Η Διέξοδος Της Μύγας, 2022, εικαστική οπτικοακουστική αλληλεπιδραστική εγκατάσταση της Ελένης Γάτσιου με την συνέργεια των Χάρη Κοντοσφύρη, Γεωργίας Μανταλιά, Βασίλη Σέντζα

Η Διέξοδος Της Μύγας, 2022, εικαστική οπτικοακουστική αλληλεπιδραστική  εγκατάσταση της Ελένης Γάτσιου με την συνέργεια των  Χάρη Κοντοσφύρη(γλυπτική παρείσφρηση),  Γεωργίας Μανταλιά (Ήχος Αντίρροπος ). Τεχνική μελέτη, μηχανολογικός σχεδιασμός γλυπτών : Βασίλης Σέντζας. 

 

Η γκαλερί σύγχρονης τέχνης Braggart Gallery, εγκαινίασε  την παρουσίαση της δεύτερης ατομικής έκθεσης της εικαστικού  Ελένης Γάτσιου, με την αλληλεπίδραση συνέργειας  των εικαστικών Χάρη Κοντοσφύρη και Γεωργίας Μανταλία , 19 - 27 Νοεμβρίου 2022, στο Joist Innovation park στη Λάρισα. Την σχεδιαστική επιμέλεια των γλυπτών του Χ. Κοντοσφύρη είχε ο Βασίλης Σέντζας.

  Τα εγκαίνια έγιναν το Σάββατο 19 Νοεμβρίου στης 18:00. Μια εικαστική οπτικοακουστική εγκατάσταση που διαπραγματεύεται τη φυγή του χρώματος από σημείο σε σημείο, από χώρο σε χώρο και από τόπο σε τόπο. Μια κίνηση χωρίς επιστροφή. Παράγει πολλούς ήχους και μορφές. Διαδρομές και ίχνη ανεξίτηλα. Η φυγή του θυμίζει αυτόβουλο κρυφτοκυνηγητό και κάθε φόρα φαντάζει να είναι μοναδικό, διαφορετικό. Αλλάζοντας χώρο μετατρέπετε, μεταμορφώνετε, αλλάζει ιδιότητες. Αποφασίζει να παίξει το είναι και το φαίνεσθε. Είναι χρώμα, χρώμα αυθύπαρκτο, μα αποζητά από τους ανθρώπους να το αφουγκραστούν. Να δουν αυτά που φανερώνει. Τα ίχνη, τις διαδρομές και τους ήχους. Είναι αυθύπαρκτο. Αλληλεπιδρά με τους χώρους τα όντα το φως τη φύση. Μας καλεί  να ακολουθήσουμε  τις διαδρομές και τα ίχνη που χάραξε με σκοπό όχι για να επιστρέψει αλλά για να δηλώσει την παρουσία του.

 

 

 

Ο Λούντβιχ Βιτγκενστάϊν στο βιβλίο του Φιλοσοφικές Έρευνες αναφέρει «Ποιος είναι ο σκοπός σου στη φιλοσοφία; Να δείξω στη μύγα τη διέξοδο από την παγίδα της» (παράγραφος 309 σελ 136-1977) Αυτή η έκφραση θα μπορούσε να γίνει μια παρομοίωση πάνω στην ερευνά που πραγματοποιεί η Ελένη Γάτσιου για την φυγή των χρωμάτων. Αν θεωρήσουμε τα χρώματα ως μύγες και ο χώρος και τα αντικείμενα στα όποια βρίσκονται ως παγίδες, τότε θα καταλήξουμε στο εξής συμπέρασμα. Τα χρώματα αισθάνονται παγιδευμένα και έχουν την ανάγκη να απελευθερωθούν, να βγουν στο χώρο να ταξιδεύσουν και να αφήσουν παντού τα ίχνη τους. Έτσι συμπεριφέρεται και το χρώμα αναζητά τη δική του διέξοδο να δράσει αναδυόμενο. Η φυγή του στο χώρο μοιάζει με περιπλανήση αλλά δεν είναι. Είναι ταξίδι, κίνηση, ροή.

 

 

Η μύγα ως χρώμα αναδυόμενη διαφεύγει από την παγίδα της ακολουθώντας τους ήχους και τις διαδρομές των χρωμάτων. Ζωντανεύει και αναγεννάτε μέσα από το χρώμα, ιχνεύοντας μαζί του. Ο θεατής κινούμενος στο χώρο αισθάνεται ότι κάτι τον ακολουθεί, αφουγκράζεται ήχους και μορφές και νιώθει να βυθίζετε μέσα στις διαδρομές και τα ίχνη χρώματος.

 

 Η διαφυγή του χρώματος. Το βουητό του αδιέξοδου της μύγας

Η ύλη και η ενέργεια του σύμπαντος αναδύθηκε από μια χωροχρονική ανωμαλία. Η ύλη άρχισε να επαναμορφοποιείται και παγιδεύτηκε σε κινούμενες μορφικότητες του σύμπαντος κόσμου. Η απίστευτη γρήγορη διαστολή  υπερνίκησε την τάση της ύλης προς κατάρρευση. Η υλη αναδιανεμήθηκε εισχώρησε και κατέκρυψε μέταλλα ορυκτά μέσα σε γεωλογικά τοπία εντόπια και συμπαντικά. Ο άνθρωπος ανακάλυψε αυτές τις εναποθέσεις και τις αξιοποίησε προς όφελος και σπατάλη. 

 

 

Το χρώμα είναι εκείνο το στοιχείο της ύλης  που αναδύει μια ιδιότητα χρωστικότητας. Ενώ συμπεριφέρεται  όπως κάθε στοιχείο ύλης η χρωστικότητα είναι χημική ιδιότητα ενώσεων οι οποίες αφαιρούν ορισμένα τμήματα οπτικών εντυπώσεων  από το φάσμα του ορατού λευκού φωτός.  Το τμήμα του φάσματος που δεν απορροφάται ελευθερώνεται χρωματικά , δηλαδή ανακλάται ή περνάει μέσα από τη μάζα της έγχρωμης ένωσης. Αν απορροφηθεί ολόκληρο το φάσμα του λευκού φωτός, το υλικό φαίνεται μαύρο. Αν δεν απορροφηθεί κανένα τμήμα του και ανακλαστεί ολόκληρο το ορατό φάσμα, το υλικό φαίνεται λευκό. Μέσα από αυτή την απορροφητική ικανότητα του χρώματος ,το χρώμα μπορεί να διαφύγει προς όλες τις κατευθύνσεις και να σχηματίσει πολλές μορφικότητες και  να υλοποιηθεί αέναα. Η αυξοχρωμία και η χρωμοφορία  είναι ιδιότητες της ακτινοβολούσας λειτουργίας των υλών που εκπέμπουν και φέρουν το χρώμα. Το χρώμα δεν εμποδίζετε, δεν περιορίζετε, από τοίχους πόρτες. Δεν φυλακίζεται και δεν εξορίζετε. Το χρώμα είναι το έσω του έξω αλλά και το έξω του μέσα. Απελεύθερο ορίζει την ικανότητα του φαίνεσθαι.

 

Ο ορίζοντας γεγονότων του χρώματος στην ανθρώπινη αντίληψη είναι κοσμολογικός και αλλάζει από παρατηρητή σε παρατηρητή. Αυτό δυσκολεύει την πειθαρχικότητα των χρωματικών περιορισμών που εφαρμόζει ο άνθρωπος, με πρώτη και δυσχερέστερη τα έργα τέχνης. Το χρώμα εγκλωβίζετε στις δυο διαστάσεις ενός καμβά μέσα από διαλυτές ενώσεις  άλλοτε ενωμένο με πιγμέντα  αδιάλυτα, δηλαδή ενώσεις οι οποίες προσκολλώνται με συνδετικές ύλες  και πολλές φορές οργανικές χρωστικές  που προσροφούνται σε κάποιο ανόργανο υλικό  και δημιουργούν χρωστικές εντυπώσεις μιας όποιας διάρκειας σε αναμονή της μετακίνησης και της εκροής τους με την βοήθεια του φωτός. Τότε ανακλάσεις , απορροφήσεις, σκεδάσεις και διαθλάσεις ενεργοποιούνται ως φαινόμενα διαφυγής και φανέρωσης εδώ και εκεί , εδώ και τώρα .

Επίσης ηλεκτρο-μηχανικές  διενέργειες πυράκτωσης και φωταύγειας γεννούν το τροφοδότη φως που εντοπίζει το χρώμα και το ανασυστήνει όσο κρύβετε μέσα στο σκοτάδι. Το φως εντοπίζει το χρώμα. Εκείνη την στιγμή το χρώμα έρπει και αβίαστα μεταναστεύει , μετακινείται και η διαφυγή είναι σωματιδιακή  και φωτόνια .  Στα μικρά μήκη κύματος φωτός εκδηλώνεται η σωματιδιακή (κβαντική) του φύση, ενώ στα μεγάλα μήκη κύματος, εκδηλώνεται η κυματική φύση. Έρπει κυματιστά το φως και το χρώμα το ακολουθεί σε στρατιωτική άσκηση. Το φως έχει εκτοπίσει το χρώμα , το λευκαίνει και το αποχρωματίζει γιατί το ίδιο έχει ανασυσταθεί σε ένα σκοτεινό πιο πέρα χώρο. Το χρώμα χρησιμοποιεί το μορφούμενο φως για να διαφεύγει των περιορισμών του ανθρώπινου πολιτισμού. Το φως υποβόσκει το χρώμα.  

Η Ελένη Γάτσιου κατανοεί το μηχανισμό διαφυγής  του χρώματος σαν μια διελκυστίνδα ανάμεσα στην φιλοσοφική θεώρηση και την πραγματολογική εντρύφηση της φυσιολογίας του χρώματος. Μπορούμε να πούμε ότι εκείνο το πορτοκαλί περιέχει περισσότερο κόκκινο από εκείνο;- Ναι , αλλά πόσο κόκκινο περιέχει το κόκκινο; 

 

 Η μετρικότητα του χρώματος  μετά την ανάμειξη δύσκολα  μπορεί να αποσαφηνιστεί. Ο μεταμερισμός του χρώματος όπου όλα τα μπλε αντικείμενα φαίνονται μπλε, διελκύουν  τα μετεικάσματα σε υποκειμενικές χρωματικές  εντυπώσεις.

 

 

Ο συνδυασμός απόχρωσης – κορεσμού και φωτεινότητας ανέλκουν την χρωματική διάταξη  σε  χρωματικό στερεό. Η νευροφυσιολογική διεργασία της χρωματικής όρασης  προσδιορίζει πλήθος πολιτισμικών επιλογών του γούστου που διαμορφώνει ο παρατηρητής ή ο χρήστης. Η ενοποιητική φυσική ιδιότητα μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό σε σχέση με την εξωτερική πραγματικότητα παρέχει μια οντολογική ουσία στο χρώμα ώστε αυθύπαρκτο και ομοούσιο να  οργανώνει το ορατό φαινόμενο χρώμα. Η ικανότητα του χρώματος είναι εξελισσόμενη της νοητικής αντίληψης του ανθρώπου χάρη στην ικανότητα του να διαφεύγει και να είναι ενεργό ακόμα και όταν δεν είναι ορατό χάρη στην συχνότητα που εκπέμπει. Ως καθοριζόμενο και καθορισμένο  την στιγμή που ένα πράσινο χάνει το ίχνος του κίτρινου είναι ένα χρώμα με μέση φωτεινότητα, μέγιστο κορεσμό και απόχρωση κάνοντας  τη φασματική του ακτινοβολία να διεγείρει την νευροδιαβιβαστική διεργασία και να εξέρχεται  μπροστά στα μάτια του παρατηρητή προς μια νέα δυαδική ή και πιο σύνθετη χρωματικότητα. 

Η Γεωργία Μανταλιά αντιλαμβάνεται την πνευστότητα της φυσαρμόνικας και της φλογέρας  σαν μια πλευστότητα στο χώρο. Η κάθε εκπνοή είναι ένα ηχόχρωμα που σπρώχνει το χώρο και τον δυνικοποιεί. Η εισπνοή και η εκπνοή ήχων στα πνευστά σπρώχνει , ανοίγει προς στιγμή το χώρο και θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι οι δίνες που εμφανίζονται είναι πύλες ή μονοπάτια διαφυγής. Επίσης η εκπνοή σε κενό χώρο είναι μια ανασύνταξη της σκόνης που αιωρείται. Η σχηματοποίηση και η περιφορά της σκόνης φανερώνει πόσο γεμάτος είναι ο κενός χώρος. Ο αρνητικός αρχιτεκτονικός χώρος είναι  πυκνός και οι ρέουσες αιωρήσεις και ωθήσεις με την βοήθεια του φωτός εμφανίζονται με μια τριζάτη ίχνευση λαμπιρίζοντων χρωμάτων . Λευκές λάμψεις ιριδίζουν πολύπλοκα χρώματα σαν αστερόσκονη. Αν παγώναμε το κενό του κενού χώρου θα πρόεκυπτε ένα αρνητικό σχήμα (το εσωτερικό ενός καλουπιού) που αποτελεί ένα τρισδιάστατο σχήμα, πλεούμενο, ελαφρύ και ταλαντευόμενο στους ήχους των μουσικών οργάνων από κύματα χαμηλών συχνοτήτων που ως ηχητικοί πλέον βρόγχοι φανερώνουν το μεταμερισμό του χρώματος προς την διαφυγή, την άμεση σχέση χρώματος και ήχου. Ο ήχος της Μανταλιάς είναι το τρίξιμο της διελκυστίνδας του χρώματος με τον άνθρωπο-χώρο. Για την αποφυγή  έλεγχου της χαμηλοσυχνοτικής εκπομπής προέκυψε  μια οργανωμένη κατευθυντικότητα του ήχου από γραμμικά ηχεία. Οι κατευθυντικές συστοιχίες ήχου χαμηλόσυχνων πηγών μεγεθύνουν την αίσθηση του μπάσου που αντιλαμβάνονται οι ακροατές. Έτσι αυτός ο τριγμός του μπάσου  στο χώρο φανερώνει και μεγεθύνει την παρουσία του ηχοποιημένου χώρου. Η ηχοποίηση αυτή προσδίδει διαστάσεις και διαστολές στα πάντα που περιέχονται στο χώρο: τα χρώματα ενισχύονται , τα αντικείμενα διευρύνονται.

 

Ο χώρος συγκροτείται μέσω της συνεχούς, επαναλαμβανόμενης ροής -αισθητών και μη- πληροφοριών και γίνεται αντιληπτός τελικά  μέσω της εικόνας. Από την άλλη πλευρά, ο ήχος ως άυλη χρονική οντότητα, εμπεριέχεται σε αυτόν επαυξάνοντας πολυαισθητηριακά σήματα ανάμεσα σε ένα πομπό και ένα δέκτη.

Ο δέκτης ακολουθώντας  τους πομπούς ηχείων, αναζητά μια  διέξοδο. Δεν  ξεφεύγει πλήρως. Μένει περιπλανώμενος στο χώρο. Περιπλανάται σε ένα βρόγχο χαμηλών συχνοτήτων όπου κατά το κρεσέντο των προσπαθειών του εγκαθιδρύονται αντιθετικές και αλληλοσυμπληρούμενες σχέσεις. 

 

Αυτός ο αντίρροπος  ήχος ξεφοντράρει τον χώρο, σκιαγραφεί το πέραν των διαστάσεων και η κόπωση που προκαλεί είναι η ευχαρίστηση της συμμετοχής στις διεργασίες της εικαστικής έκθεσης ως  ενεργοβόρα εμπειρία. Η ηχοτροφοδοσία της  κίνησης του ορατού χρώματος συμπεριλαμβάνει και μια πάσχουσα αναγνωρίσιμη μορφή μυγών που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την διαρροή του χρώματος και να διαφύγουν του αδιεξόδου τους.

 Οι μύγες του Wittgenstein   είναι φιλόσοφα έντομα αφημένα στο πείραγμα του  για την διαφυγή από το αδιέξοδο της σκέψης. Ο Wittgenstein επιστράτευσε τις μύγες για ένα απεικονιστικό νόημα της απρόσφορης σκέψης όταν η ίδια είναι γόνιμη σε αναγκαστική αγ(ω)νία.  Η αναφορά  της μύγας σε χλευαστικά σχόλια και η ιδιαίτερη ικανότητα της να ανταποκρίνεται σε ακραία περιβάλλοντα είναι μεταφορικό παράδειγμα αλληγορικής και φιλοσοφικής σκέψης γεμάτο αντιφάσεις και εύστοχη ειρωνεία . Η μύγα σχεδιάστηκε από τον Βασίλη Σέντζα και αποτελεί την αλληγορική συνέργεια του Χάρη Κοντοσφύρη στο κατακλυσμιαίο χρωματικό περιβάλλον της Ελένης Γάτσιου . Το σενάριο ενορχηστρώνετε γύρω από την αποδραστική δεινότητα του χρώματος που οι αδιέξοδες μύγες χρησιμοποιούν αδέκαστα για να διαφύγουν. 

 Η Ελένη Γάτσιου επιχειρεί την σύνδεση του φυσικού χρώματος με ένα εννοιολογικό πλαίσιο που οδηγεί το χρώμα σε υπερβατικές ιδιότητες. Η λειτουργία της πρώτιστης ύλης χρώματος υπερβαίνει  το εμπόδιο ενός περίκλειστου χώρου και αλληλοεισχωρεί στο πέραν διαφεύγοντας  των προσωρινών ορίων καμβάδων , κουβάδων, σωληναρίων, προσθετικής ή  αφαιρετικής ανάμειξης , φασματικής ή πολωτικής ακτινοβόλησης. Απελεύθερο το χρώμα αποτελεί μια βραδυφλεγή δύναμη  της επεξεργασίας που συντελείται στο χείλος της αποσαφήνισης μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας.  

Χάρης Κοντοσφύρης, Σκοπία Φλώρινας  20 /11/2022 

Συντελεστές
Αλληλεπίδραση :Χάρης Κοντοσφύρης

Ήχος Αντίρροπος : Γεωργία Μανταλιά 

Τεχνική μελέτη γλυπτών , μηχανολογικός σχεδιασμός : Βασίλης Σέντζας

Τεχνική υποστήριξη : Στέλιος Καραμανώλης 

Σατινάρισμα μετάλλων: Πάρης Σιρβής 

 

Videowall : Νίκη Δασκάλου

Graphic design: Γιάννης Πέτρου/ Κόραξ
Φωτογραφία - video documentation: Σωτήρης Παππάς

Παρουσίαση: Joist Πάρκο καινοτομίας Λάρισα
Μια παραγωγή της braggart gallery