδος να αδιαφορεί για την γυναίκα; Γιατί αυτό το παιγνίδι των σχημάτων, των αναλογιών στον χώρο και τον χρόνο; Μήπως επιλέγει συνειδητά να αποτυπώνει τα χαρακτηριστικά στις μορφές του και στην συνέχεια τα αφαιρεί για να εξηγήσει την Οικουμενικότητα; Αφήνει έτσι χώρο να ταυτιστούμε εμείς με τα πρόσωπα του; Μήπως σαν προσλήπτες θα πρέπει να αμφισβητήσουμε το αυτονόητο; Να αμφισβητήσουμε ίσως την εικασία αυτής της δικής μου ανάγνωσης; Μήπως τέλος, να θέσουμε σε αμφισβήτηση το ότι ο άνθρωπος δεν είναι το αυτονόητο σήμερα, αλλά ίσως είναι η ξεχασμένη σκιά του;

Το δεκάλεπτο πέρασε με όλα αυτά τα αντίθετα να γεννούν στο τέλος την σύνθεση. Όλα τα στοιχεία να ενώνονται και να αποτελούν την  ολότητα στην αίθουσα,  που ανέφερα στην αρχή. Εμείς στην μέση της αίθουσας να διερωτόμαστε, μόνοι ή μόνη, τι μπορούμε να κάνουμε για την ζωή μας. Στην επόμενη επίσκεψη μας θα προσπαθήσουμε να διαβάσουμε ένα έργο του Αργύρη Παφίλη, που εκθέτει στην διπλανή αίθουσα.