Η πίστη σε κάποια ανώτερη δύναμη αποτελεί πανανθρώπινη και διαχρονική ανάγκη. Ανεξαρτήτως αν μια θρησκεία είναι πολυθεϊστική ή μονοθεϊστική, του χαρακτήρα και των αρχών που την διέπουν, αποτελεί δημιούργημα των ανθρώπων. Οι φαινομενικά αδύναμοι άνθρωποι κάποτε, στηριζόμενοι στην παρουσία κάποιας ύπαρξης, σε ιστορικές μαρτυρίες, αλλά και σε στοιχεία μυθοπλασίας, έπλασαν την λατρεία στους Θεούς τους, προσδοκώντας από αυτούς. Προσδοκία για στήριξη σε στιγμές αδυναμίας, αλλά και για κάλυψη συναισθηματικών, υπαρξιακών και οντολογικών κενών. Ελπίδα για την προοπτική μεταθανάτιας ζωής. Προϋπόθεση για την θετική έκβαση αυτής της μετάβασης άλλοτε η καλοσύνη και άλλοτε η αυτοπραγμάτωση. Φυσικά η δημιουργία μιας θρησκείας μπορεί να ερμηνευτεί και ως προσπάθεια κάποιων για χειραγώγηση του πλήθους. Ο φόβος, οι ενοχές, η εξάρτηση και η αίσθηση του εκ φύσεως ελλιπούς, λειτουργούν ανασταλτικά στην ολοκλήρωση του ατόμου, για την οποία ίσως το κυριότερο προαπαιτούμενο είναι ο αναστοχασμός και η τόλμη.
Ο άνθρωπος όπως μαρτυρά και η επιστήμη ποτέ δεν έφτασε τις απόλυτες ικανότητες του. Ούτε καν το ένα τρίτο τους. Κάποτε προσεύχονταν συχνά είτε σε συλλογικό χώρο, είτε ατομικά. Πλέον μια τέτοια ενέργεια τίθεται υπό αμφισβήτηση από πολλούς, χωρίς ωστόσο να γίνεται προσπάθεια για πνευματική περισυλλογή έστω με άλλους τρόπους. Κάποτε πίστευε και σε ηγέτες. Πλέον και αυτό τίθεται υπό αμφισβήτηση. Δεν υπάρχουν ηγέτες, αλλά ούτε και ο ίδιος αναλαμβάνει την ευθύνη να γίνει ένας από αυτούς. Δεν τολμάει και ούτε πιστεύει πως μπορεί να αποτελέσει έναν μικρό θεό σαν αυτόν που επιθυμεί και όχι δυνάστη. Ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί μέγιστη σωματική και πνευματική προσπάθεια. Απαιτεί αυτογνωσία, αλλά και ενσυναίσθηση. Σε μια κατασκευασμένη κοινωνία στοχευμένου αποπροσανατολισμού και παθητικοποίησης, κάτι τέτοιο φαντάζει ουτοπικό. Πως να ξεφύγει κανείς από τα δεσμά και προς τα που να κινηθεί. Πως να πολεμήσει και τον ίδιο τον αιώνιο εχθρό του, τον εγωισμό.
Αναντίρρητα η σύγκρουση μεταξύ ειδωλολατρών και χριστιανών στο διάβα της ιστορίας υπήρξε σφοδρή. Ο φανατισμός και η προκατάληψη οδήγησαν σε απώλειες ανθρώπινων ζωών και σε καταστροφές εξαιρετικών μνημείων. Πόσο παράλογο φαντάζει αυτό από έναν αντικειμενικό παρατηρητή. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως τα κίνητρα πίστης και λατρείας μεταξύ ειδωλολατρών και χριστιανών είναι παρόμοια. Ανάγκη για παρηγοριά, για δύναμη, για αγάπη, για συντροφιά, για εκπλήρωση επιθυμιών. Ανάγκη για αθανασία. Πόσο να διαφέρουν οι επιθυμίες μεταξύ των ανθρώπων; Ποιος προκάλεσε τον διχασμό; Ποιος πυροδοτεί τον φανατισμό;
Η Αγία Φωτεινή, απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο της Μαντίνειας, στέκει αγέρωχη στο
αρκαδικό τοπίο. Παρατηρώντας κανείς την ιδιαίτερη μορφή της εξ αποστάσεως, αναρωτιέται: Άραγε πρόκειται για αρχαίο ναό, για εκκλησία, ή για ένα αρχιτεκτόνημα βασιζόμενο στην φαντασία; Πρόκειται για τον οίκο του Θεού, του ανθρώπου, ή και των δύο; Είναι δυνατόν ο Θεός που δημιούργησε την πλάση να μην έχει φαντασία; Τότε γιατί παρουσιάζονται όλα με τόσο συμβατικό τρόπο; Ποιος θα μπορούσε να αντέξει τον άνθρωπο ή τον Θεό αν ήταν βαρετοί και αναμενόμενοι; Επιτέλους μια έκπληξη στον ορίζοντα που σε καλεί να την ανακαλύψεις.
αρκαδικό τοπίο. Παρατηρώντας κανείς την ιδιαίτερη μορφή της εξ αποστάσεως, αναρωτιέται: Άραγε πρόκειται για αρχαίο ναό, για εκκλησία, ή για ένα αρχιτεκτόνημα βασιζόμενο στην φαντασία; Πρόκειται για τον οίκο του Θεού, του ανθρώπου, ή και των δύο; Είναι δυνατόν ο Θεός που δημιούργησε την πλάση να μην έχει φαντασία; Τότε γιατί παρουσιάζονται όλα με τόσο συμβατικό τρόπο; Ποιος θα μπορούσε να αντέξει τον άνθρωπο ή τον Θεό αν ήταν βαρετοί και αναμενόμενοι; Επιτέλους μια έκπληξη στον ορίζοντα που σε καλεί να την ανακαλύψεις.
 |
| Αγία Φωτεινή Μαντίνειας |
Ο εμπνευστής και αρχιτέκτονας του ναού προς μεγάλη μας τιμή και χαρά, ήταν παρόν. Πρόκειται για τον αρχιτέκτονα Κώστα Παπαθεοδώρου, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Δημήτρη Πικιώνη. Γεννήθηκε το 1937 στην Χαλκίδα και σπούδασε αρχιτεκτονική στην Βιέννη και στην Γερμανία. Η δημιουργία του πρωτότυπου αυτού ναού ήταν δικό του όραμα και ολοκληρώθηκε εξωτερικά μέσα σε τρία χρόνια, 1970-1973, με την οικονομική στήριξη του Μαντινειακού Συνδέσμου. Το 1974 συνεχίστηκε το εσωτερικό του ναού με το τέμπλο και το 1975 συμπληρώθηκε και το δάπεδο με τα ψηφιδωτά.
Ένας άντρας μεγάλης πλέον ηλικίας, όπου έκανε αισθητή την παρουσία του με το "ανάστημα" του και προκάλεσε τον σεβασμό και το ενδιαφέρον προτού καν μιλήσει. Χωρίς καν να γνωρίζουμε ποιος ήταν. Ακούραστος διψούσε να μεταδώσει πληροφορίες για το έργο του. Σεμνός ωστόσο, κατέβαζε το βλέμμα του όταν μιλούσε για ανυπέρβλητες αξίες και έδειχνε με δέος τον ουρανό αναφερόμενος σε έναν Θεό που ενώνει και δεν διχάζει. Αναφέρθηκε στα κοινά σημεία μεταξύ ειδωλολατρείας και χριστιανισμού και πως με βάση αυτά τα στοιχεία δημιούργησε τον ναό του. Είπε γελώντας: "Νομίζουν πως είμαι ειδωλολάτρης. Όχι είμαι Χριστιανός."
Συναντήσαμε για πρώτη φορά τον κ. Παπαθεοδώρου στο εσωτερικό του ιδιότυπου ναού του, όπου μας περίμενε εκεί υπομονετικά, για να μας ξεναγήσει πρώτα εντός του οικήματος και εν συνεχεία στο εξωτερικό του. Χαμογελαστός και με αστείρευτη όρεξη για προσφορά και επικοινωνία, μας εξήγησε πως κάθε λεπτομέρεια φέρει την σημασία της και έχει συμβολικό χαρακτήρα. Από την εσωτερική αρχιτεκτονική δομή, τις πρωτότυπες στην πλειοψηφία τους αγιογραφίες, μέχρι τα ιδιαίτερα επιδαπέδια ψηφιδωτά και τα εξωτερικά μέρη του ναού.
Η Αγία Φωτεινή είναι ένα ολοζώντανο αρχιτεκτόνημα. Αν μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με έργο ζωγραφικής, θυμίζει ιμπρεσιονιστικό, ακόμα και εξπρεσιονιστικό πίνακα χάρη στην αίσθηση της κίνησης και της έντασης που διαχέεται με παλμό στην ατμόσφαιρα. Ξεφεύγει από τα τετριμμένα και τις συμβάσεις και θέτει ως πρώτιστη ανάγκη αυτή της έκφρασης.
Όπως ο ίδιος αναφέρει, ολόκληρος ο ναός είναι χειροποίητος και δημιουργήθηκε με εμπνεύσεις της στιγμής. Αρχιτεκτονικά μέρη προστίθενταν ή αφαιρούνταν την δεδομένη στιγμή προκειμένου ο δημιουργός να επικοινωνήσει κάποια σημαντικά μηνύματα που έχουν διαχρονικές ρίζες. Μηνύματα άκρως κατανοητά που ωστόσο αφήνουν χώρο και στην φαντασία και στο συναίσθημα. Πόσο πιο ζωντανή θα ήταν άραγε η διδαχή και η λατρεία της κάθε θρησκείας αν ακολουθούνταν αυτή η λογική.
Θέλει πραγματική πίστη και παρρησία να σταθείς απέναντι στο κοινό μόνος και να μιλήσεις για το ανατρεπτικό σου έργο.
Ένα έργο που τώρα, πόσο μάλλον την δεκαετία του '70, έχει τόσο υποστηρικτές, όσο και κατακριτές. Δεν μπορεί κανείς να αποδεχθεί εύκολα το διαφορετικό.
Η παρουσία του κ. Παπαθεοδώρου τη δεδομένη στιγμή είναι δηλωτική πραγματικής αγάπης για δημιουργία, προσφοράς και ψυχικής δύναμης. Όλα αυτά τα στοιχεία φανερώνονται στο αντισυμβατικό του έργο.
Ο εσωτερικός διάκοσμος δημιουργήθηκε από τον ίδιο, καθώς εκτός από αρχιτέκτων, είναι και ζωγράφος και αγιογράφος. Ξαφνιάζει η λεοντόμορφη αναπαράσταση αγίου με το φωτοστέφανο μεταξύ των υπολοίπων αγίων, ενώ ζωόομορφη αναπαράσταση συναντάμε και σε άλλο σημείο του ναού.
Απόρροια της ευρύτητας του πνεύματος και της ευρηματικότητας του είναι και η δημιουργία επιδαπέδιων ψηφιδωτών με ανθρώπινες αναπαραστάσεις. Φυσικά αυτές τις μορφές τις πατάμε καθώς περιδιαβαίνουμε τον ναό αφού βρίσκονται σχεδόν παντού και είναι μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο αυτό δεν θεωρείται αμαρτία όπως θα συνέβαινε αν πατούσαμε κάποια μορφή αγίου ή τον σταυρό. Από την στιγμή όμως που πρόκειται για μυθολογικές μορφές δεν υφίσταται πρόβλημα. Όμως, έρχεται να προσθέσει ο πανέξυπνος αρχιτέκτονας, συχνά σκηνές της μυθολογίας περνάνε ακριβώς τα ίδια μηνύματα με αυτά του χριστιανισμού. Αυτές τις σκηνές ο ίδιος χρησιμοποιεί για να περάσει τα μηνύματα του. Έρχεται έτσι να περιγελάσει την υποκρισία και τα στερεότυπα που κατακλύζουν την ζωή μας, κινδυνεύοντας να χάσουμε την ουσία των πραγμάτων. Μεταξύ άλλων τα ψηφιδωτά αναπαριστούν τα εξής πρόσωπα: Την Μέδουσα, την Αριάδνη, τον Θησέα, τον Ιππόλυτο του Ευρυπίδη, τον κορυφαίο αρχαίο ποιητή Πίνδαρο, αλλά και τον σπουδαίο συγγραφέα Παπαδιαμάντη.
Είναι αξιοσημείωτο πως οι ψηφίδες πριν την είσοδο στο ιερό έχουν ατελές σχήμα, ενώ μπαίνοντας στο ιερό γίνονται επίπεδες.
Σύμφωνα με δική του ερμηνεία, αυτό γίνεται σκοπίμως προκειμένου να συμβολίσει την ρευστότητα που υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου πριν την μετάβαση στην άλλη διάσταση. Ο ίδιος ο άνθρωπος βρίσκεται σε συνεχή αγώνα. Αυτή η κατάσταση παύει να υφίσταται ερχόμενος στους ουρανούς καθώς φτάνει στο υπέρτατο και η ψυχή του γαληνεύει.
Εξερχόμενοι από τον ναό και παρατηρώντας τον από διαφορετικά σημεία, ανακαλύπτουμε διαρκώς συμβολισμούς σε ιδιότυπες αρχιτεκτονικές επιλογές.
Ο κ. Παπαθεοδώρου μελετητής και της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, εμπνεύστηκε από τους Προσωκρατικούς Φιλοσόφους Θαλή και Ηράκλειτο που υποστήριζαν πως ο Θεός βρίσκεται σε κίνηση. Αξιοσημείωτο είναι πως η λέξη Θεός προκύπτει από το ρήμα "θέω" που σημαίνει κινούμαι, σύμφωνα με ερμηνεία του μεταγενέστερου φιλόσοφου Πλάτωνα. Έτσι, γοητευμένος από αυτή την παραδοχή επιδίωξε να δημιουργήσει ένα οικοδόμημα που να δίνει την αίσθηση της κίνησης και το κατάφερε.
Ο αρχιτέκτονας σκοπίμως έχει δώσει ελαφριά κλίση προς τα δεξιά στον σταυρό που βρίσκεται κάτω από την σκεπή.
Όπως ο ίδιος ανέφερε ο Χριστός όταν σταυρώθηκε έγειρε το σώμα του προς αυτή την κατεύθυνση.
Έτσι, αυτό το τέχνασμα συντελεί στην αίσθηση κίνησης του αρχιτεκτονήματος και παράλληλα δίνεται βαρύτητα στην τραγικότητα της στιγμής της Σταύρωσης.
Επίσης, παρατηρώντας τον ναό από τα πλάγια, διακρίνει κανείς μικρούς κίονες σε μεταξύ τους παράταξη.
Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με την αλλαγή των επιπέδων, συμβάλει στο να δειχθεί η συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου για την προς τα άνω πορεία. Για την μετάβαση του στους ουρανούς που γίνεται σε μορφή κλίμακας, σταδιακά.
Ο ναός είναι κατασκευασμένος με φυσικά υλικά όπως ξύλο, κεραμίδια, πέτρα και μάρμαρο. Είναι αξιοθαύμαστη η ψευδαίσθηση που δημιουργεί με τους κίονες που δίνουν την εντύπωση ότι πρώτα ήταν κατασκευασμένοι από ξύλο και έπειτα αντικαταστάθηκαν με μάρμαρο, όπως εξάλλου συνέβαινε με τους ναούς κατά την αρχαιότητα.
Εκτός από τον ναό της Αγίας Φωτεινής ο Παπαθεοδώρου δημιούργησε στον ίδιο χώρο και δύο άλλες κατασκευές. Το "Ηρώων" προς τιμήν όσων αγωνίστηκαν για την πατρίδα και έχουν καταγωγή από την Μαντινεία και το "Φρέαρ Ιακώβ" που συμβολίζει την συνάντηση του Ιησού με την Σαμαρείτιδα. Και τα δύο οικοδομήματα μοιάζουν με αρχαιοελληνικά, παρόλο που δημιουργήθηκαν και αναφέρονται σε μεταγενέστερες εποχές. Προφανώς επιθυμεί να δηλώσει μέσα από μια ακόμα ψευδαίσθηση την σύνδεση του αρχαιοελληνικού πνεύματος με το χριστιανικό. Επίσης, στην πρώτη περίπτωση, πως η πίστη συνδέεται με τον αγώνα για την πατρίδα. Και τα τρία οικοδομήματα, δένουν αρμονικά στον χώρο αποτελώντας μεταξύ τους μια ενότητα.
Ο κ. Παπαθεοδώρου, όντας οραματιστής, κατάφερε ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα με πολύ σκληρή προσωπική δουλειά και με την βοήθεια λίγων ανειδίκευτων εργατών. Ο ίδιος υπήρξε γι αυτό το ευφάνταστο έργο ο εμπνευστής, ο ιστορικός μελετητής, ο αρχιτέκτων, ο αγιογράφος και ο δημιουργός του ψηφιδωτού διακόσμου. Φαντάζει ασύλληπτο πως κατάφερε ένα τέτοιο μεγαλόπνοο έργο, αναλαμβάνοντας πολλαπλούς ρόλους. Και όμως φαίνεται πως η γνώση και η πίστη στο όραμα αρκούσε, αλλά και η πίστη στον Θεό όπως ο ίδιος αναφέρει. Δεν τον εμπόδισαν τα δύσπιστα βλέμματα εκείνων που τον έβλεπαν μόνο να κουβαλάει ασταμάτητα μεγάλες πέτρες. Δεν τον κλόνισαν τα επικριτικά και επιφανειακά σχόλια. Του έδινε δύναμη η βαθιά του αγάπη για τον άνθρωπο και τον Θεό και υπερασπίστηκε με σθένος το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης. Ζωντανή απόδειξη της αγάπης του γι΄ αυτό τον ναό είναι πως όταν ανέλαβε αυτό το έργο εργάζονταν σε πολύ καλή θέση στο Υπουργείο Πολιτισμού, στο πλάι του αρχαιολόγου Σπύρου Μαρινάτου και παραιτήθηκε για να αφοσιωθεί στην υλοποίηση του οράματος του. Μάλιστα, για έξι μήνες έμενε σε αντίσκηνο κοντά στο οικοδόμημα του ώστε να εξοικονομούσε χρόνο εργασίας.
Αξίζει να αναφερθεί πως μετά από τέτοια προσφορά στον πολιτισμό, ο ναός του πολεμήθηκε και δέχθηκε κριτική. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι είχε δημιουργήσει αγιογραφίες με την μορφή του Χριστού και των αγίων ως απλών σύγχρονων ανθρώπων, ντυμένων με τζιν κι γενικά ρούχα μοντέρνας εποχής. Ύστερα από δυσμενή παρέμβαση που δέχθηκε, αναγκάστηκε να αποσύρει από τον ναό του εκείνες τις αγιογραφίες.
Ο Ισπανός αρχιτέκτονας Αλφόνσο Τορίμπιο είχε αναφέρει για την Αγία Φωτεινή:
"Η Αγία Φωτεινή δίνει την εντύπωση ζώντος κτιρίου. Κινείται προσπαθώντας να περιστραφεί γύρω από τον άξονα της. Δεν υπάρχει ορθή γωνία στο κτίσμα. Αναπνέει τον αρκαδικό αέρα και τα ακροκέραμα παίρνουν την φορά του ανέμου που φυσά απ' την Ανατολή".
Επίσης, ο σπουδαίος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης που υπήρξε θαυμαστής του έργου του, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων για το έργο του εμπνευσμένου αρχιτέκτονα:
"Εκείνο που βρήκα εγώ αγγίζοντας την εκκλησία ήταν ένας γνήσιος σπαραγμός και μια σπάνια εξομολόγηση. Αυτά τα σπάνια πράγματα σε μια εποχή ψεύτικου καθωσπρεπισμού και παράλογου ρασιοναλισμού παίρνουν την σημασία μιας φλέβας νερού σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας.
Στο ερώτημα σε ποιο αρχιτεκτονικό ρυθμό ανήκει η "Αγία Φωτεινή", καθώς δεν ανήκει πουθενά, εύλογα θα μπορούσε να δοθεί η απάντηση, στον ρυθμό της καρδιάς.
Ένας άντρας μεγάλης πλέον ηλικίας, όπου έκανε αισθητή την παρουσία του με το "ανάστημα" του και προκάλεσε τον σεβασμό και το ενδιαφέρον προτού καν μιλήσει. Χωρίς καν να γνωρίζουμε ποιος ήταν. Ακούραστος διψούσε να μεταδώσει πληροφορίες για το έργο του. Σεμνός ωστόσο, κατέβαζε το βλέμμα του όταν μιλούσε για ανυπέρβλητες αξίες και έδειχνε με δέος τον ουρανό αναφερόμενος σε έναν Θεό που ενώνει και δεν διχάζει. Αναφέρθηκε στα κοινά σημεία μεταξύ ειδωλολατρείας και χριστιανισμού και πως με βάση αυτά τα στοιχεία δημιούργησε τον ναό του. Είπε γελώντας: "Νομίζουν πως είμαι ειδωλολάτρης. Όχι είμαι Χριστιανός."
 |
| Κώστας Παπαθεοδώρου |
Συναντήσαμε για πρώτη φορά τον κ. Παπαθεοδώρου στο εσωτερικό του ιδιότυπου ναού του, όπου μας περίμενε εκεί υπομονετικά, για να μας ξεναγήσει πρώτα εντός του οικήματος και εν συνεχεία στο εξωτερικό του. Χαμογελαστός και με αστείρευτη όρεξη για προσφορά και επικοινωνία, μας εξήγησε πως κάθε λεπτομέρεια φέρει την σημασία της και έχει συμβολικό χαρακτήρα. Από την εσωτερική αρχιτεκτονική δομή, τις πρωτότυπες στην πλειοψηφία τους αγιογραφίες, μέχρι τα ιδιαίτερα επιδαπέδια ψηφιδωτά και τα εξωτερικά μέρη του ναού.
 |
| Κώστας Παπαθεοδώρου |
Η Αγία Φωτεινή είναι ένα ολοζώντανο αρχιτεκτόνημα. Αν μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με έργο ζωγραφικής, θυμίζει ιμπρεσιονιστικό, ακόμα και εξπρεσιονιστικό πίνακα χάρη στην αίσθηση της κίνησης και της έντασης που διαχέεται με παλμό στην ατμόσφαιρα. Ξεφεύγει από τα τετριμμένα και τις συμβάσεις και θέτει ως πρώτιστη ανάγκη αυτή της έκφρασης.
Όπως ο ίδιος αναφέρει, ολόκληρος ο ναός είναι χειροποίητος και δημιουργήθηκε με εμπνεύσεις της στιγμής. Αρχιτεκτονικά μέρη προστίθενταν ή αφαιρούνταν την δεδομένη στιγμή προκειμένου ο δημιουργός να επικοινωνήσει κάποια σημαντικά μηνύματα που έχουν διαχρονικές ρίζες. Μηνύματα άκρως κατανοητά που ωστόσο αφήνουν χώρο και στην φαντασία και στο συναίσθημα. Πόσο πιο ζωντανή θα ήταν άραγε η διδαχή και η λατρεία της κάθε θρησκείας αν ακολουθούνταν αυτή η λογική.
 |
| Λεοντόμορφη αναπαράσταση αγίου |
Ένα έργο που τώρα, πόσο μάλλον την δεκαετία του '70, έχει τόσο υποστηρικτές, όσο και κατακριτές. Δεν μπορεί κανείς να αποδεχθεί εύκολα το διαφορετικό.
Η παρουσία του κ. Παπαθεοδώρου τη δεδομένη στιγμή είναι δηλωτική πραγματικής αγάπης για δημιουργία, προσφοράς και ψυχικής δύναμης. Όλα αυτά τα στοιχεία φανερώνονται στο αντισυμβατικό του έργο.
Ο εσωτερικός διάκοσμος δημιουργήθηκε από τον ίδιο, καθώς εκτός από αρχιτέκτων, είναι και ζωγράφος και αγιογράφος. Ξαφνιάζει η λεοντόμορφη αναπαράσταση αγίου με το φωτοστέφανο μεταξύ των υπολοίπων αγίων, ενώ ζωόομορφη αναπαράσταση συναντάμε και σε άλλο σημείο του ναού.
Απόρροια της ευρύτητας του πνεύματος και της ευρηματικότητας του είναι και η δημιουργία επιδαπέδιων ψηφιδωτών με ανθρώπινες αναπαραστάσεις. Φυσικά αυτές τις μορφές τις πατάμε καθώς περιδιαβαίνουμε τον ναό αφού βρίσκονται σχεδόν παντού και είναι μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο αυτό δεν θεωρείται αμαρτία όπως θα συνέβαινε αν πατούσαμε κάποια μορφή αγίου ή τον σταυρό. Από την στιγμή όμως που πρόκειται για μυθολογικές μορφές δεν υφίσταται πρόβλημα. Όμως, έρχεται να προσθέσει ο πανέξυπνος αρχιτέκτονας, συχνά σκηνές της μυθολογίας περνάνε ακριβώς τα ίδια μηνύματα με αυτά του χριστιανισμού. Αυτές τις σκηνές ο ίδιος χρησιμοποιεί για να περάσει τα μηνύματα του. Έρχεται έτσι να περιγελάσει την υποκρισία και τα στερεότυπα που κατακλύζουν την ζωή μας, κινδυνεύοντας να χάσουμε την ουσία των πραγμάτων. Μεταξύ άλλων τα ψηφιδωτά αναπαριστούν τα εξής πρόσωπα: Την Μέδουσα, την Αριάδνη, τον Θησέα, τον Ιππόλυτο του Ευρυπίδη, τον κορυφαίο αρχαίο ποιητή Πίνδαρο, αλλά και τον σπουδαίο συγγραφέα Παπαδιαμάντη.
 |
| Επιδαπέδιο ψηφιδωτό |
Σύμφωνα με δική του ερμηνεία, αυτό γίνεται σκοπίμως προκειμένου να συμβολίσει την ρευστότητα που υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου πριν την μετάβαση στην άλλη διάσταση. Ο ίδιος ο άνθρωπος βρίσκεται σε συνεχή αγώνα. Αυτή η κατάσταση παύει να υφίσταται ερχόμενος στους ουρανούς καθώς φτάνει στο υπέρτατο και η ψυχή του γαληνεύει.
Εξερχόμενοι από τον ναό και παρατηρώντας τον από διαφορετικά σημεία, ανακαλύπτουμε διαρκώς συμβολισμούς σε ιδιότυπες αρχιτεκτονικές επιλογές.
 |
| Όψη της Αγίας Φωτεινής |
Ο κ. Παπαθεοδώρου μελετητής και της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, εμπνεύστηκε από τους Προσωκρατικούς Φιλοσόφους Θαλή και Ηράκλειτο που υποστήριζαν πως ο Θεός βρίσκεται σε κίνηση. Αξιοσημείωτο είναι πως η λέξη Θεός προκύπτει από το ρήμα "θέω" που σημαίνει κινούμαι, σύμφωνα με ερμηνεία του μεταγενέστερου φιλόσοφου Πλάτωνα. Έτσι, γοητευμένος από αυτή την παραδοχή επιδίωξε να δημιουργήσει ένα οικοδόμημα που να δίνει την αίσθηση της κίνησης και το κατάφερε.
Ο αρχιτέκτονας σκοπίμως έχει δώσει ελαφριά κλίση προς τα δεξιά στον σταυρό που βρίσκεται κάτω από την σκεπή.
Όπως ο ίδιος ανέφερε ο Χριστός όταν σταυρώθηκε έγειρε το σώμα του προς αυτή την κατεύθυνση.
Έτσι, αυτό το τέχνασμα συντελεί στην αίσθηση κίνησης του αρχιτεκτονήματος και παράλληλα δίνεται βαρύτητα στην τραγικότητα της στιγμής της Σταύρωσης.
Επίσης, παρατηρώντας τον ναό από τα πλάγια, διακρίνει κανείς μικρούς κίονες σε μεταξύ τους παράταξη.
Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με την αλλαγή των επιπέδων, συμβάλει στο να δειχθεί η συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου για την προς τα άνω πορεία. Για την μετάβαση του στους ουρανούς που γίνεται σε μορφή κλίμακας, σταδιακά.
Ο ναός είναι κατασκευασμένος με φυσικά υλικά όπως ξύλο, κεραμίδια, πέτρα και μάρμαρο. Είναι αξιοθαύμαστη η ψευδαίσθηση που δημιουργεί με τους κίονες που δίνουν την εντύπωση ότι πρώτα ήταν κατασκευασμένοι από ξύλο και έπειτα αντικαταστάθηκαν με μάρμαρο, όπως εξάλλου συνέβαινε με τους ναούς κατά την αρχαιότητα.
 |
| Πλάγια όψη Αγίας Φωτεινής |
Εκτός από τον ναό της Αγίας Φωτεινής ο Παπαθεοδώρου δημιούργησε στον ίδιο χώρο και δύο άλλες κατασκευές. Το "Ηρώων" προς τιμήν όσων αγωνίστηκαν για την πατρίδα και έχουν καταγωγή από την Μαντινεία και το "Φρέαρ Ιακώβ" που συμβολίζει την συνάντηση του Ιησού με την Σαμαρείτιδα. Και τα δύο οικοδομήματα μοιάζουν με αρχαιοελληνικά, παρόλο που δημιουργήθηκαν και αναφέρονται σε μεταγενέστερες εποχές. Προφανώς επιθυμεί να δηλώσει μέσα από μια ακόμα ψευδαίσθηση την σύνδεση του αρχαιοελληνικού πνεύματος με το χριστιανικό. Επίσης, στην πρώτη περίπτωση, πως η πίστη συνδέεται με τον αγώνα για την πατρίδα. Και τα τρία οικοδομήματα, δένουν αρμονικά στον χώρο αποτελώντας μεταξύ τους μια ενότητα.
 |
| Ηρώων |
 |
| Φρέαρ Ιακώβ |
Αξίζει να αναφερθεί πως μετά από τέτοια προσφορά στον πολιτισμό, ο ναός του πολεμήθηκε και δέχθηκε κριτική. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι είχε δημιουργήσει αγιογραφίες με την μορφή του Χριστού και των αγίων ως απλών σύγχρονων ανθρώπων, ντυμένων με τζιν κι γενικά ρούχα μοντέρνας εποχής. Ύστερα από δυσμενή παρέμβαση που δέχθηκε, αναγκάστηκε να αποσύρει από τον ναό του εκείνες τις αγιογραφίες.
Ο Ισπανός αρχιτέκτονας Αλφόνσο Τορίμπιο είχε αναφέρει για την Αγία Φωτεινή:
"Η Αγία Φωτεινή δίνει την εντύπωση ζώντος κτιρίου. Κινείται προσπαθώντας να περιστραφεί γύρω από τον άξονα της. Δεν υπάρχει ορθή γωνία στο κτίσμα. Αναπνέει τον αρκαδικό αέρα και τα ακροκέραμα παίρνουν την φορά του ανέμου που φυσά απ' την Ανατολή".
Επίσης, ο σπουδαίος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης που υπήρξε θαυμαστής του έργου του, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων για το έργο του εμπνευσμένου αρχιτέκτονα:
"Εκείνο που βρήκα εγώ αγγίζοντας την εκκλησία ήταν ένας γνήσιος σπαραγμός και μια σπάνια εξομολόγηση. Αυτά τα σπάνια πράγματα σε μια εποχή ψεύτικου καθωσπρεπισμού και παράλογου ρασιοναλισμού παίρνουν την σημασία μιας φλέβας νερού σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας.
Στο ερώτημα σε ποιο αρχιτεκτονικό ρυθμό ανήκει η "Αγία Φωτεινή", καθώς δεν ανήκει πουθενά, εύλογα θα μπορούσε να δοθεί η απάντηση, στον ρυθμό της καρδιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου