Πανεπιστήμια της κρίσης ή της συν-ευθύνης;

(φωτογραφία: Γιώργος Βιτσαρόπουλος, http://giorgosvitsaropoulos.com)


Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΗ

(Ανδημοσίευση από Ελευθεροτυπία, 13.8.2011)

Πώς να ομολογήσεις σ' ένα φοιτητή
που ελπίζει κάποτε «να γίνει σαν κι εσένα»
ότι εσύ έχεις κουραστεί να είσαι «σαν κι εσένα»
Λένα Διβάνη, Ενα πεινασμένο στόμα

Σε αυτή τη φάση δεν έχει τόση σημασία τι πιστεύει ο καθένας από εμάς τους πανεπιστημιακούς για το Ν. 1268/82 ή για το ν/σ της κυρίας υπουργού. Ούτε έχει σημασία πώς αντιδρούν κόμματα, φορείς, γονείς, φοιτητές, πάσης φύσεως ενδιαφερόμενοι (ο καθείς για τους λόγους του).

Πρέπει να «ξεμπλοκάρουμε» τη διαδικασία και κυρίως να μην αφήσουμε (και πάλι) να διχαστεί η πανεπιστημιακή κοινότητα (ιδίως εν μέσω οικονομικής κρίσης, που έτσι κι αλλιώς θα επηρεάσει τα πανεπιστημιακά πράγματα).

Στη λογική αυτή προτείνουμε να διατηρήσει η υπουργός τις διατάξεις περί Συμβουλίου (αφού τόσο πολύ έχει επενδύσει σε αυτό το μοντέλο διοίκησης) στο κύριο corpus αλλά να δώσει ταυτόχρονα στα ΑΕΙ χρόνους δοκιμής και προσαρμογής. Τούτο σημαίνει πως σε μεταβατική διάταξη να προβλέψει ότι για τη διετία 2011-2013 το Συμβούλιο θα έχει μόνον εποπτικό χαρακτήρα και η εκλογή των μελών θα γίνεται διαφορετικά. Μήπως πρέπει π.χ. να ανα-καλέσουμε την (μηδέποτε) εφαρμοσθείσα ΕΑΓΕ (ως «παράδειγμα»);

Τι προτείνουμε:

* Οι πρυτάνεις να εκλέγονται από όλους τους καθηγητές πρώτης βαθμίδας όλων των ΑΕΙ (+ποσόστωση και των άλλων βαθμίδων και μελών του δικού τους ΑΕΙ). Με τον τρόπο αυτό αφενός «σπάνε» όλοι οι εσωτερικοί συσχετισμοί σε κάθε πανεπιστήμιο, διατηρείται, και μάλιστα σε πανελλαδικό οριζόντιο επίπεδο, η αυτοδιοίκηση και ο κάθε εκλέκτορας θα νιώθει συν-υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει σε κάθε ΑΕΙ της χώρας και όχι μόνο στο δικό του.

* Τηρουμένων των αναλογιών με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή από τους καθηγητές των ομοειδών σχολών (+ποσοστώσεις...) θα εκλέγονται και οι κοσμήτορες.

* Προτάσεις για τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου μπορούν να υποβάλλουν, εκτός των πανεπιστημιακών φορέων και οργάνων (π.χ. ΠΟΣΔΕΠ, Σύγκλητοι κ.λπ.), και άλλα ιδρύματα και οργανισμοί (π.χ. Ακαδημία Αθηνών, Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού).

* Οι εκλογές των πρυτάνεων και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου θα γίνονται ταυτόχρονα ώστε ν' αποφεύγεται η οποιαδήποτε μεταξύ τους «συναλλαγή».

* Ο οργανισμός κάθε ΑΕΙ να συντάσσεται από το ίδιο με βάση έναν πρότυπο οργανισμό που θα εκδώσει το υπουργείο αλλά και με βάση τις ιδιαιτερότητες κάθε πανεπιστημίου. Είναι αυτονόητο ότι κάθε «απόκλιση» από τον πρότυπο οργανισμό θα αιτιολογείται ειδικά.

* Στη Σύγκλητο να συμμετέχει ως προπρύτανης ο προηγούμενος πρύτανης και σε ειδική συνεδρίαση η Σύγκλητος να εκλέγει αντιπρύτανη με διετή θητεία και συγκεκριμένα καθήκοντα. Στην πρώτη συνεδρίαση κάθε ακαδημαϊκού έτους η Σύγκλητος θα οριοθετεί το άσυλο και θα θεσπίζει Κώδικα Εσωτερικής Δεοντολογίας (για την τήρηση του οποίου θα είναι εις ολόκληρον υπεύθυνη).

* Το ιδρυτικό κάθε (νέας) σχολής να περιλαμβάνει το γνωστικό αντικείμενο του ενσωματωμένου τμήματος, διότι διαφορετικά θα προκύψει επιστημονικός «χυλός» ή ιμπεριαλιστική επικράτηση των (πρώην) μεγάλων τμημάτων επί των (πρώην) μικρών.

Τι δεν πρέπει να γίνει:

* Διατελέσαντες στο παρελθόν πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις ή και κοσμήτορες ελληνικών ΑΕΙ να βρεθούν στα νέα όργανα διοίκησης (να προβλεφθεί ασυμβίβαστο).

* Καθηγητές των πολυμελών ιατρικών σχολών να καταλάβουν όλα τα αξιώματα (να προβλεφθεί αλγόριθμος).

* Επαγγελματίες «αξιωματούχοι» να εναλλάσσονται επί δεκαετίες σε θέσεις -πρύτανης, αντιπρύτανης, κοσμήτορας κ.λπ.- (να προβλεφθεί απαγόρευση κατάληψης άλλου αξιώματος πριν από την παρέλευση τριετίας).

Λυπάμαι ιδιαίτερα που η υπουργός υποχώρησε στις πιέσεις καθηγητών ισχυρών πολιτικά σχολών και απέσυρε τη διάταξη για μέλη ΔΕΠ πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Χωρίς υποχρεωτική παρουσία διδασκόντων-διδασκομένων μέσα στις αίθουσες και στα εργαστήρια/βιβλιοθήκες αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας (από ιπτάμενους και απόντες) δεν γίνεται.

Οι παραπάνω προτάσεις μας κινούνται έξω από το εν μέρει τεχνητό και εφήμερο δίπολο ΥΠΕΡ-ΚΑΤΑ.

Θέλουμε να ελπίζουμε ότι πάντοτε υπάρχει χρόνος και διάθεση για συνθέσεις και υπερβάσεις.

Αλλιώς, όπως λέει και ο ποιητής, παραφράζοντας γνωστή ρήση:

«Και ο καθείς, εφ' ω εχάθη».