"Στερίκας o Ποτάμιος"

Στερίκας o Ποτάμιος

Κοιτώντας προς την Ανατολή όπως συνήθιζε, ο ζωγράφος και ποιητής Στερίκας Κούλης, ως τέκνο του Ωκεανού και της Τηθύος.

Γλυπτό του Αργύρη Ρήμου σε πορομπετόν (25 x 25 x 60) εμπνευσμένο από την "Κοσμογονία" του Ησιόδου, με αφορμή τα 20 χρόνια χωρίς τον Στερίκα Κούλη.

Ο προπομπός των εκδηλώσεων μνήμης - Κάλεσμα συμμετοχής

1921. Κορυτσάς γέννημα και Φλώρινας θρέμμα, αυτοδίδακτος, χωρίς καν τα τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα κι όμως από τους πιο δραστήριους ζωγράφους της ακριτικής από  πολλές πλευρές αυτής πόλης και ο βασικότερος συντελεστής μαζί με τον Δημήτρη Καλαμάρα στην ίδρυση της «Στέγης Φιλοτέχνων Φλώρινας» και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, με σκοπό την προβολή του νεοελληνικού πολιτισμού, την καλλιέργεια του αισθητικού κριτηρίου των κατοίκων και την καλλιτεχνικής παιδεία προς τους νέους, μέσα από διάφορες δράσεις και εκθέσεις επωνύμων δημιουργών και εκπροσώπων νέων τάσεων.

Το “παρών” του στην καλλιτεχνική κίνηση της Φλώρινας, έδωσε από τον σύλλογο «Αριστοτέλης», όπου και έδρασε τη δεκαετία του 1940 ως ποιητής, συγγραφέας και αργότερα ως ζωγράφος.  Έργα του, θεωρούνται από τα πρώτα βήματα της λογοτεχνίας της Φλώρινας.

Από το 1956 και μετά όμως, απορροφήθηκε αποκλειστικά στη ζωγραφική, επηρεασμένος από την στροφή των ιμπρεσιονιστών προς την εικαστική σκέψη και το φοβισμό.

Το 1973 αλλάζει το ύφος της τεχνοτροπίας του και το εδραιώνει θεματικά το 1980, προς την κοινωνική ευαισθητοποίηση και τα ειρηνιστικά κινήματα. Αν και πολλοί καλλιτέχνες την εποχής του έφευγαν για τα αστικά κέντρα και το εξωτερικό,  όπως ο ίδιος δήλωσε τον Οκτώβριο του 1992:

«Στη Φλώρινα έμεινα, για να μπορώ να είμαι ανεπηρέαστος από το σύγχρονο, αναρχικό, παρηκμασμένο κόσμο, αλλά κυρίως γιατί η Φλώρινα είναι ένας ωραίος τόπος, με χαρακτήρα, με ωραία φθινόπωρα και τρυφερές άνοιξες».

Τον Αύγουστο του 1981 έγινε στις αίθουσες του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης μια πολυσυζητημένη έκθεση του Στερίκα Κούλη. Πολλοί εικαστικοί είχαν την άποψη ότι δεν πρέπει τοπικοί καλλιτέχνες να κάνουν ατομικές παρουσιάσεις στο μουσείο ή αν αυτό συνέβαινε να υπήρχαν ανάλογα κριτήρια. Παρόλα αυτά η έκθεση πραγματοποιήθηκε και τον Στερίκα Κούλη υποστήριξε στην εφημερίδα Έθνος, ένας επίσης σημαντικός Φλωρινιώτης καλλιτέχνης, ο Θέμης Μηλώσης.

“…Το έργο που αναρτήθηκε σήμερα εδώ, στις αίθουσες του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είναι το όραμα ενός κόσμου που τον δημιούργησε μια γνήσια καλλιτεχνική συνείδηση… Είναι το έργο ενός ανθρώπου και ζωγράφου που αγωνίστηκε σκληρά, μ’ όλη του τη δύναμη για τα σωστά και τα δίκαια στα κοινωνικά και καλλιτεχνικά πράγματα αυτής της πολιτείας… Είναι το έργο ενός ζωγράφου που πιστεύει ότι η τέχνη δε σταματάει ποτέ κι ότι εκείνο που πραγματικά αξίζει και μένει, είναι αυτή η προσπάθεια, αυτή η εναγώνια αναζήτηση της αλήθειας του κόσμου μας…”

Τον Απρίλιο του 1990 η αγωνία του Στερίκα και άλλων μελών της Στέγης Φιλοτέχνων οδήγησαν σε μια εκστρατεία με σύνθημα “ Θέλουμε το Μουσείο να ζήσει”. Έγινε έκθεση έργων με σκοπό την πώλησή τους και την αύξηση των εσόδων του Μουσείου, πράγμα που επιτεύχθηκε. Τα οικονομικά όμως προβλήματα δεν είχαν τέλος. Επιπλέον, ο Στερίκας είχε αρχίσει να καταβάλλεται και το συμβούλιο του Μουσείου απλώς προσπαθούσε να διατηρήσει κάποιο επίπεδο στις ελάχιστες εκδηλώσεις που γινόταν.

Σε έργα του, που παρουσιάζουν λεύκες, ιτιές και κουμαριές, δέντρα που ο ίδιος φύτευε και φρόντιζε στις όχθες του Σακουλέβα, διακρίνουμε περιγραφές με μια λευκή γραμμή. Έτσι υποστήριζε, πως σε αντίθεση με την αυστηρότητα του ακαδημαϊσμού,  ότι βλέπουμε δεν έχει περίγραμμα και το επισήμαινε σχεδόν αφαιρετικά, σχεδόν εννοιολογικά. Μια γραμμή που επηρέασε και επηρεάζει πολλούς καλλιτέχνες, όχι μόνο στην έρευνα αλλά και το έργο τους. Σαν να ειρωνευόταν ευγενικά από τότε διαχωρισμούς μεταξύ ακαδημαϊσμού και αυτοδιδαχής. Διαχωρισμούς που επισημαίνονται ως προς την υπόστασή τους και παίρνουν μορφή κατά το δοκούν. Αυτή την αντίρροπη, ειρωνική αλλά και πλατωνική σχέση, λες και περιέγραφε με τη λευκή του γραμμή. Ένα σημείο αναφοράς που έμελε να γίνει χαρακτηριστικό του. Άλλωστε όπως και ο μεγάλος εικαστικός και παιδαγωγός, Πάουλ Κλεέ αναφέρει πως η γραμμή δεν υφίσταται με την μορφή που την αντιλαμβανόμαστε.

 “Η Γραμμή είναι ένα σημείο που πάει βόλτα”.

Πολλοί χαρακτήρισαν τον Στερίκα ακόμα και Σουρεαλιστή γιατί στα έργα του αναδύονται ονειρικές αναφορές και τάσεις ως προς την εννοιολογία τους. Μην ξεχνάμε όμως πως ο ίδιος ο Στερίκας ως ιδεαλιστής, έδινε μεγάλη έμφαση στα όνειρα και ιδίως στα όνειρά του. Ο ίδιος μας αφηγείται:

“…Θέλω να μνημονεύσω και ένα σημείο επιστολής του Μοντιλιάνι, γραμμένη στα 17 του χρόνια. Γράφει λοιπόν, μεταξύ άλλων:
« ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΟΥ ΧΡΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΣΩΣΕΙΣ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΣΟΥ».
Αυτό θέλω να κάνω κι εγώ. Να σώσω, θέλω μια πραγματικότητα, ένα έργο, να πάει στους ανθρώπους, ένα έργο γεννημένο από ένα τέτοιο όνειρο, από το χρέος στους ανθρώπους, ένα όνειρο που έζησε και ζει σε ένα κόσμο που δεν μιλάει, που δεν διαβάζει, που δεν ακούει, που δεν βλέπει”…

Έπειτα από 30 και πλέον χρόνια ενεργής δημιουργικής πορείας αλλά και προσφοράς, στις 10 Ιουνίου του 1995 ο Στερίκας Κούλης, ξαναγύρισε στη "γη του ανθρώπου" όπως αναφέρει σε πρόσφατη σπαρακτική, γεμάτη αγάπη και νοσταλγία ανάρτησή του, ο γιός του Λαέρτης.

“Θάνατος δεν είναι ο θάνατος, είναι η λησμονιά. Μνήμη σημαίνει ένας συνεχής αγώνας ενάντια στη λησμοσύνη... Φέτος "μετράμε" - για όσους δεν ξέχασαν- 20 καλοκαίρια. Το δάκρυ είναι η βουβή διάλεκτος του πόνου και η μνήμη το ημερολόγιο της ύπαρξής μας... Η ζωή μας μοιάζει με μια μεγάλη λίμνη που γεμίζει σιγά-σιγά από το ρεύμα και το βάρος των χρόνων μας. Καθώς το νερό ανεβαίνει αδιάκοπα, τα ορόσημα της περασμένης ζωής ένα-ένα βυθίζονται. Μα πάντα η μνήμη θα σηκώνει το κεφάλι μέσα από το νερό για να μας θυμίζει ό,τι μας καθόρισε”...

Πάνω σε αυτά λοιπόν τα νερά της μνήμης, που ρέουν έξω από το σπίτι του Στερίκα και καθρεπτίζουν την επιβλητική κουμαριά που ο ίδιος εντατικά φρόντιζε, καλούμαστε να πλεύσουμε και να αφιερώσουμε με μια διάλεκτο βουβή, τη σιωπή μας.

Γι αυτό το λόγο, η ομάδα εξωστρέφειας του 3ργαστηρίου της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας, απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα στους φοιτητές και αποφοίτους της, να συμμετέχουν αυτό το φθινόπωρο, στο εικαστικό αφιέρωμα για τα 20 χρόνια χωρίς τον Στερίκα Κούλη, πάνω στα νερά της μνήμης του, ως ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν από τους πιο δραστήριους αυτοδίδακτους ζωγράφους, έναν συντελεστή της προβολής του νεοελληνικού πολιτισμού, έναν καλλιεργητή αισθητικών κριτηρίων και καλλιτεχνικής παιδείας.

Για την ομάδα εξωστρέφειας του 3ργαστηρίου

Ρήμος Αργύριος

Διοργάνωση:

Ομάδα εξωστρέφειας 3ργαστηρίου Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας

Υπεύθυνοι διδάσκοντες:
Χάρης Κοντοσφύρης – Θωμάς Ζωγράφος

*Περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες συμμετοχής στο project θα ανακοινωθούν σύντομα..