Η ΕΦΗ ΣΤΡΟΥΖΑ, Η ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΜΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ: Δεν υπηρξε αλλος κριτικος/ιστορικος τεχνης που να εχει ασκησει τοση κριτικη στην Εφη Στρουζα, οσο εγω. Τοσο δημοσιως, γραφοντας για καθε εκθεση της στη στήλη μου στα 'Νεα' όσο και ιδιωτικως. Η αποψη μου ηταν σταθερη και μου εγινε μοτιβο: "...Γιατι Εφη μειωνεις τοσο τον εγωισμο σου, τις τεραστιες γνωσεις και ειδικες σπουδες σου για να υποστηριξεις με λογια και εργα, τους εικαστικους καλλιτεχνες που επιλεγεις και αναδεικνυεις; Αξιζουν τη προσφορα σου;"
...Ηταν αυτες οι δεκαετιες που οι εικαστικοι καλλιτεχνες διεθνως και στην Ελλαδα βρεθηκαν για πρωτη φορα τοσο πολυ στο προσκηνιο του δημοσιου ενδιαφεροντος. Εκθεσεις ατομικες και εκθεσεις ομαδικες με κεντρικο θεωρητικο αξονα, σε γκαλερι, σε αναπροσαρμοζομενους παλιους χωρους, σε πινακοθηκες και σε μουσεια. Καταλογοι πλουσια εικονογραφημενοι, με θεωρητικα κειμενα απο τους τεχνοκριτικους που υποστηριζαν το εγχειρημα καθε εκδηλωσης. Πολυσελιδα αφιερωματα σ εφημεριδες, περιοδικα και τηλεοπτικες εκπομπες. Ηταν μια ακμη πρωτοφανης, μαγνητης για το δημοσιο ενδιαφερον αλλα και ενα συστημα επενδυσης γοητρου και χρηματος για τους χορηγους και συλλεκτες.
...Η Εφη Στρουζα εγκαινιασε αυτην την εποχη απο το 1982 οταν ανελαβε και συγκροτησε την ελληνικη συμμετοχη στα 'Ευρωπαλια' στο Βελγιο, οχι ολοκληρη - που διευθυνε ο Αλεξ.Ξυδης - αλλα την εκθεση 'Εικονες που αναδυονται'. Ηταν μια πολυ δυνατη εκθεση που συνεχιστηκε σε παραλλαγες στην Αθηνα και με ατομικες των συμμετεχοντων καλλιτεχνων στο Dracos Art Center. Χορηγος ο Κυπριος Δακης Ιωαννου, με τον οποιο μαλιστα η Εφη δημιουργησε το DESTE το ιδρυμα που καλυπτε ολες αυτες τις δραστηριοτητες. Ιδιοφυης συλληψη, διεθνως σημαντικη. Η επιτελικη λειτουργια αυτου του σχεδιασμου διεκοπη το 1987 οταν ο Δ.Ιωαννου ενοχληθηκε απο την απρεπεια ορισμενων καλλιτεχνων του λεγομενου 'Γκρουπ της Στρουζα' και διεκοψε καθε σχεση, στρεφομενους στους καλλιτεχνες των Saatch & Saatschi με συμβουλο τον Jefrey Deitch.
...Η Εφη ομως συνεχισε την δραστηριοτητα της. Εβρισκε τους σημαντικοτερους απο τους νεοτερους εικαστικους καλλιτεχνες, οργανωνε την εκθεση τους και εγραφε το κειμενο ιστορικης/θεωρητικης υποστηριξης του εγχειρηματος. Διοτι ηταν καλλιτεχνες που αυτη η υποστηριξη ηταν απαραιτητη, αλλιως η καθαυτη αξια τους - συχνα δυσνοητη και πρωτοποριακη - εμελλε να καθιερωθει πολυ αργοτερα, με τον καιρο, και αν. Στα κειμενα αυτα φαινεται απλοχερα η βαθεια γνωση ιστοριας της τεχνης που οχι μονο ειχε αλλα και που εφαρμοζε στην 'εργασια πεδιου' (field work) συνεργαζομενη με τους εικαστικους δημιουργους, σεβομενη την αναδυομενη προφητεια τους και εκθετοντας τις επιλογες της στη δημοσια κριση. Ηταν σπουδαια σ' αυτο η Εφη, μοναδικη, παρηγαγε πειθω νοηματος, πολλοι ειναι οι εικαστικοι που το εργο της ειχε 'μαμμη' την Εφη.
...Το στυλ της δρασης της ανεδειξε και πολλους συνεχιστες και μιμητες, σημερα ο ορος 'επιμελητης' εγινε του συρμου, ενω και οι εκθεσεις με θεωρητικο θεμα ηκμασαν για εικοσι χρονια, 1985-2005, διευρυνοντας την εικαστικη σκηνη της Αθηνας και ερευνωντας την προσφορα καλλιτεχνων, τοσο σε ατομικο επιπεδο οσο και ως συναρμογηση σε καποιο υπο κατασκευη αισθητικο συστημα.
... Ηταν μαθητρια του Carlo Argan η Εφη, σπουδαιου μαρξιστη ιστορικου της τεχνης και δημαρχου της Ρωμης. Ειχε μαθητευσει επισης στο περιφημο Courtauld Institut του Λονδινου, που ειχε πισω του την παραδοση της Βιεννεζικης Σχολης αρχων του 20ου αι. Και βεβαια ειχε στενες ισοτιμες επαφες και συνεργασιες με κορυφαιους ιταλους συναδελφους της.
... Μου φαινοταν ανεξηγητο στην αρχη και απαραδεκτο κατοπιν να θυσιαζει ολο αυτο το πλουσιο θεωρητικο υποβαθρο για να συμβαδισει με τους ζωγραφους και γλυπτες που επελεγε, και να μην κρατα αποστασεις. Η δικη μου αποψη δεν ηταν αυτη, ακολουθω τις ιδεες του Πλατωνα οτι μονο οι εφαρμοσμενες τεχνες ειναι ηθικες, οι αλλες οι υπερμετρα εγωκεντρικες και φορμαλιστικες εμπεριεχουν εξαπατηση, η εστω: αυταπατη, γι αυτο και ο τεχνοκριτικος οφειλει να ασκει εκλογικευση και κριτικη αποδοχη, εκ μερους της κοινωνιας ειτε της θεωρητικης περιοχης του, και οχι να συμπορευεται.
... Με τα χρονια παντως φανηκε πως η Εφη πετυχε τον στοχο της, αφου ανεδειξε με υψηλα κριτηρια πολλους απο τους σημερινους καλλιτεχνες πρωτης γραμμης. Εγω παλι εξακολουθω να λεω οτι θυσιαστηκε γι αυτους.
...Πριν τεσσερα χρονια, οταν ειχε ηδη μειωθει στο ελαχιστο αυτη η εικαστικη ανθηση, της τηλεφωνησα για να βρεθουμε και να τα πουμε με την ησυχια μας. Ηταν μια ευτυχης συναντηση τεσσαρων ωρων, αγαπησιαρικη, νοσταλγικη, με γεγονοτα αλλα και θεωρια. Ενιωσα την σεμνοτητα της - σχεδον ταπεινοτητα - οταν ξαναπαιξαμε την κασετα των αναμνησεων απο την εικοσαετια ακμης της τεχνης στην Ελλαδα και τις αισθητικες τασεις που αναδειχθηκαν. Της ζητησα τα κειμενα της για να τα εκδωσω στο 'Αρχειο Νεοελληνικης Τεχνης', και τα εβαλα σε μια σειρα.
... Σημερα, συνοδευοντας την κι εγω στη τελευταια κατοικια της, ενοιωσα παλι αυτο το συναισθημα επικοινωνιας που εξεπεμπε, καπως σαν να αγκαλιαζε τον συνομιλητη της με αυτο το γλυκο βλεμμα. Θα μου λειψει πολυ, οπως αλλωστε και στους δεκαδες εικαστικους καλλιτεχνες και θεωρητικους που την συνοδευσαμε. Εχει αφησει κληρονομια η Εφη, σε ψυχες, και οχι μονο σε καταλογους εκθεσεων. Η αποδημια της συμπιπτει και με μια εποχη που αυτη η φαση της νεοελληνικης τεχνης ολοκληρωσε την ιστορικη τομη της. Τιποτε πλεον δεν ειναι ιδιο οπως το 1982.-
...Ηταν αυτες οι δεκαετιες που οι εικαστικοι καλλιτεχνες διεθνως και στην Ελλαδα βρεθηκαν για πρωτη φορα τοσο πολυ στο προσκηνιο του δημοσιου ενδιαφεροντος. Εκθεσεις ατομικες και εκθεσεις ομαδικες με κεντρικο θεωρητικο αξονα, σε γκαλερι, σε αναπροσαρμοζομενους παλιους χωρους, σε πινακοθηκες και σε μουσεια. Καταλογοι πλουσια εικονογραφημενοι, με θεωρητικα κειμενα απο τους τεχνοκριτικους που υποστηριζαν το εγχειρημα καθε εκδηλωσης. Πολυσελιδα αφιερωματα σ εφημεριδες, περιοδικα και τηλεοπτικες εκπομπες. Ηταν μια ακμη πρωτοφανης, μαγνητης για το δημοσιο ενδιαφερον αλλα και ενα συστημα επενδυσης γοητρου και χρηματος για τους χορηγους και συλλεκτες.
...Η Εφη Στρουζα εγκαινιασε αυτην την εποχη απο το 1982 οταν ανελαβε και συγκροτησε την ελληνικη συμμετοχη στα 'Ευρωπαλια' στο Βελγιο, οχι ολοκληρη - που διευθυνε ο Αλεξ.Ξυδης - αλλα την εκθεση 'Εικονες που αναδυονται'. Ηταν μια πολυ δυνατη εκθεση που συνεχιστηκε σε παραλλαγες στην Αθηνα και με ατομικες των συμμετεχοντων καλλιτεχνων στο Dracos Art Center. Χορηγος ο Κυπριος Δακης Ιωαννου, με τον οποιο μαλιστα η Εφη δημιουργησε το DESTE το ιδρυμα που καλυπτε ολες αυτες τις δραστηριοτητες. Ιδιοφυης συλληψη, διεθνως σημαντικη. Η επιτελικη λειτουργια αυτου του σχεδιασμου διεκοπη το 1987 οταν ο Δ.Ιωαννου ενοχληθηκε απο την απρεπεια ορισμενων καλλιτεχνων του λεγομενου 'Γκρουπ της Στρουζα' και διεκοψε καθε σχεση, στρεφομενους στους καλλιτεχνες των Saatch & Saatschi με συμβουλο τον Jefrey Deitch.
...Η Εφη ομως συνεχισε την δραστηριοτητα της. Εβρισκε τους σημαντικοτερους απο τους νεοτερους εικαστικους καλλιτεχνες, οργανωνε την εκθεση τους και εγραφε το κειμενο ιστορικης/θεωρητικης υποστηριξης του εγχειρηματος. Διοτι ηταν καλλιτεχνες που αυτη η υποστηριξη ηταν απαραιτητη, αλλιως η καθαυτη αξια τους - συχνα δυσνοητη και πρωτοποριακη - εμελλε να καθιερωθει πολυ αργοτερα, με τον καιρο, και αν. Στα κειμενα αυτα φαινεται απλοχερα η βαθεια γνωση ιστοριας της τεχνης που οχι μονο ειχε αλλα και που εφαρμοζε στην 'εργασια πεδιου' (field work) συνεργαζομενη με τους εικαστικους δημιουργους, σεβομενη την αναδυομενη προφητεια τους και εκθετοντας τις επιλογες της στη δημοσια κριση. Ηταν σπουδαια σ' αυτο η Εφη, μοναδικη, παρηγαγε πειθω νοηματος, πολλοι ειναι οι εικαστικοι που το εργο της ειχε 'μαμμη' την Εφη.
...Το στυλ της δρασης της ανεδειξε και πολλους συνεχιστες και μιμητες, σημερα ο ορος 'επιμελητης' εγινε του συρμου, ενω και οι εκθεσεις με θεωρητικο θεμα ηκμασαν για εικοσι χρονια, 1985-2005, διευρυνοντας την εικαστικη σκηνη της Αθηνας και ερευνωντας την προσφορα καλλιτεχνων, τοσο σε ατομικο επιπεδο οσο και ως συναρμογηση σε καποιο υπο κατασκευη αισθητικο συστημα.
... Ηταν μαθητρια του Carlo Argan η Εφη, σπουδαιου μαρξιστη ιστορικου της τεχνης και δημαρχου της Ρωμης. Ειχε μαθητευσει επισης στο περιφημο Courtauld Institut του Λονδινου, που ειχε πισω του την παραδοση της Βιεννεζικης Σχολης αρχων του 20ου αι. Και βεβαια ειχε στενες ισοτιμες επαφες και συνεργασιες με κορυφαιους ιταλους συναδελφους της.
... Μου φαινοταν ανεξηγητο στην αρχη και απαραδεκτο κατοπιν να θυσιαζει ολο αυτο το πλουσιο θεωρητικο υποβαθρο για να συμβαδισει με τους ζωγραφους και γλυπτες που επελεγε, και να μην κρατα αποστασεις. Η δικη μου αποψη δεν ηταν αυτη, ακολουθω τις ιδεες του Πλατωνα οτι μονο οι εφαρμοσμενες τεχνες ειναι ηθικες, οι αλλες οι υπερμετρα εγωκεντρικες και φορμαλιστικες εμπεριεχουν εξαπατηση, η εστω: αυταπατη, γι αυτο και ο τεχνοκριτικος οφειλει να ασκει εκλογικευση και κριτικη αποδοχη, εκ μερους της κοινωνιας ειτε της θεωρητικης περιοχης του, και οχι να συμπορευεται.
... Με τα χρονια παντως φανηκε πως η Εφη πετυχε τον στοχο της, αφου ανεδειξε με υψηλα κριτηρια πολλους απο τους σημερινους καλλιτεχνες πρωτης γραμμης. Εγω παλι εξακολουθω να λεω οτι θυσιαστηκε γι αυτους.
...Πριν τεσσερα χρονια, οταν ειχε ηδη μειωθει στο ελαχιστο αυτη η εικαστικη ανθηση, της τηλεφωνησα για να βρεθουμε και να τα πουμε με την ησυχια μας. Ηταν μια ευτυχης συναντηση τεσσαρων ωρων, αγαπησιαρικη, νοσταλγικη, με γεγονοτα αλλα και θεωρια. Ενιωσα την σεμνοτητα της - σχεδον ταπεινοτητα - οταν ξαναπαιξαμε την κασετα των αναμνησεων απο την εικοσαετια ακμης της τεχνης στην Ελλαδα και τις αισθητικες τασεις που αναδειχθηκαν. Της ζητησα τα κειμενα της για να τα εκδωσω στο 'Αρχειο Νεοελληνικης Τεχνης', και τα εβαλα σε μια σειρα.
... Σημερα, συνοδευοντας την κι εγω στη τελευταια κατοικια της, ενοιωσα παλι αυτο το συναισθημα επικοινωνιας που εξεπεμπε, καπως σαν να αγκαλιαζε τον συνομιλητη της με αυτο το γλυκο βλεμμα. Θα μου λειψει πολυ, οπως αλλωστε και στους δεκαδες εικαστικους καλλιτεχνες και θεωρητικους που την συνοδευσαμε. Εχει αφησει κληρονομια η Εφη, σε ψυχες, και οχι μονο σε καταλογους εκθεσεων. Η αποδημια της συμπιπτει και με μια εποχη που αυτη η φαση της νεοελληνικης τεχνης ολοκληρωσε την ιστορικη τομη της. Τιποτε πλεον δεν ειναι ιδιο οπως το 1982.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου