Εμείς μια ομάδα αποτελούμενη από μία μουσικοσυνθέτρια, δύο εικαστικούς, δύο ποιητές και παιδιά Δημοτικών Σχολείων και Γυμνασίου, εφοδιασμένοι και εφοδιασμένες με χαρτιά, χρώματα, ποιητικές πένες, νότες μουσικές, σκέψεις και όραμα.
Συνεργαστήκαμε, συνταξιδεύσαμε μαζί με τους: Παναγιώτη Κοτρωνάρο και Νίκο Τόδουλο (ορειβάτες, αναρριχητές), για τη δημιουργία και υλοποίηση του project: ‘’Puzzle για την Ειρήνη’’.
Πρώτο μας ταξίδι στις Άνδεις, στην ψηλότερη κορφή του κόσμου. Η Aconcagua (6962μ. υψόμετρο), το όνομα της οποίας σημαίνει ‘’πέτρινος φρουρός’’ βρίσκεται στην Λατινική Αμερική στα σύνορα των χωρών Αργεντινής και Χιλής και η ανάβαση στην ψηλότερη της κορυφή τραβάει τα βλέμματα ορειβατών από όλο τον κόσμο καθώς αποτελεί μέρος του Secven Summits world tour, που περιλαμβάνει τις ψηλότερες κορυφές των ηπείρων της γης.
Σε αυτό το ‘’ταξίδι’’ η εικαστική γλώσσα εκφράστηκε από άτομα των οποίων η καθημερινότητα διαφέρει. Αυτό που τους συνδέει είναι η ενασχόληση τους με κάποια μορφή τέχνης.
Το ερώτημα που προέκυψε από αυτή τη διαδικασία, είναι το κατά πόσο η ορειβασία, η αναρρίχηση, εντάσσονται στη χώρο της εικαστικής φόρμας.
«Για μένα η ορειβασία είναι σαν ένα έργο τέχνης. Στην αρχή βλέπεις μόνο μία γραμμή σε ένα τεράστιο τοίχο, συχνά χιλιάδων μέτρων, αλλά μόλις τον ανέβεις, αυτή ακριβώς η γραμμή γίνεται αληθινή, παρότι κανένας άλλος δεν μπορεί να τη δει, γιατί υπάρχει μόνο στο δικό σου μυαλό. Επομένως είμαστε καλλιτέχνες. Δεν παράγουμε κάτι απτό, αλλά κάτι που μας δίνει χαρά».
Με αυτά τα λόγια ο διάσημος αναρριχητής Ράινχολτ Μέσνερ (κορυφαίος ορειβάτης) εντάσσει την ορειβασία στο χώρο της τέχνης.
Η γραμμή, που τόσο συχνά χρησιμοποιείς στη ζωγραφική, γεννιέται από την κίνηση του χεριού. Είναι η τροχιά που διαγράφει ένα σημείο στη ζωγραφική επιφάνεια. Στη φύση θα συναντήσεις γραμμές σαν πορείες κάποιας κίνησης. Οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τη γραμμή άλλοτε ως περίγραμμα και άλλοτε ως κύριο στοιχείο μιας επιφάνειας. Στη γλυπτική και στην αρχιτεκτονική οι γραμμές αναπτύσσονται στο χώρο. Πολλές γραμμές μαζί δημιουργούν μια σύνθεση της οποίας η σημασία εξαρτάται από το πλήθος, τη θέση, τη διάσταση, την κατεύθυνση και το πάχος τους, καθώς και τη σχέση τους με τα γύρω σχήματα.
ΤΑΚΕ A LINE FOR A WALK. « An active line on a walk, moving freely without a goal» (Paul Klee)
«Μπροστά μου υπήρχε ένας βράχινος τοίχος, κάθετος αλλά με κάποια αξιόλογα πατήματα. Πίσω μου ήταν ο τοίχος πάγου της «κορνίζας», που λαμποκοπούσε και ήταν σκληρός, αλλά εδώ κι εκεί είχε κάποιες μικρές ρωγμές. Πιάστηκα κάπου στο βράχο και κλώτσησα το ένα μου πόδι πίσω στον πάγο και το καρμπόν σκάλωσε. Βάζοντας κόντρα στον πάγο τη συσκευή οξυγόνου της πλάτης μου, ανέβηκα σιγά-σιγά, ψάχνοντας απεγνωσμένα με το ελεύθερο πόδι μου, ανακάλυψα μια μικρή προεξοχή στο βράχο και το έβαλα εκεί μοιράζοντας το βάρος στην πλάτη μου για να πάρω μια ανάσα. Στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μου πέρασε ξαφνικά η ιδέα ότι η κορνίζα μπορεί να ξεκολλήσει και τα νεύρα μου τεντώθηκαν. Αλλά συνέχισα αργά την προσπάθειά μου, αξιοποιώντας κάθε μικρό πιάσιμο που έβρισκα. Κάπου κατάφερα να καρφώσω καλά το πιολέ στον πάγο κι αυτό μου έδωσε την ασφάλεια που χρειαζόμουν, για να ξεπεράσω ένα μικρό τμήμα χωρίς κανένα πιάσιμο. Μετά βρήκα πιάσιμο σε μια μικρή κοιλότητα του πάγου και την επόμενη στιγμή έφτανα στην κορυφή του βράχου με ασφάλεια. Το σχοινί έφτασε να τεντωθεί στα 12 μέτρα, που έφταναν τελικά ίσα-ίσα για να ασφαλιστούμε.
Με αυτόν τον τόσο παραστατικό τρόπο ο αναρριχητής Hillary μας περιγράφει κάποιες στιγμές της αναρρίχησης στο Έβερεστ.
Αναλύοντας την αφήγηση διαπιστώνουμε ότι ο Hillary επιτέλεσε ένα εικαστικό δρώμενο.
Αν προσπαθούσαμε να ερμηνεύσουμε το περιεχόμενο με καλλιτεχνικούς όρους, θα μπορούσαμε να ανακαλύψουμε πλήθος γραμμών, πλαστικότητα, δομή, σχήματα, χρώμα. Θα ανακαλύπταμε μια φόρμα περίπλοκη, συγκεκριμένη, αιχμηρή περιγραφική.
Ο ζωγράφος χρησιμοποιεί τον καμβά για να αποτυπώσει το έργο του. Ο γλύπτης δουλεύει τρισδιάστατα κάνοντας χρήση των απαραίτητων υλικών. Ο μουσικός εκφράζεται με νότες, ο ποιητής με στίχους, o performer με το σώμα. Ο ορειβάτης-αναρριχητής δουλεύει πάνω στον δικό του καμβά: τα όρη, τις απροσπέλαστες διαδρομές που τολμά να εξερευνήσει και να κατακτήσει.
«Ξεπέρασα τον εαυτό μου, του φόβους μου, τις αμφιβολίες και τις αδυναμίες μου. Δεν χρειάστηκε να συμβιβαστώ, να συγκρουστώ με κανέναν. Δεν υπήρχε σχέδιο ανάβασης, απλώς ανέβαινα όλο και πιο ψηλά. Ο προγραμματισμός του σχεδίου γινόταν ώρα με την ώρα. Ήταν το απόλυτο, το ιδανικό ταξίδι: είχα ο ίδιος την πρωτοβουλία, την ευθύνη για τον εαυτό μου, καθόριζα εγώ την κατεύθυνσή μου, και ξεπέρασα κάθε είδους προκαταλήψεις». (Ράινχολτ Μέσνερ)
Η μαγεία των βουνών είναι αδιαμφισβήτητη για όσους γοητεύονται από αυτά. Για τους υπόλοιπους η γοητεία τους είναι ένα είδος τρέλας. Ποια παράξενη τρέλα τους τραβάει προς τα επάνω; Αυτό το δελεαστικό τράβηγμα στην κορυφή; Η άγρια ομορφιά τους, η ικανότητά τους να γοητεύουν να τους προκαλούν. Τα βουνά που σκαρφαλώνουν δεν είναι μόνο βράχοι και πάγος, είναι όνειρο και επιθυμία. Τα βουνά που σκαρφαλώνουν είναι βουνά του μυαλού.
‘’Το να μπορείς να ανέβεις στην ψηλότερη κορφή ισοδυναμεί με την πραγμάτωση οποιουδήποτε στόχου, όσο ψηλός κι αν είναι’’. (Παναγιώτης Κοτρωνάρος)
Η μαγεία της τέχνης για όσους γοητεύονται από αυτήν είναι αδιαμφησβήτητη. Για τους υπόλοιπους είναι ένα είδος τρέλας. Ποιο είναι το μυστικό της με το οποίο μας κάνει να θέλουμε να ζούμε στον κόσμο της; Ένας κόσμος που μας οδηγεί (σκαλί-σκαλί) σε μια κατάχτηση. Ένα συνταίριασμα και αρμονικό δέσιμο των πιο ασυνάρτητων και αντιφατικών στοιχείων. Σε βοηθάει να ξεδιπλώνεις τις ευαίσθητες χορδές της προσωπικότητάς σου, να αναζητάς το ωραιότερο εγώ σου και να το συνταιριάζεις με τον έξω κόσμο.
«Κρατώ όλα τα θέματά μου στο χέρι, ταξιδεύω πίσω και κοιτάζω, παίρνω τις σημειώσεις μου και μετά πάω σπίτι και πριν αρχίσω να ζωγραφίζω σκέφτομαι ξανά, ονειρεύομαι» (Πιερ Μπονάρ 1867-1947).
Ο καλλιτέχνης είναι αποδέκτης συναισθημάτων που προέρχονται από οπουδήποτε: από τον ουρανό, τη γη. Από ένα κομμάτι χαρτί, από μια μορφή από έναν ιστό αράχνης. (Πάμπλο Πικάσο)
«..Στη διάρκεια της τελικής ανάβασης ξεκουραστήκαμε μόνο μισή ώρα. Σε απορροφά η δράση, το επόμενο βήμα το επόμενο κομμάτι. Ήταν εντυπωσιακό: βλέπαμε από τη μια πλευρά την Ινδία και από την άλλη το Θιβέτ. Το μέτωπο του ήλιου κατάπινε το σκοτάδι.
…Κοιτάζοντας προς τον Ινδικό Ωκεανό, έβλεπα αστραπές να φωτίζουν σαν ψευδαίσθηση τον ουρανό. (Γιώργος Βουτυρόπουλος-Ορειβάτης)»
Αθήνα-Ρώμη-Μπουένος Άιρες-Μετόζα.
Το ταξίδι για τις Άνδεις αποφασίστηκε. Ο αρχηγός μας Παναγιώτης Κοτρωνάρος μας δίνει σχετικές πληροφορίες και οδηγίες:
Η ανάβαση θα γίνει από την κλασσική διαδρομή της βόρειας πλευράς η οποία δεν παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες. Κατά την διάρκεια της αποστολής οι συμμετέχοντες θα διαμένετε σε αντίσκηνα καθώς στο βουνό δεν υπάρχουν καταφύγια και πάνω από την κατασκήνωση βάσης θα πρέπει να μεταφέρετε οι ίδιοι (ή με την βοήθεια porter) τον ατομικό σας εξοπλισμό διανυκτέρευσης (υπνόσακο, κάριματ, αντίσκηνο, σκεύη μαγειρέματος κλπ).
Δεν χαλαρώνουμε ποτέ, υπολογίζονται τα πάντα για το μεγάλο ταξίδι προς την κορυφή. Κάθε μεγάλο ταξίδι αρχίζει πολύ καιρό πριν ξεκινήσουμε, χρειάζεται άριστη προετοιμασία. Κάθε μεγάλο επίτευγμα έχει τους δικούς του ενδιάμεσους στόχους. Όλοι και όλα για την τελική προσπάθεια. Ενθουσιασμός και πάθος για την κορυφή. Με ψυχή στην κορυφή. Όταν το σώμα λυγίζει, αναλαμβάνουν η ψυχή και το πνεύμα. ‘Ένα όραμα, ένας στόχος.
Ο Μιρό υπήρξε ένας ιδιαίτερα πειθαρχημένος άνθρωπος, που εργαζόταν με προσήλωση πάνω σε κάθε έργο του. Ήταν λιγομίλητος και έμοιαζε ένας τέλειος μετρημένος άνθρωπος. Ήταν συστηματικός, αξιόπιστος και ιδιαίτερα σχολαστικός. Ονειρευόταν ένα μεγάλο στούντιο όπου θα μπορούσε να δημιουργήσει τα πολυάριθμα έργα τέχνης και τις ιδέες που είχε συγκεντρώσει σε ένα μικρό σημειωματάριο.
Ποιά είναι η σχέση του χώρου, του τόπου, του χρόνου, του σώματος και του νου στην τέχνη και ποιά στην αναρρίχηση; Μπορούμε να διακρίνουμε ομοιότητες ή διαφορές;
ΧΩΡΟΣ-ΤΟΠΟΣ-ΧΡΟΝΟΣ
Αν λάβουμε υπόψη το διαχωρισμό μεταξύ τόπου και χώρου όπως διατυπώθηκε από τον Michel de Certeau (φιλόσοφος) (1984 σελ. 117) τότε ο τόπος είναι ένα σταθερό σημείο, μία τοποθεσία εξ ορισμού και ο χώρος είναι εφαρμοσμένος τόπος σε συνεχή κίνηση. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι οροσειρές και οι δύσκολες διαδρομές είναι σταθεροί γεωγραφικοί τόποι οι οποίοι ενεργοποιούνται με την κινητικότητα των ανθρώπων μέσα σε αυτά. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τα σύνορα.
Το project Border Xing (!!!) είναι μια σωματική (physical) performance, που αναφέρεται στις γραφειοκρατικές διαδικασίες και στο συνοριακό έλεγχο που ενεργοποιείται κατά τη μετακίνηση των πολιτών ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη. Το 2002 ο Heath Bunting (performer) αποφασίζει να διασχίσει παράνομα τα σύνορα της Ευρώπης χωρίς επίσημα έγγραφα χωρίς διαβατήριο. Για αρκετούς μήνες ο Heath Bunting μόνος του σε πολλά από τα ταξίδια, αλλά και σε συνεργασία με άλλους, διασχίζει τα Ευρωπαϊκά σύνορα και καταγράφει λεπτομερώς τις κινήσεις του, δημιουργώντας χάρτες διαφορετικούς από τους καθιερωμένους ανακαλύπτοντας νέα μονοπάτια. Ο Heath αναφερόμενος στην πρόθεση δημιουργίας του project αναφέρει τα εξής: Με ενδιέφερε να διασχίσω περιοχές και χώρους και πιο συγκεκριμένα με ενδιέφεραν τα όρια ή τα εμπόδια που θέτουν οι υπηρεσίες ασφαλείας. Κι έτσι αποφάσισα να διασχίσω τα σύνορα της Ευρώπης και να τα καταγράψω. Γιατί υπάρχει αυτή η μυθολογία ότι η Ευρώπη είναι ανοιχτή και ελεύθερη και ευχάριστη όπως οι Ηνωμένες πολιτείες Αμερικής και δεν είναι ανοιχτή σε πολλούς ανθρώπους.
Ήταν ένα project που προσπαθούσαμε πολύ καιρό και φέτος με αφορμή μια διάσχιση μαζί με την ομάδα μου στην Αργεντίνικη Παταγονία, της Γης του Πυρός, χωρίς υποστήριξη. Αφού βρεθήκαμε στην Παταγονία είπαμε με το Νίκο να ταξιδέψουμε 12 ώρες βορειότερα στην Χιλιανή αυτή τη φορά πλευρά της Παταγονίας στην επαρχία Provincia De Magallanes και να επιχειρήσουμε να φτάσουμε στο ακρωτήριο Cabo Froward, που είναι το νοτιότερο σημείο της Ηπειρωτικής Αμερικανικής Ηπείρου. Ταλαιπωρηθήκαμε και κουραστήκαμε πάρα πολύ, αλλά τα καταφέραμε οριακά να φτάσουμε στο στόχο μας, εκεί που δεσπόζει ο τεράστιος μεταλλικός σταυρός, γνωστός και ο <<Σταυρός των θαλασσών>>. Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες, αναγκαστήκαμε να κολυμπήσουμε σε παγωμένα ποτάμια, να διασχίσουμε πυκνά σαν ζούγκλα Μαγγελανικά δάση, να παλέψουμε με την παλίρροια και να σκαρφαλώσουμε βράχινα περάσματα και όλα αυτά κάτω από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες της περιοχής και τον ισχυρό άνεμο που πνέει στα στενά του Μαγγελάνου. (Νίκος Τόδουλος).
ΧΡΟΝΟΣ
Κάθε γεγονός δράση ή συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί ως επιτέλεση (performance) και όχι μόνον οι παραστατικές τέχνες (performing arts). Επειδή τα γεγονότα σπάζουν τις θεμελιώσεις που διαχωρίζουν την τέχνη από τη ζωή (SCHECHNER RICHARD-Θεωρία της επιτέλεσης)
Μια ιδιότητα κοινή σε κάθε γεγονός, δράση ή συμπεριφορά είναι ο χρόνος. Στη θεωρία της επιτέλεσης τα κύρια είδη του χρόνου είναι: 1) Ο χρόνος γεγονότων 2) Ο καθορισμένος χρόνος 3) Ο συμβολικός χρόνος.
Στο χρόνο γεγονότων η ίδια δραστηριότητα ακολουθεί μια καθορισμένη σειρά και όλα τα στάδια αυτής της σειράς πρέπει να ολοκληρωθούν ανεξάρτητα από τον ωρολογιακό χρόνο που θα χρειαστεί για την ολοκλήρωσή τους.
Τα χάπενινγκ του Allan Kaprow τόσο εκείνα που έκανε στα τέλη των δεκαετιών του 1950 και του 1960, όσο και προσωπικότερο εννοιολογικό έργο της δεκαετίας του 1980-χρησιμοποιούν χρόνο γεγονότων. Ας πάρουμε παράδειγμα το Fluids (ΦΛΟΥΙΝΤΣ) (1967). Όπως περιγράφει το έργο ο Kaprow: Το fluids είναι ένα μόνο γεγονός που πραγματοποιείται σε πολλά σημεία μέσα σε μία περίοδο τριών ημερών. Περιλαμβάνει απλώς τη δημιουργία τεράστιων γυμνών ορθογωνίων κατασκευών από πάγο. Οι κατασκευές πρέπει να γίνουν σε περίπου 20 σημεία σε ολόκληρο το Los Angeles. Αν διασχίσεις την πόλη μπορεί ξαφνικά να βρεθείς μπροστά σε αυτές τις βουβές και χωρίς νόημα γυμνές κατασκευές που αφήνονται να λιώσουν. Το fluids τελειώνει όταν οι κατασκευές λιώσουν, όσος χρόνος κι αν χρειαστεί γι΄αυτό.
4 Μαίου 2004-Οι ορειβάτες στο Έβερεστ θα περιμένουν τελικά περισσότερο απ’ όσο έδειχναν οι πρώτες προβλέψεις.
5 Μαίου 2004 -Καθώς η ένταση των ανέμων άρχισε να μειώνεται, οι πρώτες αποστολές στο νότο ξεκίνησαν και πάλι τη πορεία τους προς το βουνό. Στόχος είναι να αξιοποιηθεί το πρώτο «παράθυρο» καλοκαιρίας που θα διαρκέσει μέχρι το Σάββατο.
Αρκετοί είναι εκείνοι που έχουν πάρει απόφαση ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα καλό τις επόμενες μέρες στο Έβερεστ και φρόντισαν να μετακινηθούν λίγο χαμηλότερα στην αποκαλούμενη ‘’πράσινη ζώνη’’ για λίγες μέρες ξεκούρασης και ανάληψης δυνάμεων, όπως οι Mexicans που βρίσκονται στο Dingboche ή Alpine Ascents στο Pherich ή όπως η Αυστριακή αποστολή στο βορρά.
Και φυσικά το μεγάλο πρόβλημα των ημερών είναι οι δυνατοί άνεμοι, που κάνουν απαγορευτική κάθε απόπειρα κορυφής. Αναλύοντας περισσότερο την κατάσταση του καιρού, ο Κοτρωνάρος παρατηρεί ότι: <<..σχετικά με πέρσι υπάρχει μεγαλύτερη ποσότητα φρέσκου χιονιού πάνω από το South Col πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται ικανός αριθμός ξεκούραστων Sherpas που θα βοηθήσουν την ομάδα στο άνοιγμα μονοπατιών μέσα στο βαθύ χιόνι…>>.
«…Δουλεύοντας με σωστή στρατηγική και ομαδικό πνεύμα καταφέραμε να ολοκληρώσουμε με επιτυχία την περίοδο του εγκλιματισμού πριν καλά-καλά βγει ο Απρίλης. Έτσι τώρα έχουμε στη διάθεσή μας ολόκληρο το Μάιο, προκειμένου να εκμεταλλευτούμε τα πολυπόθητα παράθυρα καλοκαιρίας.» (Παναγιώτης Κοτρωνάρος).
ΣΩΜΑ-ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
Οι καλλιτέχνες της επιτέλεσης παίζουν πάντα –όχι μόνο με τους κώδικες τα πλαίσια και τα μεταπλαίσια της επικοινωνίας, αλλά και με τις καταστάσεις του ίδιου του εγκεφάλου τους. Το εξωτερικό καλλιτεχνικό έργο-η επιτέλεση που βλέπουν οι θεατές –είναι το ορατό αποτέλεσμα διαλόγου ανάμεσα στις ψυχοφυσιολογικές μεταμορφώσεις του εαυτού, που επικεντρώνονται στον εγκέφαλο.
Το ζωντανό σώμα συνδέεται με την πρακτική, την ενέργεια και την κίνηση μέσω της απορρόφησης, της ενσωμάτωσης και της δράσης. Είναι διεπικοινωνιακό και ενεργό μέσα από τα συναισθήματα που γίνονται κεντρικής σημασίας για την κατανόηση των ενεργειών των ενσώματων πρακτικών. Οι κοινωνικές σχέσεις ως συναισθηματική εμπειρία προσεγγίζονται ως μια σχεσιακή ενσώματη διαδικασία με το περιβάλλον (Piper Adrian).
Η αναρρίχηση μας ωφελεί σωματικά, αλλά και πνευματικά. Δυναμώνει τους μυς αυξάνει την ελαστικότητα, την ισορροπία και την αντοχή, μέσα από την προσαρμογή μας σε ένα ευρύ φάσμα κινησιολογίας. Ακόμη μας διδάσκει αυτοπεποίθηση, αυτοσυγκέντρωση, αποφασιστικότητα, να αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας, να θέτουμε στόχους και να τους υλοποιούμε, να σκεφτόμαστε εναλλακτικά για την επίλυση προβλημάτων, να ελέγχουμε το σώμα μας και να αντιλαμβανόμαστε το χώρο. Τέλος μας προσφέρει τη δυνατότητα να ερχόμαστε συχνά σε επαφή με τη φύση.
Καθώς σκαρφαλώνουμε ο εγκέφαλός μας αποθηκεύει πληροφορίες αισθητήριας ανάδρασης από το σώμα μας για να διανέμονται στους μυς και στα νεύρα κατά την επόμενη παρόμοια εκτέλεση. Νους και σώμα συνεργάζονται για να την εκτελούν με μεγαλύτερη επιτυχία.
Τον Klee τον απασχολούσε ιδιαίτερα η δημιουργία κίνησης στις συνθέσεις του. Υποστήριζε ότι όλα τα έργα τέχνης, ακόμα και τα πιο αφηρημένα πρέπει να είναι εμπνευσμένα από τη φύση. «Ακολουθήστε τους τρόπους της φυσικής δημιουργίας, της γέννησης, της λειτουργίας των μορφών, τότε ίσως ξεκινώντας από τη φύση θα επιτύχετε τους δικούς σας σχηματισμούς και μια μέρα ίσως να γίνει κανείς σαν τη φύση και να αρχίσετε να δημιουργείτε».
Ηγετική φιγούρα στην καθιέρωση της performance art υπήρξε ο Αμερικανός Allan Karpow. Η κίνηση μέσα στον χώρο σε συνάρτηση με το χρόνο αποτέλεσε σημαντική ανησυχία της δουλειάς του καλλιτέχνη. Στην τέχνη του μπορεί κανείς να διακρίνει να θίγονται βασικά ζητήματα που αφορούν στην ιδέα της ‘’αλλαγής ‘’ στην έννοια του τυχαίου και στην ‘’σημασία του στιγμιαίου’’ όπως βιώνονται μέσα στην ανθρώπινη καθημερινότητα.
Ένας ακόμη καλλιτέχνης που ασχολήθηκε με την κίνηση του ανθρώπινου σώματος υπήρξε ο Fallos Yves Klein. Στις ‘’ανθρωπομετρίες’’ του-όπου κατέληξε μέσα από μια σειρά πειραματισμών-μοντέλα θηλυκού γένους χρησιμοποιούν το σώμα τους ως πινέλο.
«…Την τελευταία μέρα περπατούσα αποκαμωμένος. Η παγωνιά μου είχε περονιάσει το σώμα, αλλά το αίμα μου έβραζε καθώς έβλεπα την κορυφή…»
«…Έκανα τα τελευταία μέτρα κουρασμένος. Τα πόδια μου, λόγω ατμοσφαιρικής διαφοράς, ίσα-ίσα που πήγαιναν. Το να κάνεις έστω και ένα βήμα στα 8.000 μέτρα υψόμετρο είναι σαν να περπατάς χιλιόμετρα. Πήρα μια μικρή ανάσα και συνέχισα. ‘Όταν έφτασα στην κορυφή, αισθάνθηκα ότι έφτασα στη στέγη του κόσμου…»
«…Πολύ συχνά οι μαθητές μου, αλλά και ο απλός κόσμος με ρωτούν τι είναι αυτό που με κάνει να εγκαταλείπω τη σιγουριά της πόλης και τις ανέσεις της καθημερινότητας για μια προσπάθεια που εμπεριέχει πόνο, κόπο και υψηλή δόση κακουχίας. Είναι η προσπάθεια να αναμετρηθώ με τον εαυτό μου. Είναι η δύναμη της ψυχής που με οπλίζει…» (Παναγιώτης Κοτρωνάρος).
«Δεν αγαπώ τον πόνο καθόλου. Ο λόγος που μπήκα σε αυτή τη διαδικασία δεν ήταν για να ευχαριστηθώ, αλλά για να βρεθώ στο σημείο που η απελευθέρωση από τον πόνο σε μυεί στο νόημα και στον πλούτο του πνευματικού κόσμου». ( Αμπράμοβιτς)
ΤΕΧΝΗ
Τι είναι λοιπόν η τέχνη; Πώς προσλαμβάνεται; Αποτελείται από πολλά πρόσωπα ή από ένα; Σε ποιόν απευθύνεται και ποιος τη δημιουργεί; Εξελίσσεται ανάλογα με τον τόπο και το χρόνο ή παραμένουν τα βασικά της χαρακτηριστικά αναλλοίωτα;
Η τέχνη είναι ένα παλίμψηστο, μια σειρά από αλλεπάλληλα στρώματα δημιουργίας σε διαφορετικό χώρο και χρόνο, που συχνά επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα από μυστικά λαγούμια. Μονοχρωματικοί πίνακες για παράδειγμα υπήρχαν στην Ινδία του 17ου αιώνα, πολύ πριν την επινοήσει ο Ρόθκο, τα κυκλαδικά ειδώλια εμπεριείχαν τι αφαιρετικές μορφές των γλυπτών του Μουρ. (Μάνος Στεφανίδης Επ. καθηγητής Παν. Αθηνών)
Η τέχνη εκφέρεται είτε σαν λόγος (λογοτεχνία, ποίηση), είτε σαν απεικόνιση (πλαστικές τέχνες), είτε σαν ήχος(μουσική), είτε σαν κίνηση (performance).
ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ
Η αναρρίχηση είναι ένα άθλημα που ζεις απόλυτα τη στιγμή, εκφράζεις στο μέγιστο τον εαυτό σου, μέσα από μια ροή, έναν συντονισμό κινήσεων, μια βαθιά αίσθηση ισορροπίας και αρμονίας, όπως ένας χορευτής στη σκηνή, χορεύει και εκφράζει απόλυτα τον εαυτό του. Η αναρρίχηση σε πιέζει να συγκεντρωθείς απόλυτα σε ότι κάνεις τη μοναδική εκείνη στιγμή, σε κάθε κίνηση. Κάθε κίνηση είναι σχεδόν ζωτικής σημασίας καθώς χρειάζεται να σε διατηρήσει στο σημείο που βρίσκεται και είναι τόσο αναγκαίο αυτό, που εκείνα τα λεπτά τιποτ’ άλλο δεν υπάρχει στη σκέψη. Όταν βρισκόμαστε λοιπόν σε μια τέτοια οριακή κατάσταση, δουλεύουμε πάνω σε μια εγκεφαλική ενδυνάμωση. (188 τεύχος περιοδικού Όλυμπος Σ.Ε.Ο.Θ.)
PERFORMANCE
Είναι η τέχνη στην οποία το σώμα είναι το υποκείμενο και το αντικείμενο του έργου, στο οποίο, ιδιαίτερα το σώμα του καλλιτέχνη ή γίνεται αντικείμενο διαχείρισης σε δημόσιο σκηνικό ή στη διάρκεια ενός ιδιωτικού συμβάντος, που στη συνέχεια τεκμηριώνεται, συνηθέστερα με φωτογραφίες, φιλμ ή βιντεοταινίες. (Αρετή Αδαμοπούλου-Επιμ. Παν/μιο Ιωαννινων)
«..Κάθησα στην κορυφή γύρω στα 20 λεπτά. Ήταν πανέμορφα στο υπόφως του πρωινού. Έβλεπα όπου έφτανε το μάτι. Ύψωσα την Ελληνική σημαία, φωτογραφήθηκα με αυτήν, άφησα μια φωτογραφία του Χρήστου Μπαρούχα, που θα΄θελα να είναι μαζί μου.» (Γιώργος Βουτυρόπουλος)
Το ταξίδι προς την κορυφή άρχισε:
Άφιξη στην Μεντόζα (750m) πόλη Penitentes (2.700m) με ενδιάμεση στάση στην πόλη Ushpallata (όπου γυρίστηκε η ταινία “Επτά Χρόνια στο Θιβέτ”). Puente del Inca (2.750m) όπου βρίσκεται η είσοδος του εθνικού πάρκου της Αconcagua. το camp Confluencia (3.300m). Το καλογραμμένο μονοπάτι διασχίζει τη κοιλάδα Horcones (ΧΟΡΚΟΝΕΣ) και περνά δίπλα από τις αλπικές λίμνες Mirror Lakes που αντικατoπτρίζουν την κορυφή του βουνού στα κρυστάλινα νερά τους. ΗΜΕΡΑ-5, 02/01/2018
Plaza Francia (4.000m). Περνάμε τον ποταμό Conflu και συνεχίζουμε ανηφορικά βαδίζοντας πάνω στην παγετωνική μορένα προς την νότια πλευρά του Aconcagua η οποία προκαλεί δέος με την εντυπωσιακή της ορθοπλαγιά. Στην πλευρά αυτή βρίσκονται οι ιστορικές διαδρομές των Σλοβένων, των Πολωνών καθώς και η μοναχική αναρρίχηση του διάσημου Reinold Messner. Confluencia ΗΜΕΡΑ-6, 03/01/2018
Plaza de Mulas (4.350m) όπου βρίσκεται η οργανωμένη κατασκήνωση βάσης του Aconcagua. Με κατεύθυνση προς τα δυτικά διασχίζουμε μια απέραντη κοιλάδα που μοιάζει με έρημο και η οποία περιτριγυρίζεται από κορυφές που φτάνουν τα 6.000m.
στo C-1 (Canada camp, 4.900m) και επιστροφή στο Base Camp (Plaza de Mulas, 4.350m).
ΗΜΕΡΑ-11, 08/01/2018
C-1 (Canada camp, 4.900m). Διανυκτέρευση σε αντίσκηνα στο Camp-1.
C-2 (Nido de Condores, 5.400m). Διανυκτέρευση στο C-2.
C-3 (Berlin camp, 5.950m).
Ημέρα κορυφής. Εγερτήριο στις 4πμ. Ανάβαση από το C-3 στην κορυφή της Aconcagua (6.962m).
Τα συναισθήματα έντονα. Φτάσαμε στην ψηλότερη κορυφή του κόσμου. Το να ατενίζεις την απεραντοσύνη είναι μαγευτικό. Το να εκπληρώνεται η επιθυμία, το όραμα σε γεμίζει ποικίλα συναισθήματα.
Και βέβαια υπάρχει …γεμάτος ο κόσμος από ταξίδια και περιπέτειες. Η ίδια η ζωή μας είναι ένα ταξίδι με περιπέτειες. Εγώ πιστεύω ότι όλα τα όμορφα ταξίδια, τα όνειρα και οι εξερευνήσεις ξεκινάνε στο μυαλό μας, και δεν είναι απαραίτητο να τα εκδηλώνεις με τον τρόπο που κάνω εγώ. Την δική σου ιστορία πρέπει πρώτα να τη δημιουργήσεις μέσα στο μυαλό σου και μετά να την σχεδιάσεις και μετά να τη ζήσεις. Το ταξίδι ο προορισμός ή μια κορυφή είναι κάτι σχετικό. Υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο με πολλά προβλήματα που δεν μπορούν να συμμετέχουν σε τέτοιες δραστηριότητες, αλλά παρόλα αυτά φτιάχνουν και δημιουργούν τις δικές τους ιστορίες, τα δικά τους ταξίδια ανακαλύπτοντας άλλους τρόπους έκφρασης. Δεν μπορείς να περιορίζεις την ευρύτερη έννοια της «’περιπέτειας» σε ένα ταξίδι ή σε μία αποστολή. Για άλλους περιπέτεια είναι να βλέπεις τη δύση του ήλιου ή απλά να κλείνεις τα μάτια και να σκέφτεσαι έναν προορισμό. Η δημιουργία μιας ζωγραφιάς ή μια βόλτα ξεχωριστή, για πολλούς είναι η δική τους ιστορία. Για εμένα ένα ταξίδι είναι όλα με καλές, δύσκολες επίπονες στιγμές, αλλά όχι περιπέτεια. Δεν είμαι άνθρωπος της περιπέτειας. Όπως αναφέρει ο μεγάλος εξερευνητής των Πόλων Amunsden στο ημερολόγιό του: «περιπέτεια είναι το αποτέλεσμα του κακού προγραμματισμού, της ελλιπούς προετοιμασίας και του λάθος εξοπλισμού». Εγώ ποτέ δεν ήμουν περιπετειώδης τύπος. Θέλω να βλέπω το κάθε project σαν ένα όμορφο ταξίδι, σαν μια νέα δοκιμασία και όχι σαν περιπέτεια. (Νίκος Τόδουλος)
Τα ταξίδια μας προς τις Άνδεις (Aconcagua), Καύκασο (Mount Elbrus), Όλυμπος (Μύτικας) ως ομάδα απαρτιζόμενη από τη Λένα Πλάτωνος, τη Φώφη Χαμπάκη, το Γιώργο Δελιόπουλο, το Γιώργο Παπαδάκη, την Ελένη Κεσίσογλου,τα παιδιά των Δημοτικών Σχολείων Αγίου Παντελεήμονα Αμυνταίου Φλώρινας, 19ο Νίκαιας-Αττικής, 11ο Κορυδαλλού-Αττικης και τα παιδιά του Γυμνασίου Ανατολικού Εορδαίας, το υλοποιήσαμε μαζί με τον Παναγιώτη Κοτρωνάρο. Τα ταξίδια μας προς Torres del Paine National Park (Χιλή-Παταγονία), Αφρική (Μποτσουάνα στο δέλτα του ποταμού Οκαβάνγκο), Σκωτία ( West Highland Way, στον λόφο Conic Hill) τα υλοποιήσαμε μαζί με το Νίκο Τόδουλο.
Εκείνοι μαζί τις αποσκευές τους μετέφεραν και τα 6 κουτιά-puzzle, όσα και τα γράμματα της λέξης ΕΙΡΗΝΗ, που στο εσωτερικό τους υπάρχουν χαρτιά ζωγραφισμένα, ποιήματα, νότες, σκέψεις, για την ΕΥΡΗΝΗ στον κόσμο. Σε αυτά τα κουτιά είμασταν εμείς οι ταξιδιώτες του ονείρου, της ελπίδας, για έναν καλύτερο κόσμο. Άλλωστε το είπε και ο Νίκος ‘’τη δική σου ιστορία πρέπει πρώτα να τη δημιουργήσεις μέσα στο μυαλό σου, μετά να τη σχεδιάσεις και μετά να τη ζήσεις και να την εκφράσεις με το δικό σου τρόπο. Είμαστε εκεί στις ψηλές βουνοκορφές με την ελπίδα η φωνή μας να ακουστεί.
Ο Πικάσο εξαιρετικά επηρεασμένος από τη καταστροφή της Γκουέρνικα δημιούργησε μια αινιγματική σύνθεση, με ακρωτηριασμένες μορφές ανθρώπων και ζώων σε μαύρο, άσπρο, και γκρίζο. Αυτή η σύνθεση αποτελεί φόρο τιμής στη μικρή πόλη που βομβαρδίστηκε ανελέητα από τις δυνάμεις του φασισμού. Το έργο εκφράζει την προσωπική αλληγορική άποψη του καλλιτέχνη για τη φρίκη, τη βία και την κτηνωδία του πολέμου. Ακόμη και σήμερα 70 χρόνια μετά, οι ίδιες σκηνές φρίκης επαναλαμβάνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη.
«Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Εκείνοι που ονειρεύονται τη νύχτα μέσα στις σκονισμένες γωνιές του μυαλού τους, ξυπνούν την ημέρα για να ανακαλύψουν ότι όλα είναι μια ματαιότητα. Αλλά αυτοί που ονειρεύονται την ημέρα είναι άνθρωποι επικίνδυνοι, γιατί τολμούν να κάνουν πραγματικότητα το όνειρο, και το όνειρο γίνεται πραγματικότητα μόνο όταν ονειρευόμαστε με μάτια ανοικτά…» Λωρενς της Αραβίας ή αλλιώς T.E. Lawrence.
Ελένη Κεσίσογλου
ΠΗΓΕΣ
https://www.andro.gr/drasi/reinhold-messner/
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A104/56/435,1645/
https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-how-to-be-an-artist-according-to-paul-klee
https://www.a-z.gr/index.php/themata/history/item/165-to-chroniko-tis-protis-anavasis-sto-everest-to-1953
http://lycoreia.blogspot.com/2015/06/blog-post_20.html
https://www.ert.gr/ert-protaseis/i-mageia-toy-voynoy-mia-monadiki-kinimatografiki-kai-moysiki-odysseia-stin-ert1/
https://www.efsyn.gr/nisides/183752_hroma-kai-aisthima-pera-apo-oria-kai-grammes
https://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG13406
https://www.my-route.gr/site/content/
https://www.capital.gr/story/942017/xouan-miro-o-sourealistis-pou-sunexizei-na-lampei
https://therestis.art/2010/10/26/παρεμβατικές δράσεις σε δημοσιο χωρο
http://a-z.gr/index.php/prosopa/interviews/item/6633-nikos-todoulos-otan-to-taksidi-kai-i-peripeteia-ginontai-tropos-zois
Θεωρία της επιτέλεσης –Shechner Richard
https://www.advendure.com/index.php/themata/oreivasia/item/470-hellas-everest-2004-h-ekseliksi-ths-apostolis-meros-c
https://artpublicresearch.files.wordpress.com/2014/10/cf84cebf-ceb1cebdceb9cc81ceb4ceb5cebf-cebacebfceb9cebdcebfcc81.pdf
https://frapress.gr/2017/06/artist-simfona-ton-paul-klee/
http://www.artmag.gr/art-history/art-history/item/6624-i-performance-art-mesa-apo-duo-kallitexnikes-periptoseis
https://www.lavart.gr/mabramovic/
https://www.art22.gr/Νίκος Κασκούρας
https://www.academia.edu/_performance_ISBN_978-960-233-213-9
https://www.andro.gr/drasi/everest-10-xronia/
http://users.sch.gr/marianezi/e-learning/war%20and%20art.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου