Ο εικαστικός χαρακτήρας του χάρτη
Ομιλήτρια: Ευφροσύνη Τσακίρη, Δρ. Μηχ.ΕΜΠ
Φορέας: Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας
Υπεύθυνος Συντονισμού, οργανωτής: Χάρης Κοντοσφύρης
Ο εικαστικός χαρακτήρας του χάρτη
Ο χάρτης συνδέεται τόσο με την επιστήμη, όσο και με την τέχνη. Αυτό γίνεται φανερό αν μελετήσει κάποιος την εξέλιξη και τις πολυ ποίκιλες εκδοχές του από την προϊστορία μέχρι σήμερα.Ο χάρτης αποτελεί μέσο αντικειμενικής αποτύπωσης της εξωτερικής πραγματικότητας και ως τούτου, τεκμηρίωσης των φαινομένων του χώρου.
Το εικαστικό στοιχείο είναι εξίσου σημαντικό, καθώς ενισχύει την μεταδοτικότητα του, στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση μάλιστα, οι χαρτογράφοι ήταν ζωγράφοι, χαράκτες, αρχιτέκτονες, ενώ μέχρι σήμερα, για την δημιουργία ενός χάρτη απαιτούνται σχεδιαστικές και εικαστικές δεξιότητες. Από τον 17ο έως τα τέλη του19ου αιώνα,η χαρτογράφηση εστιάζει στις τεχνολογικές βελτιώσεις που στοχεύουν στην αύξηση της ακρίβειας των αναπαριστώμενων δεδομένων, αλλά και παλιό χάρτης ενσωματώνει εικαστικά στοιχεία στα μοτίβα διακόσμησης, ενώ από τις αρχές του 20ου αιώνα οι χαρτογράφοι, πολεοδόμοι και αρχιτέκτονες προσανατολίζονται στην εύρεση νέων τρόπων αναπαράστασης για την αύξηση της λειτουργικότητας του χάρτη και στο πλαίσιο αυτό διερευνούν εικαστικά μέσα. Η πραγματική αλλαγή όμως συμβαίνει μετά τα μέσα του 20ου αιώνα, στη λεγόμενη ‘χωρική’ ή ‘υποκειμενική’ στροφή, όπου εγκαινιάζονται νέες προσεγγίσεις χαρτογράφησης, που αφενός ξεπερνούν τις υφιστάμενες, αναλυτικές και αντικειμενικές καθώς βασίζονται τώρα στην αντίληψη και το βίωμα,και αφετέρου διευρύνονται, ενσωματώνοντας και καλλιτεχνικές πρακτικές.Ενώ η ψυχογεωγραφία θα ανοίξει το δρόμο για την χρήση του χάρτη από εικαστικούς καλλιτέχνες και την ανάπτυξη της MapArt, η Διεθνής Χαρτογραφική Εταιρία προσδιορίζει πλέον τον χάρτη ως αντικείμενο με διπλή λειτουργία: ως μέσο οπτικοποίησης της σκέψης και ως μέσο δημόσιας επικοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσεται η διεπιστημονική περιοχή της σύγχρονης κριτικής χαρτογράφησης,που συγκεντρώνει πολυ ποίκιλες πρακτικές που τοποθετούνται σε διαφορετικά σημεία στο φάσμα επιστήμης και τέχνης.
Η Ευφροσύνη Τσακίρη είναι αρχιτέκτονας μηχανικός (δίπλωμα, διδακτορικό ΕΜΠ, μεταπτυχιακές σπουδές στη Bartlett UCL) και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Εργαστηρίου Πολεοδομικής Σύνθεσης του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. Η έρευνα και η διατριβή της εξετάζει τις αναπαραστάσεις, σχεδιαστικές, χαρτογραφικές, εικαστικές,της πόλης σε ιστορικό και σύγχρονο πλαίσιο με αναφορά στην έννοια της αστικής πολυπλοκότητας. Στο πλαίσιο αυτό έχει αναπτύξει τη μέθοδο οπτικοποίησης στοιχείων ταυτότητας της πόλης Poli-Plex-Icon. Διδάσκει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στο Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του ΠΑΔΑ. Έχει διδάξει στο ΠΑΔΑ σκηνικό χώρο, αρχιτεκτονικό και αστικό σχεδιασμό στο Πολυτεχνείο Κρήτης, αστικό σχεδιασμό στο ΑΠΘ και το ΕΜΠ ως ΕΣΠΑ, 407και επικουρική διδάσκουσα. Το δημοσιευμένο ερευνητικό έργο της περιλαμβάνει 3 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, πάνω από 30 συμμετοχές σε συνέδρια, συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους και επιμέλεια 2 τόμων. Ως ερευνήτρια στο αντικείμενο της εικαστικής χαρτογραφικής αναπαράστασης της πόλης, έχει εκθέσει έργο της σε ομαδικές εκθέσεις, έχει σχεδιάσει και επιμεληθεί μια έκθεση του ΥΠΠΟΑ, έχει υπάρξει προσκεκλημένη ομιλήτρια σε πολλές δράσεις,έχει οργανώσει πολυάριθμα εργαστήρια και από το 2020 είναι συντονίστρια του ερευνητικού προγράμματος«Επαναστατικά Παλίμψηστα» της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, που εφαρμόζει την μέθοδο Poli-Plex-Icon και χρηματοδοτείται από το ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. στο πλαίσιο της δράσης «Επιστήμη και Κοινωνία. 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση»
Βιβλιογραφία (της ομιλήτριας) [διαθέσιμα σε https://www.researchgate.net/profile/Efrossyni_Tsakiri& https://ntua.academia.edu/EfrossyniTsakiri
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑTsakiri, E.(2020). Poli–Plex–Icon: A design frame work for the City Image visualization in the Age of complexity. The Urban Transcripts Journal. Visualizing the City. Volume 3, No 2 June 2020. ISSN 2514-5339
Tsakiri,E., Vasilara, A. (2018).Mapping Cultural Cityscapes in the Digital Era and the Century of Complexity. Journal Sustainable Development, Culture, Traditions, Volume 1b/2018 DOI: 10.26341, ISSN 2241-4002-2018-1b-1
Tsakiri, E.(2017). Visual Palimpsests: city atmosphere in cartography, city planning and painting. Studies in Visual Arts and Communication -an international journalVolume 4,No 1. ISSN 2393–1221
ΤΟΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Τσακίρη, Ε. (2019). Ο χάρτης πόλης: ιστορικές καταβολές και σύγχρονες τάσεις με αναφορά στην κριτική χαρτογραφία.Στο:Χανιά. Ψυχογεωγραφικός Οδηγός της Παλιάς Πόλης(Επιμ. Ε. Τσακίρη, Σ. Γιαννούδης). Σελ: 110-135. Αθήνα: Εκδόσεις Στεφανάκης (Technogramma Med) ISBN 978–960–6656–38–5
Τσακίρη,Ε., Γιαννούδης, Σ.(2019) Κριτική χαρτογράφηση του δημόσιου αστικού χώρου Εφαρμογή στην Παλιά Πόλη των Χανίων.
Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου για το Δημόσιο Χώρο: ‘Public Space+’, σ. 189-192. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ιανός (ISBN 978-618-5141-59-2). Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Θεσσαλονίκη, 28-30 Μαρτίου 2019.
Τσακίρη, Ε. (2018)Σύγχρονες προσεγγίσεις χαρτογράφησης του αστικού χώρου: Η Πλατεία Βικτωρίας ως σύστημα οργανωμένης πολυπλοκότητας. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 27–30 Σεπτεμβρίου
Τσακίρη, Ε. (2017). 1450–1950: Από τα Αναγεννησιακά Incunabula στην υποκειμενική στροφή του πολεοδομικού χάρτη. Συλλογικός τόμος, 7ο διαπανεπιστημιακό σεμινάριο βιώσιμης ανάπτυξης, πολιτισμού και παράδοσης Χαρτογράφηση Τοπίου: Φυσικές και Πολιτισμικές ποιότητες.Ινστιτούτο Σύρου, Σύρος 2017 ISBN 978–618–81312–3–1.
Γενική βιβλιογραφία
Corner, J. (2014). The Agency of Mapping. InJ. Corner, & A. Hirsch, The landscape imagination: Collected essays of James Corner, 1990-2010. New York: Architectural Press.
Crampton, J., & Krygier, J. (2005). AN Introduction to Critical Cartography. ACME: AN International e-Journal for Critical Geographies, 4(1).
Debord, G. (1955). Introduction to a Critique of Urban Geography. Retrieve from http://www.cddc.vt.edu/sionline/presitu/geography.html
Hawkins, H. (2013). For Creative Geographies: Geography, Visual Arts and the Making of Worlds.Routledge.
Muscogiuri, M. (2015). Mapping the invisible. Creative cartography as a tool for representing the changing contemporary city. InA. Marotta, & G. Novello (Revision.), Disegno & Citta. Drawing & City. 37th Convegno Internazionale del Docenti della Representazione(note. 1134-1138). Rome.
Wood, D., & Fels, J. (1992). The Power of Maps. New York: Guillford Press.
Και ακόμη...
(Harmon, 2009): The Map as Art: ContemporaryArtists Explore Cartography
(Casey, 2005): Earth Mapping: Artists Reshaping Landscape
(O’Rourke, 2013): Walking and Mapping: Artists as Cartographers
(Reddleman, 2018): Cartographic Abstraction in Contemporary Art: Seeing with Maps
(Duxbury, Garrett-Petts, & Longley, 2019): Artistic Approaches to Cultural Mapping: Activating Imaginaries and Means of Knowing
(Curnow, W., 1989). Putting the Land on the Map: Art and Cartography in New Zealand since 1840
(Smith, R., 1981): On Maps and Mapping.
(Woodward, D., 1987): Art and Cartography: Six Historical Essays
(Wood, D., 2006): Map art
(Robinson & Petchenk, 1976): The Nature of Maps: Essays toward Understanding Maps and Mapping
(Robinson, A., 1952): The Look of Maps
(Harley, J. B., 1989) Deconstructing the Map
Ένα παράδειγμα ψυχογεωγραφικού εργαστηρίου:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου