THE PATH (το μονοπάτι) // Διπλωματική Εργασία Φανάρα Γεώργιου

  Θεματικός γνώμονας της διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση της έννοιας της ταυτότητας στον χώρο, μέσω του graffiti.  Ένα από τα βασικά στοιχεία που υποδηλώνουν την ταυτότητα ενός graffiti artist, είναι η υπογραφή του (tag). Τα tags αποτελούν ένα είδος γλώσσας μεταξύ των καλλιτεχνών, των ομάδων τους, αλλά και όσων έχουν μάθει να την διαβάζουν.

  Τα γράμματα που συνθέτουν τα ονόματα και τα ακρωνύμια των ομάδων, αποκτούν συμβολικό χαρακτήρα, ώστε πολλές φορές το ίδιο το όνομα γίνεται σύμβολο. Το σύμβολο εμπεριέχει νόημα, το οποίο προσεγγίζεται από τα αντιληπτά, για τον άνθρωπο,  χαρακτηριστικά του. Οι αρχαίοι πολιτισμοί, μέσω των παρατηρήσεων και των βιωμάτων τους, απέδωσαν στον αντιληπτό τους κόσμο αρχέτυπα χαρακτηριστικά με σκοπό την καλύτερη κατανόησή του. Πολιτισμοί, όπως ο Ελληνικός και ο Ινδικός, ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την παρατήρηση των πλανητών και των άστρων, με αποτέλεσμα οι Ινδοί να καταλήξουν στην Βεδική αστρολογία. Στα κείμενά τους αποδίδουν συχνά μυθολογικά στοιχεία στους πλανήτες με στόχο να επικοινωνήσουν ένα βαθύτερο νόημα. Παρόμοιας φύσης επικοινωνία χρησιμοποιεί και η κουλτούρα του fantasy[1], μέσα από ένα κράμα αρχαίων μύθων και υπερφυσικών χαρακτήρων. Η εικονογράφηση υπήρξε κύριο μέσο για την επικοινωνία του φανταστικού κόσμου στο ευρύ κοινό. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποίησαν οι graffiti artists στην τέχνη τους, εφόσον μπορούσαν να γίνουν εύκολα αντιληπτά από τον περαστικό πολίτη των μεγαλουπόλεων, δηλώνοντας την ταυτότητά τους. Ως συνέπεια αυτού, δημιούργησα επτά χαρακτήρες, που ο καθένας από αυτούς αντιστοιχεί και σε ένα γράμμα της υπογραφής μου. Με αυτόν τον τρόπο το σύμβολο – γράμμα μετουσιώνεται και σε ένα κομμάτι του χαρακτήρα μου, αποδοσμένο με παραστατικό τρόπο. Έτσι προτείνω την προσωπογραφία χρησιμοποιώντας επτά πρόσωπα και όχι ένα, όπως γίνεται παραδοσιακά. Παρ’ όλα αυτά, η πορεία του θεατή στην ανάγνωση των έργων συνιστά την ολοκλήρωση και όχι τα έργα καθ’ αυτά. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής μου, λέξεις κλειδιά όπως «εικαστική πορεία», «παρατήρηση» και «εξωστρέφεια/ εσωστρέφεια» αποτέλεσαν σημαντικά ερεθίσματα στο εικαστικό μου έργο.

---

[1] Όπως αυτή αναπτύχθηκε από τα μυθιστορήματα του J.R.R Tolkien.

   Τα φιλοσοφικά συστήματα των πολιτισμών της Ασίας, τόσο και της Δύσης επηρεάζουν το έργο μου μέχρι σήμερα. Κείμενα όπως οι Βέδες και το Τάο Τε Τσινγκ, αλλά και οι θεωρίες της ψυχαναλυτικής και της σημειωτικής επιστήμης αποτέλεσαν βάσεις στη πορεία της σκέψης μου. Σημείο σ’ αυτήν, υπήρξε το παρακάτω απόσπασμα από την Katha Upanishad[1] :

 “Know thou the soul (atman) as riding in a chariot,

The body as the chariot.

Know thou the intellect as the chariot-driver,

And the mind as the reins.

The senses, they say, are the horses;

The objects of the sense, what they range over.

. . . He . . . who has understanding,

Whose mind is constantly held firm-

His senses are under control,

Like the good horses of a chariot-driver.”  (Eliade 1990)

  

  Η σύνδεση με την Πλατωνική σκέψη είναι εμφανής, εφόσον το παράδειγμα του άρματος συναντάται στα λόγια του για το τριμερές της ψυχής. Σκοπός του αποσπάσματος είναι ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της ταυτότητας του ατόμου, αλλά και η συμβουλή πάνω στην εύρυθμη λειτουργία του. Στην πορεία αυτή τα αντιληπτά αντικείμενα των αισθήσεων, επηρεάζουν και διαμορφώνουν τόσο την αντίληψη και την συνείδηση του ατόμου, όσο και το ασυνείδητο κομμάτι του. Στο ασυνείδητο δεν υπάρχουν ασήμαντες πληροφορίες, αλλά σημεία έντονης εσωτερικής διαμάχης. «Το υλικό συγκρότησης του ασυνείδητου αντιστοιχεί στο σύνολο των «τύπων των ήλων/υλών», που σημάδεψαν-σημείωσαν-χαράκωσαν το σύστημα «σώμα- ψυχή» του υποκειμένου στην ιστορική του διαδρομή.» (Σιδέρης 1995). Η σημειωτική σκοπιά στο Φροϋδικό ασυνείδητο αποσκοπεί στην κατανόηση της ταυτότητας, αρκεί να γίνει έντονη παρατήρηση στα γεγονότα της προσωπικής ιστορίας. Παρατηρώντας το ατομικό ασυνείδητο, ο Carl Jung ανέπτυξε το συλλογικό ασυνείδητο, δηλαδή σημεία κοινά σε όλους του ανθρώπους, δημιουργώντας τα αρχέτυπα. Μελετώντας τα πολιτισμικά στοιχεία των λαών στον χρόνο, διακρίνονται αρχέτυπα όπως ο ηγέτης, ο πολεμιστής, ο σοφός και άλλα.

---

[1] Αρχαίο Σανσκριτικό κείμενο, χρονολογίας 900-300 π.Χ. 

 

   Τέτοιου είδους αρχέτυπα συναντά κανείς και στη λογοτεχνία, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Οι ρόλοι και το ύφος των χαρακτήρων στα μυθιστορήματα του J.R.R Tolkien έχουν έντονο το στοιχείο των αρχέτυπων, όπως και σε τηλεοπτικές σειρές σαν το Westworld (2016). Εκεί, τα ανδροειδή έχοντας κατασκευαστεί βάσει αρχέτυπων ρόλων, καλούνται εν τέλει να χαράξουν το δικό τους μονοπάτι. Τέτοια μονοπάτια καλούνται να δημιουργήσουν και οι street artists, όχι μόνο μέσω των ιχνών τους στο αστικό τοπίο, αλλά στον ίδιο τους τον ψυχισμό. Καλλιτέχνες όπως ο Nychos και ο Aryz, διερευνούν το εσωτερικό των ζωντανών οργανισμών, αποτυπώνοντας  κατακερματισμένη τη σάρκα, τα κόκκαλα και τα όργανά τους. Ο Nychos βιώνει την ένταση του θέματός του την ώρα της δημιουργίας του, ενώ ο Aryz  αρνείται τον ρόλο του «διασκεδαστή καλλιτέχνη».  Ως εξέλιξη της σκέψης αυτής, με τη σειρά μου κατακερματίζω το εσωτερικό του ψυχισμού, με σκοπό τη διερεύνησή του. Επίσης ο Victor Vasarely, εκπρόσωπος της Οπτικής τέχνης, πίστευε πως «ένας ζωγραφικός πίνακας που βασίζεται σε οπτικά φαινόμενα δεν κρέμεται μόνο στον τοίχο, αλλά στην ουσία δημιουργείται και υφίσταται με την οπτική και ψυχολογική συμμετοχή του θεατή» (Εμμανουήλ 2013). Από την άλλη πλευρά, στην Κινητική τέχνη, ο Alexander Calder πειραματίστηκε με την κίνηση και την ισορροπία του έργου, στοιχείο το οποίο με απασχόλησε και επεξηγείται παρακάτω. 

   Αρχικά, ως χώρος παρουσίασης της διπλωματικής μου εργασίας ορίζεται ο προαύλιος χώρος της Παιδαγωγικής Σχολής. Για την πραγματοποίηση της θεματικής, δημιουργώ περιβάλλον με στοιχεία εγκατάστασης, kinetic art, optical art και graffiti. Δομώ την σύνθεση του χώρου χρησιμοποιώντας την υπογραφή μου ως κάτοψη. Έπειτα κάθε ένα από τα επτά γράμματα αντιστοιχεί και σε έναν χαρακτήρα, ο οποίος αποτυπώνεται σε επιφάνεια πλαστικής καλαμωτής, με διαστάσεις 1x1,50μ. Για την αποτύπωση των χαρακτήρων πάνω στη συγκεκριμένη επιφάνεια, χρησιμοποιήθηκε σπρέι και ακρυλικό χρώμα ενώ για την στερέωση των έργων στον εξωτερικό χώρο, υπάρχουν επτά ξύλινοι στύλοι (2 μ. ύψος x 5 εκ. διάμετρο) πάνω στους οποίους  κρεμιέται το καθένα. Ξύλινος πήχης, διαστάσεων 1,20x0,5 μ. και σκοινί διασφαλίζουν την σταθερότητα, αλλά ταυτόχρονα αφήνουν περιθώρια ελαφρών κινήσεων του έργου λόγω ανέμου. Τα μικρά οριζόντια κενά που δημιουργεί η πλέξη της καλαμωτής επιφάνειας, αφήνει τον θεατή να δει πίσω από το έργο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της διπλής εικόνας, αλλά και την ένωση του τοπίου με το έργο. Το πράσινο χρώμα και η υφή της χλόης αποτελούν προέκταση του φόντου της επιφάνειας. Τελικά, για να έχει τη δυνατότητα ο θεατής να έρθει σε επαφή με όλες τις πλευρές της εγκατάστασης, θα πρέπει να ακολουθήσει κυκλική πορεία, φτιάχνοντας το δικό του μονοπάτι.

                                              "Mangal"

                                                                
                                               "Rahu"

                                             "Guru"

                                             
                                             "Shani"

"Ketu"                                                           

                                            "Surya"                                                                          

                                             "Budha"


  ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
   

  Παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες - η συνεχόμενη βροχή και ο άνεμος- τα έργα στάθηκαν στον χώρο. Οι επιπρόσθετες παρεμβάσεις μου προς την καλύτερη στερέωση αυτών, απέδωσαν. Περαστικοί όπως γονείς, παιδιά, εργαζόμενοι, αλλά και συμφοιτητές, ενεργοποίησαν το Μονοπάτι με τον δικό τους τρόπο. Άλλοι ταυτίστηκαν με κάποιους χαρακτήρες, άλλοι προσπάθησαν να αποκωδικοποιήσουν την προσωπικότητα των χαρακτήρων, ενώ μερικοί στάθηκαν στο τεχνικό κομμάτι, δηλαδή στο έντονο χρώμα και την ψευδαίσθηση που δημιουργεί η διαμπερής επιφάνεια του έργου. Οι θεατές-συνοδοιπόροι  συμπλήρωσαν ή/και επαναπροσδιόρισαν στοιχεία του έργου με τις παρατηρήσεις και την συμμετοχή τους στην πορεία αυτή.

                                  "Σίνο-όλο" / 110x180 cm / spray σε ξύλο

                               το κρυφό έργο που δημιουργήθηκε έπειτα από την ολοκλήρωση 

                               των υπόλοιπων επτά και αναδεικνύει την ενότητα τους. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Εμμανουήλ, Μ. (2013) Η ιστορία της Τέχνης από το 1945 σε πέντε ενότητες Αθήνα: Εκδόσεις Καπόν.

Σιδέρης, Ν. (1995) Η εσωτερική διγλωσσία. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.

Eliade, M. (1990) YOGA Immortality and Freedom New Jersey: Princeton University Press.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γιαρένης, Ε. (2015) Κατανοώντας το Ταο Τε Τσινγκ του Λάο Τσε  Αθήνα: Εκδόσεις Ενάλιος

Λαγόπουλος, Α-Φ. & Μαρτινίδης, Π. & Μποκλουντ – Λαγοπούλου, Κ. & Σπυριδωνίδης, Κ-Β. (1986) Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ Πεδία και μέθοδοι μιας κοινωνιοσημειωτικής Θεσσαλονίκη: Ανώνυμη Εταιρία εκδόσεων

WikiVividly (χ.η.) Ανακτήθηκε Ιούνιο 20, 2018, από το WikiVividly Wiki: https://wikivividly.com/wiki/Katha_Upanishad

     ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

  Ευχαριστώ τους καθηγητές μου, Κοντοσφύρη Χ. , Ζωγράφο Θ. και Καλεράντε Ε. , καθώς και όλο το διδακτικό προσωπικό της Σχολής για την καθοδήγηση και τις γνώσεις που μου προσέφεραν τα χρόνια των σπουδών μου . Οι παροτρύνσεις τους υπήρξαν σημαντικές στην πορεία μου. Επιπλέον ευχαριστώ τους   π. Παπαγεωργίου Ν. και τον Κανταρτζή Α. για την οικονομική στήριξη, τους Πασιάδη Α. , Καλομενίδου Χ. , Θεοδωρέσκου Κ. , Πολιτίδη Γ. , Μπετσάκο Γ. , Κουμλή Κ. και Γκέρο Μ. για το υλικοτεχνικό κομμάτι, το Ρόμπολα Ι. για την επιμέλεια της αφίσας, τους Παρλαπανίδη Ι. , Κολτσίδα Ε. και  Μαργαρίτη Χ. για την επικοινωνιακή υποστήριξη. Επίσης, ευχαριστώ οποιονδήποτε συνοδοιπόρο και ανταγωνιστή βρέθηκε στη διαδρομή μου.  Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου για την στήριξη που μου παρείχε τα χρόνια των σπουδών μου.